Κάσος
«Να σ’ εύρω» είναι μια έκφραση κλειδί. Άμα ξέρεις να την χρησιμοποιείς ανοίγει όλες τις πόρτες της Κάσου. Μπορεί είναι μια προσφώνηση για το καλοσώρισμα στο νησί, μπορεί όμως και να ανοίξει τις πόρτες του παραδείσου. Τι είναι όμως η Κάσος παρά ένας βράχος μονάχος φουνταριστός στο Καρπάθιο και γιατί χρειάζεται να έχεις κλειδί; Το ταξίδι στην Κάσο είναι πραγματική απόδραση. Είναι μια ανάσα φρεσκάδας, μια μοναδική ευκαιρία που δίνεται σε καθέναν από εμάς να αναγνωρίσει τον άνθρωπο μέσα του. Είναι ένα σημείο αναφοράς που αφήνει κατά μέρος τις προδιαγραφές του τουριστικού προορισμού και φλερτάρει με την προσωπική εμπειρία. Δεν είναι απαραίτητο να σ’ αρέσει η Κάσος, ούτε είναι απαραίτητο να αγαπήσεις τους ανθρώπους της. Υπάρχουν όμως ακόμα «χαρακτήρες» από αυτούς τους δυσεύρετους. Υπάρχει ο ηλιοκαμμένος ψαράς με τα κατακομμένα χέρια, ο γεωργός με τους ρόζους στις χούφτες, ο κτηνοτρόφος με γυρτό κορμί και τις παλάμες-μέγγενη από το άρμεγα, ο ηλικιωμένος άρτι αφιχθείς από την ξενιτειά που μιλάει με δυό και τρεις γλώσσες, μπερδεύοντάς τες μεταξύ τους, ο δάσκαλος που κάνει μάθημα ιστορίας κάτω από ένα γέρικο δέντρο, οι κυράδες που περισσότερο τραγουδάνε παρά μιλάνε, τα παιδιά που ζουν σε πέλαγος ευτυχίας μέχρι τα χρόνια τους να γίνουν διψήφια. Καμιά χιλιάδα άτομα είναι οι μόνιμοι κάτοικοι. Ολοι τους διαφορετικοί, όλοι τους μοναδικοί και αναγνωρίσιμοι, όλοι τους άνθρωποι με το άλφα κεφαλαίο.
Kάσος
Η Κάσος κατά τους προϊστορικούς χρόνους γνώρισε μεγάλη ακμή εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης, αποτελώντας έναν σημαντικό ναυτικό σταθμό για τους πλόες ανάμεσα στην βόρεια Αφρική και τον Εύξεινο Πόντο. Φαίνεται επίσης ότι διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο σαν ένας ενδιάμεσος σταθμός για τις μετακινήσεις από την Φοινίκη και τη δυτική Ανατολία προς την Κρήτη. Η ιστορική της πορεία συνδέθηκε με την Κάρπαθο και την Κρήτη, και έγινε το αναγκαίο πέρασμα αγαθών και ανθρώπων ανάμεσα στις νοτιοανατολικές ακτές της Μικράς Ασίας και τη Κρήτη. Οι Μινωίτες θαλασσοπόροι στα ταξίδια τους προς την Ανατολή ελλιμενίζονταν στη νοτιοδυτική περιοχή της Κάσου, στον υπήνεμο κόλπο του Χελάτρου, όπου και ίδρυσαν «εμπορείο». Τα ευρήματα λίθινων εργαλείων και κεραμικών στην περιοχή αυτή από την Μέση και Ύστερη εποχή του Χαλκού (16ος-15ος αιώνας π.Χ), μαρτυρούν την παρουσία τους. Το ίδιο φυσικό λιμάνι σύμφωνα με τους αρχαιολόγους αξιοποίησαν και οι Μυκηναίοι. Την εποχή εκείνη, ή στην ελληνιστική, κτίστηκαν και τα «πελασγικά τείχη» που κλείνουν το άνοιγμα του σπηλαίου στην Ελληνοκαμάρα στην Αγία Μαρίνα,
που απετέλεσαν αργότερα το καταφύγιο των νησιωτών στις επικίνδυνες εποχές της πειρατείας. Στην ιστορική εποχή κατέπλευσαν εκεί οι Δωριείς, και ίσως το τοπωνύμιο Άργος να συνδέεται την παρουσία τους στη Κάσο. Η οχυρωμένη μυκηναϊκή στο Πόλι έγινε το οικιστικό κέντρο της πόλης-κράτους του νησιού μέχρι τουλάχιστον την εποχή της ύστερης αρχαιότητας. Ύστερα από τους Περσικούς πολέμους η Κάσος περιλαμβάνεται στον κατάλογο των πόλεων που συμμετείχαν στην Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία, καταβάλλοντας φόρο 1000 αττικών δραχμών. Κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. το νησί αναγκαστικά βρέθηκε κάτω από την κυριαρχία του πανίσχυρου τότε κράτους των Ροδίων, και αργότερα πέρασε στην εξουσία των Ρωμαίων.
