Ιαλυσός: Το βασίλειο του μεγάλου αθλητή και ηγέτη, Δωριέα, απογόνου του περίφημου Διαγόρα.

Ιαλυσός.

Η Ιαλυσός ήταν μία από τις τρεις πόλεις που ίδρυσαν οι Δωριείς άποικοι στη Ρόδο στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ. (οι άλλες δύο ήταν η Κάμειρος και η Λίνδος). Σύμφωνα με τον Πίνδαρο, ο ιδρυτής της πόλης ήταν ο Ιάλυσος, εγγονός του Ήλιου, της σημαντικότερης θεότητας της Ρόδου. Η Ιαλυσός ήλεγχε το βορειοδυτικό τμήμα της νήσου.

Πολύτιμες πληροφορίες αντλούνται από τις έρευνες που διεξάχθηκαν, ήδη από το 19ο αιώνα, στα πολυάριθμα νεκροταφεία που περιβάλλουν την πόλη (θέσεις Μαριτσά, Τριάντα, Κρεμαστή, Μάρμαρο). Έτσι, μαθαίνουμε ότι κατά την Προϊστορική περίοδο, η Ιαλυσός ήταν σημαντική μυκηναϊκή θέση. Κατά το 12ο αι. π.Χ. διατηρούσε επαφές με την Αττική, όπως δείχνει η ταυτότητα των ταφικών εθίμων με το νεκροταφείο της Περατής. Οι Ιταλοί αρχαιολόγοι ανέσκαψαν τη δεκαετία του 1930 συστηματικά το νεκροταφείο στη θέση Μάρμαρο, όπου ανακαλύφθηκαν πολυάριθμες ταφές, ιδιαίτερα μεταξύ του ύστερου 8ου και του 5ου αι. π.Χ., από τις οποίες προέρχεται ένας πολύ μεγάλος αριθμός κορινθιακών, ιωνικών και αττικών μελανόμορφων και ερυθρόμορφων αγγείων που φυλάσσονται σήμερα στο Μουσείο της Ρόδου.

Για την ιστορία της πόλης δεν είναι γνωστά αρκετά στοιχεία: μαζί με την Αλικαρνασσό, την Κω, την Κνίδο, την Κάμειρο και τη Λίνδο, απάρτιζε τη δωρική εξάπολη, μια χαλαρή συνομοσπονδία θρησκευτικού χαρακτήρα. Από τον ψευδο-Σκύλακα και άλλες φιλολογικές πηγές μαθαίνουμε ότι η Ιαλυσός ανήκε στην αρχαία ροδιακή τρίπολη, μαζί με την Κάμειρο και τη Λίνδο. Κατά το γ΄ τέταρτο του 6ου αι. π.Χ., η Ιαλυσός περιήλθε στη σφαίρα επιρροής του Πολυκράτη της Σάμου. Αργότερα πέρασε στον έλεγχο των Περσών, μαζί με το σύνολο των αιγαιακών πόλεων. Μετά το 479 π.Χ., η Ιαλυσός συμμετέχει στη Συμμαχία της Δήλου, τη μετέπειτα Αθηναϊκή Συμμαχία, όπου φαίνεται πως ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη. Ανήκε στη ζώνη της Καρίας και πλήρωνε υψηλή σχετικά εισφορά 10 ταλάντων, που αργότερα μειώθηκε στο μισό. Το 412 π.Χ., μαζί με τις άλλες πόλεις της Ρόδου αποστάτησε, χάρη και στην παρουσία ενός πελοποννησιακού στολίσκου. Την περίοδο εκείνη έλαμψε το άστρο του Δωριέα, του μεγάλου αθλητή και ηγέτη, απογόνου του περίφημου Διαγόρα.

Ο Δωριεύς απέκρουσε την επανάσταση των δημοκρατικών που ακολούθησε και η Ιαλυσός, μαζί με τις υπόλοιπες ροδιακές πόλεις, παρέμεινε υπό τον έλεγχο των Σπαρτιατών. Τελικά, το 408-407 π.Χ., η ολιγαρχική κυβέρνηση αποφάσισε, από κοινού με τους κατοίκους της Λίνδου και της Καμείρου, να ενωθούν πολιτικά και να συνοικίσουν την πόλη της Ρόδου. Προφανώς ένα σημαντικό τμήμα των κατοίκων μετακινήθηκε στο νέο οικισμό, ενώ οι εναπομείναντες συνέχισαν να κατοικούν στην Ιαλυσό, όντες πλέον μέλη της Ιαλυσίας φυλής και χωρισμένοι σε δήμους.

Η πολιτική ενότητα πάντως δεν εμπόδισε την Ιαλυσό να διατηρήσει δεσμούς με άλλες περιοχές του ελληνικού κόσμου, ενώ οι επιγραφές του 4ου αι. π.Χ. και της Ελληνιστικής περιόδου κάνουν λόγο και για τη βουλή των Ιαλυσίων, καθώς για μια σειρά άλλων δημοκρατικών θεσμών, που προφανώς προέκυψαν από την επανάσταση του 395-394 π.Χ.

Η πόλη δεν έχει ερευνηθεί συστηματικά από τους αρχαιολόγους. Το κυριότερο σημείο της Ιαλυσού είναι η ακρόπολη στο όρος Φιλέρημος, η οποία ονομάζεται σε επιγραφές «Αχαΐα πόλις». Εκεί σώζονται τα αρχιτεκτονικά μέλη του ναού της Αθηνάς Πολιάδος και του Διός Πολιέως που ανάγονται στον 4ο αι. π.Χ. Εντούτοις, παρακείμενος αποθέτης έδειξε πως το ιερό βρισκόταν σε χρήση ήδη από τον ύστερο 9ο αι. π.Χ., ενώ σπαράγματα ενός πρόδρομου ναού της Ύστερης Αρχαϊκής περιόδου βρέθηκαν διάσπαρτα στην ακρόπολη. Στα βορειοδυτικά της ακρόπολης βρισκόταν ο λόφος Δάφνη. Η πόλη της Ιαλυσού δε φαίνεται να περιοριζόταν σε ένα μόνο αστικό κέντρο, αλλά μάλλον αποτελούνταν από μια σειρά διάσπαρτων οικισμών, καθένας από τους οποίους είχε το δικό του νεκροταφείο. Στα εδάφη της περιλαμβανόταν και η θέση όπου ιδρύθηκε αργότερα η κλασική πόλη της Ρόδου.

Η πόλη της Ιαλυσού από πολύ νωρίς ανέπτυξε νομισματοκοπία. Έκοβε νομίσματα από άργυρο και ήλεκτρο. Η πρωιμότερη, ανεπίγραφη σειρά που αποδίδεται στην Ιάλυσο, τοποθετείται υποθετικά γύρω στο 540 π.Χ. Στον εμπροσθότυπο εμφανίζεται ένα ανθέμιο, ενώ στον οπισθότυπο δύο έγκοιλα τετράγωνα. Αργότερα εμφανίστηκε ο κύριος τύπος του αργυρού στατήρα με υποδιαιρέσεις από ήλεκτρο. Στον εμπροσθότυπο εμφανίζεται το μπροστινό τμήμα ενός φτερωτού αγριόχοιρου, ενώ στον οπισθότυπο εμφανίζεται η κεφαλή ενός αετού μέσα σε ένα έγκοιλο τετράγωνο, που επιπλέον διακοσμείται με ένα φυτικό κόσμημα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις αναγράφεται και το εθνικό ΙΕΛΥΣΙΟΝ ή ΙΑΛΥΣΙΟΝ. Ο τύπος αυτός εμφανίζεται περίπου το 520 π.Χ. και συνεχίζει να παράγεται ως τα τέλη του 5ου αι. π.Χ.

http://www2.egeonet.gr/