Η Δρακοντιά (Dracunculus vulgaris) είναι εντυπωσιακό φυτό της οικογένειας των Αροειδών. Είναι ενδημικό των Βαλκανίων και εξαπλώνεται μέχρι την Ελλάδα, την Κρήτη και τα νοτιοδυτικά της Τουρκίας. Είναι μεγάλο φυτό που φτάνει έως και το 1 μέτρο. Συναντάται σε περιαστικά περιβάλλοντα, κυρίως σε χουμώδη, ξηρά εδάφη, με πολύ ηλιοφάνεια, σε μεγάλες ομάδες, με μέσο υψόμετρο τα 450 μ.
Ονοματολογία
Η ελληνική ονομασία δρακοντιά , όπως και η λατινική ονομασία του γένους Dracunculus, οφείλεται στον σπάδικα, που θυμίζει μικρό δράκοντα που βγαίνει μέσα από τη σπάθη.
Με την ονομασία δρακοντιά απαντούν κι άλλα είδη αροειδών (Arum sp.), τα οποία όμως είναι ευρέως γνωστά σαν φιδόχορτα. Με αυτή την ονομασία συναντάται και το Dracunculus vulgaris.
Περιγραφή
Είναι εντυπωσιακό φυτό με ύψος που συχνά είναι μεγαλύτερο από 1 μ. Η σπάθη είναι λογχοειδής, πορφυρή εσωτερικά, κιτρινοπράσινη εξωτερικά, φτάνοντας σε μήκος τα 80 εκ. Ο σπάδικας είναι λεπτός, μακρύς, πορφυρός, κοντύτερος από την σπάθη. Τα φύλλα μεγάλα, πολυσχιδή κυματοειδή με λευκά στίγματα. Ο βλαστός πολύ χαρακτηριστικός με σχέδια που θυμίζουν ζέβρα. Οι καρποί του είναι 60-80 πορτοκαλοκόκκινα κατά την ωρίμανση μούρα, μήκους 1-3 εκ. Υπάρχουν δύο σύνολα λουλουδιών, τα θηλυκά στο κάτω μέρος της βάσης του σπάδικα και τα αρσενικά πάνω μέρος.
Κατά την άνθηση το φυτό αποπνέει έντονη δυσοσμία, σαν σάπιας σάρκας, που απωθεί τα ζώα και προσελκύει μύγες (Lucilia sp. και άλλα), οι οποίες παγιδεύονται προσωρινά για την επικονίαση και μετά απελευθερώνονται. Η δρακοντιά δεν είναι σαρκοβόρο φυτό, όπως πολύ πιστεύουν.
Ανθίζει την άνοιξη, κατά τα τέλη Μαρτίου μέχρι Μάιο.
Εξάπλωση και βιότοπος
Η δρακοντιά είναι φυτό ενδημικό της Ανατολικής Μεσογείου, από την Αλβανία, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, μέχρι και την νοτιοδυτική Τουρκία. Αναφορές από την Ιταλία (συμπεριλαμβανομένης Σικελίας και Σαρδηνίας) είναι πιθανόν από τα εισαγόμενα φυτά, ενώ τα υλικά από την Ισπανία, τη Γαλλία και τη Βόρεια Αφρική σίγουρα αντιπροσωπεύουν εισαγωγές.
Στην Ελλάδα η δρακοντιά είναι ευρέως κοινή, τόσο στα ηπειρωτικά, όσο και στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. Συναντάται στα 100 -1200 μ. υψόμετρο, σε μεγάλες ομάδες σε θέσεις με ανθρωπογενή επιβάρυνση, άκρες κρασπέδων δρόμων, ακαλλιέργητους αγρούς και όρια καλλιεργούμενων αγρών, πετρώδεις θαμνότοπους, ελαιώνες και σκουπιδότοπους.
