Γράφει η Φιλόλογος Ευαγγελία Μ. Παναή
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΥΡΙΑΚΑΣ, Ο ΗΡΩΑΣ ΔΥΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΛΛΑΝΟΒΑ (ΠΑΡΑΔΕΙΣΙ) ΡΟΔΟΥ.
Ένα κεφάλαιο της ιστορίας μας που σίγουρα απαιτεί μεγαλύτερη έρευνα και προπάντων διάδοση, εκλαίκευση, ώστε να γίνει γνωστό στο ευρύτερο κοινό, ειδικά τώρα, είναι εκείνο της συμμετοχής των κατοίκων των χωριών και των νησιών μας, στον μεγάλο Εθνικό ξεσηκωμό ενάντια στον οθωμανικό ζυγό, στην Επανάσταση του 1821.
Ελάχιστο χρέος για την μεγάλη ιστορική επέτειο της συμπλήρωσης των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, η αναφορά σε έναν μεγάλο, αλλά και σχετικά άγνωστο ήρωα του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα, τον Κυριάκο Κυριάκα από την Βιλλανόβα (σημερινό Παραδείσι) Ρόδου.
Η μνήμη του χάθηκε στο πέρασμα των χρόνων μέσα από την προφορική παράδοση του τόπου μας. Πράγματι, ουδέποτε συνάντησα έστω και μια αναφορά στη δράση του ή ακόμη και στο όνομα του, μέσα στις μνήμες και στις αφηγήσεις των παλαιότερων συγχωριανών μας που κατέγραψα στα τόσα χρόνια έρευνας που διεξάγω.
Σώθηκε όμως η ηρωική πατριωτική δράση του, αιώνια και αδιάψευστα και μάλιστα μέσα από τα επίσημα έγγραφα των Γενικών Αρχείων του Κράτους.
Και σώθηκε η μνήμη του επίσης, μέσα σε ένα δημοτικό τραγούδι της Κρήτης, το οποίο διέσωσε ο κύριος Μιχάλης Αρφαράς, μέσα στο σημαντικό βιβλίο του:
«Στεφανής Γεωργίου (Κλεφτοστεφανής),
ο Τριαντενός Ήρωας δύο Επαναστάσεων».
Ο Κυριάκος Κυριάκας, γεννήθηκε στην Βιλλανόβα (σημερινό Παραδείσι) Ρόδου, λίγο μετά το 1800. Ήταν όπως και όλοι οι Βιλλανοβιάτες της εποχής εκείνης, πετράς και γεωργός.
Το 1822, καθώς πήγαινε στην Μικρά Ασία για να δουλέψει ως πετράς και κτίστης, -πρακτική πολύ συνηθισμένη στα χωριά μας, στα χρόνια της τουρκοκρατίας-, γνωρίστηκε στο πλοίο με τον Στεφανή Γεωργίου Κασαλαμπή από τα Τριάντα (Ιαλυσός).
Συνάντηση καθοριστική, για ολόκληρη την ζωή και των δύο: από τότε, οι δύο νέοι συνδέθηκαν με μια βαθειά, αδελφική φιλία για όλη τους την ζωή, συμμεριζόμενοι τις ίδιες ιδέες και πόθους και τους ίδιους αγώνες, για την απελευθέρωση της Πατρίδας από τον τουρκικό ζυγό.
α) Από την Μικρά Ασία, αφού συνεπλάκησαν και σκότωσαν κάποιο Τούρκο που βιαιοπραγούσε εις βάρος Ελλήνων, αναγκάστηκαν να φύγουν εσπευσμένα και κρυφά, για να αποφύγουν την σύλληψη τους.
Έτσι, μετά από πολλές περιπέτειες, έφτασαν στην επαναστατημένη Πελοπόννησο, κατετάγησαν εθελοντές στον Ελληνικό επαναστατικό στρατό και πολέμησαν στο σώμα ιππέων του Χατζηχρήστου, για την απελευθέρωση του Ναυπλίου.
Από το 1822 και για όσα χρόνια χρειάστηκε, πολέμησαν γενναία ενάντια στους Τούρκους.
Γι αυτό τιμήθηκαν το 1835 από το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος, με το μετάλλιο τιμής-αριστείο.
Απορρίπτουν τις υλικές-περιουσιακές απολαβές που δικαιούνταν ως τιμηθέντες αγωνιστές και επιστρέφουν στην τουρκοκρατούμενη Ρόδο, όπου συνεχίζουν την ζωή τους στα χωριά τους, ο Στεφανής στα Τριάντα και ο Κυριάκος Κυριάκας στην Βιλλανόβα, όπου δουλεύει ως γεωργός και πετράς.
β) Το 1864, με το ξέσπασμα της Κρητικής Επανάστασης, μολονότι και ο Κυριάκος Κυριάκας και ο Στεφανής Γεωργίου Κασαλαμπής ήταν ήδη σε ώριμη ηλικία, φεύγουν από τη Ρόδο και κατατάσσονται στο Σώμα Ελλήνων Εθελοντών του Δημήτρη Πετροπουλάκη και φτάνουν στην Κρήτη.
Πολεμούν ως το 1869 για την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους.
Και πολεμούν τόσο γενναία, που ο Κρητικός Λαός αποτύπωσε τον θαυμασμό του για τους δύο Ροδίτες αγωνιστές σε ένα δημοτικό τραγούδι:
«... Κασαλαμπής ως τα άκουσε, πολύ του βαροφάνη.
Μαζεύγει λεβεντόπαιδα, πόλεμο για να κάμει.
Τον πόλεμον αρχίνηξαν ‘που τση Γωνιάς τα μέρη,
με τον Κυριάκα βοηθό, απού δεν έχει ταίρι!
Βάστα Ροδίτη την Τουρκιά κι ούλην την τυραννία!...»
Μετά το τέλος της Κρητικής Επανάστασης, οι δύο φίλοι και συναγωνιστές ξαναγυρίζουν στην τουρκοκρατούμενη Ρόδο, μολονότι αυτό ήταν επικίνδυνο.
Ο Στεφανής στα Τριάντα και ο Κυριάκος Κυριάκας στην Βιλλανόβα.
Στα χωριά τους τελείωσαν τον βίο τους, ασχολούμενοι με τις πατροπαράδοτες ασχολίες τους, στα χωράφια και στα πετροκοπιά.
Ο Κυριάκος Κυριάκας, υπόδειγμα γενναιότητας όπως μας λέει το κρητικό δημοτικό ποίημα «...απού δεν είχε ταίρι!...», δηλαδή δεν είχε όμοιο του,
αλλά και υπόδειγμα συνεσταλμένου, ταπεινού αγωνιστή που δεν επιζητούσε ανταλλάγματα, - όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας του εξαιρετικού βιβλίου που προανέφερα, - είναι φωτεινό παράδειγμα των απλών, αγνών, άδολων αγωνιστών, κάθε μεγάλου αγώνα του Ελληνικού Λαού, για την Ελευθερία!
Στην ιερή τους μνήμη.
Στην φωτογραφία: Βιλλανοβιάτης βρακάς. Ο τελευταίος βρακάς (βρακοφόρος) του Παραδεισίου, χατζή-Πανταζής Πότσου, γύρω στο 1970.
Ευαγγελία Παναή
Φιλόλογος - Επιχειρηματίας
Παραδείσι Ρόδος
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου