Ο ΝΑΟΣ της ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ (3ος αιώνας π.Χ.) στη Μεσαιωνική πόλη της ΡΟΔΟΥ! (Φωτογραφίες – κείμενα)

H Αφροδίτη της Ρόδου είναι μαρμάρινο άγαλμα που παριστάνει τη θεά Αφροδίτη γυμνή. Για τις αναλογίες και την πλαστικότητά του σήμερα θεωρείται ως ένα από τα χαρακτηριστικά προσδιοριστικά στοιχεία (σήματα) της νήσου Ρόδου.

Η Αφροδίτη παρίσταται ημιγονατιστή, μετά την ανάδυσή της από τη θάλασσα, σε ανάλαφρη πλάγια κάμψη με στροφή του κορμού της προς τα δεξιά να ξεπλέκει με τα δύο της χέρια, από το νερό, τα μαλλιά της.

Το άγαλμα αυτό έχει ύψος 49 εκατοστά, χρονολογείται από τον 1ο αιώνα π.Χ. και το μάρμαρο από το οποίο κατασκευάστηκε είναι από την Πάρο.

Το άγαλμα εκτίθεται σήμερα εντός προστατευτικού κρυστάλλινου κλωβού στο αρχαιολογικό μουσείο, εντός της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου.

*****

Στην Μεσαιωνική πόλη κοντά στα βορειοανατολικά τείχη, μεταξύ του σημερινού εμπορικού λιμένα και του

Μανδρακίου, βρίσκεται ο αρχαίος Ναός της Λιμενίας Αφροδίτης που χρονολογείται τον 3ο π.χ. αιώνα. Ο ναός είναι μικρών διαστάσεων, πρόστυλος και «εν παραστάσι» (δηλ. με κίονες μπροστά και ανάμεσα στις παραστάδες που σχηματίζουν οι πλευρικοί τοίχοι). Είναι ιωνικού ρυθμού, σε σχήμα Π, δομημένος με πωρόλιθο και επένδυση κονιάματος. Στο βάθος του σηκού υπήρχε το λατρευτικό άγαλμα της θεάς Αφροδίτης, πιθανώς αυτό της Αιδούμενης Αφροδίτης που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου.

Συντάκτης: Νίκη Καλοπαίδη

*****

Μια περιπλάνηση στην μεσαιωνική πόλη με τα χαρακτηριστικά και επιβλητικά κτήρια του 15ου αιώνα, τα λιθόστρωτα δρομάκια με τις καμάρες και τις αψίδες και με σειρές μαγαζάκια δεξιά και αριστερά με εντυπωσιακή ποικιλία εμπορευμάτων συναρπάζει τον επισκέπτη.

Καλύτερο ξεκίνημα για μία γνωριμία με την Μεσαιωνική Ρόδο αποτελούν τα Τείχη (14ου αιώνα και μήκους 5 χλμ.).

Διασχίζοντας μία από τις πιό δημοφιλείς πύλες, την Πύλη Ελευθερίας θα συναντήσετε ίχνη από το Ναό της Αφροδίτης (3ος αιώνας π.Χ.)…

*****

Επτά είναι οι μεγάλες πύλες, με κορυφαία σε ομορφιά την Αμπουάζ, που σε οδηγούν στη Μεσαιωνική Πόλη, η οποία ήταν χωρισμένη σε δύο τμήματα: το Καστέλλο ή Κολλάκιο, διοικητικό κέντρο των Ιωαννιτών, και τη Χώρα, που ήταν το εμπορικό κέντρο και ο τόπος κατοικίας των κατοίκων.

Μπαίνοντας κανείς από την πιο σύγχρονη Πύλη της Ελευθερίας συναντάει τα ερείπια του Ναού της Αφροδίτης, τα αρχαία νεώρεια, το Κατάλυμα

της Ωβέρνης, την Παναγία του Κάστρου του 11ου αιώνα και το Νοσοκομείο των Ιπποτών με τη μεγάλη εσωτερική αυλή του που σήμερα στεγάζει το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης…

*****

Αρχαίος ναός του 3ου αιώνα π.Χ., αφιερωμένος στην Αφροδίτη, κοντά στην πύλη Ταρσανά και στο λεγόμενο μικρό λιμένα (σημερινό Μανδράκι). Η λατρεία της Αφροδίτης συνηθιζόταν κοντά στη θάλασσα στις αρχαίες πόλεις. Τα λείψανα του ναού περιλαμβάνουν αρχιτεκτονικά μέλη, σπονδύλους από κίονες και τμήματα του επιστυλίου.

Ο ναός επισκευάστηκε πολλές φορές στην

αρχαιότητα. Η αποκατάστασή του έγινε κατά την ιταλική κατοχή…

*****

Παραλλαγές σε ένα ροδιακό θέμα: η ημίγυμνη Αφροδίτη ως Εύπλοια ή Ποντία

Μέσα στη μεγάλη παραγωγή της πλαστικής στη Ρόδο κατά τα ελληνιστικά χρόνια, εύκολα δια-κρίνονται κάποια θέματα, τα οποία θεωρούνται ότι διακρίνουν αυτήν που συνήθως ονομάζουμε Ροδιακή Σχολή ή Κέντρο. Ιδιαίτερα αγαπητός είναι ο αγαλματικός τύπος της ημίγυμνης γυναικείας μορφής σε ποικίλες παραλλαγές, με πιο χαρακτηριστικό αυτόν εντός φυσικού περιβάλλοντος (όπως, π.χ., ο βράχος), η

δημιουργία του οποίου αποδίδεται κατ’ εξοχήν στα ροδιακά εργαστήρια

Οι μορφές αυτές, όρθιες ή καθιστές, ντυμένες ή ημίγυμνες, συνήθως ταυτίζονται είτε ως Αφροδίτη είτε ως Νύμφες, χωρίς ασφαλή τεκμήρια βεβαιότητος. Η ημίγυμνη γυναικεία μορφή που κάθεται σε βράχο έχει μάλιστα θεωρηθεί ως ο αρχικός τύπος για τη μορφή της Δίρκης στο μυθολογικό σύμπλεγμα της τιμωρίας της Δίρκης, το οποίο αποδίδεται σε καλλιτέχνες που δραστηριοποιούνταν και στη Ρόδο, από όπου και διηρπάγη, κατά τον Πλίνιο… 

Βασιλική Μαχαίρα

*****

Η Αφροδίτη κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία και θρησκεία είναι η θεά του έρωτα, της ομορφιάς, της σεξουαλικότητας, της ηδονής και της τεκνοποίησης. Η αντίστοιχη θεότητα της Αρχαίων Ρωμαίων ήταν η Βένους (λατινικά: Venus), ενώ παρουσιάζει και πολλά κοινά στοιχεία με την αιγυπτιακή θεά Άθωρ. Σε αυτήν ωφείλει το όνομά του ο πλανήτης Αφροδίτη.

Όπως συμβαίνει με πολλές αρχαιοελληνικές θεότητες, υπάρχουν περισσότεροι του ενός μύθοι αναφορικά με την προέλευσή της. Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, γεννήθηκε όταν ο Κρόνος απέκοψε τα γεννητικά όργανα του πατέρα του, Ουρανού, και τα πέταξε στη

θάλασσα. Από τον αφρό προήλθε η θεά, εξ' ού και το όνομά της. Κατά την Ιλιάδα του Ομήρου, είναι κόρη του Δία και της Διώνης. Ο Πλάτων υποστηρίζει στο «Συμπόσιον» πως αμφότερες οι αφηγήσεις είναι έγκυρες, αλλά αναφέρονται στη γέννηση διαφορετικών οντοτήτων: της Ουρανίας και της Πανδήμου Αφροδίτης, προστάτιδες του πνευματικού πλατωνικού εξειδανικευμένου και σαρκικού ηδονιστικού έρωτα αντίστοιχα. Παρόλο που οι εκδιδόμενες γυναίκες θεωρούσαν την Αφροδίτη προστάτιδά τους, η δημόσια λατρεία της ήταν σοβαρή, ιεροπρεπής και απέριττη.

Εξαιτίας της ομορφιάς της, οι άλλοι θεοί

φοβήθηκαν ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ τους για να κερδίσουν την εύνοιά της θα οδηγούσε σε πόλεμο. Συνεπώς ο Δίας κανόνισε το γάμο της με τον Ήφαιστο, ο οποίος, εξαιτίας της ασχήμιας και των δυσμορφιών του, δεν εκλαμβανόταν ως απειλή. Η Αφροδίτη είχε, ωστόσο, πολλούς εραστές, τόσο θεούς, όπως ο Άρης, όσο και ανθρώπους, όπως ο Αγχίσης. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο μύθο του Έρωτα και της Ψυχής, ενώ προκάλεσε τη γέννηση του Άδωνη, ο οποίος έγινε αργότερα εραστής της. Θεωρείται μητέρα πολλών ακόμη μικρότερων θεοτήτων και οντοτήτων. Στον Τρωικό Πόλεμο, τον οποίο σε μεγάλο βαθμό πυροδότησε βοηθώντας τον Πάρη

να απαγάγει την Ωραία Ελένη, η θεά τάχθηκε με το μέρος των Τρώων.

Ιερά όντα της θεάς ήταν η μυρτιά, τα περιστέρια, τα σπουργίτια, τα άλογα και οι κύκνοι. Η Αφροδίτη είναι επίσης γνωστή ως Κυθέρεια και Κύπριδα από τους δύο βασικούς τόπους λατρείας της, τα Κύθηρα και την Κύπρο, που υποστήριζαν ότι αποτελούν τον τόπο γέννησής της. Χάρις στο μύθο της ανάδυσής της από τη θάλασσα η Αφροδίτη λατρευόταν ευρέως ως προστάτιδα των ναυτικών, με τα επίθετα Πελαγία, Ευπλοία και Θαλασσία. Λόγω του δεσμού της με το θεό Άρη, λατρέυτηκε παραδόξως και ως πολεμική θεότητα στη Σπάρτη με το επίθετο Αρεία, ενώ

οπλισμένη απεικονιζόταν και η Ουράνια Αφροδίτη στα Κύθηρα. Πολλές τοπικές λατρείες της απέδιδαν διάφορα ονόματα και παραδόσεις, εντούτοις, οι Αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν πως οι δοξασίες αυτές αναφέρονταν σε μία κοινή θεά, την Αφροδίτη.

Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ (ΡΟΔΟΣυλλέκτης)

Πηγές κειμένων:

http://www.golden-greece.gr/politismos/naos_afroditis_rodos.html

http://www.greece.org/poseidon/work/islands2/dodecanese/rhodesgr.html

http://www.ethnos.gr/notio_aigaio/arthro/rodos_h_agapimeni_syntrofissa_tou_iliatora-64400844/

http://rokar-rokar.blogspot.gr/2016/08/blog-post_70.html

http://www.academia.edu/17415216/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CE%AD%CF%82_%CF%83%CE%B5_%CE%AD%CE%BD%CE%B1_%CF%81%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C_%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1_%CE%B7_%CE%B7%CE%BC%CE%AF%CE%B3%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%B7_%CE%91%CF%86%CF%81%CE%BF%CE%B4%CE%AF%CF%84%CE%B7_%CF%89%CF%82_%CE%95%CF%8D%CF%80%CE%BB%CE%BF%CE%B9%CE%B1_%CE%AE_%CE%A0%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%B1

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%86%CF%81%CE%BF%CE%B4%CE%AF%CF%84%CE%B7_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%91%CF%86%CF%81%CE%BF%CE%B4%CE%AF%CF%84%CE%B7_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A1%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%85