ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ: Φανενή φωνητική-γλωσσική παράδοση (τρίτο μέρος)

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Εμμανουήλ Μ. Χατζήπαπα: ΦΑΝΕΣ και τοπική διάλεκτος με λέξεις, εκφράσεις, ονομασίες, ντοκουμέντα. 

Τη Φιλολογική και Ετυμολογική επιμέλεια έκανε ο Καθηγητής Παναγιώτης Α. Χαμουζάς. 

Εκδότης του βιβλίου είναι ο Σύλλογος για την Μελέτη και Διάδοση της Ελληνικής Ιστορίας e. V. Weilheim/Βαυαρίας Πρόεδρος του οποίου είναι ο Απόστολος Π. Κυριατσούλης. 

Φ = φανενά, ΝΕ = νέα ελληνικά, Ε/Π = ετυμολογία/παρατήρηση, εάν υπάρχει, 

ΜΕ = μεταφορική έννοια 

299. Φ Επόμεινε και λέντιστα. ΝΕ Έμεινε και του τα λένε. 

300. Φ Στρόφους και αροάφνες να σε κόψουν. (Βλαστήμια) 

301. Φ Ούλτα φτα , επεράσαν που τη καμπούρα μου. ΝΕ Όλα αυτά τα τράβηξα εγώ, στην πλάτη μου. 

302. Φ Εππέσαν τα νεφρά μου. (ΜΕ) ΝΕ Απο το πολύ βάρος, που σήκωσε. 

303. Φ Εκαμέντα ρεμόνι. ΝΕ Τα ΄κανε λίμπα. 

304. Φ Είσαι σα τον άγκριφα. ΝΕ Είσαι μυγιάγκιχτος, όλο ψάχνεις (ακρίφας = και όργανο αλίευσεις). 

305. Φ Έκατσε, σα τον γιαρά. (ΜΕ) ΝΕ Περίμενε με πολύ ανυπομονησία, σαν την πληγή την αθεράπευτη. 

306. Φ Πέρασε πουννά περάσεις. ΝΕ Πήγαινε, όπου είναι να πας. 

307. Φ Πούϊντος πρε φτος γα; ΝΕ Που είναι βρε αυτός δα; 

308. Φ Επόμενες πιό και ξεσκάλτεις. (ΜΕ) ΝΕ Έμεινες πια και ψάχνεσαι, και σκαλίζεις. 

309. Φ Έστεσε το κάλτος του. ΝΕ Πήρε ύφος. 

310. Φ Επατέλκιωσα το γόμα. ΝΕ Έριξε πατελιά στο δώμα. 

311. Φ Ήβγκαν, πρε, οι μπορνοφύες; ΝΕ Βγήκανε τα πρώϊμα σύκα; 

312. Φ Πού-πού εξενεμίστηκες πρε συ; ΝΕ Από πού ξεφύτρωσες; Ε/Π Τα παρά την ανάγκη. 

313. Φ Εν τα σηκώνω τα παράναγκα. ΝΕ Δεν σηκώνω τα παράξενα. 

314. Φ Στάχχου βα, στα κατέφλια. ΝΕ Σταμάτα εδώ στα σκαλοπάτια, στο κατώφλι. 

315. Φ Είμαι θεονήστικος. ΝΕ Πεινάω πολύ. Ε/Π Θεο-νήστικος, θεο-πάλαβος, θεό-τρελος. 

316. Φ Κάχχεται, σα τον σταλαό. (ΜΕ) ΝΕ Κάνει σα τη βρύση, που στάζει. Ε/Π Έχει υπομονή και επιμονή παρακλητική. 

317. Φ Πιάσε πρε τη φελτά. ΝΕ Πιάσε, βρε, το βιβλίο. 

318. Φ Ο καπνός βγκαίνει κλωστρός. ΝΕ Ο καπνός βγαίνει στριφογυριστός. 

319. Φ Ένα φελτί με το λάϊ. ΝΕ Μιά φέτα ψωμί με λάδι. 

320. Φ Το ξετρίχι, ο ελτεμές, γείτετον. ΝΕ Κοιτάξτε τον τέλειο, τον αλάνθαστο. 

321. Φ Εχασολόησες και πήες. ΝΕ Αρχίζεις και χάνεις. Ε/Π Εχασολόησες: χάνεις - έχασες τα λογικά σου, πέρα για πέρα! 

322. Φ Εβά έχει ένα κούλουμπα. ΝΕ Εδώ έχει μιά λακούβα με νερό. Ε/Π Αρχαία: κόλυμβος. 

323. Φ Έκαμέντα μαντάρα καίφυε. ΝΕ Τα έκανε λίμπα κι’ έφυγε. Ε/Π Ανακάτωσε τα πάντα, τα διέλυσε. Μαντάρα = άγονη, άδενδρη περιοχή. 

324. Φ Ενεκαταστάλαξες κόμα; ΝΕ Δεν αποφάσισες ακόμα; 

325. Φ Τώρα σ’ έπιασε το συκλέτι; ΝΕ Τώρα σ’ έπιασε το ζόρι; Ε/Π Συκλέτι: ζόρι, μανία, βιασύνη. 

326. Φ Ελγκιώσαν τα συκώτια μου. (ΜΕ) ΝΕ Λειώσαν τα συκώτια μου από το φόβο, φοβήθηκα πολύ. 

327. Φ Εκουστήκασι ζαλάπατα. ΝΕ Ακούστηκαν βήματα. 

328. Φ Εγεμάτησες το φαί. ΝΕ Δοκίμασες το φαγητό; 

329. Φ Γλιστρίαν έφαες; (ΜΕ) ΝΕ Γι’αυτόν, που λέει πολλά. Ε/Π Σου γλιστρά η γλώσσα (λογοπαίγνιο με τη λέξη γλιστρίδα). 

330. Φ Μπελόνιασε βα, γιατί ε χωρώ (θωρώ). ΝΕ Πέρασε την κλωστή στη βελόνα, γιατί δεν βλέπω. 

331. Φ Πορπατά και ζαβλοπατά. ΝΕ Περπατά και δεν πατάει καλά. Ε/Π Παραπατεί σαν χαμένος, σαν βλάκας. Ζαβός = τρελός, μεθυσμένος. 

332. Φ Επέρασε καιφτό το νεπέττι. ΝΕ Πέρασε κι’ αυτή η δυσκολία. Ε/Π Νεπέττι: σειρά, τουρκικά: nobet. 

333. Φ Μανιζέβελτος άχρωπος. ΝΕ Ο ευκολοκίνητος άνθρωπος (ευέλικτος). 

334. Φ Τσα ολούρμου, έντιξέντον κιά. ΝΕ Στα καλά καθούμενα, έτσι το σκέφτηκε. 

335. Φ Μανιζέρνου πρε! ΝΕ Κουνήσου βρε! Βιάσου βρε! 

336. Φ Σόρμα, καϊράττι δα. ΝΕ Προσοχή να μην την πατήσουμε. Ε/Π Καϊράττι: καϊράτι = κουράγιο, υπομονή, θάρρος, τόλμη. Τουρκικά: gayret. 

337. Φ Ήψε το καμίνι. (ΜΕ) ΝΕ Άρχισε να ενδιαφέρεται, κάτι άρχισε να παίρνει διαστάσεις κακές. 

338. Φ Κάχχεται σα το κούφτιο. Ν Κάθεται και αφουγκράζεται. Ε/Π Κούφτιο: το πουλί κούφτιο, αρχαία: σκώψ. 

339. Φ Έκοψε την εβρουλγκιά. (ΜΕ) ΝΕ Γι’ αυτόν που πάθανε. 

340. Φ Ελεαμέσσετά, αλλτά ένεκούες. ΝΕ Σου τα λέγαμε, αλλά δεν μας άκουγες. 

341. Φ Που την αναφαγιά εγίνη σα γλιμύρι. ΝΕ Επειδή δεν τρώει αδυνάτησε. Ε/Π Γλιμύρι: γλινός = λεπτός = αδύνατος = λιχνός. 

342. Φ Είναι μπελντί, ε χωρείς; ΝΕ Έχουμε παράδειγμα, δεν βλέπεις; Ε/Π Είναι επόμενο, δεν βλέπεις. 

343. Φ Έψε τον πυργκιόλοο. ΝΕ Άναψε τον αναπτήρα. Ε/Π Άναψε την ίσκα, το φιτίλι. Πυρίβολος = ρίπτει πύρ και ανάβει το φιτίλι. 

344. Φ Εφάαμας οι πασσόμυες. ΝΕ Μας πιάσανε οι μύγες. Ε/Π Πασσόμυες: μύγες που βρομίζουν τα φαγητά. Πάσσω: αρχαία = πασπαλίζω, ραντίζω. 

345. Φ Το ζον είναι κακογούμαρο. ΝΕ Το γαϊδούρι δεν φορτώθηκε καλά. 

346. Φ Α, μωρή μαλαγάνα. ΝΕ Α βρε καταφερτζού! 

347. Φ Επλάνταξε στο κλιαμούρι. ΝΕ Βαλάντωσε απο τα κλάματα. 

348. Φ Εκαμέντον γουλί. ΝΕ Τον κούρεψε με την ψιλή μηχανή. 

349. Φ Έφυε μονοβρόντηστος. ΝΕ Έφυγε σαν κυνηγημένος. 

350. Φ Επονέβει με πιό, κήπατα. ΝΕ Δεν κρατήθηκα πια και τα είπα. Ε/Π Μπήκε μέσα μου η απόφαση και τα είπα. 

351. Φ Μανέλγκιαζε τώρα βα. (ΜΕ) ΝΕ Άντε να βρεις άκρη. 

352. Φ Α σε περκενώσω, αφάεις; ΝΕ Να σε βάλω να φας; Ε/Π Περκενώνω = αδειάζω. Βάζω φαγητό στο πιάτο από το τσουκάλι. 

353. Φ Ε, νάντα-νάντα!! ΝΕ Ε! όπου νάναι, θα τα δούμε!! 

354. Φ Τσουβάλκια των πιττέρων. (Βρισιά) 

355. Φ Μπούρντες τ’ αχέρου. (Βρισιά) 

356. Φ Πάννε πούετα, να ξεκάμεις κομμάτι. Ν Ε Πήγαινε κάπου να ξεδώσεις λίγο. 

357. Φ Είπασέτα, ένα μελεούνι φορές. ΝΕ Σου τα είπα πολλές φορές, χιλάδες φορές. 

358. Φ Εξετρομάκιασε που το κρύο. ΝΕ Χτυπούν οι μασέλες του από το κρύο. 

359. Φ Ποιός πρε; φτοσγά ο κνιάρης; ΝΕ Ποιός ρε αυτός ο τεμπέλης; Ε/Π Κνιάρης: οκνηρός, τεμπέλης. 

360. Φ Οι μέρες είναι σα τσαρντέλτες. (ΜΕ) ΝΕ Οι μέρες είναι, όπως οι σαρδέλες στο κουτί. Ε/Π Όλα είναι μετρημένα, υπακούουν στη μοίρα. 

361. Φ Το νερό είναι κάντιο. ΝΕ Το νερό είναι καθαρό. 

362. Φ Επήα, καίζεψα τα ζα. ΝΕ Πήγα και ετοίμασα τα ζώα. Ε/Π Καίζεψα: έζεψα = τα ΄βαλα στον ζυγό. 

363. Φ Εφτός έχει, τη γική του παντιέρα. (ΜΕ) ΝΕ Αυτός κάνει πάντα το δικό του. Ε/Π Κάνει ό,τι του κατέβει. 

364. Φ Εμάλκιασεν η γλώσσα μου. (ΜΕ) ΝΕ Έβγαλε μαλλιά η γλώσσα μου. Ε/Π Συμβουλεύοντας, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. 

365. Φ Εγκούλκιασεν ο καταπότης. ΝΕ Γέμισε νερό τ’ αυλάκι. Ε/Π Καταπότης: Το μεγάλο αυλάκι που τροφοδοτεί τα άλλα αυλάκια. Γουλιάζω - η γούλα = ο οισοφάγος. 

366. Φ Ήβρεν ο κουτσός, εγλύστρα. (ΜΕ) ΝΕ Αιτία ήθελε. Ε/Π Μια φορά του δόθηκε η ευκαιρία (στις πολλές ατυχίες), αλλά και αυτή χωρίς αποτέλεσμα. 

367. Φ Καοματού που είσαι!! ΝΕ Καταφερτζού που είσαι!! 

368. Φ Κάχχεται και φκριέται. ΝΕ Κάθεται και αφουγκράζεται. Ε/Π Φκριέται: παρακολουθεί, κρυφακούει, υποκλέπτει τα λόγια. 

369. Φ Μπαλτουκκώσου κάτω. (ΜΕ) ΝΕ Κάθησε κάτω. Ε/Π Μπαλτουκκώσου: ακίνητος, σαν να είσαι μπαλουκωμένος. Παλούκι, αρχαία: πάλος 

370. Φ Εντερόκοψέ με ο χασονούς. ΝΕ Με κοψοχόλιασε ο βλάκας. 

371. Φ Επόμεινες πιό και βάσσεις. ΝΕ Έμεινες πια και φωνάζεις. Ε/Π Βάσσεις: γαυγίζεις σαν σκυλί. 

372. Φ Νάψε βα το φως, να μπλέψω. ΝΕ Άναψε το φως τώρα να δω, να βλέψω. 

373. Φ Εσάχνιασέντον που το ξύλο. ΝΕ Τον μαύρισε απο το ξύλο. Ε/Π Τον διέλυσε με το ξύλο, ή το φόρτωσε ξύλο. Σάττω = φορτώνω 

374. Φ Πουνα κάτσουν οι ογκιές σου και τα κατάκλια σου. (Βλαστήμια/Κατάρα) Ε/Π Ογκιές: οσφύες 

375. Φ Εννά σε σταφνίσω μιά κατακούτελτα, πούννάν ούλτη γική σου. ΝΕ Θα σου δώσω μια, που θάναι όλη δική σου (εννοεί ξυλιά, χαστουκι). 

376. Φ Κόψε με ένα τακκί κριάς. ΝΕ Κόψε μου ένα κομμάτι κρέας. Ε/Π Τακκί: τακκάκι = λίγο. Τάκκος = μεγάλο κομμάτι. 

377. Φ Λτιολέης, φτιγά την κουβέντα καλέ; ΝΕ Λίγες φορές λες αυτήν την κουβέντα; 

378. Φ Α καθαρίσει η γιαρά που το σιτάρι. (ΜΕ) ΝΕ Να καθαρίσει το καλό από το κακό. Ε/Π Γιαρά = η αίρα 

379. Φ Παωμός να σέβρει. (Βρισιά/Κατάρα) Ε/Π Να παγώσεις, να πεθάνεις. 

380. Φ Σύρου ξύσου, εφέρεστα χαρακωτά. ΝΕ Ήρθαμε στα πάρα πέντε. Ε/Π Αμφιταλαντευόμενος, δεν έχει αποτέλεσμα. 

381. Φ Έπιασε το συναξάρι, ε θα γλυτώσουμε. (ΜΕ) ΝΕ Έπιασε την κουβέντα και δε θα γλυτώσουμε. Ε/Π Συναξάρι: είναι η βιογραφία των αγίων, που συνήθως έχει μεγάλη ιστορία και ενδιαφέρον. 

382. Φ Έκαμεν ένα φεσφεσέ του καλού καιρού. ΝΕ Έκαμε μεγάλη φασαρία. 

383. Φ Επόμεινες και βαστάς τα σαουνά σου. ΝΕ Έμεινες και κρατάς τα σαγόνια σου. Ε/Π Λέγεται επί απραξίας και αδράνειας. Θεωρείται κακός οιονός. 

384. Φ Έοκεν και πήρε. (ΜΕ) ΝΕ Ξεθύμανε. Ε/Π Συνήθως για ανθρώπους που φτάνουν στα άκρα, αλλά μετά μεταμελούνται. 

385. Φ Εκαμμυσέντα και πάενε. (ΜΕ) ΝΕ Πήγαινε με κλειστά μάτια. 

386. Φ Μην εβγκάλτεις το νερό ίσκια πάνω. (ΜΕ) ΝΕ Μη λες πράγματα που δε γίνονται. Ε/Π Λέγεται συνήθως για το μη απραγματοποίητο (για τον αντιρρησία). 

387. Φ Εκατσουλτόχει με, κακομά. ΝΕ Μ’ έπιασε στον καυγά. Ε/Π Με επιτέθηκε άσχημα. 

388. Φ Τούρμπα-κκάλου, ε χα σε πετύχω πούετα; ΝΕ Που θα πάει δεν θα σε πετύχω πουθενά (κάπου); Ε/Π Θάρ’θει ο καιρός, που θα σε συναντήσω. 

389. Φ Το ξελεμματικό και το παντέρημο. (Βλαστημιά) Ε/Π Για κτήματα που δεν έχουν νοικοκύρη. Επί τουρκοκρατίας τα εκαταλειμμένα κτήματα 

390. Φ Ρετσινένο παντελόνι. ΝΕ Είδος υφάσματος για παντελόνια, ευτελούς αξίας. 

391. Φ Εσσέ νοστά βα που κάχχεσα; ΝΕ Δεν σ’ αρέσει εδώ, που είσαι; 

392. Φ Αδκιανόητο κεφάλι, ξερή κολοκύττα. (ΜΕ) ΝΕ Άνθρωπος χωρίς μυαλό. Ε/Π Λέγεται συνήθως για ανθρώπους που ποτέ δεν διανοούνται. 

393. Φ Ετρέχαν οι ίγροι, κουκκιά-κουκκιά. (ΜΕ) ΝΕ Ο ιδρώτας κυλούσε, έμοιαζε σαν το κουκί (στάλες - στάλες). Ε/Π Λέγεται σε περιπτώσεις αγωνίας, φόβου ή μεγάλου κόπου. 

394. Φ Τι σε μέλτει, που τα ξένα εντερέσκια; ΝΕ Τι σε νοιάζει, για ξένες υποθέσεις; 

395. Φ Ταβγκά είναι κλούβγκια. ΝΕ Τα αβγά με αλλοιωμένο κρόκο, λόγο πολύ χρόνου. Ε/Π Τα αβγά είναι χαλασμέν, δεν μπορούν να καταναλωθούν. 

396. Φ Ε να γένει, κανένα σακκατελίκι πόψε. ΝΕ Θα χτυπήσει κανένας απόψε και θα μείνει ανάπηρος, σακάτης. 

397. Φ Σκιού πρε, επήρα μας και φύαμε ΝΕ Κουνήσου ρε, μας πήρανε και φύγαμε. 

398. Φ Κάχχεται με των αγίων τα τάματα. (ΜΕ) ΝΕ Λεγόταν για τα μωρά, όταν ησύχαζαν. Ε/Π Λέγεται γενικά στις περιπτώσεις εκείνες που δύσκολα κάτι μπορεί να στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις. Με δυσκολία στηρίζεται κάτι. 

399. Φ Τ’ Αη-Γιαννιού η αροάφνα. (τοπική ονομασία, ΜΕ) Ε/Π Η πικράδα της ροδοδάφνης που βλαστάνει στο βουνό Άης Γιάννης. 

400. Φ Μάσκε-μάσκε τη πήσσα, εκατέβησαν οι γούλες του. Ν Ε Μάσα-μάσα την τσίχλα, κατέβηκαν οι αμυγδαλές του (πρήστηκαν). 

401. Φ Γηέ, την ούγια να πάρεις ξόμπλι. (ΜΕ) ΝΕ Δες το σόϊ, να δεις τι θα πάρεις. Ε/Π Θυμίζει το «εξ όνυχος τον λέοντα». Ούγια, αρχαία: Όα Μια ελάχιστη συμπεριφορά δείχνει τον χαρακτήρα. Ξόμπλι = παράδειγμα, λατινικά: exemplum (example). 

402. Φ Ήβγκε σαν την τρίχα που το ζυμάρι. (ΜΕ) ΝΕ Βγήκε καθαρός μέσα από τη βρομιά. Ε/Π Απήλλαξε με την αποπομπή του το κάθε καλό και ωραίο. 

403. Φ Πρε ακουμένταρτε, γίνου άχρωπος. ΝΕ Βρε γίνε σωστός άνθρωπος. Ε/Π Ακουμένταρτεος: Δεν μπορεί να αυτοκυβερνηθεί. 

404. Φ Εννά σε πιάσω και ννάναι πιάσμα σου. ΝΕ Θα σε πιάσω και θα φας καλά. Ε/Π Θα σε πιάσω και θα είναι πιάσμα σκληρό, κακό. 

405. Φ Πιάστο, και βουϊσέτο πουά. ΝΕ Πάρτο και πέταξέ το από δω, προς τα έξω. 

406. Φ Τα νέφαλα επληχχάναν. ΝΕ Τα σύννεφα πληθύνανε. 

407. Φ Ούρτιμος-μπαλούρτιμος. (παιχνίδι) ΝΕ Όρος παιχνιδιού. Ε/Π Ούρτιμος-μπαλούρτιμος. Τελευταίος, λατινικά: ultimus. 

408. Φ Ούκκιου βόϊ!! (Βρισιά) Ε/Π Αποστροφή προς άτομα ανυπόληπτα. 

409. Φ Σταφία είμαι που τον ίγρο. ΝΕ Ο ιδρώτας τρέχει σα νερό. Ε/Π Υπερβολή, έχω γίνει μούσκεμμα από τον ιδρώτα, έγινε σταφίδα. 

410. Φ Ξυ και λάϊ. (παιχνίδι) ΝΕ Βόλτα πάνω στην πλάτη του άλλου. Ε/Π Ακριβώς, όπως πουλάει ο έμπορος το ξύδι και το λάδι. 

411. Φ Τώρα είμαι φούρκα-μπελάς. ΝΕ Είμαι πολύ νευριασμένος 

412. Φ Πού του σκόπελτου; ίσκια πέρα! (ΜΕ) ΝΕ Άλλα του λες και άλλα καταλαβαίνει, αδιαφορεί. 

413. Φ Έκαμε τη γη πηγή. ΝΕ Έκαμε τα αδύνατα δυνατά. 

414. Φ Επήε σεκκιέρ-μεκκιέρ. ΝΕ Πήγε τα πάνω-κάτω. 

415. Φ Άλι-άλι, πρε. ΝΕ Σιγά-σιγά, ρε. Ε/Π Αγάλι-αγάλι, αρχαία: γαληνός, ήρεμος (αγαληνά - αγάλια - αγάλι-α). 

416. Φ Φτερνοκοπά που το πρωϊ. ΝΕ Φταρνίζεται από το πρωί (είναι κρυωμένος). 

417. Φ Έγραψα την αγκλαβή. ΝΕ Έγραψα το προικοσύμφωνο (του αρραβώνα, του γάμου). Ε/Π Εκ. λαβή = ό,τι έλαβε 

418. Φ Εκατούνιασέντα ούλτα. (ΜΕ) ΝΕ Τα έφαγε όλα. Ε/Π Εκατούνιασέντα: Τα έκαμεν όλα κατούνα (δέμα) και τα πήραν. 

419. Φ Βάλεμε ένα κουνί ρύζι. ΝΕ Βάλε μου λίγο ρύζι. 

420. Φ Εβά εννά σε βαελίζω; ΝΕ Εδώ θα σε νταντεύω. Ε/Π Βαελίζω, νταντεύω: περιποιούμαι μικρό παιδί ή ηλικιωμένο. Βαϊλίζω - φροντίζω - βάγιλος = υπηρέτης. Λατινικά: bajulus =αχθοφόρος. 

421. Φ Εκαμέντα αρνιές-κουρνιές. ΝΕ Τα ρήμαξεν όλα Ε/Π (μέρη αρνιών και κουρουνιών!) 

422. Φ Σαρτοπηάς σα το ππίταλτο. ΝΕ Σαλτάρει πάνω-κάτω άσκοπα Ε/Π Σαν αυτό που κάνει μεγάλα πηδήματα. 

423. Φ Ελάωσεν τ’ αντερόν του. (ΜΕ) ΝΕ Έφαγε και λάδωσε το έντερό του. Ε/Π Συνέπεια: να νοιώσει πιο δυνατός. 

424. Φ Ξέρεις τι πίσσας είναι; ΝΕ Ξέρεις τι τσιγκούνης είσαι; 

425. Φ Έβγκαλα το χτικιό. ΝΕ Χτίκιασα. Ε/Π Χτικιό, χτίκιασα: έγινε/είναι φυματικός (αρρώστια, που σε λείωνει, τηκτός). 

426. Φ Επόβγκαλές με πιό. ΝΕ Με σακάτεψες πιά, δεν αντέχω. 

427. Φ Ξεπετράϊζε τώρα βα. (ΜΕ) ΝΕ Άντε να βρεις άκρη. Ε/Π Δεν μπορείς ποτέ ένα χωράφι να το απαλλάξεις από όλες τις πέτρες, λέγεται επί ματαιοπονίας. 

428. Φ Σπρώξε μόνι-μμόνι. ΝΕ Σπρώξε λίγο. 

429. Φ Λέει άλλτα των αλλτών. ΝΕ Λέει άλλα αντί άλλων. 

430. Φ Και τόντι σε πεήντησα. ΝΕ Και πράγματι σε παραδέχτηκα. Ε/Π Και τόντι: και «τω όντι» = πραγματικά (αρχαία). 

431. Φ Ήβγκε μισοούρανα. Ν Ε Βγήκε πολύ ψηλά. 

432. Φ Χτυπούν οι φτένες του σα του λαού. ΝΕ Χτυπά η καρδιά μου σα του λαγού. Ε/Π Φτένη = η πλευρά, ή μέση, τα ισχία. 

433. Φ Γούλα που την έχει!! ΝΕ Λαιμαργία που έχει!! (τρώει πολύ). 

434. Φ Μπάζει που κιά που τη χχυρία. Ν Μπάζει από τη χαραμάδα, αέρα κρύο. Ε/Π Χχυρία - θυρίδα, χαραμάδα. 

435. Φ Χα πέρνα πουά. ΝΕ Άντε, φύγε από δώ. 

436. Φ Εβώ τα επόλαψα ούλτα φτα. ΝΕ Εγώ τα τράβηξα όλα. Ε/Π Ειρωνικά: τα απόλαυσα αντί τα υπέφερα 

437. Φ Κάτσε βα που ποσκιάζει. ΝΕ Κάτσε εδώ, που δε φυσάει. Ε/Π Κάτσε εδώ, που δεν έχει ήλιο, αλλά ήσκιο. 

438. Φ Κάμνεις σαν όξω που πάνω σου. ΝΕ Κάνεις ότι δεν καταλαβαίνεις. Ε/Π Παριστάνεις τον ανήξερο, τον τρελό, σαν να λείπεις από τον εαυτό σου. 

439. Φ Βω φταίω που σε κουλαντρίζω. Ν Ε Εγώ φταίω που σε νταντεύω. Ε/Π Κουλαντρίζω: προσφέρω υπηρεσία, τούρκικα: kulandim. 

440. Φ Σκύψε πρε την αγκάθθα σου κάτω! (ΜΕ) ΝΕ Σκύψε τη μέση (τη σπονδυλική στήλη) σου να δουλέψεις. Ε/Π Χωρίς να λυγίσεις τη μέση σου, δουλειά δεν γίνεται. 

441. Φ Βα είσαι, πρε, για λείπεις. ΝΕ Εδώ είσαι ή λείπεις; (αφηρημένος) 

442. Φ Μάεψε τα στελκιά σου. ΝΕ Μάζεψε τα πόδια σου. 

443. Φ Εσυνόπαρε, κόμα κιά είσαι; ΝΕ Έφυγε, ακόμα εκεί είσαι; 

444. Φ Έκαμέμε το σκυλτοπανάηρο. ΝΕ Με κατσάδιασε. Ε/Π Σαν να πρόκειτο για πανηγύρι σκυλιών, πολλά γαυγίσματα, πολλές φωνές. 

445. Φ Εχτισαμέντο με πασπάρες. ΝΕ Το χτίσαμε με χωμάτενες πέτρες. 

446. Φ Έπεσε πάνω μου ούλτη η παππάρα. ΝΕ Έπεσε πάνω μου όλο το βάρος. Ε/Π Παππάρα: προσβολή, (τούρκικη λέξη). 

447. Φ Κάμε καμμιά ζούππα και βάψε το ζουμί. ΝΕ Κόψε μιά μπουκιά ψωμί,και βούτησέ το στο ζουμί. 

448. Φ Εποστάχχη το ζο. ΝΕ Το ζώο δεν μπορεί ν’ ανασάνει. 

449. Φ Τα λόγια σου επήαν αμόντου. ΝΕ Τζάμπα μιλάς. Ε/Π Τα λόγια σου χάνεις, τα λογια χάθηκαν στο κενό. 

450. Φ Έβαλα μερικές λοές. ΝΕ Έβαλα διάφορες ποικιλίες. Ε/Π Λοή: ποικιλία, σταφυλιών, μικρών φυτών ή μικρών δένδρων.