ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

ΕΝΥΔΡΕΙΟ

Το Ενυδρείο της Ρόδου κτίστηκε από τους Ιταλούς την περίοδο 1934-36 και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1937 σαν «Reale Istituto di Ricerche Biologiche di Rodi»

Ενυδρείο(Βασιλικό

Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας Ρόδου)

Συνοπτική περιγραφή

Το κτίριο σχεδιάστηκε από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Armando Bernabiti και αποτελεί ένα σημαντικό δείγμα αρχιτεκτονικής στην οποία συνυπάρχουν τα τοπικά αρχιτεκτονικά στοιχεία και δάνεια από την ιστορική παράδοση σε μια δημιουργική αφαίρεση και όχι σε ένα μορφολογικό μιμιτισμό. Επιπλέον, το κτίριο του Ενυδρείου ενσωματώνει κάποια στοιχεία από το νέο για την εποχή αρχιτεκτονικό κίνημα του Art Deco. Το σύνολο αποπνέει μια "ναυτική" αισθητική, καθώς χρησιμοποιούνται καμπύλες

Θαλάσσιας Βιολογίας Ρόδου). Το 1945 μετονομάστηκε σε Ελληνικό Υδροβιολογικό Ινστιτούτο και λειτουργούσε υπό την εποπτεία της Ακαδημίας Αθηνών. Σήμερα ανήκει στο Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΚΘΕ) και ονομάζεται Υδροβιολογικός Σταθμός Ρόδου.ά παράθυρα όπως των πλοίων, διαφορετικά επίπεδα ανύψωσης και ένας κεντρικό; κυλινδρικός πύργος. Η διακόσμηση στην κεντρική είσοδο είναι εμπνευσμένη από το ζωικό θαλάσσιο περιβάλλον. Στον επισκέψιμο χώρο του Ενυδρείου, ο διάδρομος είναι επενδυμένος με πoρώδεις πέτρες και διακοσμημένος με φυσικά κοχύλια, αναπαριστώντας μια υποθαλάσσια σπηλιά, και έχει παραμείνει έτσι από την εποχή που κτίστηκε το κτίριο. Το ίδιο και η χαρακτηριστική διακόσμηση του δαπέδου με σχέδια θαλάσσιων οργανισμών φτιαγμένα από άσπρα και μαύρα χαλίκια.Το Ενυδρείο της Ρόδου κτίστηκε από τους Ιταλούς την περίοδο 1934-36 και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1937 σαν «Reale Istituto di Ricerche Biologiche di Rodi»(Βασιλικό Ινστιτούτο

Το κτίριο έχει χαρακτηριστεί ιστoρικό διατηρητέo μνημείo από το Υπουργείο Πολιτισμού

Σήμερα το Ενυδρείο της Ρόδου λειτουργεί με στόχο τη διατήρηση και προβολή ταριχευμένων και ζωντανών εκθεμάτων του θαλασσίου μεσογειακού χώρου αλλά και την προώθηση της έρευνας που καλύπτει ολόκληρο το φάσμα της ωκεανογραφικής επιστήμης στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο Θάλασσα, προσελκύοντας έτσι περίπου 200.000 επισκέπτες το χρόνο.

Στα ενυδρεία που βρίσκονται στο υπόγειο, σε ατμοσφαιρικό περιβάλλον χαμηλού φωτισμού με πέτρινους τοίχους, οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν τη θαλάσσια πανίδα της Μεσογείου, όπως ανθόζωα, μαλάκια, γαστερόποδα, κεφαλόποδα, καρκινοειδή, εχινόδερμα, ψάρια και θαλάσσιες χελώνες. Στο Μουσείο παρουσιάζονται εκθέματα όπως ασπόνδυλα, είδη καρχαριών και άλλων ψαριών, θαλάσσιες χελώνες, οδοντοκήτη και μεσογειακές φώκιες.

Θέση / Πρόσβαση

Βρίσκεται στο βορειότερο άκρο της νέας πόλης, στην Άκρα των Μύλων, κοντά στην παραλία.

Το Ενυδρείο λειτουργεί καθημερινά, εκτός από την ημέρα των Χριστουγέννων (25 Δεκεμβρίου), την Πρωτοχρονιά (1 Ιανουαρίου) και την Κυριακή του Πάσχα.

Ωράριο Λειτουργίας

Από 1η Απριλίου ως 31η Οκτωβρίου : 09:00 - 20:30

Από 1η Νοεμβρίου ως 31η Μαρτίου: 09:00 - 16:30

ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟ ΑΚΤΑΙΟΝ (ΙΤΑΛΙΚΗ ΛΕΣΧΗ)

Το κτίριο του σημερινού ζαχαροπλαστείου Ακταίον διαγράφει τη δική του διαδρομή στις διάφορες ιστορικές περιόδους ανάμεσα σε ιστορικές συγκυρίες και πολιτικές εξουσίες που καθόριζαν, όχι μόνο τις τύχες των τόπων και των λαών, αλλά επίσης την αισθητική του χώρου και την συμβολική παρουσία των δημόσιων κτισμάτων Ζαχαροπλαστείο Ακταίον (Ιταλική Λέσχη)

Συνοπτική περιγραφή

Το κτίριο του σημερινού ζαχαροπλαστείου Ακταίον διαγράφει τη δική του διαδρομή στις διάφορες ιστορικές περιόδους ανάμεσα σε ιστορικές συγκυρίες και πολιτικές εξουσίες που καθόριζαν, όχι μόνο τις τύχες των τόπων και των λαών, αλλά επίσης την αισθητική του χώρου και την συμβολική παρουσία των δημόσιων κτισμάτων.

