 |
Φωτογραφία: Αρχείο Ρουβήμ Καρασάββας
|
Σύμη
Η ατμόσφαιρα της ξεχωριστής αυτής νησιωτικής πολιτείας γοητεύει από την πρώτη στιγμή: ένας ιστορικός διατηρητέος οικισμός μοναδικός σε μέγεθος και κομψότητα, θυμίζει στις μέρες μας την ακμή που γνώρισε τον 19ο αιώνα όταν αριθμούσε 25.000 κατοίκους. Τα «ανθρωπόμορφα» αρχοντικά με πόρτες-στόματα και παράθυρα-μάτια βρίσκονται όλα στραμμένα προς τη θάλασσα, με τολμηρούς συνδυασμούς χρωμάτων και περιγράμματα που τονίζουν την ευγενική καταγωγή τους. Θα τα θαυμάσετε φτάνοντας στο λιμάνι με το πλοίο και θα απολαύσετε πανοραμικές εικόνες τους από την Καλή Στράτα που ενώνει το Γιαλό με το Χωριό ή από τη διαδρομή προς το Πέδι. Και θα χαρείτε τη μοναδική διαδρομή του μικρού νησιού, 22 χλμ. γεμάτα εκπλήξεις, που οδηγεί στη διάσημη μονή του Πανορμίτη, με τη θαυματουργή εικόνα για την οποία έρχονται εδώ όλο το χρόνο πολλοί προσκυνητές. Η Σύμη βρίσκεται πολύ κοντά στη Ρόδο και όλο το καλοκαίρι δέχεται πολλές επισκέψεις από κρουαζιερόπλοια.
 |
Φωτογραφία: Αρχείο Ρουβήμ Καρασάββας
|
Τα ευρήματα από την επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα στο νησί της Σύμης πιστοποιούν την πρώτη ανθρώπινη εγκατάσταση στη Νεότερη Νεολοθική-Χαλκολιθική εποχή και στην εποχή του Χαλκού. Εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης μέσα στον κόλπο της Δωρίδας, η Σύμη ταύτισε την ιστορική της πορεία με αυτή της γειτονικής Ρόδου και της Κώ. Υπάρχουν ίχνη μινωικής επιρροής από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού στην Δρακούντα, ενώ στο Κάστρο του οικισμού της Σύμης υπάρχουν σημάδια της παρουσίας των Μυκηναίων.
Η άφιξη των Δωριέων στα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ. συνδέεται με όσα κατέγραψε ο Διόδωρος Σικελιώτης για τον αποικισμό του από Αργείους και Λακεδαιμόνιους. Η Σύμη φαίνεται ότι ανήκε στην αμφικτυονία της «δωρικής εξάπολης» που είχε κέντρο το ιερό του Τριοπίου Απόλλωνα στη Κνίδο. Κατά την εποχή των Μηδικών Πολέμων οι Συμιακοί υποχρεώθηκαν να δώσουν πλοία στον Ξέρξη. Στα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.Χ.) το νησί βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία των Αθηναίων, πλήρωνε φόρο στο συμμαχικό ταμείο και στο λιμάνι του ανεφοδιάζονταν οι αθηναϊκές τριήρεις. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, οι Σπαρτιάτες έστησαν εκεί τρόπαιο ύστερα από τη νίκη τους εναντίον των Αθηναίων στα νερά μεταξύ Σύμης και Κνίδου (412 π.Χ.) Η αρχαία ακρόπολη της Σύμης κατά τους αρχαιολόγους οχυρώθηκε αρχικά κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. Επιγραφικές μαρτυρίες από τους ελληνιστικούς χρόνους μας δίδουν ενδείξεις για την ακμή του νησιού, το οποίο φαίνεται ότι ανήκε σε έναν από τους δήμους της Περαίας της Ρόδου. Η Σύμη μαζί με τα γειτονικά νησιά περιήλθε την εποχή του Νέρωνα (54-68 μ.Χ.) στην εξουσία των Ρωμαίων, για να ενταχθεί αργότερα στην Επαρχία της Ασίας.
Η παλαιοχριστιανική εποχή του 5ου-6ου αιώνα άφησε τα ίχνη της σε διάφορες περιοχές, όπως στον ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο Πέδι και στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής στο Νημπορειό στη θέση των ναϊδρίων της Κοίμησης της Θεοτόκου, της Αγίας Κάρας και της Μεταμορφώσεως. Μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση έχουν εντοπιστεί σε διάφορους μικρούς ναούς αλλά και στην μονή του Πανορμίτη.
Ακολούθησαν οι επονομαζόμενοι «σκοτεινοί αιώνες» (7ος-9ος αιώνας) και η ιστορικά ατεκμηρίωτη μέχρι σήμερα μεσοβυζαντινή εποχή. Η Σύμη μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα από το 1309 γνώρισε την κυριαρχία των Ιωαννιτών ιπποτών της Ρόδου. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γάλλου περιηγητή Λακρουά, το νησί πλήρωνε στο τάγμα των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ αρχικά μια εισφορά, η οποία το 1352 μετατράπηκε σε καταβολή 500 «άσπρων» ετησίως. Το Κάστρο στο Χωριό επισκευάστηκε το 1507 από τον Μεγάλο Μαγιστρο της Ρόδου Ambroise.
Η κατάληψη της Σύμης το 1522 από τους Οθωμανούς συνοδεύτηκε με την παραχώρηση εκ μέρους τους το 1523 προνομίων αυτοδιοίκησης και την υποχρέωση πληρωμής φόρου κατ΄ αποκοπή. Ορόσημο στην ιστορία του νησιού την εποχή εκείνη αποτελεί η ανάπτυξη της σπογγαλιείας. Οι Συμιακοί ήταν φημισμένοι για τις επιδόσεις στην γυμνή κατάδυση για την ανάσυρση των σφουγγαριών. Μέχρι το 1863 έτσι ψαρεύονταν τα σφουγγάρια, παράλληλα με τη χρήση του καμακιού και της «καγγάβας». Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε το σκάφανδρο που έφερε μεγάλα κέρδη, ενώ εμπορικοί οίκοι ιδρύθηκαν στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Τα διώροφα και τριώροφα νεοκλασικά σπίτια με τις βοτσαλωτές αυλές, το κοινοτικό φαρμακείο (Σπετσαρία) και το αναγνωστήριο «Αίγλη» στον Γιαλό και στο Χωριό μαρτυρούν τον πλούτο του νησιού. Επίσης αναπτύχθηκε η ναυπηγική τέχνη με τους περίφημους Συμιακούς καραβομαραγκούς που αργότερα μετέφεραν την τέχνη τους στα καρνάγια της Ρόδου και άλλων νησιών του Αιγαίου. Σπουδαίο ρόλο έπαιξε και η ενασχόληση των κατοίκων της Σύμης με την ναυτιλία, καθώς, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, διέθετε περίπου 200 εμπορικά πλοία.
Στη Σύμη βρίσκεται ένα από τα πιο σπουδαία θαλασσινά προσκυνήματα του Αιγαίου, που ανήμερα της εορτής των Ταξιαρχών (8 Νοεμβρίου) και την Πεντηκοστή συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών που έρχονται να προφέρουν τάματα για να έχουν ήρεμα ταξίδια οι ναυτικοί. Είναι το μοναστήρι του Ταξιάρχη Μιχαήλ του Πανορμίτη στον ομώνυμο κόλπο, που χρονολογείται σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες από τον 14ο- 15ο αιώνα. Πιθανόν να κτίστηκε πάνω στα ερείπια παλαιοχριστινιακής βασιλικής, ενώ το Καθολικό της μονής, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, ανακαινίστηκε το 1783 από τον Ροδίτη αρχιτέκτονα Αναστάσιο Καρναβά. Η αργυρόχρυση επένδυση της παλιάς θαυματουργής εικόνα του Ταξιάρχη είναι έργο του κουγιουμτζή Ιωάννη Πελοποννησίου (1724). Το μοναστήρι με σουλτανικό φιρμάνι του 1806 απολάμβανε προστασίας, ενώ δεχόταν δωρεές από τον τσάρο της Ρωσίας. Το αρχείο του περιέχει σημαντικά τεκμήρια για την ιστορία της Σύμης τον 19ο αιώνα και στην περίοδο της ιταλικής κατοχής. 
Μετά την επανάσταση του 1821, η Σύμη αποδόθηκε ξανά στην Οθωμανική αυτοκρατορία με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830). Το 1912 καταλήφθηκε από τους Ιταλούς, τους οποίους μετά τη συνθηκολόγησή τους, διαδέχθηκαν οι Γερμανοί. Η ενσωμάτωση του νησιού στην Ελλάδα έγινε τον Μάρτιο του 1948.
Σύμη! Μικρή αλλά ξεχωριστή
Ήσυχη κι όμως γεμάτη καρδιοχτύπια! Μικρή, μα πληρέστατη σε όλα! Τούτη η κουκκιδίτσα του ελληνικού χάρτη, ένα από τα πιο γραφικά νησιά του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων με ανέπαφη ομορφιά και ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, θα σας κάνει να την ερωτευτείτε από την πρώτη ματιά… Η ομορφιά της, λιτή και αρχοντική ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια σας καθώς το πλοίο μπαίνει στο λιμάνι. Μπροστά σας αντικρίζετε, σα ζωντανή ζωγραφιά, έναν από τους ομορφότερους και μεγαλύτερους νεοκλασικούς οικισμούς της Ελλάδας. Νεοκλασικά σπίτια βαμμένα σε έντονα, ζεστά χρώματα σκαρφαλωμένα στα πετρώδη απότομα βουνά του νησιού, αντανακλούν το ένδοξο παρελθόν της Σύμης, με παράδοση στη σπογγαλιεία, τη ναυπηγική και την ξυλογλυπτική.
Περιήγηση στο νησί των τριών Χαρίτων
Η πόλη της Σύμης εκτείνεται στο βόρειο τμήμα του νησιού και αποτελείται από δύο οικισμούς εξίσου όμορφους και γοητευτικούς. Την Άνω Σύμη (Χωριό) που απλώνεται ως την κορυφή του λόφου και τον Γιαλό, το ασφαλές λιμάνι του νησιού. Και οι δυο έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέοι οικισμοί.
Περιηγηθείτε στο λιμάνι, το καταφύγιο των ψαροκάικων, ιστιοπλοϊκών, ταχύπλοων και εντυπωσιακών κρουαζιερόπλοιων.
Εδώ μπορείτε:
να θαυμάσετε το επιβλητικό Δημοτικό Ρολόι του 1881 και το άγαλμα του διάσημου Συμιακού γλύπτη Κ. Βαλσάμη «τον Μιχαλάκη»- τον μικρό ψαρά με το καλάμι στο χέρι.
να πιείτε τον καφέ σας σ’ ένα από τα παραδοσιακά καφενεία της προκυμαίας, ενώ στις δυο κύριες πλατείες, του Κάμπου στον παλιό Ταρσανά και της Σκάλας, θα βρείτε τα περισσότερα καταστήματα.
να επισκεφτείτε το Ναυτικό Μουσείο, το οποίο βρίσκεται στην πλατεία του Κάμπου. Μέσα από τα εκθέματά του, θα ταξιδέψετε στα βάθη της ιστορίας και του μύθου και θα γνωρίσετε τη ζωή του συμιακού ψαρά, ναύτη και εμπόρου. Δείτε από κοντά τα ναυτικά εργαλεία και εξαρτήματα της παραδοσιακής σπογγαλιείας, όπως η καμπανελόπετρα αλλά και το σκάφανδρο, που έφερε ρήξη ανάμεσα στον παλιό τρόπο σπογγαλιείας και τον καινούριο.
να επισκεφτείτε τον Άγιο Ιωάννη, τη Μητρόπολη του νησιού, με το θαυμάσιο βοτσαλωτό προαύλιο και το πέτρινο καμπαναριό.
Θυμηθείτε: η καλύτερη ώρα για βόλτα είναι το απογευματάκι καθώς το φως του ήλιου εκείνης της ώρας, αναδεικνύει ακόμα περισσότερο τα χρώματα και την αρχοντιά της Σύμης.
Από το Γιαλό μπορείτε περπατώντας να φτάσετε ως τον Εμπορειό ή Νημπορειό, το δεύτερο λιμάνι της Σύμης, κουρνιασμένο στο μυχό ενός απάνεμου όρμου. Εδώ, θα συναντήσετε τα «Δώδεκα Σπήλαια», όπως ονομάζουν οι ντόπιοι τους δώδεκα υπόσκαφους θόλους, που κατά τη βυζαντινή εποχή πιθανώς χρησίμευαν ως εργαστήρια ζωγραφικής και γλυπτικής.
Οδηγηθείτε στην Άνω Σύμη μέσω μιας διαδρομής εκατοντάδων σκαλοπατιών, την επονομαζόμενη Καλή Στράτα. Αν κουραστήκατε, μην πτοηθείτε. Η θέα από ψηλά σίγουρα θα σας αποζημιώσει! Μικρά, πολύ μικρά σοκάκια, και η μοναδική, σε απόλυτη συμμετρία αρχιτεκτονική των σπιτιών θα σας μεταφέρει σ’ ένα παραμυθένιο κόσμο. Περπατήστε στο Χωριό και αφιερώστε λίγο χρόνο για να γνωρίσετε από κοντά τα θαυμάσια σημιακά αρχοντόσπιτα που θα σας επιβεβαιώσουν την ένδοξη πορεία των κατοίκων της. Αποτελούνται από δύρριχτες κεραμοσκεπές, περίτεχνα διακοσμημένα ταβάνια, νεοκλασικά διακοσμητικά στοιχεία στις πόρτες και τα παράθυρα, ενώ πολλά έχουν εκπληκτικά βοτσαλωτά δάπεδα. Τα ζεστά χρώματα στο εξωτερικό τους καθώς και ο πλούσιος ξυλόγλυπτος διάκοσμος στο εσωτερικό θα σας καταπλήξουν.
Παρατηρείστε τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική λεπτομέρεια, το φεγγίτη ή «μάτι του βοδιού», το στρογγυλό εκείνο παραθυράκι στη μετώπη του σπιτιού, κάτω από τη στέγη! Κάποτε, ήταν σε θέση να αποκαλύψει τη θέση της οικογένειας που κατοικούσε σε αυτό, ανάλογα με το σχέδιό του.
Στο υψηλότερο σημείο της Χώρας, στα δυτικά, θα θαυμάσετε τα απομεινάρια του Κάστρου των Ιωαννιτών Ιπποτών, με το έμβλημά τους να δεσπόζει στην είσοδο. Στο εσωτερικό του βρίσκεται η Παναγιά του Κάστρου.
Στην τοποθεσία Μύλοι, βρίσκεται το «Ποντικόκαστρο», πιθανώς προϊστορικός τύμβος, καθώς και τα απομεινάρια ανεμόμυλων, που κάποτε άλεθαν σιτηρά, σήμερα ωστόσο κάποιοι χρησιμεύουν ως κατοικίες. Πίσω από το ψηλότερο βουνό της Σύμης, με υψόμετρο 560 μ., αποκαλύπτεται η αθέατη πλευρά της, ένα μοναδικό σε αξία και ομορφιά δάσος από πεύκα και κυπαρίσσια.
Αξίζει να επισκεφτείτε τέλος το δάσος της περιοχής Κουρκουνιώτη, όπου έχουν αναστηλωθεί έντεκα πατητήρια από τα 120 που λειτουργούσαν παλαιότερα στο νησί, καθώς η Σύμη είχε ως τον 18ο αι. σημαντική παράδοση στην αμπελουργία.
Ιερά Μονή του Άρχοντα Μιχαήλ του Πανορμίτη
Σημαντικό αξιοθέατο της Σύμης αποτελεί το μοναστήρι του Ταξιάρχη Μιχαήλ του Πανορμίτη. Χτίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα στον ομώνυμο όρμο, στα νοτιοδυτικά του νησιού, σε τοποθεσία που συνδυάζει βουνό και θάλασσα. Έχει θαυμάσιες βυζαντινές τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ στο καθολικό της Μονής, (15ος αι.) δεσπόζει η εκθαμβωτική ολόσωμη εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ.
Κατά την επίσκεψή σας στο Μοναστήρι μην παραλείψετε να επισκεφτείτε δυο μουσεία, το Εκκλησιαστικό και το Λαογραφικό, όπου εκτίθενται αντικείμενα καθημερινής χρήσης και απεικονίζεται ο τρόπος ζωής στην Σύμη των παλαιότερων εποχών ενώ στη βιβλιοθήκη μπορείτε να δείτε από κοντά σπάνια Βυζαντινά χειρόγραφα.
Παραλίες Σύμης
Πανέμορφες και ανέγγιχτες, στην πλειονότητά τους βοτσαλωτές, οι παραλίες της Σύμης σας προσκαλούν να τις ανακαλύψετε. Κρυστάλλινα νερά, προκλητικά παιχνιδίζουν άλλοτε με πανύψηλους βράχους, άλλοτε με σκιές κωνοφόρων…
Δημοφιλέστερη παραλία του νησιού είναι η Νος, η πιο κοντινή από τον οικισμό της Σύμης και το Πέδι, προσβάσιμη με τα πόδια, με ταξί ή λεωφορείο.
Κολυμπήστε στην Νανού, από τις ομορφότερες παραλίες της Σύμης, με τα μεγάλα βότσαλα, το ολόλευκο εκκλησάκι και τα μεγάλα δένδρα, που σας προσφέρουν τη σκιά τους.
Η παραλία Μαραθούντα, ένας στενός όρμος με πεντακάθαρα κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά θα σας μαγέψει. Διατίθενται ξαπλώστρες και ομπρέλες, ενώ στο γραφικό ταβερνάκι μπορείτε να απολαύσετε το ουζάκι σας.
Στην παραλία του Αγίου Γεωργίου Δυσάλωνα, από την ομώνυμη εκκλησία που δεσπόζει σε απόκρημνο βράχο, θα βρείτε την καλύτερη αμμουδιά του νησιού. Οι απανταχού αναρριχητές, σημειώστε ότι μπορείτε να αναρριχηθείτε σε κάθετο βράχο 350 μ. με υπέροχη θέα!
Στο Νημπορειό, (15 ‘ με τα πόδια από το λιμάνι της Σύμης) μπορείτε να βρείτε μεγάλη παραλία με βότσαλο, ενώ στον Άγιο Νικόλαο, μια αμμουδερή παραλία με δέντρα είναι προσβάσιμη με τα πόδια από το Πέδι ή με καΐκι.
Όρμος του Πανορμίτη, ένας μικρός και απάνεμος όρμος είναι ιδανικός για κολύμπι σε συνδυασμό με εκδρομή στην ομώνυμη Μονή.
Η παραλία Μαρόνι, μια πολύ γραφική παραλία δυτικά της Σύμης. Σε αυτό το σημείο η στεριά στενεύει δημιουργώντας ένα νησάκι πάνω στο οποίο βρίσκεται ένα μικρό εκκλησάκι. Η παραλία είναι πολύ ξεχωριστή καθώς τα έλατα φτάνουν μέχρι τη θάλασσα και το χρώμα του νερού είναι ιδιαίτερα πράσινο.
Θαλάσσιες εκδρομές
Κατά τη διαμονή σας στην πανέμορφη Σύμη, πρέπει οπωσδήποτε να βάλετε στο πρόγραμμα ημερήσια εκδρομή στα νησάκια Νίμος και Σεσκλιά (ή Σέσκλι). Το ένα στα βόρεια της Σύμης και το άλλο στα νότια, έχουν κηρυχτεί ολόκληρα αρχαιολογικοί χώροι. Η νησίδα Νίμος αποτελεί αναγνωρισμένο καταφύγιο άγριας ζωής, ενώ διαθέτει πανέμορφη φύση, δεξαμενές νερού και ελαιώνες. Μπορείτε να χαρείτε τις φυσικές της ομορφιές και να κολυμπήσετε στις ερημικές παραλίες της. Στα Σεσκλιά, μπορείτε να κολυμπήσετε σε πεντακάθαρα νερά ενώ μπορείτε να πιείτε γάργαρο νερό από δυο πηγές.
Τέλος, στη ΒΑ πλευρά του νησιού επισκεφτείτε την παραλία της Αγίας Μαρίνας, με κρυστάλλινα, εξωτικά νερά, που θα σας μαγέψουν. Απέναντι, βρίσκεται το χαριτωμένο βραχώδες νησάκι της Αγίας Μαρίνας, με το ομώνυμο εκκλησάκι, όπου τα κρυστάλλινα, εξωτικά νερά θα σας μαγέψουν.
Γεύσεις από Σύμη
Η Σύμη σάς προσφέρει μοναδικές γαστρονομικές απολαύσεις διαθέτοντας τη δική της σπεσιαλιτέ, το πασίγνωστο συμιακό γαριδάκι! Πρόκειται για σπάνια ποικιλία γαρίδας, πολύ μικρού μεγέθους, που ζει στη θάλασσα της περιοχής και μπορείτε να γευτείτε στις ψαροταβέρνες του νησιού. Διάφορα ψάρια, θαλασσινά και οστρακοειδή κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην τοπική γαστρονομία, ενώ μία ακόμη πολύ ξεχωριστή σπεσιαλιτέ είναι η γαελόπιτα, γνωστή και ως αθερινόπιτα.
Από γλυκά, ξεχωρίζουν τα συμιακά ακούμια, που θυμίζουν πολύ τους λουκουμάδες.
Φεύγοντας από το νησί θυμηθείτε να πάρετε μαζί σας κουλούρια, παξιμάδια, σφουγγάρια, αρωματικά φυτά και παραδοσιακά μαγειρικά σκεύη.
Το νησί σας υπόσχεται απολαυστική νυχτερινή διασκέδαση στα όμορφα μπαράκια, που θα συναντήσετε κατά μήκος του Γιαλού, ενώ πλειάδα εστιατορίων και καφέ θα καθησυχάσει και τον πιο δύσπιστο πως στη Σύμη οι επιλογές είναι αρκετές.
 |
Φωτογραφία: Αρχείο Ρουβήμ Καρασάββας
|
Κατά τη διάρκεια όλου του έτους, διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις αλλά και πολλά τοπικά πανηγύρια, τα οποία αν βρίσκεστε στο νησί δεν πρέπει να χάσετε. Εκτός από την παραδοσιακή μουσική, θα ακούσετε χαρακτηριστικά τραγούδια και παροιμίες των ναυτικών και των σφουγγαράδων και θα χαρείτε τους δωδεκανησιακούς χορούς.
Πολιτιστικές εκδηλώσεις
Αναμφισβήτητα, όμως, το σημαντικότερο πολιτιστικό γεγονός είναι το Φεστιβάλ της Σύμης, θεσμός που πλέον θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και της ιστορίας του νησιού. Από τον Ιούλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο, μπορείτε να απολαύσετε ζωντανά σημαντικά ονόματα της ελληνικής και διεθνούς σκηνής. Παράλληλα μπορείτε να παρακολουθήσετε θεατρικές και κινηματογραφικές παραστάσεις, εκθέσεις ζωγραφικής, ποιητικές και λογοτεχνικές βραδιές με τη συμμετοχή ελλήνων και ξένων δημιουργών.
Πώς θα φτάσετε στη Σύμη
• Αεροπορικώς ή ακτοπλοϊκώς μέχρι τη Ρόδο και έπειτα με πλοίο. Το ταξίδι από τη Ρόδο στη Σύμη δεν διαρκεί περισσότερο από μία ώρα.
• Με δικό σας σκάφος μπορείτε να αγκυροβολήσετε στο Γιαλό, όπου υπάρχει και σταθμός ανεφοδιασμού σε καύσιμα, στον Εμπορειό, στο Πέδι, στον Πανορμίτη και στον Αγ. Αιμιλιανό.
