ΜΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ από τη Παλιά Σορωνή.

Γράφει ο Στέλιος Κούτρης

Πρωί - πρωί την παραμονή των Χριστουγέννων, στα χωριά μας ξυπνούσαμε από τα χοιροσφάγια.

Κάθε σπίτι έσφαζε τον «πεστλεμέ» δηλαδή τον χοίρο που έτρεφε με σκοπό:

Να εξασφαλίσει το κρέας των γιορτών και να διατηρηθεί σαν «καβρουμάς» μέχρι τις Απόκριες.

ΜΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

από τη Παλιά Σορωνή.

************************************

ΕΙΣΑΓΩΓΗ:

Δύο, από τα πολλά, χριστουγεννιάτικα έθιμα του χωριού μας ήταν τα χοιροσφάγια και οι Καλαντιστάες.

Τα χρόνια πριν τα πόλεμο αλλά και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, κάθε νοικοκυριό μεγάλωνε ένα χοίρο (το πεστλεμέ) με αποκλειστικό σκοπό να τον σφάξει τη παραμονή των Χριστουγέννων για να εξασφαλίσει το κρέας της οικογένειας για τις γιορτινές μέρες και όχι μόνο.

Με το καβρουμά, τα τσιρίγκια, τη μίλλα, τη πηχτή και τους κολοσαφάες εξασφάλιζαν κρέας μέχρι τις Απόκριες.

Το άλλο έθιμο ήταν, εκτός των παιδιών που έψαλλαν τα κάλαντα τη παραμονή των Χριστουγέννων, να ψάλλουν τα κάλαντα οι νεολαίοι του χωριού, οι επονομαζόμενοι «Καλαντιστάες» ανήμερα των Χριστουγέννων το βράδυ.

Ξεκινούσαν από νωρίς από τα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Μανώληδες, Χρήστοι, Χριστίνες) και αργά το βράδυ πήγαιναν στα σπίτια με κορίτσια της παντρειάς που τους ενδιέφεραν και τα έτσι τα κάλαντα ήταν ένας εύσχημος τρόπος να μπούνε στα σπίτια για να δουν τα κορίτσια από κοντά αλλά και για να «βολιδοσκοπήσουν» τις προθέσεις της οικογένειας.

Από το τρόπο που τους δεχότανε καταλάβαιναν αν ήταν της αρεσκείας τους ή όχι.

Και βέβαια η πληρωμή τους ήταν το κέρασμα με κρέας από το χοίρο στο τηγάνι, κρασί και ψωμί.

Σχετική με αυτά τα δυό έθιμα είναι η παρακάτω διήγηση της συζύγου μου Μαρίας Γεωργίου Πρώτου, έτσι όπως την άκουσε από παλιούς Σορωνιάτες.

***********************************

Ο ΧΟΙΡΟΣ ΤΟΥ ΦΡΕΣΚΑ

Ανήμερα το βράδυ των Χριστουγέννων, εκείνη τη χρονιά, μέσα της δεκαετίας του 1930, η οικογένεια του μσπάρμπα Κωσταντή του Φρέσκα, έξη κόρες της παντρειάς και δυό γιοί, κουρασμένοι αλλά ευχαριστημένοι από το γιορτινό φαγοπότι, έπεσαν να κοιμηθούν, άλλοι στο σουφά, δίπλα στο τσιμιά και άλλοι στους αποκρέβατους.

Άλλα όμως είχαν σχεδιάσει οι Καλαντιστάες.

Κανόνισαν να χωριστούν σε ομάδες των τριών τεσσάρων ατόμων οι κάθε μια και να πάει η μια μετά την άλλη για να τους πουν τα κάλαντα.

Αργά το βράδι ξεκίνησε η πρώτη ομάδα, έφθασε στο φτωχικό του Φρέσκα, στάθηκαν έξω από τη πόρτα και άρχισαν με τα κλασικά Χριστουγεννιάτικα:

Καλήν εσπέραν άρχοντες

Κι αν είναι ορισμός σας

Χριστού τη θεία γέννηση

Να πω στ’ αρχοντικό σας.

........................................................,

Συνέχιζαν με τα παινέματα, του νοικοκύρη, της νοικοκυράς και των υπολοίπων μελών της οικογένειας:

Εσένα Αφέντη μπρέπει σου

Καρέκλα καρυδένια

Για ν’ ακουμπάς τη μέση σου

Τη μαργαριταρένια.

Και πάλι ξαναπρέπει σου

Σ’ Άλογο να καθίζεις

Για να περνάς το ποταμό

Στη γή να μην αγγίζεις.

Και πάλι ξαναπρέπει σου

Κορώνα στο κεφάλι

Για να σε μπροσηκώνονται

Όλοι μικροί μεγάλοι.

Πολλά είπαμε τ’ Αφέντη μας

Ας πούμε της Κυράς μας.

Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή

Κυρά καμαροφρύδα

Ούτε στη Πόλη βρίσκεσαι

Ούτε και στην Αθήνα

Όταν σειστείς και λυγιστείς

Και πας στην Εκκλησιά σου

Βάζεις τον Ήλιο πρόσωπο

Και το Φεγγάρι φρύδι

Και του κοράκου το φτερό

Βάζεις καμαροφρύδι.

Αν έχεις κόρην όμορφη

Βάλτην να μας κεράσει

Να ευχηθούμε όλοι μας

Να ζήσει να γεράσει.

Αν έχεις κόρην όμορφη

Γραμματικός της πρέπει

Μ’ αν είναι και γραμματικός

Πολλά προικιά γυρεύει

Γυρεύει αμπέλια ατρύγητα

Χωράφια με τα στάρια

Γυρεύει και τη Βενετιά

Με τα πολλά παλάτια.

Αν έχεις γιό για γράμματα

Βάλτονε στο Ψαλτήρι

Του χρόνου σαν και σήμερα

Να βάλει πετραχήλι.

Και κατέληγαν με τη προτροπή στη νοικοκυρά του σπιτιού:

Για σήκω πάνω κι άνοιξε

Μάνταλα και κοράκια

Και βάστα και στα χέρια σου

Δίσκο με ποτηράκια.

Που πάνω που τη πόρτα

Έχει μια περιστέρα

Κι ανοίξετε τη πόρτα σας

Να πούμε καλησπέρα.

Κι αφού άνοιξε η πόρτα, μπήκαν μέσα οι Καλαντιστάες, το κρασί μπήκε στα ποτήρια, η νοικοκυρά έβαλε το τηγάνι στη σεροστιά που βρισκόταν στο αναμμένο κούμελο, ο νοικοκύρης έκοψε μπόλικο ψαχνό από το χοίρο και έφτιαξαν μεζέ.

Αφού ήπιαν και έφαγαν, καληνύχτησαν και έφυγαν.

Μόλις ξάπλωσαν για να κοιμηθούν ξανά οι νοικοκυραίοι έρχεται η δεύτερη ομάδα.

Και να τα κρέατα ξανά και να οι τηγανιές και να το κρασί.

Αυτό επαναλήφθηκε έξη - εφτά φορές, μέχρι τα ξημερώματα, την ώρα που η κάμπανα της εκκλησίας κτυπούσαν για τον Όρθρο και τη Λειτουργία της Παναγιάς.

Έτσι στο τέλος έμειναν από το χοίρο, τα κόκκαλα και το λαρδί.

Ο καυμένος, ο καλακόγαθος ο μπαρμπα Κωσταντής και όλη η οικογένεια έχασαν τον ύπνο τους έχασαν και το χοίρο.

Όμως κέρδισαν τους γαμπρούς.

Όλες οι κόρες του καλοπαντρεύτηκαν, όπως και οι γιοί του και του έκαναν εγγόνια και δισέγγονα και έζησε ευτυχισμένος.

Στέλιος Κούτρης

Κάποια από τα σχόλια.

Κωστας Μπονιατης

Ο θείος ο Παρασκευάς ο "φρέσκας", γιός του Κωσταντή, απίστευτος γλετζές, ήταν γεννημένος για τέτοια πράγματα. Θυμάμαι από τότε που ήμουν μικρός, να παίζει το μαντολίνο και να λέει τα κάλαντα, είτε διάφορα τραγούδια, ανάλογα την εποχή ή την περίσταση. Πάντα μετά από μπόλικη σούμα ή "μαστίχα", ούζο δηλαδή. Αυτοσχεδίαζε τετράστιχα, δύο χαρακτηριστικά είναι τα ακολουθα:

"Με σήκου πάνω κι άνοιξε

Μαντάλλια και πορτέλλια,

Να δεις και την παρέα μας

Να σκάσεις που τα γέλια.

....

Μόνο να κάνεις γλήορα

Κι η ώρα μας εβιάζει,

Γιατί είν' ο ποταμός κοντά

Και μας τρυπά τ'αγιάζι".

Χρόνια πολλά και καλά Χριστούγεννα σε όλους κι όλες με υγεία πάνω απ'όλα.

Γιάννης Μαρίνος

Στέλιος Κούτρης είναι απίστευτο, αλλά σήμερα μετά το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ο πατέρας μου, μου διηγήθηκε και κατέγραψα την ίδια ακριβώς ιστορία. Φαίνεται ότι τα ξαδέλφια (Αποστόλης και Μαρία), είχαν ακριβώς την ίδια σκέψη και έμπνευση. Θα μου επιτρέψεις, για να μην πάει χαμένη η διήγηση, να την δημοσιεύσω κι εγώ όπως μου την είπε. Μόλις λοιπόν τελειώσαμε με την καταγραφή, άνοιξα το fb και βρήκα την ανάρτησή σου.

Μαρία Γραμματικού

Ευχαριστούμε τη Μαρία Πρώτου για την υπέροχη Χριστουγεννιατικη ιστορία από την παλιά Σορωνη που τόσο γλαφυρά διηγήθηκε καθώς και για την αναφορά στα έθιμα εκείνης της εποχής! Κι εσένα βεβαίως Στέλιο μου!

Eleftheria Kougiou

Μαρία μου ευχαριστώ πολύ για την ωραία ιστορία που τόσο παραστατικά μας την διηγήθηκε ο άνδρας σου .καλες γιορτές με υγεία σας εύχομαι .

Chris Photis

Χρόνια πολλά,με υγεία και ευτυχία. Η περιγραφή σας ήταν άψογη.

Συγχαρητήρια!!!

κωστας μπονιατης

Στέλιο

συγχαρητήρια

Ή ανάρτηση σου με την αφήγηση της Μαρίας εξαιρετική μας θύμισαν διηγήσεις καί γεγονότα πού ζήσαμε μέχρι το τέλος της δεκαετίας του εβδομήντα καί τόσο νοσταλγούμε και σήμερα. Νάστε καλά. καλές γιορτές.

Τουλα Καμπεριδη

Την αγαπημενη μου Μαρια Πρωτου φιλη και συμαθητρια πολλους χαιρετισμου απο μενα Τουλα Τομαζου

Στέλιος Κούρτης

Συντάκτης

Τουλα Καμπεριδη Ευχαριστούμε πολύ!

Πολλούς χαιρετισμούς και από τη Μαρία.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!!!

Μαρια Κυπριωτη

Τόσο ωραίες ιστορίες Μαρία μου, μας φέρνεις θύμισες παλιές και μαθαινουμε πόσο καλά περνούσαν οι απλοί άνθρωποι στο χωριό μας, με αγάπη!

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»:

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3417251555209310/