Το Ακταίον είναι έργο της πρώτη περιόδου της Ιταλικής Αρχιτεκτονικής στα Δωδεκάνησα (1925-27), του αρχιτέκτονα Florestano di Fausto. Αποτελεί ωστόσο μετασκευή προγενέστερου και πιο απλού κτίσματος, στο οποίο στεγάζονταν το νεοτουρκικό κομιτάτο «Ένωσις και Πρόοδος». Ο Florestano di Fausto ακολουθώντας τη γενικότερη τάση των Ιταλών αρχιτεκτόνων στην πρώιμη αυτή φάση της Ιταλικής αρχιτεκτονικής στα Δωδεκάνησα, προσπαθεί να εντάξει το κτίριο στο αρχιτεκτονικό τοπίο της Ρόδου, δανειζόμενος τα μορφολογικά και διακοσμητικά στοιχεία των όψεων (αραβουργήματα) από την ανατολίτικη παράδοση του νησιού. Προσθέτει τη στοά με τα οξυκόρυφα σταυροθόλια, τον πύργο που υποκαθιστά τον μιναρέ και παραπέμπει με συμβολικό τρόπο στην προγενέστερη χρήση του κτιρίου και στα συνοικιακά τεμένη της Οθωμανικής περιόδου. Το νέο κτίριο προορίζεται για Λέσχη των Ιταλών Αξιωματικών και ονομάζεται Circolo Italia.

Με την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία, ο νέος διοικητής των Δωδεκανήσων De Vecchi (1936-1941), πρώην υπουργός Παιδείας του Μουσσολίνι, αποκτώντας απόλυτη στρατιωτική και πολιτική εξουσία στην περιοχή, φιλοδοξεί να δώσει στη Ρόδο τα χαρακτηριστικά της επαρχίας μιας μεγάλης νέας αυτοκρατορίας. Μεταξύ άλλων, ξεκινάει μια εκστρατεία «κάθαρσης» των προγενέστερων αρχιτεκτονικών επιλογών, επιβάλλει την καθαίρεση των αραβουργημάτων και τη χρήση του εμφανούς πωρόλιθου ως έκφραση της «μοντέρνας» αισθητικής που είναι αντάξια της νέας αυτοκρατορίας. Μεταξύ των θυμάτων αυτής εξαγνιστικής εκστρατείας ήταν και η Circolo Italia, καθώς και άλλα σημαντικά έργα της Ιταλικής αρχιτεκτονικής της πρώτης περιόδου όπως το Ξενοδοχείο των Ρόδων, το Μέγαρο του Φασισμού (Casa del Fascio, το σημερινό

Κεντρικό Λιμεναρχείο της Ρόδου) ή το Δικαστικό Μέγαρο. Το κτίριο της Ιταλικής Λέσχης - Ακταίον τροποποιήθηκε από τον αρχιτέκτονα Α. Bernabiti το 1937, για να πάρει τη μορφή που έχει σήμερα.

Το ζαχαροπλαστείο «Ακταίον» βρίσκεται στον κεντρικό παραλιακό δρόμο.

Θέση / Πρόσβαση

Σήμερα το κτίριο λειτουργεί ως αναψυκτήριο – ζαχαροπλαστείο και καλεί κάθε επισκέπτη να απολαύσει τον καφέ του και να δοκιμάσει τις γλυκές του προτάσεις.

ΙΤΑΛΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ

Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν το νησί το 1912 και εδραιώνουν την κατοχή τους με τη συνθήκη της Λοζάννης το 1923

Ιταλική αρχιτεκτονική στη Ρόδο

Συνοπτική περιγραφή

Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν το νησί το 1912 και εδραιώνουν την κατοχή τους με τη συνθήκη της Λοζάννης το 1923. Η αποικιακή τους πολιτική στα Δωδεκάνησα, που επεκτείνεται σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής, την διοικητική και οικονομική οργάνωση, την οργάνωση του θεσμικού, κοινωνικού και δικαστικού πλαισίου, θα συμπεριλάβει αναγκαστικά και μια σειρά από κατασκευαστικά έργα που εξυπηρετούν τους παραπάνω σκοπούς. Έτσι άφησαν πίσω τους ένα σημαντικό πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό έργο. Στα νησιά που υπήρχαν μεγαλύτερες οικιστικές συγκεντρώσεις και πόλεις, όπως η Ρόδος, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για τον εκσυγχρονισμό και τη λειτουργία τους, βάσει των δικών λειτουργικών, διοικητικών και στρατιωτικών, αναγκών. Οι επεμβάσεις τους περιλαμβάνουν έργα αναδιαμόρφωσης ιστορικών κέντρων (όπως τα αναστηλωτικά έργα στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου),

χάραξη και διάνοιξη νέων οδικών αρτηριών (όπως στη νέα πόλη της Ρόδου και στην Κω), μεγάλα δημόσια κτίρια που παραλαμβάνουν πολλές δημόσιες λειτουργίες, δημιουργία δικτύων υποδομής και τέλος δημιουργία νέων πόλεων ή οικισμών (όπως η νέα πόλη Porto Lago, στο Λακκί Λέρου και οι αγροτικοί οικισμοί στην ύπαιθρο της Ρόδου).

Τα έργα της ιταλικής αρχιτεκτονικής στη Ρόδο (αλλά και σε όλα τα Δωδεκάνησα), διακρίνονται σε δύο περιόδους. Οι δύο αυτές περίοδοι συνδέονται άμεσα με την πολιτική κατάσταση που επικρατεί στην Ιταλία και καθρεφτίζονται ξεκάθαρα στη δράση και τις επιλογές των δύο γενικών διοικητών της Δωδεκανήσου, του Mario Lago (1924-1936) και του Cesare Maria de Vecchi (1936-1941).

Τα αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά έργα που υλοποιηθήκαν στην περίοδο της διοίκησης τους Mario Lago, ο οποίος και ως διοικητής ήταν μετριοπαθής, έχουν κυρίαρχες τις αισθητικές επιλογές του «ρασιοναλισμού», επιλογές που αντλούν την έμπνευσή τους από την τοπική παράδοση του τόπου στον οποίο γίνονται οι όποιες επεμβάσεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα έργα της περιόδου του Mario Lago, με αρχιτέκτονα τον Florestano di Fausto, προσπαθούν να εντάξουν τα τοπικά χαρακτηριστικά, όπως τουλάχιστον αυτά ερμηνεύονται, πολλές φορές αποδίδοντάς τους την αύρα μιας εξωτικής ανατολής. Επιπλέον,

έχουν ήδη επικρατήσει, όχι μόνο στην Ιταλία αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, τάσεις επιστροφής σε έναν μνημειακό κλασικισμό, ο οποίος θα κυριαρχήσει τελικά στις αρχιτεκτονικές επιλογές στα μέσα της δεκαετίας του ’20 και θα κορυφωθούν και θα υιοθετηθούν απόλυτα από τα φασιστικά καθεστώτα της Γερμανίας και Ιταλίας.

Η πρώτη σημαντική πρωτοβουλία του Mario Lago, η οποία επηρεάζει σημαντικά την πόλη της Ρόδου ήταν να αναθέσει στο αρχιτέκτονα Florestano di Fausto, τη σύνταξη ενός πολεοδομικού σχεδίου επέκτασης και εκσυγχρονισμού τα πόλης, με επιπλέον στόχο να εντάξει τις ανάγκες τις ιταλικής στρατιωτικής διοίκησης. Το σχέδιο εγκρίνεται το 1926 αλλά η οριστική εφαρμογή του θα καθυστερήσει μέχρι το 1936. Ο F. di Fausto προτείνει σε αυτό το σχέδιο, τη δημιουργία του νέου διοικητικού κέντρου της πόλης, το Foro Italico, με μια σειρά κτίρια που σχεδιάζει ο ίδιος. Έξω από τον παραδοσιακό πυρήνα της πόλης, κατά μήκος της ακτής Μανδρακίου, συγκεντρώνονται όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, δημιουργώντας ένα σύνολο, που αποτελεί και σήμερα το διοικητικό της κέντρο της πόλης. To Foro Italico περιλάμβανε τη Νέα Αγορά (σημερινή αγορά επίσης), την Τράπεζα της Ιταλίας (σήμερα Τράπεζα της Ελλάδος), την Ιταλική Λέσχη (σημερινό ζαχαροπλαστείο Ακταίον), τα Δικαστήρια, το Διοικητήριο (σήμερα στεγάζεται η Νομαρχία), το Ταχυδρομείο (σήμερα επίσης ΕΛΤΑ) κ.ά.

Λίγο πιο πάνω από το διοικητικό Foro Italico ξεκινάει μια ζώνη αναψυχής για τη νέα πόλη που περιλαμβάνει τα Θαλάσσια Λουτρά (Έλλη), το Ναυτικό Όμιλο, το Ξενοδοχείο των Ρόδων (σήμερα Καζίνο), και καταλήγει στο ακρωτήριο που βρίσκεται το Ενυδρείο. Εκεί, στον άξονα του ακρωτηρίου, διαμορφώνεται η γνωστή ελλειψοειδής πλατεία (σήμερα πλατεία Χαρίτου) με φοίνικες, στην οποία καταλήγουν οκτώ οδικοί άξονες. Η περιοχή συγκέντρωνε αρκετές κατοικίες Ιταλών στρατιωτικών καθώς και δραστηριότητες εμπορίου.

Ο νέος διοικητής των Δωδεκανήσων, ο de Vecchi, πρώην διοικητής της Σομαλίας και υπουργός παιδείας του Μουσσολίνι, αποκτώντας απόλυτη στρατιωτική και πολιτική εξουσία στην περιοχή, έχει ως μόνη φιλοδοξία να δώσει στη Ρόδο τα χαρακτηριστικά μιας επαρχίας που υπάγεται σε μια νέα μεγάλη Ιταλική αυτοκρατορία. Ξεκινάει έτσι μια εκστρατεία «εξαγνισμού» των αρχιτεκτονικών έργων που υλοποιήθηκαν από τον προκάτοχό του. Μια σειρά κτίρια που σχεδιάστηκαν με εμφανείς «ανατολίζουσες» επιρροές και αναφορές στο μουσουλμανικό παρελθόν της πόλης, γοτθικά τόξα και διακοσμητικά αραβουργήματα στις όψεις των κτιρίων, καθαρίζονται και επενδύονται με πωρόλιθο.

Ο διοικητής de Vecchi μεταφέρει το 1936, το κέντρο της διοίκησής τους στην πλατεία Impero (πλατεία αυτοκρατορίας, τη σημερινή πλατεία Ελευθερίας), μια μνημειακή πλατεία που περικλείονταν από τα επιβλητικά κτίρια της Φασιστικής Διοίκησης (Casa Littoria – σημερινό Δημαρχείο, αρχιτέκτων Α. Bernabiti 1936-39), του Θεάτρου Puccini (σήμερα Δημοτικό Θέατρο Ρόδου, αρχιτέκτων Α. Bernabiti 1937-38) και του κτιρίου της Στρατιωτικής Διοίκησης (αρχιτέκτων Α. Bernabiti 1938-39). Την πλατεία κοσμούσαν αγάλματα Ρωμαίων αυτοκρατόρων, δίνοντας το στίγμα της νέας φασιστικήςεποχής.ια έντονη μνημειακότητα και μια «μοντέρνα» αισθητική που δεν μπορεί να έχει άλλο παρελθόν παρά μόνο τη λαμπρή εποχή της ιπποτοκρατίας. Σε αυτή τη δεύτερη περίοδο της ιταλική αρχιτεκτονικής στη Ρόδο, επεμβάσεις έγιναν σε πολλά κτίρια, μεταξύ των οποίων στο κτίριο των Δικαστηρίων, στο Ξενοδοχείο των Ρόδων, στην Ιταλική Λέσχη – Ακταίον, στο κτίριο του Λιμεναρχείου, οι οποίες τους έδωσαν τη μορφή με την οποία τα βλέπουμε σήμερα.

Τα αναστηλωτικά έργα των Ιταλών στη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου

Οι Ιταλοί επιθυμώντας να αποτελέσουν τους συνεχιστές του έργου των Ιωαννιτών Ιπποτών, πραγματοποίησαν εκτεταμένα έργα αναστήλωσης κατεστραμμένων μνημείων αυτής της περιόδου εντός της παλιάς πόλης της Ρόδου. Η ιδεολογική γραμμή που ακολούθησαν σε αυτές τις αναστηλωτικές επεμβάσεις είχε κυρίαρχα πολιτικά κριτήρια. Παραμελώντας τα βυζαντινά υπολείμματα και κατεδαφίζοντας τις προσθήκες της Οθωμανικής περιόδου, προσπάθησαν να επανακτήσουν την ιστορική «καθαρότητα» και τη συνέχεια της ιστορίας των Ιπποτών. Όταν το κτίριο ήταν κατεστραμμένο σε μεγάλο βαθμό, όπως συνέβη στο Παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου, το ξαναέχτιζαν αποδίδοντας την αρχική του εικόνα, γεγονός που τους επέτρεπε να έχουν μια επιλεκτική και μεροληπτική απόδοση της «καθαρής» εικόνας το μνημείου από την εποχή που επιθυμούσαν να αναδείξουν. Αυτή η λογική συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων δεν συμβαδίζει με τον σύγχρονο τρόπο αντιμετώπισης, όπου επιβάλλεται ο σεβασμός όλων των οικοδομικών φάσεων του μνημείου.

Τα έργα της ιταλικής αρχιτεκτονικής στη Ρόδο, αποτέλεσαν την εικόνα του «άλλου» και του «διαφορετικού» για τον τόπο.

Η κλίμακα και η αισθητική τους καθορίζουν τη μεγάλη διαφοροποίησή τους ως προς το αιγαιοπελαγίτικο τοπίο, αλλά αυτό αποτελεί και την πηγή της γοητείας τους. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι κυρίως στη Ρόδο, τα κτίρια αυτά, ενσωματωμένα μέσα σε ένα περιβάλλον που διαθέτει αποθέματα πολλών πολιτισμών, αποτέλεσαν το εντυπωσιακό σκηνικό που αξιοποιήθηκε για την τουριστική και κοσμοπολίτικη ανάδειξη της πόλης. Οι νέες χρήσεις που ενσωματώθηκαν σε αυτά τα κτίρια τα μετέτρεψαν, ως όφειλε να γίνει, σε κομμάτι της σύγχρονης πόλης της Ρόδου, μιας πόλης που έχει αποδείξει πως δεν φοβάται το διαφορετικό, αντιθέτως το αξιοποιεί ως στοιχείο του πολιτισμικού της εμπλουτισμού.

Θέση / Πρόσβαση

Τα περισσότερα κτίρια της Ιταλοκρατίας στην πόλη της Ρόδου βρίσκονται συγκεντρωμένα κατά μήκος της βορειοδυτικής ακτής (ακτή Μανδρακίου), μέχρι το ακρωτήρι του Ενιδρύου, στην περιοχή δηλαδή που δημιουργήθηκε το νέο εμπορικό και διοικητικό κέντρο της πόλης. Δείγματα κατοικιών της συγκεκριμένης περιόδου μπορείτε να εντοπίσετε διάσπαρτα στη νέα πόλη – κυρίως στην περιοχή της ελλειψοειδούς πλατείας Χαρίτου. Επίσης, σε ολόκληρο το νησί, και στα χωριά υπάρχουν έργα της ιταλικής αρχιτεκτονικής (Αρχάγγελος,

Έμπωνας κ.ά), καθώς και στους δημιουργημένους από τους ίδιους, πρότυπους αγροτικούς οικισμούς στην ύπαιθρο του νησιού, οι οποίοι έχουν εξελιχθεί σήμερα σε οικισμούς.

Τα περισσότερα κτίρια της Ιταλική αρχιτεκτονικής στην πόλη της Ρόδου, φιλοξενούν σήμερα δημόσιες λειτουργίες (Νομαρχία, Δικαστήρια, Δημαρχείο, Ταχυδρομείο, Λιμεναρχείο κλπ), οπότε μπορείτε να τα επισκεφτείτε.

ΙΤΑΛΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ (ΚΤΙΡΙΟ ΝΟΜΑΡΧΙΑΣ)

Το κτίριο της Γενικής Διοίκησης ή Διοικητήριο χωροθετήθηκε σύμφωνα με το Κτίρια νεοκλασικής αρχιτεκτονικής

Ο νεοκλασικισμός φτάνει στα Δωδεκάνησα μέσα από δύο δρόμους

Ιταλικό Διοικητήριο (κτίριο Νομαρχίας)

Συνοπτική περιγραφή

Το κτίριο της Γενικής Διοίκησης ή Διοικητήριο χωροθετήθηκε σύμφωνα με το πολεοδομικό σχέδιο των Ιταλών, στο νέο διοικητικό κέντρο της πόλης το Foro Italico, στην ακτή Μανδρακίου. Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Florestano di Fausto το 1926-27.

Η χρήση μορφολογικών στοιχείων τόσο από τη δυτική όσο και την ανατολίτικη παράδοση του νησιού, εντάσσεται στην προσπάθεια των αρχών και των αρχιτεκτόνων της εποχής να ενσωματώσουν τα νέα δημόσια κτίρια στην αισθητική εικόνα της πόλης. Ο Florestano di Fausto με το Διοικητήριο της Ρόδου προσπαθεί να συνδυάσει την παράδοση της Ανατολής και του Βυζαντίου με γοτθικά και αναγεννησιακά στοιχεία, αναζητώντας συμβολισμούς που παραπέμπουν στην ιστορική αλλά και γεωγραφική παρουσία του νησιού, στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

Ο αρχιτέκτονας υιοθετεί μια διπλή αντιμετώπιση στις όψεις του κτιρίου, καθώς αυτό λόγω της θέσης τους έχει δύο σημαντικές όψεις, μία προς την θάλασσα και μία προς την πόλη. Στην όψη του κτιρίου ακολουθεί μια νεογοτθική αρχιτεκτονική ενώ στην όψη προς την θάλασσα υπάρχουν αναγεννησιακές επιρροές, μια ουσιαστικά απομίμηση του Palazzo Ducale - του Παλατιού των Δόγηδων της Βενετίας.

Το κτίριο, με τη μείωση του ύψους των κιονοστοιχίας του ισογείου μοιάζει να αναδύεται από τη θάλασσα.

Θέση / Πρόσβαση

Το συγκρότημα βρίσκεται στο άνοιγμα της πλατεία Ελευθερίας, στο λιμάνι του Μανδρακίου.

Σήμερα στο κτίριο στεγάζεται η Νομαρχία.

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΤΩΝ ΡΟΔΩΝ

Το καζίνο στεγάζεται σήμερα σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και γνωστά κτίρια του νησιού, το Ξενοδοχείο των Ρόδων

Συνοπτική περιγραφή

Το καζίνο στεγάζεται σήμερα σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και γνωστά κτίρια του νησιού, το Ξενοδοχείο των Ρόδων.

Το ξενοδοχείο κτίστηκε κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας. Το αρχικό ιταλικό όνομα του ξενοδοχείου ήταν "Grande Albergo delle Rose" (Μέγα Ξενοδοχείο των Ρόδων) και διατήρησε την απαράμιλλη αίγλη του καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Σημαντικά ιστορικά γεγονότα συνέβηκαν εδώ, όπως η υπογραφή της ίδρυσης του κράτους του Ισραήλ, το 1948.

Το κτίριο αρχικά δεν είχε τη μορφή που βλέπουμε σήμερα και η οποία αποτελεί μια μεταγενέστερη επέμβαση, επίσης των Ιταλών. Το Ξενοδοχείο των Ρόδων χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Florestano de Fausto to 1925-27, ενταγμένο στο νέο πολεοδομικό σχέδιο επέκτασης της πόλης της Ρόδου, που σχεδίασε ο ίδιος και ο Ιταλός διοικητής των Δωδεκανήσων Mario Lago, και προέβλεπε την χωροθέτηση νέων διοικητικών και τουριστικών λειτουργιών. Στην αρχική του μορφή του το κτίριο είχε έντονο εκλεκτικιστικό χαρακτήρα με ανατολίζουσες αλλά και δυτικές μορφολογικές αναφορές, αποδίδοντας την προσήλωση του αρχιτέκτονα αλλά και των Ιταλών σε αυτή την «εξωτική» θεώρηση των «αποικιακών» τους εκτάσεων.

Με την ανάληψη των καθηκόντων του ως νέος διοικητής των Δωδεκανήσων, ο De Vecchi (1936-1941), και στο πλαίσιο των νέων συνθηκών στην Ιταλία με την άνοδο του φασισμού στην εξουσία, προχωράει σε αρχιτεκτονικά έργα που θα σηματοδοτούν την κυριαρχία της Νέας Ιταλίας. Αυτή η κυριαρχία δεν μπορεί παρά να εκφράζεται μέσα από μνημειακά, συμμετρικά και επιβλητικά δημόσια κτίρια, με «μοντέρνα» καθαρή αισθητική οργάνωση των όψεων. Σε αυτό το κλίμα, ο de Vecchi, προχώρησε σε «καθαρισμό» των κτιρίων της Ιταλικής διοίκησης από τα διακοσμητικά τους στοιχεία και τις ανατολίζουσες αναφορές, επενδύοντας τα περισσότερα από αυτά με πωρόλιθο ή επιχρίσματα που μιμούνταν τον πωρόλιθο. Το Ξενοδοχείο των Ρόδων μετά τις επεμβάσεις του αρχιτέκτονα R. Petracco, το 1938-39, έχασε τα αρχικά «αραβουργήματα», τα οξυκόρυφα τόξα μετατράπηκαν σε γεωμετρικές προεξοχές, και επενδύθηκε η όψη του με πωρόλιθο.

Ωστόσο, στο Ξενοδοχείο των Ρόδων, οι επεμβάσεις "εξαγνισμού" λειτούργησαν μάλλον εποικοδομητικά, αναδεικνύοντας την πλαστικότητα των όγκων και τις συνθετικές αρετές του κτιρίου οι οποίες χάνονταν κάτω από το βάρος της έντονης διακόσμησης της πρώτης περιόδου.

Η πρόσφατη ανακαίνισή του αποκατάστησε τη μεγαλειώδη όψη του αλλά και τον υπέροχο κήπο με τριαντάφυλλα που το περιστοιχίζει. Το Καζίνο στεγάζεται στους χώρους του ισογείου και του πρώτου ορόφου του κτιρίου.

Θέση / Πρόσβαση

Το Ξενοδοχείο των Ρόδων – Καζίνο βρίσκεται στην πόλη της Ρόδου, πέρα από την Μαρίνα Μανδρακίου, προς το ακρωτήριο του Ενυδρείου.

Το κτίριο είναι επισκέψιμο, με την προϋπόθεση να έχετε συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας σας και να έχετε μαζί σας ταυτότητα ή διαβατήριο.

ΟΔΟΣ ΙΠΠΟΤΩΝ

Η οδός των Ιπποτών, εντός της μεσαιωνικής πόλης, ήταν ο κύριος δρόμος του ιπποτικού Καστέλλου

Οδός Ιπποτών

Συνοπτική περιγραφή

Η οδός των Ιπποτών, εντός της μεσαιωνικής πόλης, ήταν ο κύριος δρόμος του ιπποτικού Καστέλλου. Ο δρόμος αποτελεί εμφανές κατάλοιπο της Ιπποδάμειας χάραξης της αρχαίας πόλης της Ρόδου, της οποίας εξέλιξη είναι η μεσαιωνική περιτειχισμένη πόλη. Καταλαμβάνει μάλλον τη θέση της «Πλατειάς Οδού» της αρχαίας Ρόδου, ενώ οι Ιππότες πρόσθεσαν αγωγό ομβρίων υδάτων.

Ο δρόμος συγκεντρώνει τα σημαντικότερα διοικητικά κτίρια της περιοχής του Κολλακίου, είναι λιθόστρωτη, με μήκος περίπου 200 μέτρα και πλάτος 6 μέτρα, και ανηφορίζει προς το παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου.

Διασχίζοντας την οδό πρώτα συναντάει κανείς το κατάλυμα της Γλώσσας της Ιταλίας που χτίστηκε το 1519. Οι ιππότες, ανάλογα με την εθνική τους προέλευση ήταν οργανωμένοι σε τάγματα που τα ονόμαζαν «Γλώσσες». Τα κτίρια των Γλωσσών ήταν χώροι συνεστιάσεων, συσκέψεων και φιλοξενίας επίσημων προσώπων. Υπήρχαν επτά καταλύματα γλωσσών (Προβηγκία, Ωβέρνης, Γαλλία, Αγγλίας, Γερμανίας και Ισπανίας) από τα οποία σήμερα σώζονται τα τέσσερα.

Δίπλα του βρίσκεται κτίσμα ανακτορικής μορφής με τα οικόσημα των D’ amboise και Villiers de l’Isle Adam. Ακολουθεί το κατάλυμα της Γλώσσας της Γαλλίας, το πιο περίτεχνα διακοσμημένο αλλά και το ψηλότερο από όλα τα καταλύματα και ένα από τα ωραιότερα ιπποτικά κτίρια. Δίπλα από το κατάλυμα είναι το Παρεκκλήσι της Γλώσσας της Γαλλίας μαζί με το γοτθικό άγαλμα της Παναγίας με το Βρέφος στην πρόσοψή του, ένα από τα πιο παλιά κτίρια της οδού των Ιπποτών. Αμέσως μετά, και περνώντας την καμάρα, βρίσκεται στα δεξιά καθώς ανηφορίζουμε το Κατάλυμα της Γλώσσας της Προβηγκίας. Κτίστηκε το 1518 και ξεχωρίζει για την κομψή του πόρτα και τη σταυροειδή κόγχη, στην οποία είναι εντοιχισμένοι οι ιπποτικοί θυρεοί. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται το Κατάλυμα της Γλώσσας της Ισπανίας το οποίο κτίστηκε τμηματικά στο διάστημα μεταξύ 1421-1512.

Μεγάλες αναστηλωτικές επεμβάσεις και ανακατασκευές, έκαναν στην οδό Ιπποτών οι Ιταλοί την περίοδο της Ιταλοκρατίας, στην προσπάθειά τους να ξανακερδίσει η μεσαιωνική πόλη και πολλά κατεστραμμένα από τον πόλεμο μνημεία, το ένδοξο ιπποτικό της παρελθόν. Στην προσπάθειά τους αυτή υιοθετούν μια νεοϊπποτική αρχιτεκτονική με έντονο γραφικό χαρακτήρα. Το αρχιτεκτονικό σύνολο που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης στην οδό Ιπποτών είναι ένα σύνθετο προϊόν που εμπεριέχει και αυτές της επεμβάσεις.

Στο τέρμα της οδού των Ιπποτών βρίσκονται τα ερείπια του παλαιού μεγάλου ναού του Αγίου Ιωάννη. Ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς το 1856 όταν ανατινάχθηκε η πυριτιδαποθήκη που βρίσκονταν κάτω από το ναό. Το μεγαλειώδες κτίριο απέναντι από τα ερείπια της εκκλησίας είναι το περίφημο Παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου.

Θέση / Πρόσβαση

Βρίσκεται απέναντι από την Παναγία του Κάστρου (σήμερα Βυζαντινό Μουσείο), στην Πλατεία Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Σήμερα στα περισσότερα κτίρια στεγάζονται υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ σε ένα από αυτά υπάρχει κατάστημα του Υπουργείου με βιβλία τέχνης και αρχαιολογίας.

ΠΑΛΑΤΙ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΑΓΙΣΤΡΟΥ (ΚΑΣΤΕΛΛΟ)

Το Παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου αποτελεί το μεγαλύτερο πόλο έλξης επισκεπτών στη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου

Παλάτι Μεγάλου Μαγίστρου (Καστέλλο)

Συνοπτική περιγραφή

Το Παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου αποτελεί το μεγαλύτερο πόλο έλξης επισκεπτών στη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό, ψηλότερο σημείο της παλιάς πόλης. Το παλάτι χτίστηκε από τους Ιππότες του Αγίου Iωάννη της Ιερουσαλήμ, στη θέση της προγενέστερης βυζαντινής οχύρωσης του 7ου αιώνα, αποτελώντας ουσιαστικά τμήμα αυτής. Αποτελούσε ουσιαστικά την κατοικία του Μεγάλου Μαγίστρου και τόπο συνελεύσεων του Τάγματος. Στον κήπο του Παλατιού διατηρούνται οι σαρκοφάγοι όλων των Μαγίστρων.

Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας το παλάτι ερειπώθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή. Καταστράφηκε, κατά το μεγαλύτερό του μέρος, το 1856, μετά από έκρηξη πυρομαχικών που φυλάσσονταν στα υπόγειά του. Αναστηλώθηκε από τους Ιταλούς κατά την περίοδο της Ιταλικής κατοχής, μεταξύ 1937 και 1940, υπό την επίβλεψη του Ιταλού αρχιτέκτονα Vittorio Mesturino. Οι πολλές επεμβάσεις και ανακατασκευές διαφοροποίησαν την αρχική μορφή του κτιρίου. Επιπλέον διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες των P. Gaudenzi και F. Vellan. Στόχος της αναστήλωσης ήταν να αποτελέσει την κατοικία του Ιταλού κυβερνήτη.

Στα υπόγεια του κτιρίου υπάρχουν αποθήκες, ενώ στους ορόφους αναπτύσσονταν οι χώροι διοίκησης του Τάγματος, οι αίθουσες των συνελεύσεων και η κατοικία του μεγάλου Μάγιστρου. Η κύρια πύλη του βρίσκεται στη νότια πλευρά και πλαισιώνεται από δυο πύργους. Στη δυτική πλευρά υπάρχει μία ακόμα πύλη, η οποία κατασκευάστηκε αργότερα, όταν ο τότε μεγάλος Μάγιστρος αποκατέστησε ζημιές που προκάλεσαν οι τουρκικοί βομβαρδισμοί του 1480 και ένας μεγάλος σεισμός ένα χρόνο αργότερα.

Σήμερα, ο όροφος του Καστέλλου είναι ένα μουσείο εκθεμάτων από διάφορες εποχές, οργανωμένο σε διάφορες θεματικές ενότητες (οικονομία, καθημερινή ζωή, πνευματικός βίος, αρχιτεκτονική κλπ). Στα εκθέματα περιλαμβάνονται σημαντικά ψηφιδωτά δάπεδα της ελληνιστικής, υστερορωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής περιόδου από τα Δωδεκάνησα και γλυπτά της ελληνιστικής και υστερορωμαϊκής περιόδου. Επίσης, στο Παλάτι πραγματοποιούνται περιοδικές εκθέσεις αρχαιολογίας, ιστορίας και τέχνης, πολιτιστικές εκδηλώσεις αλλά και συνέδρια σε κατάλληλα διαμορφωμένη αίθουσα.

Θέση / Πρόσβαση

Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου βρίσκεται στο βορειοδυτικό σημείο της μεσαιωνικής Πόλης.

Το κτίριο είναι επισκέψιμο. Υπάρχει εισιτήριο εισόδου για το Παλάτι. Μπορεί κανείς να πληρώσει ενιαίο εισιτήριο με μειωμένη τιμή, που περιλαμβάνει την είσοδο στο Μεγάλο Παλάτι, στο Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Λαογραφικό Μουσείο και στην Παναγία του Κάστρου.

ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΙΑΜΑΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ - ΘΕΡΜΕΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

Η υποβλητικότητα του χώρου δεν μπορεί να αφήσει ασυγκίνητους εκείνους που θα επιλέξουν να επισκεφτούν το συγκρότημα των Ιαματικών Πηγών που, παρά τη φθορά και την εγκατάλλειψη, διατηρεί αλώβητη τη γοητεία του

Συγκρότημα Ιαματικών Πηγών - Θέρμες Καλλιθέας

Συνοπτική περιγραφή

Η υποβλητικότητα του χώρου δεν μπορεί να αφήσει ασυγκίνητους εκείνους που θα επιλέξουν να επισκεφτούν το συγκρότημα των Ιαματικών Πηγών που, παρά τη φθορά και την εγκατάλλειψη, διατηρεί αλώβητη τη γοητεία του. Θα χρειαστείτε όμως να επιστρατεύσετε τη φαντασία σας για να ανακαλύψετε μέσα από τα χαλάσματα, την ομορφιά και τη φινέτσα που διέκρινε τις Θέρμες την εποχή που ήταν ακόμα σε λειτουργία ή να παρακολουθήσετε την ταινία το “Δόλωμα” με την Αλίκη Βουγιουκλάκη που γυρίστηκε εδώ! Το εντυπωσιακό αυτό συγκρότημα αποτέλεσε σημείο αναφοράς του νησιού στις δεκάδες ελληνικές ταινίας που γυρίστηκαν εκεί τις δεκαετίες του ’50 και ’60.

Το συγκρότημα χτίστηκε κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής με στόχο την δημιουργία κέντρου θεραπείας και αναψυχής γύρω από τις υπάρχουσες φυσικές ιαματικές πηγές για τους Ιταλούς παραθεριστές. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν την 1η Ιουλίου 1929, αφού προηγουμένως είχε τελειοποιηθεί ο δρόμος που οδηγούσε από την Ρόδο στην Καλλιθέα.

Πρόκειται για έργο του αρχιτέκτονα Pietro Lombardi, ο οποίος αντικατέστησε, το 1928, τον αρχιτέκτονα Florestano di Fausto στη Διεύθυνση Δημόσιων Έργων της Ιταλικής Διοίκησης των Δωδεκανήσων. Στο συγκρότημα των Λουτρών Καλλιθέας, ο Lombarti κάνει μορφολογικές αναφορές στη βυζαντινή και μουσουλμανική παράδοση αλλά και την κλασσική ελληνική αρχαιότητα, σοφά ενσωματωμένες μέσα στη συνολική σύνθεση του συγκροτήματος. Το πιο σημαντικό όμως προτέρημα του συγκροτήματος είναι η αρμονική του ένταξη στο βραχώδες τοπίο του όρμου Καλλιθέας.

Οι εγκαταστάσεις τοποθετήθηκαν αμφιθεατρικά και η σύνδεσή τους έγινε με κεκλιμένα επίπεδα και σκάλες. Στο συγκρότημα διακρίνονται τρία τμήματα: η κεντρική είσοδος με την κυκλική πλατεία και το σιντριβάνι, το αίθριο διανομής νερού σε ημικυκλικό σχήμα και το συγκρότημα υγειονομικών εγκαταστάσεων. Τα τρία αυτά τμήματα συνδέονται με υπέροχα βοτσαλωτά μονοπάτια και περιβάλλονται από κήπους και χώρους χαλάρωσης και αναψυχής.

Μετά την ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα, οι Θέρμες Καλλιθέας λειτουργούσαν υπό την αρμοδιότητα του ΕΟΤ αλλά το 1967 σταμάτησε η λειτουργία τους.

Θέση / Πρόσβαση

Στην Καλλιθέα, 10 χλμ περίπου από την πόλη της Ρόδου.

Σήμερα οι εγκαταστάσεις είναι εγκαταλειμμένες, αλλά μπορείτε να τις επισκεφτείτε. Το κτιριακό συγκρότημα έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο και βρίσκεται υπό την προστασία της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων.

ΤΕΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΟΥΣ

Το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς χτίστηκε αρχικά το 1523, με εντολή του ίδιου του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, τον πορθητή της Ρόδου

Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς

Συνοπτική περιγραφή

Το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς χτίστηκε αρχικά το 1523, με εντολή του ίδιου του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, τον πορθητή της Ρόδου. Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι ανακατασκευάστηκε και προφανώς τροποποιήθηκε το 1808, αποκτώντας σαφώς τις επιρροές του νεοκλασικισμού που εισέβαλε δυναμικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τον 19ο αιώνα. Υπάρχουν γύψινα ανάγλυφα και διακοσμητικά πάνω από τα παράθυρα, τις πόρτες και τα άλλα δομικά στοιχεία. Τα γύψινα μέρη φτιάχτηκαν χωρίς τη χρήση καλουπιών, με ελεύθερο χέρι, γι’ αυτό και έχουν ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία.

Το 2005 ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση του κτιρίου και στερεώθηκε ο ύψους 34,5 μ. μιναρές του που είχε αρχίσει να καταρρέει καθώς και ο μολυβδοσκέπαστος τρούλος του. Το όλο έργο έγινε με ιδιαίτερη προσοχή, καθώς το τέμενος του Σουλεϊμάν αποτελεί ένα από τα σημαντικά μουσουλμανικά μνημεία που υπάρχουν σήμερα στη Δύση.

Στην παλιά πόλη διατηρούνται αρκετά μουσουλμανικά τεμένη, μεταξύ των οποίων του Ιμπραήμ Πασά, το τέμενος του Ρεντζέτ Πασά, καθώς και το εντυπωσιακό Χαμάμ και Τέμενος Μουσταφά, στο οποίο λειτουργούν σήμερα τα Δημοτικά Λουτρά (πλατεία Αρίωνος).

Θέση / Πρόσβαση

Στην Παλιά Πόλη, στη γωνία των οδών Ορφέως και Σωκράτους

Το κτίριο είναι επισκέψιμο

ΟΛΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ «Ψηφιακό Αιγαίο»

http://www.digitalaegean.gr