Οικογένεια: Araceae
Η Δρακοντιά είναι ένα πολυετές φυτό που φτάνει σε ύψος, περίπου, το 1 m. Ο κύριος βλαστός του φυτού είναι κηλιδωτός, από το χρώμα και τα σχήματα του το φυτό συνδέθηκε από την αρχαιότητα με τα φίδια. Τα φύλλα του έχουν βαθυπράσινο χρώμα, συχνά με λευκά σημάδια, χωρισμένα βαθιά σε 10-15 γραμμοειδή, σχεδόν ισομήκη τμήματα (σαν ψαροκόκκαλο), με συχνά κυματοειδή χείλη. Η ταξιανθία αποτελείται από σπάδικα, ο οποίος περιβάλλεται από μεγάλο βράκτειο πρασινωπό φύλλο, που ονομάζεται σπάθη. Η σπάθη, είναι χαρακτηριστικό του φυτού σε σχήμα λογχοειδή, βελουδένια κοκκινωπή – βυσσινί στο χρώμα ενώ η εξωτερική της πλευρά είναι πράσινη, έχει μήκος 25-40 εκ. Το άνθος του φυτού έχει άσχημη οσμή η οποία προσελκύει έντομα που παγιδεύονται μέσα σ αυτό και το επικονιάζουν.
Οι καρποί του είναι κόκκινο -πορτοκαλί στο χρώμα, ράγες στο σχήμα και δηλητηριώδεις.
Το είδος είναι ενδημικό των Βαλκανίων και εξαπλώνεται μέχρι την χώρα μας. Μπορούμε να το συναντήσουμε σε χωράφια, στις άκρες αγροτικών δρόμων, σε χαντάκια και άλλες περιοχές αρκετά υγρές.
Χρήσεις
Θεωρείται φαρμακευτικό, αλλά και δηλητηριώδες φυτό. Ολόκληρο το φυτό παράγει ένα αιθέριο έλαιο που περιέχει, την αροίνη, η οποία είναι χημικώς ασταθής και δηλητηριώδης. Η ρίζα του ερεθίζει (δερματίτιδα) το δέρμα.
Η Δρακοντιά και η μυστικότητα του κάτω κόσμου
Μια σαρκοφάγος απο την ανατολική Κρήτη (νεότερης μινωικής εποχής, 1400 π.Χ. -βρίσκεται στο Μουσείο του Ηρακλείου) είναι διακοσμημένη με μοτίβο που πιθανόν είναι παρμένο από την δρακοντιά. Τα φυτά αυτά, με τα περίεργα λουλούδια και φύλλα, ήταν για τους αρχαίους συνδεδεμένα με τα φίδια που αντιπροσώπευαν την μυστικότητα του κάτω κόσμου. Το σκούρο κόκκινο λουλούδι, με την δυσάρεστη ορμή, μας εντυπωσιάζει πάντα σαν μια παράξενη εμφάνιση της φύσης.
Η δρακοντιά και η λαϊκή θεραπευτική της χρήση στην αρθρίτιδα
Η χρήση της δρακοντιάς στην αρθρίτιδα
Arum Maculatum, κοινώς δρακοντιά, φαί του φιδιού, φιδόχορτο. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας ονομάζεται επίσης και σταφύλι του φιδιού, λιάρος.
Άλλα είδη στην Ελλάδα: Arum Dioscoridis, Arum Creticum, Arum Italicum, Arum Orientale.
Στη Γαλλία ονομάζεται, "αυτί του γαιδάρου" και "βοηδόγλωσσα".
Τον 16ο-18ο αιώνα σε περιπτώσεις σιτοδείας χρησιμοποιήθηκε αντί άρτου λόγω της μεγάλης ποσότητας αμύλου που περιέχει. Η λήψη του προϋπόθετε καλό ψήσιμο προς καταστροφή των τοξικών συστατικών. Ακόμη και σήμερα στις Βαλεαρίδες νήσους χρησιμοποιείται αντί άρτου.
Οικογένεια: Araceae ή Aroideae
Αυτή η οικογένεια περιλαμβάνει 2.000 περίπου είδη που κατατάσσονται σε 115 γένη. Βρίσκονται σε τροπικές και εύκρατες περιοχές, σπανίως υδρόβια, με ορατή σπάθη και πολλές ρίζες. Οι καρποί είναι συνήθως σε σχηματισμό "τσαμπιού". Ανήκει στα μονοκοτυλήδονα. Από την οικογένεια αυτή χρησιμοποιείται το είδος Arum Maculatum.