Η Σύμη
Η Σύμη είναι το όγδοο σε μέγεθος ελληνικό νησί του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων. Βρίσκεται περί τα 12 μίλια ΒΔ. της Ρόδου, προ του ομώνυμου μικρασιατικού κόλπου, ή κόλπου Σεμπεκί κατά τους Τούρκους, με συνολική έκταση 57,865 τ.χλμ.. Απέχει 255 μίλια από τον Πειραιά, περίπου 27 μίλια ανατολικά από τη Νίσυρο και 3,7 μίλια από την εγγύτερη ακτή της Τουρκίας.
Το φυσικό της λιμάνι είναι ο Γιαλός, (εκ του Αιγιαλός), πέριξ του οποίου είναι κτισμένη η πόλη αμφιθεατρικά. Κατά την απογραφή του 2001 αριθμούσε 2.606 κατοίκους, εκ των οποίων οι 2.427 είναι συγκεντρωμένοι στο άνω τμήμα της πόλης, το λεγόμενο Χωριό, που είναι κτισμένο επί της πλαγιάς του όρους Βίγλα. Υπάρχουν και τα θέρετρα Νημπορ(ε)ιός (εκ του Εμπορειό), βορειότερα, και το Πέδι, ανατολικά. Περίπου το 5% των μονίμων κατοίκων είναι αλλοδαποί Ευρωπαίοι πολίτες, κυρίως Άγγλοι. Ο Γιαλός συνδέεται οδικά με το Χωριό, το Πέδι, τον Νημπορ(ε)ιό, την Μαραθούντα και την Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Πανορμίτη που βρίσκεται στο νοτιότερο δυτικό άκρο της νήσου. Η Σύμη είναι τουριστικός προορισμός παγκοσμίου βεληνεκούς λόγω της αρχιτεκτονικής της. Από το 2009 λειτουργεί στο νησί εργοστάσιο αφαλάτωσης.
Αρχαιολογικός χώρος κηρύχθηκε ολόκληρο το νησί της Σύμης. Ολόκληρη η Σύμη αλλά και τα νησάκια που βρίσκονται γύρω από αυτήν κηρύχθηκαν αρχαιολογικοί χώροι από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αφού περιλαμβάνουν 159 θέσεις -χώρους και μνημεία- που καταγράφουν την ιστορία της περιοχής από την προϊστορική εποχή ως τα νεώτερα χρόνια.
Γεωγραφία
Το νησί είναι ορεινό, πετρώδες, άγονο και άνυδρο. Ψηλότερο βουνό είναι η Βίγλα (550 μ.) που σχεδόν χωρίζει το νησί στο βόρειο και νότιο εκ των οποίων το βόρειο είναι χαμηλότερο και περισσότερο καλλιεργήσιμο. Διαθέτει ελάχιστα πεδινά και υψίπεδα. Στα ορεινά, όμως, υπάρχει εκπληκτική βλάστηση. Σημαντικότερα μικρά οροπέδια είναι η "Δρακούντα", του "Μέσα Νιμοράκι", το "Ξίσος", ο "Μεγάλος Σωτήρης" και ο "Μικρός Σωτήρης", ενώ σημαντικότερες σχηματιζόμενες κοιλάδες είναι τα "Παναϊδάκια", του "Νημπορειού", με μεγαλύτερη την "κοιλάδα του Πεδιού" όπου και καλλιεργούνται έντονα.
Ακτογραφία
Οι ακτές της Σύμης παρουσιάζουν πλήθος από κόλπους, όρμους, ακρωτήρια και μικρούς λιμένες. Σημαντικότερα ακρωτήρια είναι η Άκρα Μακριά που είναι το βορειοανατολικότερο άκρο της εγγύτατης νήσου Νίμου και το ακρωτήριο Πάτος που είναι το νοτιότερο.
Κυριότεροι όρμοι είναι οι αναφερόμενοι παραπάνω Νημπορ(ε)ιός, ο άγιος (Αι)μιλιανός, ο άγιος Βασίλης και ο της Νανούς.
Κυριότεροι λιμένες είναι ο Γιαλός, ο κυρίως λιμένας με εξαίρετο αγκυροβόλιο, του Πεδιού, και ΝΝΔ. του Πανορμίτη που είναι ασφαλής, κυκλικός και με κατάφυτες γύρω πλαγιές, όπου στη παραλία του είναι κτισμένο το πανελλήνιο προσκύνημα ιδιαίτερα των ναυτικών του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
Γύρω από την Σύμη βρίσκεται ένα πλήθος νησίδων και βραχονησίδων σημαντικότερες των οποίων είναι βόρεια η Νίμος, (αρχαία Ύμος), νότια το Σεσκλί, (η αρχαία Τεύτλουσα), βορειοδυτικά οι λεγόμενες από τους ναυτικούς "Συμιοπούλες", οι Αραιές των αρχαίων Ελλήνων, που είναι οι τρεις νησίδες Χοντρός (βορειότερη), Πλάτη (μεσαία), και η Οξειά (νοτιότερη) καθώς επίσης και πολλές βραχονησίδες με σημαντικότερες τις λεγόμενες "Διαβατές" που φαίνονται να διαβαίνουν τη θάλασσα στο δυτικότερο σημείο της Σύμης.
Ιστορία
Ονομασία - Πρώτοι Κάτοικοι
Η Σύμη κατοικείται από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια. Μερικά ονόματα που αναφέρονται είναι, Καρίκη, Μεταποντίς, Αίγλη, και Σύμη από το όνομα της συζύγου του Γλαύκου που θεωρείται ο πρώτος κάτοικος στη γη αυτή. Εικάζεται ότι οι αρχικοί κάτοικοι της ήταν οι Κάρες και οι Φοίνικες. Μετά ήρθαν οι Δωριείς.
Αρχαία χρόνια
Η Σύμη είναι γνωστή από τη μυθολογία. Στο νησί, σύμφωνα με την παράδοση γεννήθηκαν οι τρεις Χάριτες. Το σημερινό όνομά της το οφείλει, σύμφωνα με το Διόδωρο το Σικελιώτη, στη Νύμφη Σύμη, που κατά το μύθο ζευγάρωσε με τον Ποσειδώνα, θεό της θάλασσας. Καρπός του έρωτά τους υπήρξε ο Χθόνιος, που έγινε βασιλιάς των πρώτων κατοίκων του νησιού. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, η Σύμη ήταν κόρη του Ιαλυσού και της Δώτιδας και ήταν η επώνυμη ηρωίδα του νησιού.[1] Τη Σύμη στην αρχαιότητα τη συναντάμε και με άλλες ονομασίες, όπως Καρική, Έλκουσα, Αίγλη και Μεταποντίς, οι οποίες όμως ήταν προγενέστερες. Πρώτοι κάτοικοι του νησιού θεωρούνται οι Κάρες και οι Λέλεγες, από τη γειτονική μικρασιατική ακτή, Φοίνικες και μετά πήγαν εκεί άποικοι από την ηπειρωτική Ελλάδα.
Ο Όμηρος στην Ιλιάδα του αναφέρει ότι ο βασιλιάς της, ο Νιρεύς, οδήγησε στην Τροία τρία πλοία. Η Σύμη ανέκαθεν ανήκε στην επικράτεια των Ροδίων. Μόνο για ένα σχετικά μικρό διάστημα κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. πέρασε στην κυριαρχία των Αθηναίων. Στα ιστορικά χρόνια εντάχτηκε στην αθηναϊκή συμμαχία και αποτέλεσε αθηναϊκή βάση κατά τον Πελλοπονησιακό πόλεμο.
Η ιστορία της στα μετέπειτα χρόνια είναι παράλληλη των υπολοίπων νησιών της Δωδεκανήσου. Έτσι πέρασε αρχικά στη Ρωμαϊκή κυριαρχία και αργότερα αποτέλεσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1309 οπότε και κατακτήθηκε από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου, που εκτιμώντας την προνομιακή θέση του νησιού, το ώθησαν σε μια μακρά περίοδο ευημερίας, που συνδέεται με την ανάπτυξη του εμπορίου, της ναυσιπλοΐας, της σπογγαλιείας και της ναυπηγικής τέχνης.
Τουρκοκρατία
Το 1522 πέρασε στα χέρια των Τούρκων. Η Σύμη την περίοδο αυτή όμως κατείχε σημαντικά εμπορικά και φορολογικά προνόμια και ελευθερίες θρησκευτικής και γλωσσικής έκφρασης.
Οι κάτοικοι της Σύμης, με τον στόλο τους, πήραν ενεργά μέρος στην Επανάσταση του 1821. Οι Συμιακοί ζήτησαν από τον Κυβερνήτη Καποδίστρια με υπόμνημά τους στις 27 Ιουλίου 1829 την απελευθέρωσή τους και τη συμπερίληψη του νησιού τους μέσα στα όρια του ελληνικού κράτους. Αίτημα που επανέλαβαν διά του Συμιακού ιερομόναχου Βενέδικτου από τη Ρωσική μονή του Αγίου Όρους του Αγίου Παντελεήμονα, ο οποίος συνέταξε προσωπική παρακλητική επιστολή προς τον νέο Κυνερνήτη[2]Όμως παρά τη μεγάλη προσπάθεια, η Σύμη βρέθηκε ξανά κάτω από την τουρκική κυριαρχία, το 1832. Η κατοχή κράτησε μέχρι το 1912, χρονιά κατά την οποία το νησί πέρασε στα χέρια των Ιταλών. Η ιταλική κατοχή ήταν ιδιαίτερα σκληρή για τους κατοίκους οι οποίοι γνώρισαν χρόνια μεγάλης φτώχειας. Η Ιταλική κυριαρχία έληξε το 1943 χωρίς όμως να τελειώσουν και τα δεινά του νησιού που πολλές φορές άλλαξε χέρια μεταξύ Άγγλων και Γερμανών. Οριστικά περιήλθε στα χέρια των Άγγλων στις 25 Σεπτεμβρίου 1944. Την 8η Μαΐου 1945 ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής της Δωδεκανήσου Όττο Βάγκνερ υπέγραψε το Πρωτόκολλο Παράδοσης της Δωδεκανήσου στους συμμάχους. Παρόντες ήταν ο Άγγλος Ταξίαρχος Μόφατ, o διοικητής του Ιερού λόχου Τσιγάντες, ένας Ινδός και ένας Γάλλος αξιωματικός. Οι Γερμανοί ήθελαν να γίνει η παράδοση των νησιών στους Έλληνες όμως αυτό δεν το αποδέχθηκαν οι Άγγλοι, οι οποίοι αργότερα επεδίωξαν να κάνουν τα νησιά επαρχία της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Την 31η Μαρτίου 1947 υπεγράφη το Πρωτόκολλο Παράδοσης στην Ελλάδα και η Βρετανική Στρατιωτική Διοίκηση παρέδωσε καθήκοντα στην Ελληνική Διοίκηση. Η οριστική ενσωμάτωση και παράδοση των Δωδεκανήσων στη μητέρα Ελλάδα σημειώθηκε στις 7 Μαρτίου 1948.
 |
Φωτογραφία: Αρχείο Ρουβήμ Καρασάββας
|
Η Σύμη όπως παρουσιάζεται από τους ταξιδιώτες Η Σύμη, όπως και τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου, είχε την ατυχία να βρεθεί κάτω από ξένους δυνάστες εξήμισι ολόκληρους αιώνες και φυσικό ήταν για την περίοδο αυτή, οι μόνες πηγές πληροφοριών να είναι ταξιδιώτες που την επισκέφθηκαν. Λόγω όμως της γεωγραφικής της θέσης δεν υπήρξαν πολλοί. Ωστόσο οι ταξιδιώτες και οι γεωγράφοι που την επισκέφθηκαν, είτε οι ίδιοι έγραψαν γι' αυτήν ή την αποτύπωσαν πάνω σε χάρτη - αυτοί είναι λίγοι - είτε κατέγραψαν πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία, τα έθιμα και την τοπογραφία της. 1420 Christoforo Buondelmonti Ιταλός Μοναχός Ιερέας που ταξίδεψε από την Φλωρεντία. Έγραψε βιβλίο όπου περιγράφει τη Σύμη και σχεδίασε ένα μάλλον πρωτόγονο χάρτη της Σύμης. Αναφέρει ότι το νησί ονομαζόταν Simie από το Simen που ήταν ο βασιλιάς του ή από τη λέξη Simane που είναι ελληνική απόδοση της λατινικής propinqua, που σημαίνει κοντινή, αφού βρίσκεται πολύ κοντά στην Ανατολή και οι κάτοικοι της κερδίζουν το ψωμί τους από το εμπόριο που κάνουν με τους στεριανούς. Όταν ο Δίας έδιωξε τον Προμηθέα, γιο του Ιαπετού, αυτός ήρθε στη Σύμη και έμαθε στους κατοίκους πολλά πράγματα για να ζουν καλύτερα. Οι κάτοικοι με τις μικρές βάρκες τους ταξιδεύουν ανάμεσα στη Ρόδο και την Τουρκία και κάνουν εμπόριο. Η περιφέρεια του είναι τριάντα μίλια. Το νησί έχει δυο κάστρα. Το ένα βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και είναι πολύ γερό. Το άλλο πάνω στο βουνό είναι έρημο. Βγάζει εξαιρετικό κρασί και στα ψηλά βράχια του ζουν κατσίκια.
Νεότερη Ιστορία
 |
Φωτογραφία: Αρχείο Ρουβήμ Καρασάββας
|
Τότε ιδρύεται στην Κω το Εθνικό Μέτωπο Πανδωδεκανησιακής Απελευθέρωσης (Ε.Μ.Π.Α.). Το Ε.Μ.Π.Α. διαδίδεται και στη Σύμη. Ο νόμος 518/48 «περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα», δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον Ιανουάριο του 1948. Την 7η Μαρτίου του 1948 έγινε και επίσημα η Ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα.
Αρχιτεκτονική
Ατενίζοντας τη Σύμη, παρατηρεί κανείς πως αυτή εκτείνεται από τους πρόποδες του όρους Βίγλα (το ψηλότερο βουνό της Σύμης) και φτάνει ως το λιμάνι. Αρχικά και για λόγους ασφαλείας και προστασίας από τις τουρκικές και πειρατικές επιδρομές, καθώς και την αποφυγή μετάδοσης ασθενειών, χτίστηκε στο ανώτερο τμήμα της πόλης που ονομάζεται Χωριό (ή Άνω Χώρα). Στη κορυφή του λόφου που βρίσκεται στην Άνω Χώρα, δέσποζε η αρχαία ακρόπολη, στα απομεινάρια της οποίας οι Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου, το 1407, έκτισαν το κάστρο τους που ήταν ένα αμυντικό φρούριο με καταλύματα. Οι ιππότες με αυτό το έργο θέλησαν να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού. Η Άνω Χώρα συσπειρώθηκε σιγά σιγά γύρω από το κάστρο και μόνο όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν, άρχισε και η επέκταση προς τα παράλια, δηλαδή Γιαλός (λιμάνι), Πέδι
(όρμος – ψαροχώρι), Νημποριός (αρχαίο λιμάνι). Η Σύμη ανακηρύχθηκε νωρίς ως διατηρητέος οικισμός, επιστέγασμα πολύχρονων αγώνων του Συμαίου aesthete Κώστα Α. Φαρμακίδη, και κατάφερε να διατήρησει τον κεντρικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής της. Αυτό έγινε το 1971 και συγκεκριμένα με την αριθμ.24908/23-10-1971 υπουργική απόφαση όπου ο οικισμός κρίνεται “ιστορικός τόπος χρήζων ιδιαιτέρας προστασίας ”[3]. Τα σπίτια της, δίπατα και τρίπατα με δώμα, με αυλές, στρωμένες συχνά με βοτσαλωτά δάπεδα, σε θεματικά (καράβια, άγκυρες) και διακοσμητικά (μαίανδρος) motifs, με αετώματα ανάμεσα στις δίρριχτες κεραμιδένιες στέγες τους, μπαλκόνια με σιδεριές, εξωτερικούς τοίχους σοβατισμένους στο χρώμα της ώχρας ή σπανιότερα πέτρινους, και καφετιά παραθυρόφυλλα, χωρίς να λείπουν οι ιώδεις ή βαθυπράσινες πόρτες. Η τολμηρή πολυμορφία των σπιτιών της Σύμης και η χρωματική ελευθεριότητα (λουλακί, ώχρα, terra cotta), γαληνεύουν τους τραχείς, αυστηρούς και επιβλητικούς βράχους, αφήνοντας μετάγευση αρμονίας. Εσωτερικά τα σπίτια της Σύμης έχουν την απαραίτητη, λόγω της ανυδρίας, στέρνα στο βάθος του ισογείου ή κάτω από την ακμή του ορόφου, αφήνοντας μικρό χώρο μαγειρείου. Η Κάτω Πόλη (Γιαλός), που βρίσκεται στο λιμάνι, αναπτύχθηκε κατά τον 15ο και 16ο αιώνα, με πυκνή δόμηση και θολωτά περάσματα, αλλά διαμορφώθηκε πλήρως κατά το 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε κτίστηκαν και οι νεότερες κατοικίες και στο Χωριό. Τα σπίτια του Γιαλού χτίστηκαν από Καρπάθιους τεχνίτες, έχουν κεραμοσκεπές, αετώματα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία. Σύμφωνα μάλιστα με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Ζωγράφο [4], το πάνω μέρος του Γιαλού ηλικίας 500 ετών, είναι εξαιρετικής αρχιτεκτονικής σημασίας καθώς αποτελεί ενδιαφέρον μείγμα αιγαιοπελαγίτικης και φρουριακής αρχιτεκτονικής με ενετικά στοιχεία. Σε αντίθεση, στα ισόγεια του Γιαλού, υπάρχουν μόνο μεγάλοι χώροι αποθήκευσης και κατεργασίας σπόγγου. Στον όροφο υπήρχε το σαλόνι με καθρέπτες, κονσόλες, πορσελάνες και, ενίοτε, τοιχογραφίες ή νωπογραφίες (frescos), και η μουσάντρα [5], εκ του ονόματος του Γάλλου αρχιτέκτονα F. Mansart που, εκμεταλλευόμενος το μεγάλο ύψος των σπιτιών του 17ου αιώνα, πρόσθεσε ξυλοκατασκευή, δημιουργώντας ένα ανοικτό (για να φωτίζεται) μεσοπάτωμα, το οποίο λειτουργούσε ως συμπληρωματικός χώρος ύπνου (ανάλογο του Αγγλοσαξονικού sleeping loft). Ακριβώς κάτω από την μουσάντρα βρισκόταν ο κύριος χώρος ύπνου, ο σουφάς[6], μια επίσης ξύλινη υπερυψωμένη κατασκευή, ενσωματωμένη στον τοίχο, κάτω από την οποία υπήρχε αποθηκευτικός χώρος. Ο σουφάς χωριζόταν από τον υπόλοιπο χώρο του ορόφου με κουρτίνα, υαλοπέτασμα ή ψευδόπορτα.
Νεοκλασικισμός 19ου Αιώνα. Περίοδος της Μεγάλης Ακμής
Τα κτίρια αυτής της περιόδου διακρίνονται, εκτός από την επιβλητικότητα του όγκου και τις μεγάλες αψιδωτές πόρτες και παράθυρα, από αετώματα και faux δωρικά ή κορινθιακά κιονόκρανα, με μονές ή διπλές κορνίζες. Η νεοκλασική αρχιτεκτονική χρησιμοποιούσε ως βάση άξονες συμμετρίας και τη χρυσή τομή, όχι μόνο στις σχέσεις ύψους και πλάτους του κτιρίου, αλλά και των ανοιγμάτων του, δηλαδή ανάμεσα στα παράθυρα και τις πόρτες. Βεβαίως, παρατηρούνται και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία στα κτίρια της περιόδου. Συχνά, το τύμπανο του αετώματος της στέγης φέρει ένα κυκλικό άνοιγμα, αμιγώς Αναγεννησιακό στοιχείο. Τα ανοίγματα αυτά είχαν σχέση με την αισθητική αλλά και την προστασία της στέγης από δυνατούς ανέμους. Προλαμβάνουν, δηλαδή, την δημιουργία διαφοράς πίεσης μεταξύ της ατμοσφαιρικής (μηδενικής) κάτω από τη στέγη και της υπατμοσφαιρικής (αρνητικής) πάνω από τη στέγη πίεσης που μπορεί να προκαλέσει η μεγάλη ταχύτητα του ανέμου (φαινόμενο Ventouri), με αποτέλεσμα να παρασύρονται τα κεραμίδια.
Η επίδραση του Ευρωπαϊκού (Ρωμαϊκού) και Αθηναϊκού Νεοκλασικισμού ήταν τόσο μεγάλη στους κοσμοπολίτες Συμιακούς, ώστε να μην υπολογίζουν το κόστος. Έφερναν μάρμαρο από την Πάρο και την Πεντέλη για σκάλες, μπαλκόνια και φουρούσια, θηραϊκή γη για τη λιθοδομή από τη Σαντορίνη, και πορσελάνη για τους σοβάδες από τη Νίσυρο. Από την Τεργέστη προμηθεύονταν ξυλεία για πορτοπαράθυρα, οροφές και τις μουσάντρες. Τα κεραμίδια έρχονταν από τη Μασσαλία. Στη Σύμη αφθονούν η πέτρα και ο ασβέστης. Δουλεύοντας την πέτρα, οι Συμιακοί δημιούργησαν κομψά αετώματα, ανώφλια, κατώφλια, κορνίζες και κομόνες στις εξώπορτες και τα παράθυρα.
Τύποι Σπιτιών Στη Σύμη διακρίνουμε τρεις (3) τύπους σπιτιών, το μονό ή γείσο, το ανωκάτωγο ή δίπατο και τέλος το τρίπατο. Στο μονό ή γείσο σπίτι όλοι οι χώροι του σπιτιού, σάλα (σαλόνι), υπνοδωμάτιο, μαγερειό, καθώς και οι άλλοι βοηθητικοί χώροι, βρίσκονται στο ισόγειο. Το ανωκάτωγο ή δίπατο σπίτι, διαθέτει κατώι του οποίου η κάτοψη μοιάζει με το ισόγειο των μονών σπιτιών. Η επικοινωνία του ισογείου με τον πάνω όροφο γινόταν μέσω μιας εξωτερικής πέτρινης σκάλας. Το τρίπατο σπίτι δεν ήταν τόσο διαδεδομένο όσο το ανωκάτωγο. Σε αυτόν τον τύπο σπιτιού, το ισόγειο χρησιμοποιούνταν ως μαγαζί και οι δυο πάνω όροφοι αποτελούσαν ξεχωριστές πλήρεις οικίες. Υπάρχει ένας ακόμη τύπος σπιτιού που όμως δεν τον συναντούμε στο λιμάνι. Πρόκειται για το τετράγωνο ή αρχοντεμένο σπίτι. Σε αυτόν τον τύπο, το κατώι είναι μαγαζί ή αποθήκη και στο κέντρο του ορόφου υπάρχει μεγάλη σάλα. Υλικά Οι τοίχοι των σπιτιών είχαν μεγάλος πάχος. Κατασκευάζονταν από πέτρα αφού το συγκεκριμένο υλικό αφθονούσε στο νησί. Οι ντόπιοι τεχνίτες ήταν ιδιαίτερα επιδέξιοι στη συναρμολόγηση της πέτρας. Αντίθετα στα αρχοντόσπιτα χρησιμοποιήθηκε η ποτσουολάνα(μείγμα ασβεστοκονιάματος και θηραϊκής γης) που προερχόταν από τη Θήρα ή τη Νίσυρο. Οι στέγες των σπιτιών στο σύνολό τους είναι αετοειδείς και κεραμιδένιες με κεραμίδια φερμένα από τη Μασσαλία. Ένας προγενέστερος τύπος στέγασης είναι και ο επίπεδος με δώμα, που κατασκευαζόταν από πατελιά. Στο αέτωμα της κάθε στέγης υπάρχουν οι πολύ γνωστοί φεγγίτες ή αλλιώς τα «μάτια του βοδιού». Αυτοί κατασκευάζονταν από πέτρα, μάρμαρο, σίδερο ή γύψο, ενώ για τις σκάλες, τα μπαλκόνια και τα φουρούσια χρησιμοποιούσαν μάρμαρο φερμένο από την Πάρο ή την Πεντέλη. Η ξυλεία που χρησιμοποιούσαν στις πόρτες και στα παράθυρα την προμηθεύονταν από την Τεργέστη, καθώς και από τα γειτονικά μικρασιατικά παράλια. Το είδος του ξύλου που προερχόταν από την Τουρκία λεγόταν κατράνι και ήταν ιδιαίτερα ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες. Τις πρώτες ύλες τις προμηθεύονταν από τη Σμύρνη και την Πόλη. Εκτεταμένη ήταν και η χρήση του ασβέστη που με αυτόν άσπριζαν τα σπίτια.
Χαρακτηριστικά του Οικισμού
Παραδοσιακά Κτίσματα του Χωριού
Ο αρχικός Αιγαιοπελαγίτικος οικισμός της Σύμης βρίσκεται μακριά από τη θάλασσα, σε ένα πλάτωμα κρυμμένο πίσω από το Κάστρο για το φόβο των πειρατών. Για τον ίδιο λόγο, ο οικισμός διασχίζεται από δαιδαλώδη, στενά, πλακόστρωτα δρομάκια και καλντερίμια. Εκεί βρίσκονται και τα πρώτα αρχοντικά, των οποίων η μορφολογία και τυπολογία ουδεμιά έχει σχέση με τα μεταγενέστερα νεοκλασικά του δευτέρου ημίσεος του 19ου στο Γιαλό. Ήταν παραδοσιακά διώροφα κτίρια με μεγάλες αυλές στρωμένες με πλάκες από συμαϊκό σχιστόλιθο ή διακοσμημένες με σχέδια βοτσαλωτού (χαλικερά κατά τη συμαϊκή διάλεκτο), απομεινάρι της βυζαντινής εποχής, τυπικά δείγματα Αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής. Τα σπίτια σε Αιγαιοπελαγίτικο ρυθμό είναι κυβόσχημα, κάτασπρα, μικρά ή μεγάλα, εξαιτίας του ότι ο χώρος γύρω από το κάστρο ήταν περιορισμένος, αλλά και λόγω του επικλινούς εδάφους που περιόριζε την οριζόντια οικοδόμηση. Τα κτίσματα αυτά έχουν μικρά ανοίγματα και σκεπάζονται με δώματα. Με την πάροδο του χρόνου εκμοντερνίστηκαν, υιοθετώντας νεοκλασικά στοιχεία, όπως στέγη δίρριχτη που σχηματίζει στην πρόσοψη αετώματα και παραστάδες.
Νεοκλασικά Μέγαρα Πετριδών, Μουράγιου και Γιαλού
Κατηφορίζοντας την Άνω Χώρα και προς το μέσο του οικισμού υπάρχει η συνοικία της Καλής Στράτας, όπου ξεχωρίζουν τα νεοκλασικά σπίτια χτισμένα σε ευρύχωρα οικόπεδα. Η σημαντική άνοδος των ναυτεμπορικών δραστηριοτήτων και οι πολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στην Αίγυπτο και τις πόλεις της Μικράς Ασίας, συνέβαλαν στο να αναπτυχθεί ένας αστικός κλασικισμός.
Ο 19ος αιώνας ήταν η εποχή του νεοκλασικισμού, που επηρέασε τόσο τον Ελλαδικό χώρο όσο και τις υπόδουλες περιοχές. Δόθηκε έμφαση στο μνημειακό ύφος της αρχιτεκτονικής και στηρίχτηκε στα κλασικά πρότυπα των μνημείων (Αθηναϊκός νεοκλασικισμός). Στην υπόλοιπη όμως Ελλάδα αναπτύχθηκε ο περιφερειακός τοπικός νεοκλασικισμός που βασίζεται στον αυθορμητισμό και στο μεράκι του ντόπιου τεχνίτη ο οποίος μετασχηματίζει τις ακαδημαϊκές μορφές. Σε αυτό το ρυθμό ανήκουν και τα νεοκλασικά σπίτια της Σύμης. Η Καλή Στράτα είναι η κεντρική αρτηρία που συνδέει το Χωριό με το Γιαλό, με τα 500 πέτρινα και πλέον σκαλοπάτια. Δεξιά και αριστερά της στέκουν επιβλητικά, ογκώδη δίπατα και τρίπατα αρχοντόσπιτα με συμμετρικά πορτοπαράθυρα. Αυτά ανήκαν σε πλούσιους εμπόρους και καπεταναίους που λόγω των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων έφεραν στο νησί τον απόηχο των καλλιτεχνικών ρευμάτων της Δύσης. Ευδιάκριτα είναι τα ίχνη αυτής της επιρροής στους χρωματιστούς σοβάδες, στην αετωματική στέγη με τα κορδώματα (για την περισυλλογή των όμβριων υδάτων) στο γείσο των θυρών και των παραθύρων, στα κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανα και ακόμα στις βαριές ξύλινες πόρτες, στις καλοδουλεμένες σιδεριές και στα λεπτοδουλεμένα μπαλκόνια. Τα κτίρια του Γιαλού χαρακτηρίζονται και από Ευρωπαϊκή επιρροή (Ρωμαϊκό Νεοκλασικισμό), όπως το διώροφο του Φωτάρα και το τριώροφο του Καλαφατά, αμφότερα με ισόγεια από πέτρα πελεκητή κατά την τεχνοτροπία των Βενετσάνων και της Νάπολης. Μοναδικά ήσαν και τα κυρίως Αθηναϊκού τύπου νεοκλασικά τριώροφα Μέγαρα του Μουράγιου [Μέγαρα των πολλών αδελφών Πετρίδη, των Πετριδών, των Διακογιάννη, Κοντογιάννη,
της Βαγγελίτσας του Γεώργιου (Πετρίδη), και άλλων]. Ατυχώς, το μεγαλοπρεπέστερο όλων, το Ρωμαϊκού τύπου Μέλαθρον της Αννας του Γεώργιου, πρωτότοκης θυγατέρας του Γεώργιου και της Φωτεινής (Πετρίδη), όπως τους αποκαλούσε ο λαός, χτισμένο εξ ολοκλήρου από πελεκητή πέτρα, βομβαρδίστηκε και, στη συνέχεια ο Δήμος, στον οποίον δωρήθηκε από τους κληρονόμους Πετρίδη, το κατεδάφισε. Το τριώροφο της Βαγγελίτσας (δευτερότοκης) του Γεώργιου, που δόθηκε ως προικώο στην κόρη της Φωτεινή Θ. Γεννηματά, μητέρα του πολιτικού Γεωργίου Γεννηματά, κάηκε από τους Ιταλούς αλλά, αφού πουλήθηκε, αποκαταστάθηκε και λειτουργεί ως ξενοδοχείο πολυτελείας[7]. Η εσωτερική διαρρύθμιση, η επίπλωση και το ύφος των οικιών του Μουράγιου όχι μόνο διέφεραν, αλλά θύμιζαν Γαλλικό boudoir. Τα μαρμάρινα λουτρά διέθεταν υδραυλικό σύστημα αρνητικής πίεσης που αντλούσε θαλάσσιο νερό για καθαρισμό. Τα αυθεντικά έπιπλα περιόδου και αντικείμενα των οικιών αμφοτέρων των θυγατέρων Γ. Πετρίδη, ειδικά οι σουίτες Λουδοβίκου Φιλίππου (Louis Philippe)[8], και Δευτέρας Γαλλικής Αυτοκρατορίας (Napoléon III)[9], οι καθρέφτες, τα secrétaires à tambour και abattant, τα ασημικά Christofle, οι ελαιογραφίες και τα κινέζικα βάζα 17ου αιώνα [10], που μεταφέρθηκαν στην Αθήνα προ του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου και σώζονται, είναι απτοί μάρτυρες.
Η οικονομία της Σύμης
Η οικονομική ευημερία της Σύμης κατά τον 19ο αιώνα στηριζόταν κυρίως σε τρεις τομείς, την αλιεία, κατεργασία και εμπορία του σπόγγου, την ναυπηγική και την ναυτιλία. Η Σύμη κατά την εποχή της άνθησης της συγκροτήθηκε σε αστικό οικισμό μεσαίου μεγέθους που ξεπερνούσε ακόμη και αυτό της Ρόδου. Η οικονομία ήταν προσανατολισμένη περισσότερο σε τριτογενείς δραστηριότητες και λιγότερο στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο πληθυσμός ανερχόταν στις 25.000, ενώ η συγκέντρωση του εργατικού δυναμικού συντέλεσε στην οικονομική πρόοδο. Η έντονη δραστηριοποίηση των Συμιακών στο εξωτερικό μέσω των εκτενών επιχειρησιακών τους δράσεων και παράλληλα η ανάπτυξη της αλιείας και της σπογγαλιείας, δημιούργησαν μια νέα τάξη αστών που ζούσε μια άνετη και πλούσια ζωή. Τα καπετανόσπιτα ήταν και τα πιο πλούσια σπίτια. Οι αμιγώς αστικές περιοχές, καθώς και όλα τα ευκατάστατα σπίτια εκτείνονταν στο Ρολόι, στο Χαράνι, στο Πιτίνι (συνοικίες του Γιαλού) και στην Καλή Στράτα. Βέβαια, και στο κέντρο του Χωριού υπήρχαν αρχοντόσπιτα, αλλά κατά κανόνα ψηλά στον οικισμό έμεναν οι φτωχότερες τάξεις. O οικισμός στο σύνολό του είναι απόλυτα εναρμονισμένος με το περιβάλλον. Οργανώθηκε με βασικό θεμέλιο την εξυπηρέτηση των ανθρώπινων αναγκών και των χαρακτηριστικών μιας ζωής προσανατολισμένης στη θάλασσα. Η σπογγαλιεία ήκμασε από το 1865 έως το 1930, με τις νέες τεχνικές (σκάφανδρο). Η Σύμη πρωτοστάτησε τόσο στην αλιεία του σπόγγου στην επιλεγόμενη Μπαρμπαριά, Barbary Coast, στα βόρεια παράλια της Αφρικής, όσο και στην επεξεργασία και εμπορία του. Με επί κεφαλής τον Συμαϊκό Οίκο Υοί Νικήτα Πετρίδη, γνωστό στο Λονδίνο, όπου ζούσε μονίμως ο Δημήτριος Πετρίδης, ως Petrides Brothers, η σημαντική αυτή βιομηχανία διέθετε γραφεία στη Σύρο, τον Πειραιά, το Παρίσι, το Λονδίνο και την Τεργέστη.  |
Φωτογραφία: Αρχείο Ρουβήμ Καρασάββας
|
Η ναυτιλία και η ναυπηγική επίσης ήκμασαν στη Σύμη. Οργανωμένος ταρσανάς λειτουργούσε στο Χαράνι με τον μάστορα ναυπηγό Κέλλη [παρωνύμιο του Δ. Σαρρή] μέχρι την δεκαετία του 1960. Το νησί δεν υστερούσε, όμως, και στις βιοτεχνίες, όπως σιδηρουργία, αλευροποιία, χρυσοχοΐα κ.λ.π.
Η Σύμη είδε μέρες δόξας επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διότι, μετά το 1522, επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, εφαρμόστηκε ο Ιερός Νόμος του Ισλάμ, που ορίζει ότι λαοί, που υποτάσσονται αυτοβούλως, θα χαίρουν αυτονομίας με μόνη υποχρέωση την καταβολή μικρού κατά κεφαλήν φόρου. Επειδή οι Συμιακοί προσήλθαν πρώτοι να δηλώσουν υποταγή, απέκτησαν όλες τις προνομίες του ειδικού καθεστώτος. Από το 1912, με την Ιταλοκρατία, άρχισε η παρακμή με σταδιακή μετανάστευση του πληθυσμού στην Αίγυπτο, Μασσαλία, ΗΠΑ και αργότερα το Βελγικό Κογκό και την Αυστραλία. Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Γερμανο-ιταλικές δυνάμεις βομβάρδισαν και έκαψαν πρακτικά όλο τον Γιαλό, την Καλή Στράτα και το Μουράγιο. Αυτή την περίοδο η πείνα ανάγκασε την Σύμη να δοκιμαστεί σκληρά. Μερικοί τολμηροί Συμιακοί, ναυτικοί και έμποροι,ταξίδευαν ως την Τήλο και την Κρήτη (Σητεία) για να φέρουν τρόφιμα. Μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων (de facto 1947, de jure 1948), οι κάτοικοι ζούσαν υπό τραγικές συνθήκες.
Τουρισμός
Αμέσως ή εμμέσως, η οικονομία της Σύμης στηρίζεται σήμερα στον τουρισμό. Η οικονομική ανάκαμψη άρχισε δειλά στην διάρκεια της Δικτατορίας με την ανάπτυξη του ημερήσιου τουρισμού από την Ρόδο. Πριν 20 χρόνια, μια πανοραμική φωτογραφία του λιμανιού της Σύμης τραβηγμένη από το Κάστρο κοσμούσε το εξώφυλλο της έκδοσης (Αυγούστου 1988) του Condé Nast Traveler, του εγκυρότερου διεθνούς (Αμερικανικού) περιοδικού σε θέματα τουρισμού. Η έμφαση του άρθρου δινόταν στην αρχιτεκτονική του νησιού και ειδικά στα αρχοντικά του Μουράγιου. Έκτοτε η εξέλιξη υπήρξε ραγδαία.
Σήμερα ο τουρισμός της Σύμης τροφοδοτείται από τους επισκέπτες της μιας μέρας, από τους πολυήμερους τουρίστες και από τους ιδιότυπους "τουρίστες" τους Συμιακούς της διασποράς. Το σύνολο σχεδόν των τουριστών της Σύμης διακινείται μέσω της Ρόδου. Η τουριστική περίοδος κρατά 7 μήνες (Απρίλιος-Οκτώβρης), όπως και στη Ρόδο με μεγάλη κίνηση στο τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου. Ο τουρισμός πολυήμερης παραμονής παρουσιάζει ανοδική πορεία τα τελευταία 10 χρόνια.
Τοπικά ΜΜΕ
Στο νησί εκπέμπει ένας τοπικός ραδιοφωνικός σταθμός στην μπάντα των FM, ο Star Radio 104.6 FM[12], ο οποίος εκπέμπει στη Σύμη από το 1986 και έπειτα. Υπάρχει επίσης το διαδικτυακό ραδιόφωνο Magic Star[13], και η διαδικτυακή εφημερίδα Συμαϊκά Νέα[14].
Παιδεία και θρησκεία
Η λειτουργία στη Σύμη του παλαιότερου αναγνωστηρίου στο Αιγαίο, Αίγλη (1872), της Σχολής της Αγίας Μαρίνας (1765-1821) και, στη συνέχεια, του Ελληνικού σχολείου του Κάστρου, του Θεάτρου Σύμης (1881) κ.ά. μαρτυρούν το πνευματικό επίπεδο της περιόδου της αίγλης.
Οι Συμαίοι θρησκεύονται βαθύτατα, ως μαρτυρεί και η πληθώρα από περικαλλείς ναούς, εξωκκλήσια και μοναστήρια, με ξυλόγλυπτα τέμπλα, αγιογραφίες και βοτσαλωτές αυλές.
Στη Σύμη δοξάζεται ο Αρχάγγελος Μιχαήλ. Εκτός από τις Μονές Πανορμίτη και Ρουκουνιώτη, υπάρχουν 7 ακόμα μονύδρια αφιερωμένα στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, δηλαδή συνολικά 9, όσα και τα αρχαγγελικά τάγματα. Το 2004 συστάθηκε η Ιερά Μητρόπολις Σύμης που περιλαμβάνει στην πνευματική της δικαιοδοσία και τα νησιά Τήλο, Χάλκη και Καστελλόριζο και υπάγεται απ΄ευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στη Σύμη βρίσκεται η έδρα του Σεβ. Μητροπολίτη Σύμης, που φέρει τον τίτλο υπέρτιμος και έξαρχος Νοτίου Αιγαίου Πελάγους.
Δήμος Σύμης
Ο δήμος Σύμης περιλαμβάνει το νησί της Σύμης, καθώς και τις γύρω νησίδες. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011, ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.10.Γ. αυτού.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου