Ο παραδοσιακός γάμος στην Σορωνή.

Γράφει ο Λουκάς Μπονιάτης 

Ο παραδοσιακός γάμος στην Σορωνή. 

Με αφορμή το σχόλιο της Μαρίας Μπονιάτη για τα έθιμα του γάμου, δημοσιεύω την καταγραφή που είχα κάνει από τις αφηγήσεις των αείμνηστων γιαγιάδων μου Μαρίας Μπονιάτη - Δημητρά και Ελένης Δημητρά – Κάκρη, καθώς και του Σταυριανού Ρεουλλά. Έρχεται ως συμπληρωματική της ανάρτησης στην ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Σορωνής «Αμπερνάλι», όπου υπάρχει μια αναλυτική καταγραφή από περιγραφή του Μιχάλη Χατζηκυριαζή – Μέντου. 

Στον αρραβώνα – σιάσματα (εξού και ο αρραβωνιαστικός – σιαστικός), καλούσαν τα πεθερικά στο σπίτι της νύφης μαζί με τον γαμπρό και έκαναν το προικοσύμφωνο με ποινική ρήτρα 10 “χρυσές” για όποιον παραβεί την συμφωνία για τον γάμο και ορίζαν την ημέρα που θα πραγματοποιηθεί. 

Την επόμενη νύχτα καλούσαν τους στενούς συγγενείς, έκαναν τραπέζι και ανήγγελλαν επίσημα τους αρραβώνες .Τότε συνήθως οι φίλοι του γαμπρού χτυπούσαν την καμπάνα και έτσι το επόμενο πρωί το χωριό ρωτούσε ποιοι αρραβωνιάστηκαν. 

Ο γάμος δεν γινόταν ποτέ σε περίοδο νηστείας. 

Οι εργασίες άρχιζαν δύο Σάββατα πριν από την τελετή. Το πρώτο Σάββατο καλούσαν το χωριό για τα αλεσίματα. Την Κυριακή μαζεύονταν οι χωριανοί, οι οποίοι έφερναν και αυτοί σιτάρι ως δώρο με ποσότητα ανάλογα με τον βαθμό συγγένειας και όλοι μαζί κορδίνιζαν και καθάριζαν το σιτάρι που θα χρησιμοποιούσαν για τα ζυμώματα του γάμου. Μετά το σιτάρι μεταφέρονταν στον μύλο για να το αλέσουν. 

Τη Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη το βράδυ έκαναν τα ζυμάρια. Τρία ζυμάρια κάθε ημέρα σύνολο έξι ζυμωτές. Ζύμωναν και φούρνιζαν τα κουλούρια που θα χρησιμοποιούσαν στα καλέσματα. Είχαν και το έθιμο στις πιατέλες με το αλεύρι (πριν να ζυμώσουν) να βάζουνε χρήματα και να λένε τα παιδιά να τα πιάσουν με το στόμα τους. Μόλις πλησίαζαν τα παιδιά τότε έσπρωχναν το πρόσωπο τους μέσα στο αλεύρι και γινόταν «ολοσύχριστα». 

Αυτές τις ημέρες έπαιρναν οι συγγενείς και οι καλεσμένοι στον γάμο τα κλεβούδια που ήταν αμύγδαλα καρύδια και σιτάρι. 

Τη Δευτέρα μετέφεραν τα προικιά του ζευγαριού στον γάμο. Μαζεύονταν οι συγγενείς του γαμπρού στο πατρικό του και αντίστοιχα της νύφης στο δικό της και μετέφεραν με πομπή και με τραγούδια τα προικιά. 

Γινόταν επίσης και το στόλισμα του γάμου. Στόλιζαν τον τοίχο πάνω από τους πάγκους με πιάτα, με κάντρα, με καθρέφτη, και έφτιαχναν τους δύο τυμπάνους με μαξιλάρια. Έβαζαν την εικόνα που θα προστάτευε το σπιτικό και στις τέσσερις γωνιές του σπιτιού έβαζαν μικρές εικόνες των τεσσάρων ευαγγελιστών. Στόλιζαν το καμαρικό ράφι που είναι πάνω από την καμάρα του τζακιού με 4-5 βιτινάρια και τα άλλα δυο ράφια της τσιμιάς με λαίνια πλουμιστά τα οποία αγόραζαν από τον Αρχάγγελο. 

Την Πέμπτη έκαναν τα μελεκούνια. Χρησιμοποιούσαν ως και 50 κιλά μέλι. 

Οι συγγενείς και ο κόσμος που πήγαινε να βοηθήσει έπαιρνε μελί και σησάμι. 

Καθάριζαν το σησάμι και το καβούρδιζαν, έψηναν το μέλι σε μεγάλα καζάνια και μετά έριχναν στην σκάφη το ψημένο μέλι και το σησάμι και ανακάτευαν για να αναμειχθεί καλά. 

Την Παρασκευή κοσκίνιζαν πάλι αλεύρι και ζύμωναν ψωμιά. Έφτιαχναν και μικρά στρογγυλά ψωμιά τα ψωμόπουλα. Όταν ήταν ακόμα ζεστά τα ψωμιά έκαναν την μαλάκκα. Κόβανε μικρά κομμάτια τα ψωμιά και τα βουτούσανε σε πετιμέζι με λάδι ή σε σκέτο μέλι. 

Το Σάββατο. 

Ζύμωναν τις λουτριές (πρόσφορα) για την εκκλησία και έσφαζαν τα ζώα για τα τραπέζια που θα έκαναν. 

Ακόμα, γινόταν και τα καλέσματα. Η νύφη πήγαινε πρώτα στου κουμπάρου και έπαιρνε ένα μαριούνι (πανέρι) με ρούχα ή υφάσματα και μελεκούνι. Ύστερα καλούσε τη γενιά, δίνοντας σε κάθε σπίτι από ένα αντρικό μαντίλι από αυτά που έβαζαν στο λαιμό. 

Ενώ αυτά έκανε η νύφη, όλοι οι συγγενείς και όχι μόνο με τη συνοδεία μουσικών οργάνων γύριζαν το χωριό για να το καλέσουν. Έδιναν σε κάθε σπίτι κουλούρια και πάνω σε αυτά τοποθετούσαν μελεκούνι που το έπαιρναν με το κουτάλι μέσα από μία πιατέλα. Επίσης κερνούσαν σούμα και μαστίχα (ούζο). 

Το ζευγάρι πήγαινε στο σπίτι του κουμπάρου και εκεί έλουζαν τον γαμπρό και την νύφη και ο κουρέας ξύριζε και κούρευε τον γαμπρό. 

Επίσης εκείνο το βράδυ στόλιζαν την αναμουσία ή σπερβέρι που ήταν το άσπρο ύφασμα που έπεφτε από το ταβάνι και κάλυπτε το κρεβάτι. 

Εφτά φορές το στόλιζαν και το ξεστόλιζαν και τα κορίτσια τραγουδούσαν 

Εστέσαμεντο το σπερβέρι, λάμπει σαν το περιστέρι. 

Εφτά φορές εστέσαμε, και πάλε έν ερέσαμε. 

Μετά τα καλέσματα του Σαββάτου όλοι συμμετείχαν σε γλέντι με λόπια (φασολάδα) περιούρι, κρέας και κρασί. 

Την Κυριακή του γάμου. 

Αφού έντυναν τον γαμπρό και τη νύφη στα πατρικά τους μετά τους πήγαιναν στον γάμο και η μεν νύφη στεκόταν στην τσιμιά ο δε γαμπρός στον πάγκο και εκεί όλοι τους χαιρετούσαν και τους έδιναν λεφτά. Μετά με συνοδεία μουσικής (βιολιά ) πήγαιναν στην εκκλησία. 

Εκεί στο προαύλιο γινόταν ο χορός. Μετά το τέλος του μυστηρίου έφευγαν όλοι, μαζί και ο παπάς και πήγαιναν στο σπίτι του γάμου. Το ζευγάρι στεκόταν στην πόρτα . Ο παπάς έπαιρνε ένα κύπελο με μέλι και καρύδια και έκανε σταυρό στις λαμπάδες της πόρτας.Ύστερα έπαιρνε καρύδια με μέλι και έδινε να φάει ο γαμπρός και η νύφη. Για να πειράξει όταν πήγαινε να δώσει στο στόμα του γαμπρού τελικά το έδινε στη νύφη ή το αντίθετο ή το έτρωγε ο ίδιος. 

Ακολουθούσε μεγάλο γλέντι που τελείωνε το ξημέρωμα. 

Το ζευγάρι έφευγε πιο νωρίς με την οικογένεια του κουμπάρου. Στο σπίτι του κουμπάρου έμεναν οι νεόνυμφοι την πρώτη νύχτα του γάμου. Αυτό γινόταν γιατί από την Παρασκευή ή το Σάββατο κάποιοι φίλοι του ζευγαριού έχουν κλέψει τα πορτοπαράθυρα του γάμου, με αποτέλεσμα το σπίτι αυτές τις ημέρες να μένει ανοιχτό. 

Η Δευτέρα του κουμπάρου. 

Τη Δευτέρα ο κουμπάρος έταζε σε αυτούς που είχαν πάρει τα πορτοπαράθυρα μεζέδες και γλέντι ειδικά γι’ αυτούς και τα έπαιρνε πίσω για να τα τοποθετήσει στην θέση τους και να κλείσει επιτέλους το σπίτι. 

Το βράδυ της Δευτέρας το γλέντι γινόταν από τον κουμπάρο στο σπίτι του. Μετά το γλέντι συνόδευε το ζευγάρι στο σπίτι τους και τους παρέδιδε το κλειδί. 

Το πρωί της Τρίτης πήγαιναν και ξυπνούσαν το ζευγάρι τα άτομα που έκλεψαν τα πορτοπαράθυρα με τραγούδι. 

Ξύπνα νιέ και νιόγαμπρε, 

Ξύπνα και την πέρδικα σου, 

Πούχεις μές στην αγκαλιά σου. 

Το ζευγάρι σηκώνεται και για πρώτη φορά βλέπει αυτούς που είχαν πάρει τα πορτοπαράθυρα και τους κερνάει καφέ και μεζέδες. 

Η Τρίτη της γενιάς. 

Στο γλέντι της Τρίτης είχε συνδρομή όλη η γενιά. Μία ομάδα γύριζε όλα τα σπίτια της γενιάς για να πάρουν ότι προσέφεραν για το βραδινό γλέντι και ειδικά κότες που τις κρεμούσαν σε ένα κοντάρι το οποίο κρατούσαν δύο άτομα στον ώμο τους. Σε εκείνο το γλέντι πέρα από τους άλλους μεζέδες είχαν και κοτόσουπα. 

Ο αντίγαμος. 

Την Κυριακή, μία εβδομάδα μετά τον γάμο ήταν ο αντίγαμος. Το γλέντι γινόταν στο σπίτι του γάμου με τους συμπεθέρους και τους κουμπάρους. 

Λουκάς Μπονιάτης 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»: https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/permalink/2788920461375759/