Τα Νυμφαία στην Ακρόπολη της πόλης της Ρόδου (φωτογραφίες)

Νυμφαίον

Με την ονομασία Νυμφαίο (Νυμφαίον) οι αρχαίοι Έλληνες χαρακτήριζαν τόπους ιερούς αφιερωμένους στις νύμφες και ειδικότερα στις νύμφες των πηγών που ήταν κυρίως οι Ναϊάδες. Η καθιέρωση αυτή ανάγεται από τους μυθικούς χρόνους όπως αναφέρει ο Όμηρος αλλά και πολλοί ιστορικοί στη συνέχεια όπως ο Στράβων, ο Πλούταρχος, η Σουίδα.

Γενικά

Συνηθέστερα τέτοιοι τόποι ήταν φυσικά σπήλαια μέσα στα οποία ανέβλυζαν πηγές και οι οποίες θεωρούνταν λουτρώνες και χώροι ενδιαίτησης

των Νυμφών. Από τέτοια Νυμφαία ήταν κατάσπαρτος όλος ο αρχαίος ελλαδικός χώρος και όπου αναπτύχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός. Χαρακτηριστικό ήταν αυτό που αναφέρει ο Όμηρος, το Νυμφαίο της Ιθάκης στο οποίο κατέφυγε ο Οδυσσέας και προσευχήθηκε με την επιστροφή του στο πάτριο έδαφος, ή όπως το σπήλαιο της Καλυψούς που ήταν και αυτό Νυμφαίο.

Ελληνικά Νυμφαία

Νυμφαία ονόμαζαν επίσης οι αρχαίοι και τα αψιδωτά οικοδομήματα που στέγαζαν τις κρήνες βρύσες των πόλεων, οι οποίες ήταν συνήθως

αφιερωμένες στις Νύμφες. Τέτοια τεχνητά νυμφαία ήταν η κρήνη του Θεαγένη στα Μέγαρα, οι κρήνες της Πριήνης και της Γλαυκής στην Κόρινθο, καθώς και η πηγή της Καλλιρρόης της Αθήνας. 

Άλλα σπουδαία νυμφαία που αναφέρονται από ιστορικούς είναι: 

· τα Νυμφαία Ρόδου στην ΒΔ πλευρά της Ακρόπολης της πόλης της Ρόδου.

· το Νυμφαίο του Παρνασσού (το αναφέρουν οι Στράβων και Παυσανίας).

· το Νυμφαίο του Σιπύλου, ή σπήλαιο του

Σιπύλου (Ιλιάδα),

· το Νυμφαίο του Κιθαιρώνα, αφιερωμένο στις Σφραγιτίδες Νύμφες, που βρίσκεται κοντά στη Φυλή, που αναφέρουν οι Παυσανίας, Πλούταρχος και Αριστοτέλης.

· το Νυμφαίο του Ελικώνα, αφιερωμένο στις Λιβαθρίδες Νύμφες, που αναφέρει ο Στράβων.

· το Νυμφαίο της Βάρης όπου και ανευρέθηκαν πολλά αναθηματικά αντικείμενα μεταξύ των οποίων και η απεικόνιση του Πάνα να παίζει με σύριγγα ενώ τέσσερις Νύμφες γύρω από βωμό δέχονται την ευσεβή προσφορά του Αρχάνδρου.

· το Νυμφαίον της Πεντέλης, που βρίσκεται λίγο υψηλότερα από τη σπηλιά του Νταβέλη που

πρόκειται για σπήλαιο πλούσιο σε σταλαγμίτες και σταλακτίτες με πλακοστρωμένο πάτωμα από πήλινες πλάκες όπου και σ΄ αυτό ανευρέθηκαν πολλά αναθηματικά μαρμάρινα ανάγλυφα του 4ου αιώνα π.Χ..

· το Νυμφαίο των Δελφών που πρόκειται για τη σπηλαιώδη Κασταλία πηγή όπου υφίστανται τρεις λαξευμένες κόγχες στις οποίες φέρονταν ισάριθμα αγάλματα Νυμφών.

Πολλές φορές γύρω από τα Νυμφαία ανεγείρονταν ιδιαίτερος μικρός ναός αφιερωμένος στις Νύμφες όπου και αυτός ονομάζονταν Νυμφαίον, όπως τέτοιοι υπήρχαν πολλοί στην Ήλιδα, κατά μαρτυρία του Στράβωνα. 

Έτσι άρχισε να γενικεύεται η ανέγερση τέτοιων οικοδομημάτων και εντός των πόλεων τα οποία στην ουσία στέγαζαν δημόσιες κρήνες που αφιερώνονταν επίσης στις Νύμφες. Τέτοια τεχνητά πλέον νυμφαία ιδιαίτερα αξιόλογα από τον πλούσιο διάκοσμό τους ήταν:

· η Κρήνη του Θεαγένους στα Μέγαρα

· οι Κρήνες της Πριήνης και της Γλαύκης στην Κόρινθο.

· η Κρήνη παρά την πηγή της Καλλιρρόης στην Αθήνα.

· Σύμφωνα με στοιχεία που παρέχουν ευρήματα (δεξαμενές και υδραγωγείο γύρω από το λόφο Νυμφών) εικάζεται ότι υπήρχε Νυμφαίο και στον λόφο αυτόν.

Με το χρόνο αυτά τα οικοδομήματα άρχισαν ιδίως στην ελληνιστική περίοδο να γίνονται επιβλητικότερα και πολυτελέστερα με κίονες, δεξαμενές, στοές κ.λπ. Ένα τέτοιο σπουδαίο οικοδόμημα ήταν το Νυμφαίο της Μιέξης στη Μακεδονία στο οποίο ο Αριστοτέλης δίδασκε τον Μέγα Αλέξανδρο[5], που φέρει σήμερα το όνομα Παλαιοσωτήρος στη "Βερριότικη βρύση", κοντά στη Νάουσα. Αυτό στην ουσία ήταν

σπήλαιο με σταλακτίτες που στην είσοδό του υπήρχαν λίθινα θρανία όπου ο Αριστοτέλης και δίδασκε. Τέτοιο κατασκευάστηκε και στην Κόρινθο με προ αυτού μεγάλη στοά. Αλλά και στην αρχαία Ολυμπία το φερόμενο ως μνημείο εξέδρας του Ηρώδη του Αττικού ήταν Νυμφαίο που έφερε μεγάλη αψίδα (ως αρχιτεκτονικό σχήμα εισόδου σπηλαίου) με ημιθόλιο στέγη και με μαρμάρινη επένδυση των τοίχων φέροντας δύο αγάλματα. Σε τέτοιο ακριβώς αρχιτεκτονικό σχέδιο με ημιθόλιο στέγη ήταν και το Νυμφαίο της Εφέσου που φέρεται πλέον να είχαν υιοθετήσει οι Ρωμαίοι τεχνικοί και αρχιτέκτονες της εποχής.

Ρωμαϊκά Νυμφαία

Τα ρωμαϊκά Νυμφαία καλούμενα Νυμφέουμ (εκ της λατινικής Nympheum) άρχισαν να ανοικοδομούνται περί τον 4ο αιώνα π.Χ.; Ήταν τεχνητά οικοδομήματα και χρησίμευαν ως ιερά, δεξαμένες ή εντευκτήρια. Τα περισσότερα ήταν εξαρτήματα ανακτόρων ή θερμών, όπως το νυμφαίο των κήπων του αυτοκράτορα Γαλλιηνού, το νυμφαίο του ανακτόρου του Δομιτιανού στο Παλατίνο λόφο και άλλα στον Κυρηνάλιο λόφο της Ρώμης. Γνωστό νυμφαίο στον Ελλαδικό χώρο ήταν το Νυμφαίο της αρχαίας Ολυμπίας ή αλλιώς γνωστό υδραγωγείο

του Ηρώδη του Αττικού κτισμένο στην αρχαία Ολυμπία το 160 μ.Χ.[6]

Με την παράλληλη ανάπτυξη των ψηφιδωτών άρχισαν τα νυμφαία της ελληνιστικής περιόδου κυρίως να κοσμούνται με πλούσιες ψηφιδωτές παραστάσεις όπως στην Αντιόχεια και Κωνσταντινούπολη. Έτσι σιγά - σιγά η επιβλητικότητα και ο πλούσιος πλέον διάκοσμός τους άλλαξε και τη χρήση τους μεταβάλλοντας σε τόπους τέλεσης γάμων. Με αυτή την αντίληψη απαντάται στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, όπως σημειώνει και ο Ιωάννης Ζωναράς «το καλούμενον νυμφαίον οίκον έτερον εις το τους γάμους γίνεσθαι».

Πηγή κειμένου: Βικιπαίδεια https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%85%CE%BC%CF%86%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CE%BD

Νυμφαία και Θεός Απόλλωνας

Στην αρχαία Ελλάδα, τα Νυμφαία, ήταν γνωστά ως οι χώροι που λατρεύονταν οι νύμφες. Θεωρούνταν ιεροί χώροι και πάντοτε η τοποθεσία η οποία βρίσκονταν έλκυε τους επισκέπτες, δημιουργώντας πρωτόγνωρα αισθήματα.

Οι νύφμες ήταν γυναικείες μορφές νεαρής ηλικίας, από Θεϊκή καταγωγή οι οποίες ζούσαν

στην άγρια φύση, στα βουνά, τα ποτάμια. Χαρακτηρίζονταν όλες από αστείρευτη ομορφιά και με τις μελωδικές του φωνές υμνολογούσαν τους Θεούς του Ολύμπου.

Οι Νύμφες χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες: 1) Δρυάδες, τις νύμφες των μοναχικών δέντρων, 2) Ναϊάδες, νύμφες των ποταμών και των πηγών και 3) Ορεστιάδες, νύμφες των βουνών.

Οι Νύμφες είναι ακόμα ξακουστές για τους έρωτες με τους Θεούς, όπως με τον Απόλλωνα. H επικρατέστερη ιστορία είναι αυτή με με το Θεό Απόλλωνα και τη Νύμφη Δάφνη, την οποία πολιορκούσε και κυνηγούσε επίμονα. Εκείνη όμως δεν άντεξε και παρακάλεσε τη μητέρα της

Γαία να τη βοηθήσει. Η μητέρα της εισάκουσε τις παρακλήσεις της και τη μεταμόρφωσε σε δέντρο. Τότε ο Απόλλωνας από τη στεναχώρια του, έκοψε ένα κλαδί του δέντρου και το στεφανώθηκε. Με διάφορες παραλλαγές γύρω από την ερωτική ιστορία του Θεού Απόλλωνας και της Δάφνης, συμπερασματικά ο όμορφος Θεός διάλεξε για στέμμα του το κλαδί της Δάφνης. Έκτοτε, είναι το σύμβολο του και τιμήθηκε πολλάκις από τους Έλληνες με δάφνες!

Στη Ρόδο συναντάμε νυμφαία απαράμιλλης ομορφιάς, στην αρχαία ακρόπολη του νησιού, στο λόφο του Θεού Απόλλωνα του Πυθίου ή Σμινθαίου και πίσω από το ναό του Δια. 

Πρόκειται για τέσσερα σπηλαιώδη ιερά, τα οποία είναι απόλυτα λαξευμένα μέσα στους βράχους, με ειδόσους για το καθένα, επικοινωνία μεταξύ τους και με ένα μεγάλο άνοιγμα ανάμεσα τους. Είναι τα νυμφαία αφιερωμένα στο Θεό Απόλλωνα. Επίσης στη Ρόδο, εκτός από την Αρχαία Ακρόπολη, Νυμφαία υπάρχουν και στην κοιλάδα του ροδινιού, λαξευτοί τάφοι, τμήματα του αρχαίου τείχους.

Δυστυχώς, η πρόσβαση στα Νυμφαία της Ρόδου είναι απαγορευμένη, καθώς οι είσοδοι έχουν κλειδωθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Παρόλα αυτά, δυο ημέρες το έτος, κάθε

χρόνο, ανοίγουν ώστε να τα επισκεφθεί το κοινό.

Εκείνες τις ημέρες, υπάρχει η δυνατότητα να περπατήσει ο κόσμος στα λαξευμένα βράχια και να ανακαλύψει τα μυστικά χιλιάδων ετών. Τέτοια μέρη, με απερίγραπτη ομορφιά και κρυμμένη ιστορία και παράδοση, δεν μπορούν παρά μόνο να παρασύρουν στο παραμυθένιο πλέγμα τους τον επισκέπτη έστω και για λίγες ώρες.

Εφόσον αναφερθήκαμε όμως στα Νυμφαία, στο λόφο του Θεού Απόλλωνα, ας κάνουμε μια αναφορά και στον ίδιο τον Απόλλωνα, η καταγωγή του οποίου έχει γίνει σημείο συζήτησης και αμφιβολίας αρκετές φορές. Πύθιος ή Σμινθέας;; Έχει άραγε να κάνει αυτή

αμφισβητήσιμη άποψη με τον τόπο προέλευσης, εξορίας ή κατοικίας του Απόλλωνα και κατά πόσο είναι αποδεδειγμένη ότι ο Απόλλωνας της Ρόδου ήταν ο Πύθιος; Ίσως θα έπρεπε να μας απασχολήσει το γεγονός ότι στη Ρόδο μια από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές εορτές ήταν τα “Σμίνθια”, γιορτή αφιερωμένη στον Απόλλωνα το Σμινθέα, ώστε να προστατέψει τις φυτείες από τους αρουραίους. (Σμίνθος = αρουραίος). Η γιορτή πραγματοποιούνταν κατά τη διάρκεια του μήνα Σμίνθιου, ο οποίος υπήρχε στο ημερολόγιο των Ροδίων και αντιστοιχούσε στον μήνα Πυανοψιώνα ή Μαιμακτηριώνα της Αττικής. Ακόμα ο Απόλλωνας ο Σμινθέα, φέρεται να

ξεκίνησε από τη Τροία και η λατρεία του γύρω από την Τροία, και στη Ρόδο, ήταν απόλυτα διαδεδομένη από τις επισκέψεις του Απόλλωνα.

Κάποιοι ισχυρίζονται πως απλά είναι επίθετα του Θεού, που περιγράφουν μια διφορούμενη μορφή, η οποία μεταλλάσσεται με το πέρασμα των χρόνων. Σεβόμενοι και αυτή την άποψη, πόσο ισχυρή είναι ότι το επίθετο του Απόλλωνα της Ρόδου ήταν “¨Πύθιος”;

Πηγή κειμένου: http://secretrhodes.gr/nimfea-kai-theos-apollonas/

Ρόδος: Σπήλαιο Νυμφαίο!!

Τα νυμφαία ιερά ήταν μέρη που λατρεύονταν οι

νύμφες στην αρχαιότητα, αυτές δηλαδή που η νεότερη παράδοση ονομάζει νεράιδες.

Αν ψάξετε για τις τοποθεσίες ανα την Ελλάδα που εντοπίστηκαν τέτοια ιερά θα διαπιστώσετε τις ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες που τα συνδέει με το περιβάλλον που βρίσκονται. 

Τόποι με ξεχωριστή ενέργεια και ατμόσφαιρα, πανέμορφη φύση, μέσα σε υπέροχα δάση, δίπλα σε ποτάμια ή το συνηθέστερο μέσα σε απόκρυφα σπήλαια. 

Είναι μια πρόκληση για τους ερευνητές και τους αλαφροίσκιωτους. 

Η μελέτη του κάθε ιερού και της ιστορίας του κρύβει πάντα μεγάλες εκπλήξεις. Έτσι και εδώ

στην Ρόδο το Νυμφαίο κοντά στους ναούς του Απόλλωνα της Αθηνάς και του Δια, στέκει ταπεινό και απαρατήρητο απο τους περισσότερους και βρίσκεται εκεί γεμάτο μυστικά, ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και ξεχωριστή ενέργεια παρόλο που η πρόσβαση σε αυτό είναι απαγορευμένη. 

Ίσως από τον φόβο μην εμφανιστούν ξανά οι Νύμφες και γίνουμε και εμείς νεραϊδοπαρμένοι.....

Πηγή κειμένου: http://rouvim.blogspot.gr/2014/02/blog-post_12.html

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: Ρουβήμ (ΡΟΔΟΣυλλέκτης)