Περιγραφή
Είναι πόα πολυετής αναδυομένη από βολβό διαμέτρου 2 εκ. 'Έχει φύλλα λογχοειδή (σχήμα βέλους) μήκους μέχρι 25 εκ., βαθυπράσινα, στιλπνά, αμβλέα που έχουν συχνά καφεκόκκινες κηλίδες. Τα άνθη εμφανίζονται την άνοιξη σε ερυθρή ταξιανθία (τσαμπί), που περιβάλλεται από ένα ωχροπράσινο βράκτειο φύλλο, την καλούμενη σπάθη. Οι καρποί είναι κόκκινες ράγες δηλητηριώδεις. Εποχή ανθήσεως Απρίλιος-Μάιος. Το φυτό ανευρίσκεται στην Ευρώπη, Β. Αφρική, Αμερική, Ασία.
Φύεται σε πορώδη εδάφη, αραιά δάση, χαράδρες, υγρούς ζεστούς τόπους και στους φράκτες. Ανευρίσκεται στη χαράδρα του Βίκου καθώς και στην πέριξ αυτής της περιοχής.
Χρήση στο Ζαγόρι
Χρησιμοποιείται σε αρθραλγίες και αρθρίτιδες. Γίνεται συλλογή της ρίζας, πλύσιμο από το χώμα, σύνθλιψη και εν συνεχεία καλός βρασμός σε νερό μέχρι να λιώσει και γίνει σαν αλοιφή. Αυτή η αλοιφή τυλίγεται σε ένα πανί και τοποθετείται στην πάσχουσα άρθρωση. Κατά πληροφορίες πασχόντων, ο πόνος υποχωρεί μετά ώρας και αποκαθίσταται η κινητικότητα.
Ιστορία και χρήση της δρακοντιάς
Το φυτό είναι γνωστό από την αρχαιότητα σαν η Μεγάλη Δρακοντιά, ή άρον ή ίσαρον από τον Διοσκουρίδη. Η σκόνη της ρίζας πινόμενη με νερό χρησιμοποιείτο σαν αφροδισιακό. Αναφέρεται από τον Ιπποκράτη, Γαληνό, Θεόφραστο και Πλίνιο. Λόγω του ότι χρησιμοποιείται ως αφροδισιακό έλαβε τον μεσαίωνα και το όνομα L.
Χρησιμοποιήθηκε πολύ σε έλκη, πολύποδες, στομαχικές παθήσεις, ως καθαρτικό, αποχρεμπτικό, αντιρευματικό. Στις λαϊκές βοτανοθεραπευτικές αναφέρεται η χρήση του επίσης ως διουρητικού και εκτρωτικού.
Δραστικά μέρη-Συστατικά
Όλα τα μέρη του φυτού είναι δηλητηριώδη. Η πρόσφατη ρίζα δρακοντιάς έχει γεύση καυστική και λίγο πικρή. Τιθέμενη επί του δέρματος προκαλεί φλύκταινες. Εσωτερικά προκαλεί οίδημα γλώσσας, εμετούς, σπασμούς, διαστολή κόρης, αναισθησία . Η ρίζα ξηρή ή καβουρδισμένη χάνει την καυστικότητά της. Τα φύλλα ερεθίζουν το δέρμα. Όλο το φυτό περιέχει ένα δηλητήριο χημικώς ασταθές, την αροίνη. Η αροίνη είναι ερεθιστική για το δέρμα και τοπική για το Κ.Ν.Σ. Συχνά συμβαίνουν δηλητηριάσεις σε παιδιά που τρώνε τους καρπούς του φυτού. Όταν βραστεί ή αποξηρανθεί το φυτό, η αροίνη διασπάται.
Συνοψίζοντας οι ενέργειες του φυτού είναι: διουρητική, καθαρτική, αφροδισιακή, εκτρωτική, αποχρεμπτική, κατά ελκών, πολυπόδων, αντιρευματική.
Συστατικά: αροίνη (τοξικό συστατικό), άμυλο σε μεγάλη ποσότητα, σάκχαρο 4,5%, κολλώδεις ουσίες (κόμμι) 5,5%, βασσορίνη 5%, σαπωνίνες. Οι σαπωνίνες προκαλούν υπεραιμία των βλεννογόνων και αύξηση της αιμάτωσης των σπλάχνων με αποτέλεσμα να έχουν διουρητική, εκτρωτική, αφροδισιακή και σε συνδυασμό με άλλες ουσίες προκαλούν καθαρτική ενέργεια.
Η βασσορίνη είναι πολυσακχαρίτης αδιάλυτος στο νερό, εντός του οποίου διογκούται στο 4πλάσιο (καθαρτική ενέργεια). Σε περιπτώσεις γαστριτίδων ή πεπτικού έλκους η ενέργεια οφείλεται στο περιεχόμενο κόμμι που επικαλύπτει τον βλεννογόνο, τον προασπίζει από βλαπτικές επιδράσεις, ελαττώνει τον πόνο και περιορίζει την φλεγμονή.
Η αποχρεμπτική ενέργεια του αφεψήματος οφείλεται πιθανώς στην επί μακρόν διατηρούμενη θερμότητα επί καταπόσεως (λόγω της κολλώδους ουσίας που περιέχει) και στην αντανακλαστική αύξηση των εκκρίσεων της τραχείας και βρόγχων. Για τον ίδιο λόγο χρησιμοποιείται και στην λαρυγγοτραχείτιδα, σε συνδυασμό με την προστατευτική επίδραση του κόμμεος. Εξωτερικά επιθέματα νωπής μη βρασμένης ρίζας προκαλούν υπεραιμία στην πάσχουσα άρθρωση και ύφεση του άλγους, λόγω ερεθιστικής επίδρασης της αροίνης επί του δέρματος.
Στην περίπτωση που βράζεται η αναλγητική της ενέργεια οφείλεται στη θερμότητα του επιθέματος και στις σαπωνίνες. Επίσης βρασμένη ή αποξηραμένη σαν επίθεμα εξωτερικά υποβοηθεί στην επούλωση ελκών λόγω της κολλώδους ουσίας (κόμμι) που περιέχει.
Συμπεραίνεται ότι είναι γνωστή και διαδεδομένη η χρήση της ρίζας Arum Maculatum ως επιθέματος στην αρθρίτιδα από τους αρχαίους Έλληνες που την χρησιμοποιούσαν όμως νωπή και όχι βρασμένη. Το επίθεμα βρασμένης ρίζας που χρησιμοποιείται στο Ζαγόρι δρα κυρίως ως θερμό επίθεμα.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Όλα τα είδη του γένους αυτού, έχουν δηλητηριώδεις ιδιότητες και χρειάζεται προσοχή, γιατί τα μικρά παιδιά έλκονται από το κόκκινο χρώμα της ταξικαρπίας του.
Πάντα χρησιμοποιείτε τα βότανα ή φυσικά σκευάσματα υπό την επίβλεψη ενός ειδικού ιατρού και ποτέ μόνοι σας με δική σας πρωτοβουλία.
Οι φυσικές θεραπείες και δεν αποτελούν υποκατάστατο ιατρικής περίθαλψης. Παρακαλούμε συμβουλευτείτε απαραιτήτως τον ιατρό σας για οποιοδήποτε θέμα υγείας και πριν την χρήση οποιουδήποτε βοτάνου ή θεραπείας.
Μην χρησιμοποιείτε ποτέ βότανα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα, ακόμα και συμπληρώματα χωρίς την συνταγή ειδικού ιατρού.
Οι πληροφορίες που παρέχονται εδώ είναι καθαρά και μόνο για ενημερωτικό σκοπό. Η ιστοσελίδα δεν φέρει καμία ευθύνη για την χρήση των πληροφοριών. Διαβάστε τους όρους χρήσης.
Πηγή: Η λαϊκή βοτανοθεραπευτική στο Ζαγόρι-Μιχαήλ Μάλαμα-Ιωάννινα 1982
Πηγή κειμένου: https://www.ftiaxno.gr/2013/06/drakontia-arthritida.html
Δρακοντιά (Dracunculus vulgaris ή κοινώς Φιδόχορτο)
Ο διασημότερος φαρμακογνώστης της αρχαιότητος Διοσκουρίδης (1ος αιώνας μ.Χ.) έλεγε ότι θεραπεύει το έλκος και ότι αν το πιεις με κρασί ανοίγει την όρεξη για… έρωτα! Το έργο του Διοσκουρίδη «Περί ύλης ιατρικής» ήταν απαλλαγμένο από προλήψεις και δεισιδαιμονίες της εποχής. Είχε μελετήσει περισσότερα από 500 φυτά και τα κατέταξε σύμφωνα με τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, ανάλογα με τη δράση τους στις διάφορες ασθένειες του ανθρωπίνου σώματος. Μέχρι και το 16ο αιώνα στο βιβλίο αυτό ανέτρεχαν οι ασχολούμενοι με την Φαρμακευτική. Μεταφράσθηκε σε πολλές γλώσσες και ήταν το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε μετά την "Αγία Γραφή"! Στην ανατολική Κρήτη βρέθηκε μία σαρκοφάγος που είναι διακοσμημένη με μοτίβο που πιθανόν είναι παρμένο από τη δρακοντιά. 
Είναι ενδημικό φυτό που συναντάται στα Βαλκάνια, σε περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο, σε Ελλάδα όπως στην Κρήτη, το Αιγαίο αλλά και τη νοτιοδυτική Τουρκία. Φυτρώνει σε χωράφια, χαντάκια και άκρες δρόμων σε χαμηλό υψόμετρο. Θεωρείται φαρμακευτικό φυτό και η ρίζα του συλλέγεται και χρησιμοποιείται για την καταπολέμιση διαφόρων ασθενειών. Είναι τοξικό φυτό για τον άνθρωπο και τα βόσκοντα ζώα 
Ανθίζει την άνοιξη και βγάζει ένα σκούρο κόκκινο λουλούδι με πολύ δυσάρεστη οσμή. Συλλέγεται το υπέργειο τμήμα όταν βρίσκεται σε άνθηση. Συλλέγεται επίσης και η ρίζα του την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Είναι φυτό φαρμακευτικό και δηλητηριώδες. Η ρίζα του θεωρείται αντιρευματική, αντιασθαματική, αντικοκιτική, αντιβρογχική, αντιαιμορραγική, αντιγαστρική και αντικαταρροϊκή. Σημειώνεται ότι οι κόκκινες ρώγες του καρπού, τα φύλλα, τα άνθη και η ρίζα (ως χλωρή) είναι δηλητηριώδεις.
Εναλλακτικές θεραπείες με δρακοντιά, θεραπευτικές ιδιότητες της δρακοντιάς:
Βρογχίτιδα, Φλεγμονές στόματος, Μύτης, Λαιμού, Στομάχι (ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ). Το εκχύλισμα του καρπού, καταστρέφει τους πολύποδες της μύτης. Αναλυτικά: Το φιδόχορτο είναι αποχρεμπιτικό στην περίπτωση άσθματος και χρόνιου βήχα , ενώ είναι και δυνατό ευκοίλιο . Χρησιμοποιείται ακόμα στην ομοιοπαθητική και συστήνεται σε περιπτώσεις γαστρίτιδας , αιμορραγιών και ερυθημάτων. Παλιότερα, ο Διοσκουρίδης σύστηνε την ώριμη, ξεραμένη στον ήλιο και κοπανισμένη ρίζα στους ασθματικούς, τη σκόνη της ρίζας με νερό ως αφροδισιακό, τη σκόνη ζυμωμένη με μέλι ως καθαριστική των κακοηθών και φαγεδαινικών ελκών και τέλος τη σκόνη ανακατωμένη με «λευκή άμπελο» (κουρμπένι ) ως καταστροφική των πολύποδων (ακόμα και των καρκινωμάτων), καθώς και προληπτική του δαγκώματος της οχιάς. Στην Ελλάδα υπάρχουν και σήμερα εμπειρικοί ( πρακτικοί) που υποστηρίζουν πως θεραπεύουν τη φυματίωση με τη ρίζα του φιδόχορτου. Σημειώνουμε ωστόσο ότι η αροΐνη είναι ερεθιστική για το δέρμα και τοξική για το κεντρικό νευρικό σύστημα, με γεύση δηκτική και παρατεταμένα καυστική. Οι δηλητηριάσεις δεν είναι σπάνιες στα παιδιά που τρώνε τις κόκκινες ράγες, οι οποίες έχουν μια κάπως γλυκιά γεύση . Αντίδοτα για δηλητηριάσεις είναι πρόκληση εμετού, δυνατός καφές, καφεΐνη, ζέσταμα του ασθενή με καταπλάσματα και θερμοφόρες, καρδιοτόνωση , τόνωση της περιφερειακής κυκλοφορίας .
Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ Καρασάββας.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου