Ερύγγιο το παράλιο (Γαλανάγκαθο): Σπάνιο είδος και κόσμημα των παραλιών της Ελλάδος

Ερύγγιο το παράλιο (Γαλανάγκαθο) – Eryngium maritimum

Ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους στο νησί μας, την Λευκάδα, με εξαιρετικά πλούσια βιοποικιλότητα χλωρίδας και πανίδας είναι η λιμνοθάλασσα.

Εκτός από τα πολλά είδη της ορνιθοπανίδας που κατά καιρούς όλοι θαυμάζουμε, φιλοξενεί μια ιδιαίτερα πλούσια χλωρίδα. Ένας μεγάλος αριθμός φυτών ζει και αναπτύσσεται σε απόσταση 0-100 μέτρα από τις παρυφές του μικρού ιβαριού. Συνεχίζουμε με την παρουσίαση αυτού του πλούτου, όπως έχει καταγραφεί μέσα από τον φακό του γεωπόνου κ. Μπάμπη Λάζαρη.

Το Eryngium maritimum, ή παραθαλάσσιο Ερύγγιο, είναι ένα είδος στην οικογένεια των Σκιαδανθών και συναντάται στις περισσότερες ευρωπαϊκές ακτές. Το άνθος του είναι στρογγυλό, με χρώμα μεταλλικό μπλε.

Φυτό των αμμόλοφων με ύψος που κυμαίνεται από 20 έως 60 cm.

Παρόλο που είναι ευρέως διαδεδομένο, θεωρείται ότι απειλείται σε πολλές περιοχές, όπως η Γερμανία, όπου η εμφάνισή του έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό και έχει εξαφανιστεί σε τοπικό επίπεδο σε διάφορες περιοχές.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά διακοσμητικό φυτό με αγκαθωτά, δερμάτινα, έντονα λευκά-γλαυκώδη φύλλα.

Το Eryngium maritimum είναι προσαρμοσμένο στο αφιλόξενο περιβάλλον των παράκτιων οικοτόπων με εκτεταμένο ριζικό σύστημα και χοντρό, κηρώδες φύλλωμα. Ο γαλάζιος χρωματισμός της ταξιανθίας προκαλείται από την ανθοκυανίνη που προστατεύει καλά το φυτό από το δυνατό ηλιακό φως.

Οι ακραίες συνθήκες, όπως τα υψηλά επίπεδα φωτός και τα φτωχά εδάφη, εντείνουν αυτό το χρώμα.

Τα εκχυλίσματα που λαμβάνονται από τη ρίζα του και τα εναέρια μέρη του χρησιμοποιούνται παγκοσμίως για τη θεραπεία διαφόρων φλεγμονωδών διαταραχών.

Πηγή κειμένου: http://www.kolivas.de/archives/330100

Ερύγγιο το παράλιο

Πολυετές φυτό, αυτοφυές σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές ακτές, σε αμμώδεις παραλίες και αμμόλοφους.

Το ασήμαντο εκ πρώτης όψεως αυτό αγκάθι μεταμορφώνεται σε σπάνιο κόσμημα την εποχή της ανθοφορίας του. Τα σκληρά αγκαθωτά φύλλα του και τα λεπτεπίλεπτα άνθη έχουν χρώμα μπλέ μωβ ή ασημοπράσινο και προσελκύουν πλήθος επικονιαστών. Οι ρίζες μπορούν να φτάσουν έως και ένα μέτρο μήκος και συγκρατούν τα χαλαρά αμμώδη εδάφη αποτρέποντας τη διάβρωσή τους.

Το φυτό ονομάζεται ηρύγγιο από τον Θεόφραστο και το Διοσκουρίδη και θεωρείται ήδη από την αρχαιότητα ευεργετικό σε περιπτώσεις ηπατικών και στομαχικών παθήσεων, κατακράτησης υγρών, αερίων. Σε αυτή του την ιδιότητα οφείλει το όνομα του. Ερύγγιο ή ηρύγγιο από το ρήμα ερυγγάνω = ερεύγομαι και ρεύγομαι = ρεύομαι= εκβάλλω στομαχικά αέρια από το στόμα

Το αφέψημα της ρίζας του θεωρείται ότι έχει διουρητικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται ακόμα στην λαϊκή ιατρική σε παθήσεις του ουροποιητικού. Το eryngium maritimun είναι επίσης ευρέως χρησιμοποιούμενο ομοιοπαθητικό φάρμακο.

Ο Πλίνιος αναφέρει ότι οι τρυφεροί βλαστοί αλλά και οι ρίζες τρώγονται, συνήθεια που συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας σε ορισμένες περιοχές, όπου τρώγεται σαν βραστή σαλάτα με λαδόξιδο και σκόρδο ή μαγειρεμένο με αρνί φρικασέ, σε ομελέτες κλπ. Η μαγειρεμένη ρίζα έχει γεύση γλυκιά σαν του κάστανου. Οι Αγγλοσάξωνες τη ζαχαρώνουν και φτιάχνουν καραμέλες που είναι περιζήτητες.

Αν και το είδος έχει μεγάλη εξάπλωση, θεωρείται απειλούμενο και σε μερικά μέρη της Ευρώπης υπό εξαφάνιση ( ανατολική Σκωτία ) αφού τα φυσικά ενδιαιτήματά του δέχονται μεγάλες πιέσεις κυρίως λόγω της τουριστικής “ανάπτυξης” και έλλειψης ενημέρωσης των επισκεπτών που συχνά το μαζεύουν σαν ενθύμιο.

Πηγή κειμένου: http://floracytherea.blogspot.com/2012/07/h.html

ΕΡΥΓΓΙΟ, ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΤΟ ΒΟΤΑΝΙ - ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Ερύγγιο το παράλιο-Αγκάθια-Μοσχάγκαθο-Φειδάγκαθο-Παπαδίτσα-Της Αγάπης το Βοτάνι-Hρύγγιο το παράλιο-Γαλανάγκαθο-Eryngium maritimum

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι ERYNGIUM ssp (Ερύγγιο ή Ηρίγγιο) και ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδανθών.

Το Ερύγγιον ή Ηρύγγιον είναι φυτό δικυτιλήδονο και ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων (Umbelliferae). Τα Σκιαδοφόρα ανήκουν στην τάξη των Σκιαδανθών (Umbellifforae) και περιλαμβάνουν περίπου 300 γένη, με 3.000 είδη. Διαιρούνται σε τρεις υποοικογένειες, από τις οποίες μεγαλύτερη και σπουδαιότερη είναι τα Απιοειδή (Apioideae).

Εξαπλώνονται κυρίως στις εύκρατες περιοχές και στα βουνά των τροπικών χωρών και αρκετά από αυτά καλλιεργούνται ως λαχανικά, αρτυματικά ή φαρμακευτικά.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της οικογένειας αυτής είναι η παρουσία αιθέριων ελαίων σε πολλά φυτά. Στην οικογένεια αυτή ανήκουν αρκετά φαρμακευτικά φυτά και μερικά πολύ δηλητηριώδη.

Το Ερύγγιον αριθμεί 23 είδη στις εύκρατες και τις θερμές χώρες, γνωστά με το γενικό όνομα «αγκάθια». Πρόκειται για πόες μονοετείς ή πολυετείς, με βλαστό και φύλλα ακανθωτά και σκληρά και άνθη λευκά ή γαλάζια, τα οποία εμφανίζονται σε πυκνά κεφάλια, έχουν ακανθωτό περίβλημα και ο δίσκος τους έχει λέπια. Ο καρπός τους είναι σκεπασμένος με μεμβράνη με λέπια.

Τα κυριότερα είδη του Ερύγγιου είναι τα εξής:

1) Ερύγγιον το άλπειον (Eryngium alpinum): Τα αγκάθια του είναι μόλις αισθητά και καλλιεργείται στους κήπους ως καλλωπιστικό.

2) Ερύγγιον το πεδινόν (Eryngium campestis): Είναι γνωστό ως «αγκαθιά», μοσχάγκαθο, της αγάπης το βοτάνι κλπ. Αποτελούσε τη βάση των αφροδισιακών παρασκευασμάτων στην αρχαία Κόρινθο. Στις εναπομείνασες μέσα στο χώμα ρίζες του ευδοκιμεί από τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιανουάριο ένα εξαιρετικό μανιτάρι το Pleurotus eryngii, ο αρνακίτης ή αρνακιά. Όταν ο βλαστός αποξηραίνεται, ο άνεμος ξεριζώνει εύκολα το φυτό και το κυλά στο χώμα, εξ ου και το γαλλικό του όνομα «κυλιόμενο αγκάθι».

3) Ερύγγιον το αγαβόφυλλον (Eryngium agavifolium)

4) Ερύγγιον το αμέθυστον (Eryngium amethystinum).

5) Ερύγγιον το τριμερές (Eryngium tripartitum).

6) Ερύγγιον το κρητικό (Eryngium creticum) γνωστό και με το όνομα Σφαλάγκαθο.

7) Ερύγγιον το παράλιον (Eryngium maritimum). Ο προσδιορισμός maritimum στην λατινική ονομασία του ερύγγιου αναφέρεται στο θαλασσινό φυσικό του περιβάλλον. Οι νεαροί ανθοφόροι βλαστοί τρώγονται μέχρι τις ημέρες μας. Αφού αποφλοιωθούν, βράζονται και σερβίρονται με ελαιόλαδο, ξύδι και σκόρδο ή μαγειρεύονται με αυγά ή αρνί. Η ρίζα όταν ψηθεί έχει γεύση κάστανου.

Το ερύγγιο (Eryngium creticum) όπου στα Μέγαρα ονομάζετε «το ρόδο του Διόνυσου» και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, «της αγάπης το βοτάνι»

Το Ερύγγιον το παράλιον (Eryngium maritimum) απαντά ως αυτοφυές στις παραλίες της Ελλάδος και των άλλων παραμεσογείων χωρών. Είναι φρύγανο μικρού μεγέθους (ύψους 0,20-,30 μ. περίπου), με φύλλα αγκαθωτά, χρώματος ασημοπράσινου ή κυανοπράσινου, γι’ αυτό και το φυτό είναι κοινώς γνωστό ως «γαλανόχορτο». Αποτελεί ένα σπάνιο είδος και κόσμημα των παραλιών της Ελλάδος και καλόν είναι να το γνωρίσουμε, να το αγαπήσουμε και να το προστατεύσουμε, για να το κληροδοτήσουμε και στις επόμενες γενεές.

Το φυτό ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους. Ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης αποκαλούσαν το φυτό «ηρύγγιον». Ο Διοσκουρίδης μας πληροφορεί, ότι όταν είναι μικρό, νέο και τρυφερό λαχανεύεται. Επίσης το συνιστά ως φάρμακο, το οποίο βοηθάει στην αποβολή των αερίων του πεπτικού συστήματος, ακριβώς δε σε αυτή του την ιδιότητα οφείλει και την ονομασία του. Θεωρούσε επίσης το Eryngium maritimum ωφέλιμο σε πρηξίματα.

Ο Πλίνιος αναφέρει ότι οι αρχαίοι Έλληνες έτρωγαν ωμά ή βραστά τόσο τα στελέχη του φυτού όσο και τις ρίζες του.

Η ονομασία «ηρύγγιον, τό» ή «ερύγγιον, τό» προέρχεται από το ρήμα «ερυγγάνω», κοινός πεζός και Αττικός τύπος του ρήματος «ερεύγομαι» και «ρεύγομαι», που σημαίνει: «εκπέμπω διά του στόματος αέρα εκ του στομάχου». (H. Liddle-R. Scott, Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσας), τ. 2 (άνευ τόπου και χρον. εκδόσεως), σ. 320

Από το ρεύγομαι προέρχεται το νεοελληνικόν «ρέψιμο, το». Το πολύ μικρό, ωραίο και χαρακτηριστικό φρύγανο φύεται στις πολυσύχναστες ελληνικές τουριστικές παραλίες, εκτεθειμένο σε πολλούς κινδύνους. Η πλειοψηφία των τουριστών-Ελλήνων και αλλοδαπών- δεν το αναγνωρίζουν, γι’ αυτό δεν το προσέχουν και το ποδοπατούν, με συνέπεια να απειλείται το είδος και να κινδυνεύει να ελαττωθεί ή και να εξαφανισθεί. Επίσης κατά τις εργασίες καθαρισμού των παραλιών στην αρχή της τουριστικής περιόδου, συμβαίνει να μην αναγνωρίζεται η σημασία του και να καταστρέφεται, ως κάτι το ενοχλητικό και το κακό. Άλλοι πάλι επισκέπτες συνηθίζουν να το συλλέγουν και να το παίρνουν ως ενθύμιο. Για όλους τους ανωτέρω λόγους το είδος αυτό απειλείται πολλαχώς και οφείλουμε να το προστατεύσουμε, για να διατηρηθεί και στο μέλλον. Στην Κρήτη υπάρχει το Ηρύγγιον το κρητικό που ονομάζουν Σφαλάγκαθο ή Σφαλαγκάθι. Οι κρητικοί μάζευαν τους τρυφερούς βλαστούς του φυτού μαζί με άλλα χόρτα και τα λαχάνευαν.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις

Το Ερύγγιο δρα ως διουρητικό. Το συμπυκνωμένο αφέψημα του φυτού δρα εναντίον της νεφρολιθιάσεως, για την απομάκρυνση των χλωριούχων από το αίμα και εναντίον ορισμένων δερματικών νόσων

Το Ερύγγιο το παράλιο που ευδοκιμεί στις αμμώδεις παραλίες της χώρας μας χρησιμοποιείται σε ένα ολόκληρο φάσμα ουρικών καταστάσεων. Είναι διουρητικό, χωρίς όμως να προκαλεί έντονη αποβολή υγρών από τον οργανισμό. Χρησιμοποιείται περισσότερο για τους νεφρόλιθους και την άμμο στα νεφρά (ψαμμίαση), ιδιαίτερα όταν υπάρχει περιορισμός της ροής των ούρων. Καταπραΰνει τον κολικό που οφείλεται σε προβλήματα του ουροποιητικού και μειώνει την αιμορραγία. Βοηθά σε περιπτώσεις κυστίτιδας, ουριθρίτιδας και διόγκωσης και φλεγμονής του προστάτη αδένα.

Παρασκευή και δοσολογία

Η ρίζα του φυτού παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ρίχνουμε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ρίζα σε ένα φλιτζάνι νερό και το σιγοβράζουμε σκεπασμένο για 10 λεπτά. Το ρόφημα το πίνουμε τρεις φορές την ημέρα.

Υπό μορφή βάμματος λαμβάνουμε 1-2 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.

Μερικά από τα 23 είδη του φυτού προκαλούν τοξικές αντιδράσεις. Να μην ξεπερνούμε τη συνιστώμενη δόση του βοτάνου.

*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον προσωπικό ιατρό σας.

Πηγή κειμένου: http://www.therapeftis.eu/2019/05/blog-post_24.html?m=1

Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ Καρασάββας.