Μακεδονική Γη, δύο ίσως άγνωστες αρχαίες πόλεις στους περισσότερους, με εκπληκτικά αρχαιολογικά ευρήματα και ιστορία!

Γράφει ο Απόστολος Κυριατσούλης (*)

Μακεδονική Γη, δύο ίσως άγνωστες αρχαίες πόλεις στους περισσότερους, με εκπληκτικά αρχαιολογικά ευρήματα και ιστορία! Αιανή (Κοζάνη) και Μεθώνη Πιερίας (Μακρύγιαλος).

Μια τομή από τα τρία αρχαιολογικά συμπόσια, διμερή και διεθνή του Συλλόγου μας με κέντρο βάρους την Άνω Μακεδονία, από το πολύ πλούσιο υλικό που έχουμε.

1) 25.10.2014, Erlangen-Nürnberg, διμερή (Έλληνες και Γερμανοί εισηγητές) 8 εισηγήσεις

2) 17.12.2011, Χαιδελβέργη, διεθνές, 12 εισηγήσεις

3) 19.06.2009, Μόναχο διμερή (Έλληνες και Γερμανοί εισηγητές) 5 εισηγήσεις

Τα ευρήματα της Άνω Μακεδονίας και ποιο συγκεκριμένα αυτά της Αιανής και της γύρω περιοχής, άφησαν «άφωνους» όλους τους ειδικούς και περισσότερο στο Συμπόσιο της Χαιδελβέργης, που το ακροατήριο αποτελούνταν άνω από 80% από ειδικούς επιστήμονες. Αφορούσαν τη σχέση μεταξύ Μυκηναίων και Μακεδόνων το «ανεβοκατέβασμα» μεταξύ των δύο φύλων, τις σχέσεις μεταξύ των, και την ανατροπή της μέχρι τότε θεωρίας. Μεγάλη εντύπωση άφησε στους Συνέδρους της Χαιδελβέργης, η άψογή εργασία που γινόταν στο μοντέρνο εργαστήριο του Μουσείου της Αιανής! 

Ορισμένα αποσπάσματα από την εισήγηση της κας Δρ. Γεωργίας Καραμήτρου-Μεντεσίδη:

1) «Από την αρχή διαπιστώθηκε ότι η σημασία της Αιανής έγκειται στην πρωιμότητα και διαχρονικότητα των ευρημάτων της, μνημεία ενός λαμπρού πολιτισμού από τα προϊστορικά ως τα βυζαντινά χρόνια. Συμπερασματικά η επιστημονική κοινότητα έχει αποφανθεί ότι οι αρχαιότητες της Αιανής αποτελούν τις σημαντικότερες μαρτυρίες της διαχρονίας του μακεδονικού ελληνισμού.

2) Οριστική απάντηση στο ότι δεν υπήρξε «κάθοδος των Δωριέων», δηλαδή Μακεδόνες, οι οποίοι ως «βάρβαροι» και «αλλόφυλοι»

κατέστρεψαν τους Μυκηναίους, Αχαιούς και Έλληνες, δόθηκε από τα ευρήματα της Αιανής. Δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια αμφιβολίας για τη νότια προέλευσή της μακεδονικής αμαυρόχρωμης κεραμικής από φορείς, οι οποίοι επανέρχονται βόρεια-βορειοδυτικά (τον 15ο αι. π.Χ. στην Αιανή) μετά από πολύ προγενέστερη (γύρω στο 2000 π.Χ.) κάθοδό τους ή από συνεχείς καθόδους και ανόδους λόγω του κτηνοτροφικού χαρακτήρα της οικονομίας και του νομαδικού τρόπου ζωής, και οι οποίοι δεν είναι άλλοι από τους Μακεδόνες των ιστορικών χρόνων, τους οποίους η φιλολογική παράδοση συνδέει άμεσα με τους Δωριείς. Συνεπώς, με το εύρημα της Αιανής αποκτάται το πλέον ισχυρό επιχείρημα για την απόρριψη της παλαιάς θεωρίας περί κατακλυσμικής εισβολής των Δωριέων στα τέλη της 2ης χιλιετίας, αστήρικτης ούτως ή άλλως. Το μεγάλο πλήθος και τα είδη των Μυκηναϊκών ευρημάτων υποχρεώνουν την επιστημονική κοινότητα να αναθεωρήσει τις απόψεις της για τα όρια του μυκηναϊκού κόσμου και τις σχέσεις του με τα μακεδονικά και δωρικά φύλλα, ενώ η άποψη για μόνιμη εγκατάσταση Μυκηναίων στη περιοχή τεκμηριώνεται ολοένα και περισσότερο.

Η Αιανή, της οποίας η ετυμολογική συσχέτιση με το επίρρημα αεί, αιεί (=πάντοτε) φαίνεται πιθανή, υπήρξε «πόλις Μακεδονίας», σύμφωνα με τον ιδρυτικό μύθο που διέσωσε ο Στέφανος Βυζάντιος (Εθνικά λ. Αιανή, 6ος αι.μ Χ.) και χτίστηκε από τον Αιανό «παιδός Ελύμου του Βασιλέως των Τυρρηνών, μετοικήσαντος εις Μακεδονίαν: το εθνικόν Αίαναίος».

Η Μεθώνη Πιερίας έχει σημαντικό ρόλο από πλευράς Αρχαιολογίας και Φιλολογίας (επιγραφές), ειδικά με τα «Ευρήματα του «Υπογείου»!

Η θέση της αρχαίας Μεθώνης εντοπίστηκε ήδη από τη δεκαετία του 1970 στους λόφους αμέσως βόρεια της Νέας Αγαθούπολης στο νομό Πιερίας. Είναι γνωστό από τις φιλολογικές μαρτυρίες ότι η Μεθώνη υπήρξε η αρχαιότερη αποικία στα βορειοελλαδικά παράλια, στο πλαίσιο του Δευτέρου Αποικισμού καθώς και ότι καταστράφηκε το 354 π. Χ. από τον Φίλιππο Β΄. Από το 2003 ξεκίνησαν ανασκαφές σε διάφορα αγροτεμάχια.

Το 2012 εκδόθηκε από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Υπουργείο Παιδείας ο τόμος με τον τίτλο: ΜΕΘΩΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ Ι: Επιγραφές, χαράγματα και εμπορικά σύμβολα στη γεωμετρική και αρχαϊκή κεραμική από το «Υπόγειο» της Μεθώνης Πιερίας στη Μακεδονία. Συγγραφείς: Μ. Μπέσιος, Γ. Ζ. Τζιφόπουλος, Α. Κοτσώνας

Πολύ περιληπτικά μόνο τα παρακάτω: … η μαρτυρία των ενεπίγραφων κεραμικών της Μεθώνης είναι ανυπολόγιστης αξίας για τις κλασσικές σπουδές και συμβάλλει καθοριστικά στις συζητήσεις με: την ελληνική γλώσσα και τους Έλληνες της Μακεδονίας, τον δεύτερο ελληνικό αποικισμό, τα «αλφάβητα» της Μεθώνης και την εμφάνιση του αλφαβήτου στην Ελλάδα, τη διάλεκτο ή τις διαλέκτους της Μεθώνης, τα εμπορικά, συμποτικά και άλλα περιβάλλοντα ανάπτυξης, της γραφής, …..

Από τα χιλιάδες ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στο ‘Υπόγειο’

της Μεθώνης ξεχωρίζουν τα 191 αγγεία με επιγραφές, σύμβολα και χαράγματα. Από αυτά τα 166 αγγεία φέρουν μη αλφαβητικά χαράγματα και σύμβολα, ενώ μόλις τα 25 είναι αλφαβητικά. Από το σύνολο των 25 αλφαβητικών αγγείων τα 15 φέρουν εγχάρακτα ένα ή δυο γράμματα, ένας αμφορέας συμπίλημα 2 γραμμάτων και εννέα αγγεία σύντομες επιγραφές.

(*) Ο Απόστολος Π. Κυριατσούλης είναι συνταξιούχος,. 

Τα τελευταία 46 χρόνια ζει στη Γερμανία και ασχολείται με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, από το 1992 πολύ πιο συστηματικά. 

Είναι ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου για την Μελέτη και Διάδοση της Ελληνικής Ιστορίας το 1994 και Πρόεδρος του.