Η ιστορία της Κάσου κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους τεκμηριώθηκε από το ανασκαφικό έργο το 1995 του καθηγητή Ιωάννη Βολονάκη, που εντόπισε 3 τρίκλιτες βασιλικές του 5ου -6ου αιώνα, στην περιοχή του Ημπορειού. Στα θεμέλια του ναού της Παναγίας του Ημπορειού βρέθηκε το μωσαϊκό δάπεδο μιας βασιλικής, ενώ σε κοντινή απόσταση, ένα καλοδιατηρημένο βαπτιστήριο. Τα χρόνια του Βυζαντίου η Κάσος, λόγω της γεωγραφικής της γειτνίασης, ανήκε διοικητικά στο Θέμα της Κρήτης. Μετά την Δ’ Σταυροφορία και τον διαμελισμό των εδαφών της «Ρωμανίας» περιήλθε το 1207 έως το 1287 στην εξουσία της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Στη συνέχεια μαζί με την Κάρπαθο γνώρισε την κυριαρχία των αδελφών Moresco από την Γένοβα, για να επανέλθει το 1306 ξανά στα χέρια του κρητοβενετσιάνου Andrea Cornaro.
Η Κάσος το 1537 περιήλθε στους Οθωμανούς, αλλά η ενδημική πληγή της πειρατείας τα χρόνια εκείνα οδήγησε, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των περιηγητών, στην ερήμωση του νησιού. Όταν εποικίστηκε ξανά, διοικητικά ανήκε στο σαντζάκι της Ρόδου κάτω από την διοίκηση του καπουδάν πασά. Απόλαυσε ένα καθεστώς προνομίων που αφορούσαν την αυτοδιοίκηση του νησιού από τοπική δημογεροντία, απαλλαγή από το παιδομάζωμα και καταβολή ετήσιου κατ’ αποκοπή φόρου. Από την εποχή των ναπολεόντειων πολέμων οι Κάσιοι άρχισαν συστηματικά να δραστηριοποιούνται στο τομέα της ναυτιλίας. Τα πλοία τους έκαναν διαμετακομιστικό εμπόριο στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, του Αιγαίου και της βόρειας Αφρικής, αλλά και κάποια ασκούσαν την επικερδή πειρατεία. Η ακμή του νησιού στην αρχή της επανάστασης του 1821 αντανακλάται, σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, στα 40 κασιώτικα καράβια συνολικής χωρητικότητας 15000 τόνων, με πληρώματα 2000 ανδρών και εξοπλισμένα με 480 κανόνια. Κατά τη διάρκεια του Αγώνα το νησί διέθεσε 47 ιστιοφόρα. Οι Κασιώτες ήταν περήφανοι για το πλοίο τους «Θεμιστοκλής» που έγινε η ναυαρχίδα του Ανδρέα Μιαούλη. Ο στόλος της Κάσου ήταν το φόβητρο των τούρκικων καραβιών που αναγκάστηκαν να πλέουν με την συνοδεία πολεμικών πλοίων. Μορφή των χρόνων εκείνων αναδείχθηκε ο αυτοδημιούργητος καπετάνιος Ν. Γιούλος ή Μπουρέκας. Οι Κάσιοι επίσης συνέδραμαν αποτελεσματικά τους επαναστατημένους Κρητικούς, ενώ πρόσφυγες από τα Σφακιά βρήκαν καταφύγιο στο νησί.
Το 1822 τέσσερα πλοία της Κάσου αιχμαλώτισαν δεκατρία τούρκικα μέσα στο λιμάνι της Δαμιέττης, αποκομίζοντας πλούσια λάφυρα. Στις 14 Μαΐου 1824 επιτέθηκε στη Κάσο μια αρμάδα του τουρκοαιγυπτιακού στόλου με επικεφαλής τον Ισμαήλ Γιβραλτάρ. Οι Κάσιοι ζήτησαν ενισχύσεις από την επαναστατική ελληνική κυβέρνηση, αλλά εκείνη ολιγώρησε να ανταποκριθεί. Τη νύχτα της 26ης Μαΐου αποβιβάστηκε ισχυρή δύναμη Αλβανών με επικεφαλής τον Χουσεΐν Μπέη Μπότα. Παρά την ηρωική αντίσταση των κατοίκων, το νησί καταλήφθηκε, και ακολούθησε η σφαγή και ο εξανδραποδισμός των γυναικόπαιδων. Το δημοτικό τραγούδι αποτύπωσε τη φρίκη της καταστροφής του: «…Μάνα κλαμός και βουγγητός εις το νησί της Κάσος/ Η μάνα κλαίει το παιδί και το παιδί τη μάνα….». Οι επιζήσαντες από το ολοκαύτωμα αναζήτησαν καταφύγιο στη Μήλο, τη Νάξο, την Αμοργό και τη Σύρο. Άρχισαν να επιστρέφουν στο νησί τους γύρω στα 1841 όταν επικράτησε ειρήνη ανάμεσα στο ελληνικό κράτος και την Υψηλή Πύλη.
Με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830) που καθόριζε τα σύνορα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, η Κάσος περιήλθε ξανά μέσα στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διατηρώντας τα προνόμια τοπικής αυτοδιοίκησης και κατ’ αποκοπήν φορολογίας. Μετά το 1860 πολλοί Κάσιοι μετανάστευσαν στην Αίγυπτο για απασχοληθούν στα έργα της διάνοιξης της διώρυγας του Σουέζ, στην οποία αργότερα έκαναν τους πλοηγούς. Ακμαίες παροικίες των ξενιτεμένων από το νησί δημιουργήθηκαν στο Πόρτ Σάιντ και στο Timsah της Ισμαηλίας. Από την Αίγυπτο ξεκίνησαν και διακρίθηκαν σπουδαίοι επιστήμονες όπως ο γιατρός Κ.Ν.Φραγκούλης, ο νομομαθής Μάρκος Μαλλιαράκης, ο γιατρός Γ.Μαυρής κ.ά Από την Κάσο κατάγονταν και οι εφοπλιστές Μηνάς Ρεθύμνης και ο Μανώλης Κουλουκουντής.
Η περίοδος της ιταλοκρατίας στο νησί ξεκίνησε στις 12 Μαΐου 1912, ενώ το σύστημα της εκλεγμένης τοπικής δημογεροντίας διατηρήθηκε μέχρι το 1930 όταν οι Ιταλοί άρχισαν να εφαρμόζουν τη γενικότερη πολιτική εξιταλισμού των Δωδεκανήσων. Τα σοβαρά προβλήματα που δημιούργησε ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος στην ναυτιλία και τη σπογγαλιεία της Κάσου, ανάγκασε πολλούς κατοίκους να φύγουν για την Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Αμερική. Την συνθηκολόγηση των Ιταλών το 1943, ακολούθησε η κατοχή του νησιού από τους Γερμανούς. Στις 7 Μαρτίου 1948 υψώθηκε επίσημα η ελληνική σημαία στην Κάσο.
Κάσος: Καρδιά - μάλαμα
ΟΛΓΑ ΧΑΡΑΜΗ
Το νοτιότερο νησί της Δωδεκανήσου αποδεικνύεται ιδανικό για φθινοπωρινή απόδραση. Τώρα, θα έχετε την ευκαιρία να ανακαλύψετε τη γνήσια ομορφιά του: τους ανθρώπους, τις γεύσεις, τις παραδόσεις του.
Ο δρόμος για την Κάσο είναι μακρύς. Μπορεί και 23 ώρες πλεύσης. Χρόνος αρκετός για να αποβάλεις από μέσα σου καθετί άλλο, να φτάσεις άδειος, να ’χεις χώρο να τη χωρέσεις. Αν διαλέξεις το αεροπλάνο, τα πράγματα είναι λίγο πιο σύντομα, όχι όμως λιγότερο σύνθετα: Το ταξίδι διαρκεί 5 ώρες, με πτήση μέσω Ρόδου ή Καρπάθου.
Είναι από τα μέρη που σε αγγίζουν βαθιά. Από αυτά που δεν περιμένουν από τον τουρισμό να τα σώσει. Που έχουν φτιάξει έναν μαγικό μικρόκοσμο στον οποίο σε καλοδέχονται. Είναι από τα νησιά που δημιουργούν εθισμό, έντονα συναισθήματα και γεννούν... τοπικιστές. Δικαίως. Εδώ εμείς και τη νοσταλγούμε συνέχεια.
Η Κάσος δεν αλλάζει πολύ στο πέρασμα των εποχών. Εσύ αλλάζεις πηγαίνοντας εκεί. Χειμώνα-καλοκαίρι βλέπεις τους ντόπιους να εκτρέφουν τα ζώα τους, να πήζουν τα τυριά τους στα μιτάτα, να τυλίγουν ντολμαδάκια λες και φτιάχνουν εργόχειρα, να παίζουν λύρες και λαούτα, να λένε «να σ’ εύρω» όταν σε αποχαιρετούν και να σε λιγώνουν. Να ψαρεύουν τους ονομαστούς σκάρους του Καρπάθιου πελάγους, να «πλέκουν» μαντινάδες, να στήνουν αλησμόνητες γιορτές στους αγίους τους, να μιλούν ακόμα για το Ολοκαύτωμα του 1824 και για τους φημισμένους καπεταναίους τους.
Το μπάρκο, τα ποντοπόρα πλοία, η ναυτοσύνη. Αυτή πλάθει διαχρονικά την «προσωπικότητα» του νησιού. Μουσικοί σκοποί, γαστρονομία και αρχιτεκτονική - όλα απ’ την τεράστια ναυτική ιστορία της εμπνέονται. Αγονος βράχος η Κάσος, το ’ριξαν στη θάλασσα οι άνθρωποι και βρήκαν την υγειά τους. Πολλοί, όμως, έχασαν την πατρίδα τους. Σκορπίστηκαν στον κόσμο. Επιστρέφουν, βέβαια, κάθε καλοκαίρι για να ρουφήξουν όσο περισσότερη Κάσο μπορούν από τους 1.000 μόνιμους κατοίκους. Κι είναι λες για το χατίρι τους που δεν αλλάζει το νησί στο πέρασμα των χρόνων. Που παραμένει τόσο, μα τόσο αυθεντικό. Σαν άφθαρτο.
Ανω, Κάτω, Πέρα Γη
Πέντε χωριά: το λιμάνι του Φρυ, η μεγάλη Αγία Μαρίνα, το Αρβανιτοχώρι, η διάσημη για το πανηγύρι της Παναγία και το Πόλι, η παλιά πρωτεύουσα του νησιού.
Επτά παραλίες: ο Εμπορειός με το διάσημο ταβερνάκι του, η Κοφτερή, η Αμμούα, ο Αντιπέρατος και η Χέλατρος, όπου θα βρείτε το πολύ μία καντίνα στην καθεμία. Το Αυλάκι και τα Τριτά είναι παραλίες για λίγους, αφού θα φτάσετε έπειτα από περπάτημα μιας ώρας. Τα Μάρμαρα, στο απέναντι ακατοίκητο νησάκι Αρμάθια, προσεγγίζονται με καραβάκι και είναι μία από τις ωραιότερες παραλίες της Ελλάδας.
Δεκατέσσερα χιλιόμετρα είναι η μεγαλύτερη απόσταση στο νησί, έως τη Χέλατρο και το αγαπημένο μοναστήρι του Αϊ-Γιώργη στις Χαδιές. Κατά τα άλλα, βραχούρα και χωματόδρομοι που οδηγούν σε ξωκλήσια σε όλο το νησί, το οποίο οι Κασιώτες χωρίζουν σε Ανω, Κάτω και Πέρα Γη. Και μονοπάτια που η δροσιά της εποχής τα κάνει ιδανικά για περιπάτους. Στις παραλίες θα περνάτε τις μέρες σας και στα χωριά τα απογεύματά σας. Για να δείτε τα καπετανόσπιτα με τα γήινα, ζεστά χρώματα και τις αρχοντικές εκκλησίες, μην το πολυσκεφτείτε: ζητήστε να μπείτε σε κάποιο σπίτι για να δείτε τις επιρροές που έφεραν στο νησί οι ναυτικοί από τα μακρινά ταξίδια τους. Να τρίβεις τα μάτια σου. Ο σουφάς και το πανωσούφι, δηλαδή το ξύλινο πατάρι-κρεβατοκάμαρα, ράφια με πορσελάνινα και χρυσοποίκιλτα διακοσμητικά, ξύλινες κασέλες με υφαντά και κεντήματα, σαμουντάνια (κηροπήγια) και ο συγκλονιστικός κεντρικός στύλος, στολισμένος με τη στυλομαντίλα, να στηρίζει την οροφή συμβολίζοντας τον ξενιτεμένο άντρα, τον ναυτικό που λείπει, την κολόνα του σπιτιού.
Τους παλιούς ναυτικούς, μαζί με τους ψαράδες, τους βρίσκεις κάθε πρωί στο λιμανάκι της Μπούκας, στο Φρυ. Ο πρωινός καφές στο ποτηράκι του κρασιού πίνεται στο καφενείο της Κούλας και είναι... θεσμός - παρότι πλέον το λειτουργεί ο γιος της.
Συγκινητικές γεύσεις
Και αφού μιλήσαμε για τα... διαδικαστικά, πάμε τώρα στην ουσία της Κάσου: τους ήχους και τις γεύσεις της. Εκεί είναι η καρδιά της. Σ’ ένα πιάτο από πιλάφι με κανέλα που σερβίρεται σε κάθε πανηγύρι και σε κάθε γάμο. Σ’ έναν καλοψημένο σκάρο, στο κοκκινιστό κατσίκι και σε μια κατσαρόλα μακαρούνες με σιτάκα, χειροποίητα ζυμαρικά ανακατεμένα με το ντόπιο κρεμώδες τυρί. Σε μια στοίβα από ντολμαδάκια, τους ντορμάες, που είναι τόσο μικροσκοπικοί και τόσο περίτεχνοι, που ’ναι να απορείς πώς φτιάχνονται καθημερινά με τα κιλά. Θυμάμαι την Κούλα Μαστροπαύλου να παραπονιέται ότι «μάλλον για να ταλαιπωρούμαστε τους έκαναν τόσο μικρούς οι παλιές Κασιωτοπούλες. Τρία με έξι ντολμαδάκια τυλίγονται σε κάθε αμπελόφυλλο!» και από δίπλα τη μητέρα της, την κυρία Μαγκαφούλα, να τη μαλώνει ότι προσβάλλει την παράδοση.
Στον Εμπορειό να βγαίνει ο Μιχάλης ο Ασπράς (Αγάς) να μας συστήσει το «αλαρμυστό ροίκιο» (αγριόχορτο σε άρμη) και στην Αγία Μαρίνα οι κυράδες, η Μποργιανή Νικολάου, η Ζωγραφούλα Χαλκιάδου και η Ειρήνη Καραγιαννάκη, να έχουν βαλθεί να μας φτιάξουν όλα τα κασιώτικα εδέσματα: καυτό πιλάφι με ντόπιο βούτυρο και κανέλα, γλυκά μοσχοπούγκια και ξυλικόπιτες... Και κάπου στην περιοχή Μαρίτσα, μέσα στο παμπάλαιο μιτάτο του Γιώργη Νικολάκη, η κυρία Μαρία να μας προσφέρει κουλούρα με ζεστή σιτάκα που μόλις βγήκε απ’ το «μαντροκάζανο». Να ανακατεύει ακούραστα ο κυρ Γιώργης, να πλέκει μαντινάδες, να εξηγεί όλη τη διαδικασία παραγωγής της σιτάκας, της μυζήθρας, της ελαϊκής (τα οποία μπορείτε να προμηθευτείτε και από το σύγχρονο τυροκομείο του Βοναπάρτη), να παρακινεί: «Αυτός εδώ είναι ο βούτυρος που φτιάχνουμε. Ασπρος και ψητάρης. Βούτηξε το δαχτύλι σου να δεις νοστιμιά».
Μαντινάδες και λύρες
Αν η καρδιά της Κάσου είναι στα τοπικά πιάτα της, η ψυχή της είναι -σίγουρα- στα γλέντια της. Στις δωδεκανησιακές αχλαδόσχημες λύρες με τα «γερακοκούδουνα» (ή απλώς κούνια) και στα λαούτα. Στους κασιώτικους σκοπούς που ξεπερνούν τους 50 και στις μαντινάδες. Να βλέπεις γέρους ανθρώπους πότε να γελούν και πότε να κλαίνε σαν παιδιά.
Μερόνυχτα ολόκληρα τραβάει το παιχνίδι της ρίμας, μερόνυχτα και το γλέντι. Το γλέντι το αυτοσχέδιο, ένα βράδυ σε κάποιο καφενείο, ή το οργανωμένο στα αυθεντικά πανηγύρια είναι ακριβώς το ίδιο. Τα κασιώτικα πανηγύρια φημίζονται, άλλωστε. Ειδικά του Αϊ-Γιώργη στις Χαδιές και του Αϊ-Μάμα. Εδώ, οι άντρες μαγειρεύουν στα καζάνια φορώντας τις λευκές ποδιές τους και σερβίρουν τον κόσμο σχηματίζοντας μια αλυσίδα για να περνούν τα πιάτα από χέρι σε χέρι.
Τη λύρα και τους χορούς, τη σούστα και το ζερβό, τα διδάσκονται από παιδιά χάρη στον άξιο δάσκαλό τους Νεκτάριο Σταματάκη.
Οι Κασιώτες -λένε- γεννιούνται με τη λύρα στο προσκεφάλι τους και τη μαντινάδα για νανούρισμα, μ’ αυτές περνούν όλη τη ζωή τους, μ’ αυτές και πεθαίνουν. Σαν τον Σάββα Περσελή, έναν από τους τελευταίους κορυφαίους λυράρηδες της Δωδεκανήσου, ο οποίος λίγο πριν φύγει από τη ζωή είχε ζητήσει να τον συνοδεύσουν με τα όργανα στο κοιμητήριο και να του βάλουν μαζί τη λύρα του. Στο «πόδι» του έμεινε ο αδερφός του, ο μπαρμπα-Λιος, πάνω από 90 ετών σήμερα, επίσης κορυφαίος λυράρης των Δωδεκανήσων. «Μη ρωτάς. Οσο είμαι όρθιος, θα παίζω», μου είπε.
«Πάμε, μπάρμπα», του λέει ο Γιώργης Περσελής, και πιάνει το λαούτο. Ο μπαρμπα-Λιος στήνει τη λύρα και πρώτα απ’ όλα τη φιλάει. Κλείνει τα μάτια, τα γερακοκούδουνα απ’ το δοξάρι αρχίζουν να χτυπάνε, τ’ αλέντι, ο πιο ιερός σκοπός της Κάσου, ξεκινά.
Ιστορία
Αρχαιότερη αναφορά στην ιστορία του νησιού θεωρούνται οι στίχοι της Ομήρου Ιλιάδος, Β, όπου μαζί με τη Νίσυρο, την Ευρυπόλοιο Κω, τις Καλύνδες νήσους και την Κάρπαθο μετέχουν στον Τρωικό πόλεμο με τριάντα πλοία υπό την αρχηγία του Φείδιππου και του Άντιφου. Στην ονομασία του νησιού αναφέρεται και ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο οποίος το ονομάζει επίσης Άμφη και Αρτράβη. Αστράβη και Άχνη ή Κάσο ονομάζει το νησί ο Πλίνιος. Το όνομα Κάσος έχει φοινικική ρίζα Κασ- και σημαίνει άχνη, αφρός της θάλασσας, ευθεία αναφορά στο πέρασμα μεταξύ Κάσου και Καρπάθου, το πιο τρικυμιώδες σημείο στις ελληνικές θάλασσες. Αστράβη την ονομάζει επίσης ο γεωγράφος Στράβων[1].
Η Κάσος συνεισέφερε στην επανάσταση του 1821 δίνοντας στον επαναστατικό στόλο όλα σχεδόν τα πλοία της, διότι ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη και πατρίδα πολλών πλοιοκτητών. Επικεφαλής του στόλου τέθηκε ο Νικόλαος Γιούλιος και συμμετείχε σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις, ακόμα και στη Συρία και στον Λίβανο, συλλαμβάνοντας και βυθίζοντας πολλά οθωμανικά πλοία. Ο στόλος αυτός βοήθησε πολύ την Επανάσταση στην Κρήτη εφοδιάζοντας τους επαναστάτες και κανονιοβολώντας τα τουρκικά οχυρά. Λόγω αυτής της δραστηριότητας των Κασίων το 1824 επιτέθηκε κατά του νησιού Αιγυπτιακός πολεμικός στόλος.
Οι Κάσιοι αρχικά απέκρουσαν τις επιθέσεις των Αιγυπτίων οι οποίοι τελικά αποβιβάστηκαν στο νησί την 28 Μαΐου 1824. Μέσα στο χωριό της Αγίας Μαρίνας έγιναν λυσσαλέες μάχες και 1.000 περίπου Κάσιοι αντιμετώπισαν 7.000 εχθρών. Σκοτώθηκαν 220 κάτοικοι του νησιού και αιχμαλωτίστηκαν περί τις 300 γυναίκες και παιδιά. Η μάχη σταμάτησε με τη συνθηκολόγηση μετά την οποία όσοι Κάσιοι είχαν χρήματα αναγκάζονταν να εξαγοράσουν την ελευθερία των δικών τους. Έτσι επεβλήθη και πάλι η τουρκική εξουσία στο νησί και χιλιάδες κάτοικοι αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν[2]. Η μάχη και η σφαγή της Κάσου μνημονεύονται και τιμώνται με μεγαλοπρέπεια και με προσέλευση κόσμου και επισήμων από τις Ελληνικές αρχές κάθε Ιούνιο.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου