ΗΛΙΑΣ ΔΙΑΚΟΛΑΜΠΡΙΑΝΟΣ-ΧΑΤΖΗΤΣΑΜΠΙΚΟΣ: Το τραγικότερο θύμα της Δωδεκανησιακής Εθνικής Αντίστασης

Γράφει η Ελένη Κυπριώτη Τσουμπλέκα 

ΗΛΙΑΣ ΔΙΑΚΟΛΑΜΠΡΙΑΝΟΣ-ΧΑΤΖΗΤΣΑΜΠΙΚΟΣ 

Γιατρός 

Το τραγικότερο θύμα της Δωδεκανησιακής Εθνικής Αντίστασης 

Γεννήθηκε το έτος 1907 στη Σορωνή. Γονείς του ο Τσαμπίκος Διακολαμπριανός-Χατζητσαμπίκος και η Δέσποινα Μαστή, αγρότες. Πέθανε στις 10 Σεπτεμβρίου 1983 στο νοσοκομείο Ρόδου και θάφτηκε στη Σορωνή. 

Σπούδασε γιατρός στην Αθήνα και μετεκπαιδεύτηκε στην Πίζα της Ιταλίας, για να μπορέσει να εξασκήσει το επάγγελμά του στα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα. 

Το έτος 1933 άρχισε να ασκεί το επάγγελμά του, πρώτα ως κοινοτικός γιατρός στα χωριά Αρχάγγελο, Κρητηνία, νήσο Χάλκη και αργότερα ως ελεύθερος επαγγελματίας στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Σορωνή μέχρι το 1940. Αραββωνιάστηκε με την Φανή Κουκουλάκη, δασκάλα από Χάλκη, που στάθηκε δίπλα του καθόλη τη διάρκεια της δίκης του, βοηθώντας με ό,τι μέσο μπορούσε, θυσιάζοντας αργότερα τη δική της αποκατάσταση. 

Το 1940 για τα αντιφασιστικά του φρονήματα, ύστερα από τις προδοτικές ενέργειες του Ποντεστά (Δημάρχου) της Σορωνής Αντώνη Μαυρή, του αποκαλούμενου "ΤΡΙΑΝΤΕΝΟΣ", εκτοπίστηκε από το χωριό του με όλη του την οικογένεια (τους γονείς του και την αδελφή του Χριστίνα Χατζητσαμπίκου και μετέπειτα Κυπριώτη, μητέρα μου) στις ΚΑΛΥΘΙΕΣ ως εξόριστος. Απαγορευόταν δε να επισκέπτεται τη Σορωνή ο ίδιος και ο πατέρας του, με παράλληλη στέρηση του δικαιώματος τροφίμων (όλης της οικογένειας) που δινόταν τότε με δελτίο. 

Στις 10 Ιουνίου 1941, όργανα της Ιταλικής ασφάλειας τον συλλάβανε στον τόπο της εξορίας του (Καλυθιές). 

Σύμφωνα με τα πρακτικά του Ιταλικού στρατοδικείου Ρόδου χαρακτηρίστηκε "αρχηγός-οργανωτής" της Ρ.Α.Ο. (Ροδιακή - Απελευθερωτική - Οργάνωση) και δικάστηκε μαζί με άλλους συγκατηγορούμενούς του. 

Η οργάνωση αποσκοπούσε α) να καταστρέψει με σαμποτάζ στρατιωτικά έργα στο νησί, β) να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις των ενόπλων δυνάμεων της Μ. Βρετανίας σε ενδεχόμενη αποβατική δράση και γ) να θέσει την Ιταλική κτήση του Αιγαίου στην κυριαρχία της Ελλάδας. 

Οι σκληρές και εξαντλητικές ανακρίσεις, τα ατέλειωτα και κτηνιώδη βασανιστήρια για να λυγίσει, είχαν σαν αποτέλεσμα να περιπέσει σε κατάσταση σχιζοφρένειας. 

Σ` αυτή την παρανοϊκή κατάσταση δικάστηκε και καταδικάστηκε στην πιο βαριά ποινή από τους άλλους είκοσι κατηγορούμενους, και κλείστηκε αρχικά στις στρατιωτικές φυλακές της Καζέρμα Ρεγγίνα, στις πολιτικές φυλακές Κοσκινού και από εκεί μεταφέρθηκε στις φυλακές του Μπρίντιζι της Ιταλίας. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας μεταφέρθηκε στα σύρματα της Καντάρα στην Αίγυπτο (η οικογένειά του είχε χάσει τα ίχνη του). 

Στο τέλος του έτους 1945, με τη βοήθεια συγχωριανών του που διέμεναν στην Αίγυπτο, του γιατρού ΣΤΑΥΡΟΥ ΠΑΠΑΜΑΝΩΛΗ και του καθηγητή ΙΩΑΝΝΗ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ, εστάλη στην Αθήνα και τον συνάντησε η οικογένειά του ύστερα από ραδιοφωνική ειδοποίηση στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Αθηνών "ΔΑΦΝΙ". Επειδή οι συνθήκες ήταν άθλιες μεταφέρθηκε σε ιδιωτική κλινική. Παρά τις πολλές θεραπείες παρέμεινε στην ίδια σχιζοφρενική αναπηρία και έζησε στο χωριό του τα υπόλοιπα 40 χρόνια, με την φροντίδα των δικών του. 

Παρόλη την ψυχική του αναπηρία ήταν αγαπητός στους συγχωριανούς του που τον αντιμετώπιζαν με σεβασμό και κατανόηση. 

Η εκτίμηση των συγχωριανών του αποδείχτηκε την ημέρα της 9ης Μαΐου 1945 (απελευθέρωση των Δωδεκανήσων, παράδοση των Γερμανών). 

Ενώ ο ίδιος ήταν αγνοούμενος, οι χωριανοί του για να συμμετέχουν στις εορταστικές εκδηλώσεις, αποφάσισαν την τιμωρία του "Ποντεστά" Αντώνη Μαυρή. Αφού τον έντυσαν με τη φασιστική στολή και του έδωσαν την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ, τον περιέφεραν σ` όλο το χωριό, ακολουθώντας την πορεία της περιφοράς του επιταφίου. Όταν φθάσανε έξω από το σπίτι του στο τέλος του χωριού στου "ΚΟΚΚΙΝΟΥ" σταμάτησαν. Ύστερα από το φτύσιμο της αδελφής του ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ και της προσφώνησής της "δολοφόνε του αδελφού μου" κάποιοι τολμηροί τού δώσανε ένα γερό χέρι ξύλο και τον ανάγκασαν να πει τρεις φορές ΗΜΑΡΤΟΝ. 

Αργά δε το βράδυ, μετά το γλέντι που έγινε σ` όλα τα καφενεία του χωριού, μια ομάδα πήγε έξω από το σπίτι του και τραγούδησε τον ΕΘΝΙΚΟ ΥΜΝΟ. Οι δικοί του δε, που είχαν πρόσφατα γυρίσει από την εξορία, συγκινημένοι τους έραιναν με ροδόσταμο. 

Κάποια από τα σχόλια της ανάρτησης στην ομάδα «ΠΑΛΙΑ ΣΟΡΩΝΗ» 

Ελένη Κυπριώτη Τσουμπλέκα «Οι συγγενείς του (οι ανηψιές του και οι οικογένειές τους) αποφασίσαμε να δημοσιεύσουμε αυτή την ανάρτηση την ημέρα του θανάτου του 10η Σεπτεμβρίου, σαν ελάχιστη προσφορά στη μνήμη του.» 

Ελένη Κυπριώτη Τσουμπλέκα «Αρκετά από τα στοιχεία που χρησιμοποίησα και περισσότερες λεπτομέρειες αναφέρονται στο βιβλίο του πατέρα μου ΦΩΤΗ ΚΥΠΡΙΩΤΗ "Δωδεκανησιακή Εθνική Αντίσταση".» 

Μιχάλης Μαστής «Το καλύτερο μνημόσυνο, από τ ανίψια και τους συγγενείς. 

Συγκλονιστική περιγραφή για έναν ήρωα της Δωδεκανησιακής Αντίστασης. Έναν αγαπημένο άνθρωπο, έναν αγωνιστή κι έναν άξιο επιστήμονα, που δεν έσκυψε το κεφάλι ως γνήσιος Σορωνιάτης στους κατακτητές και τα τσιράκια τους. Το τίμημα που πλήρωσε ο ίδιος κι η οικογένειά του, ήταν εξαιρετικά βαρύ. 

Η ιστορία του γιατρού μας, του γιατρού του Ηλία, όπως άριστα την περιέγραψε αρχικά ο Δάσκαλος ο Φώτης και σήμερα τα ανίψια του κι οι συγγενείς του, «αφιερώνεται» στους «λιγοστούς» εκείνους, που αγνοώντας παντελώς ακόμα και την πρόσφατη ιστορία του τόπου μας, επιχειρούν ακόμα και σήμερα ψελλίζοντας διάφορες ανοησίες, να αγιοποιήσουν τους κατακτητές Ιταλούς που τάχα άφησαν έργα στο νησί μας! Τα έργα, οι ημέρες και οι… νύχτες τους για το πως εξόντωναν κάθε φωνή αντίστασης κι ελευθερίας, θα παραμείνουν ανεξίτηλα στη μνήμη μας. 

Θα ήμουν 10 περίπου ετών, που θυμάμαι έντονα τον γιατρό μας, στην αυλή του σπιτιού του, όπου τον επισκεπτόμασταν συχνά με τον πατέρα μου. Η μητέρα του η Δέσποινα ήταν αδελφή του παππού μας του Λουκά. 

Ήταν πάντα ευγενικός και απ ότι θυμάμαι έφτιαχνε ο ίδιος λικέρ το οποίο κερνούσε σε όποιον τον επισκέπτονταν. 

Μου είχε κάνει εντύπωση όμως, ότι ολόκληρη η αυλή αλλά και μέσα, στο εσωτερικό του σπιτιού, υπήρχαν διάφορα κλουβιά χειροποίητα! Άλλα στρογγυλά, άλλα τετράγωνα. Φτιαγμένα από τον ίδιο, από ξύλο, καλάμια ή άλλα υλικά. 

Δεν θυμάμαι όμως ποτέ, να είχαν μέσα πουλιά αυτά τα κλουβιά. Άλλα ήταν χωρίς πόρτες και άλλα με ανοιχτές πόρτες! Συμβολισμός προφανώς από τα όσα ο ίδιος είχε ζήσει…! 

Να είστε καλά Ελένη και Δέσποινα, για όλα όσα μας θυμίσατε για τον γιατρό και ήρωα της Σορωνής μας.» 

Λουκάς Μαστής «Ένας πατριώτης αλλά και ένας ξεχωριστός άνθρωπος. Είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω από μικρός, αρχικά με επισκέψεις που του κάναμε με τον πατέρα μου, που ήταν πρώτος του ξάδελφος και στη συνέχεια από μόνος μου. 

Με εντυπωσίαζε πάντα επειδή ακριβώς είχα ακούσει δεκάδες φορές την ιστορία του και τα όσα υπέστη επειδή ήταν πατριώτης και στάθηκε επί των επάλξεων. Πολλές φορές στη συνέχεια είχα την ευκαιρία μέσα από ιστορικά ντοκουμέντα και μαρτυρίες να διαπιστώσω ότι εκτός από πατριώτης ήταν μία χαρισματική προσωπικότητα και ένας εξαίρετος επιστήμονας. 

Η σημερινή δημοσίευση αποτελεί οφειλόμενη τιμή σε ένα άνθρωπο που ρίσκαρε τα πάντα για να βοηθήσει στην απελευθέρωση της πατρίδας μας και που το παράδειγμα του θα πρέπει να αποτελεί φάρο για τις νέες γενιές και για τον οποίο εμείς οι Σορωνιάτες και οι Σορωνιάτισσες θα πρέπει να είμαστε υπερήφανοι. 

Αυτό που θα ήθελα να συμπληρώσω στο λιτό αλλά ουσιαστικό κείμενο της Ελένης είναι ότι ο γιατρός ο Ηλίας ήταν αυτό που ήταν επειδή η οικογένεια του, του είχε μεταλαμπαδεύσει την αγάπη και την αυτοθυσία για την πατρίδα. Ο πατέρας του, ο Χακής αλλά και η μάνα του η θειά η Πίννα ήταν στη πρώτη γραμμή με τον Χακή να αποτελεί το κόκκινο πανί για τους Ιταλούς και τους συνεργάτες τους, με δεδομένο μάλιστα ότι βρισκόταν σε ανοικτή γραμμή με το Ελληνικό προξενείο και την μητρόπολη Ρόδου, τα δύο δηλαδή εθνικά κέντρα. 

Για τον γιατρό θα ήθελα να προτείνω ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να διοργανωθεί στο χωριό ένα πολιτικό μνημόσυνο ακριβώς για να γίνουν όσοι το δυνατός περισσότεροι κοινωνοί της δράσης και της αυτοθυσίας του.» 

Ευαγγελία Μ. Παναή «Αθάνατος! Μαθήτρια ακόμη του Λυκείου Σορωνής, επειδή με ενδιέφεραν ήδη τα ιστορικά θέματα και τα άκουγα με μεγάλη προσοχή, με συγκλόνισε η τόσο μα τόσο τραγική ιστορία του! Αθάνατος να είναι και ο γιατρός Ηλίας Διακολαμπριανός-Χατζητσαμπίκος και όλοι οι άλλοι ήρωες που πρόσφερε για την λευτεριά της Ρόδου και της Δωδεκανήσου και η ηρωομάνα Σορωνή και όλα τα χωριά μας και όλα τα νησιά μας! Έχουμε ιερό χρέος και καθήκον, να μην τους ξεχάσουμε! Αθάνατοι!» 

Ελένη Κυπριώτη Τσουμπλέκα 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»: https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/permalink/2749291512005321/