ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΡΟΔΙΤΙΚΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ

ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΡΑΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Η Ρόδος το νησί του ήλιου δεν φημίζεται μόνο για τις φυσικές ομορφιές της, τα τουριστικά ενδιαφέροντα και αξιοθέατα, φημίζεται επίσης για τα εκλεκτά κρασιά της, η φήμη των οποίων χρονολογείται από την αρχαία εποχή.

Στη Ρόδο όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα το κρασί είναι μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς δεμένο με την ιστορία και την τέχνη μας ριζωμένο στα ήθη και τα έθιμα του λαού μας, αποτελεί έκφραση ενός ιδιαίτερου τρόπου ζωής που εξελίχθηκε αλλά δεν άλλαξε στο πέρασμα των αιώνων.

Ο οίνος τιμήθηκε στον τόπο μας σαν μια θεότητα ζωντανή, έξυπνη, γεμάτη ανθρωπιά και αρχοντιά. Την ζωντάνεψαν σε ομορφοστολισμένα αγάλματα σε αγγεία άφθαστης τέχνης την τραγούδησαν και την λάτρεψαν με το όνομα Διόνυσος.

Οι αρχαίοι Ρόδιοι όμως λάτρεψαν και τον κερδώο Ερμή, γνώριζαν την αξία του εμπορίου όπως μαρτυρούν οι γραπτές πηγές.

Η Ρόδος λόγω της γεωγραφικής θέσης της κοντά στην ασιατική ενδοχώρα της επέτρεψε να αποκτήσει μια σημασία στον ελληνικό κόσμο εντελώς δυσανάλογη προς την έκταση της και απετέλεσε ένα σπουδαίο σημείο επαφής, ανάμεσα στους Έλληνες και άλλους πολιτισμούς της ανατολής.

Κατά συνέπεια, η Ρόδος υπήρξε μια από τις πρώτες τοποθεσίες του Αιγαίου που δέχθηκαν την καλλιέργεια της αμπέλου και την οινοποίηση του καρπού της και είναι βέβαιο ότι η Ρόδος υπήρξε ο μεγαλύτερος έμπορος κρασιών και σιτηρών του 7ο π.χ. αιώνα βοηθούμενη σημαντικά από την ισχυρή της ναυτική δύναμη. Επίσης, χάρη σε αυτή της, τη ναυτική δύναμη που ίσως την όφειλε κατά μέγα μέρος στο εμπόριο του κρασιού, η Ρόδος ενθαρρύνθηκε αργότερα να αναλάβει ένα μαζικό διαμετακομιστικό εμπόριο δημητριακών που της απέφερε αφάνταστα πλούτη.

Τα φιλολογικά ή επιγραφικά κείμενα και τα αρχαιολογικά ευρήματα αποτελούν τις δύο κύριες πηγές στις οποίες ανατρέχουμε για να αντλήσουμε πληροφορίες για το εμπόριο των κρασιών στην αρχαιότητα.

Μαθαίνουμε ότι η διακίνηση και εμπορία των Ροδίτικων κρασιών την εποχή εκείνη του κρασιού γινόταν μέσα σε αμφορείς κυρίως, υπάρχουν όμως και ενδείξεις για την μεταφορά τους σε πίθους και λαϊνια. Η κατ' εξοχήν λειτουργία του ήταν η μεταφορές δια θαλάσσης κρασιού, αλλά και άλλων προϊόντων όπως λαδιού, ελιών, ξηρών καρπών κ.α. Η Ρόδος τότε βασιζόταν σε δικά της τοπικά προιόντα και αμφορείς. Απόδειξη αυτού είναι ότι λιγότερο από 5% από τις λαβές που βρέθηκαν στο νησί ήταν ξένες.

Οι αμφορείς έβγαιναν σε μία ποικιλία σχημάτων και χρωμάτων. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι που μας βοηθούν να ξεχωρίσουμε την προέλευσή τους. Όλα έχουν στενό στόμιο για να μπορούν να ταπωθούν με φελλό, δύο αντικριστά παράλληλες κάθετες λαβές και στο κάτω μέρος μία μυτερή βάση ή (cnob) που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν τρίτη λαβή στο το άδειασμα του περιεχομένου. Ευρήματα μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τέτοιου τύπου αμφορείς φτιάχνονταν από τον 7ο αιώνα Π.Χ.

Οι Ροδίτικοι αμφορείς του 4ου αιώνα Π.Χ. είναι πήλινα δοχεία οξυπύθμενα, με πάλ επιφάνεια, μυτερή βάση, απλό στόμιο και δύο σφραγισμένες λαβές με έντονη κλίση. Οι λαβές είναι μαρκαρισμένες με σφραγίδες που περιέχουν το τριαντάφυλλο ή το κεφάλι του θεού ήλιου "Ήλιος" (αυτά επίσης χρησιμοποιόντουσαν και σαν σύμβολα στα κέρματα της Ρόδου) συνοδευμένα και από δύο ονόματα. Το ένα ήταν το όνομα ενός αναγνωρισμένου κεραμίστα και το άλλο το όνομα ενός ετήσιου διορισμένου άρχοντα ή ιερέα (π.χ. επώνυμος ιερέας της Ρόδου) τα οποία χρησίμευαν ως σημείο αναφοράς τόπου και χρόνου προελεύσεως.

Εκείνη την εποχή πρέπει να υπήρχαν λίστες των αρχόντων και ιερέων που προσδιόριζαν την χρονολογία των κρασιών. Δυστυχώς όμως έως και σήμερα δεν έχουν ανακαλυφθεί αυτές οι λίστες.

Σχετικά με τους κεραμίστες, αυτοί χάραζαν το όνομα τους πάνω στον αμφορέα και δίπλα σε αυτό ένα τσαμπί σταφύλι ενδείξεις που μαρτυρούσαν ότι ο αμφορέας βγήκε από ροδίτικο εργαστήρι και το περιεχόμενο του από ροδίτικο αμπέλι.

Πέρασαν όμως πολλοί αιώνες από τότε για να υιοθετηθεί από τους Γάλλους η ένδειξη "Ονομασία Προέλευσης" που έχει καθιερωθεί σήμερα και ισχύει διεθνώς.

Πριν υιοθετηθεί ο προαναφερόμενος τύπος αμφορέα από του Ρόδιους, στα τέλη του 4ου αιώνα Π.Χ. κυκλοφορούσαν και αμφορείς με διαφορετικό σχήμα και με καμπυλωτές λαβές. Με τον χρόνο σταμάτησαν να τα χρησιμοποιούν.

Άρα λοιπόν αμφορέας σημαίνει καθαυτό εμπόριο και το ίδιο το σχήμα του είναι χωρίς αμφιβολία άμεσα συσχετιζόμενο με τον τρόπο μεταφοράς του. Αυτό βοηθά ώστε οι αμφορείς που είναι τοποθετημένοι οριζόντια σε δύο ή σε τρεις σειρές στα αμπάρια των πλοίων να σφηνώνουν μεταξύ τους με αποτέλεσμα να παρέχουν ισορροπία στο πλοίο και να αφήνουν ελάχιστο ανεκμετάλλευτο χώρο έτσι που να παρέχεται η δυνατότητα μεταφοράς μεγαλύτερου αριθμού αμφορέων.

Η μελέτη αυτών των αγγείων είναι το κλειδί της ιστορίας του κρασιού στην αρχαιότητα. Το σχήμα κάθε αμφορέα είναι χαρακτηριστικό μιας πόλης κράτους σε τέτοιο βαθμό που αποτελούσε συχνά και το νομισματικό της σύμβολο.

Σφραγισμένες τέτοιες λαβές ροδίτικων αμφορέων έχουν βρεθεί σε όλη τη περιοχή της Μεσογείου καθώς σε εκατοντάδες αρχαιολογικούς χώρους γύρω από τον Δούναβη, τον Εύξεινο Πόντο ακόμα και μέχρι την Ινδία.

Μερικοί σημαντικοί αριθμοί όπως οι 100.000 ενσφράγιστες ροδιακές λαβές που βρίσκονται στο μουσείο της Αλεξάνδρειας, οι εκατοντάδες ροδιακές λαβές που ανακαλύφθηκαν στην Σικελία στην Ίστρια του πόντου στην Καρχηδόνα, στην Αθήνα (40.000), στην Δήλο, στην Κρήτη, στην Κύπρο, στην Παλαιστίνη μαρτυρούν άμεσα τη μαζική και συνεχή εξαγωγή του κρασιού της Ρόδου προς την πλειονότητα των εμπορικών κέντρων του κόσμου. Επειδή όμως δεν έχουν βρεθεί οι λίστες που χρονολογούν τις σφραγίδες, οι χρονολογήσεις έχουν βασιστεί σε άλλοες μεθόδους δηλαδή από τις πόλεις που βρέθηκαν τα δοχεία και από του ηγέτες της τότε εποχής.

Αμφορείς που έχουν βρεθεί στην Καρθαγέγη και στην Κόρινθο πρέπει να είχαν κατασκευαστεί πριν από τα μέσα του 2ου αιώνα Π.Χ. εφόσον οι πόλεις είχαν τελείως καταστραφεί το 146 Π.Χ. και παρέμειναν εγκαταλελειμμένες πάνω από ένα αιώνα.

Οι 800 σφραγισμένες λαβές που βρέθηκαν μαζεμένες κάτω από τα χαλάσματα ενός κτιρίου στην Πέργαμο χρονολογούνται στις αρχές του 2ου και τέλη του 3ου αιώνα Π.Χ. Επιπλέον τα ονόματα των 40 ετήσιων αρχηγών στις σφραγίδες, μας βοηθούν στο να προσδιορίσουμε ακόμα καλύτερα τις χρονολογίες μεταξύ 220 έως 180 Π.Χ. Εφόσον δεν έχουν βρεθεί λίστες, οι αρχαιολόγοι έπρεπε να ανατρέξουν στον χρόνο και την ιστορία για να προσδιορίσουν την παραγωγή και την εμπορική εποχή.

Η Πέργαμος κάτω από τον βασιλιά Άτταλο Ι (241-197 Π.Χ) ανέπτυξε καλές σχέσεις με την Ρόδο μετά τα πρώτα χρόνια της αρχηγίας του. Γνωρίζουμε ότι δεν είχε καλές σχέσεις από την αρχή, διότι η Πέργαμος δεν είναι στην λίστα των χορηγών, για την αναστύλωση της Ρόδου μετά τον καταστροφικό σεισμό που ισοπέδωσε την πόλη το 226 Π.Χ.. Επιπλέον στοιχεία μας δείχνουν ότι με την επόμενη βασιλεία της Περγάμου (Εοθνημος ΙΙ 197-159 Π.Χ) οι δεσμοί με την Ρόδο για άλλη μία φορά έσπασαν και δεν υπήρχε εμπορική συναλλαγή.

Ο λόγος για την ύπαρξη τόσο μεγάλου αριθμού λαβών από αμφορείς στην Αλεξάνδρεια είναι οι στενοί δεσμοί μεταξύ Ρόδου και Αιγύπτου που την διοικούσαν έλληνες, απόγονοι του Πτολεμαίου ενός από τους στρατηγούς του Μ. Αλεξάνδρου.

Η παραγωγή αλλά και η εξαγωγή των χιλιάδων αμφορέων από την Ρόδο σε όλα τα προαναφερόμενα μέρη μαζί με το συστηματικό σφράγισμά τους για περισσότερο από δύο αιώνες πρέπει να έχει άμεση σχέση με τον τελωνειακό φόρο από τον οποίο η Ρόδος αντλούσε ένα μεγάλο μέρος των εσόδων της.

Τα κρασιά της Ρόδου λοιπόν κατά την αρχαιότητα ήταν ονομαστά και περιζήτητα γι αυτό και πολλά κράτη στην προσπάθεια τους να πουλήσουν το κρασί τους υιοθέτησαν τον χαρακτηριστικό τύπο των αμφορέων της Ρόδου όπως η Κύπρος στα ελληνιστικά χρόνια και η Κρήτη στην αυτοκρατορική περίοδο.

Σημαντικός αριθμός ροδίτικων αμφορέων σε πολύ καλή κατάσταση, βρέθηκαν στο ανελκυσθέν πλοίο Κυρήνεια που τώρα εκτίθεται στο Κάστρο των Κουρσάρων στην κατεχόμενη από τους Tούρκους ομώνυμη πόλη της Κύπρου, Κυρήνεια. Μέχρι και σήμερα το πλοίο Κυρήνεια αντιπροσωπεύει το πιο καλοσυντηρημένο σκαρί της Ελληνοκλασσικής περιόδου που έχει ποτέ βρεθεί. Οι αρχαιολόγοι χρονολογούν το ναυάγιο στα τέλη του 4ου αιώνα Π.Χ.

Επίσης κέρματα που βρέθηκαν στο ναυάγιο μας βοηθούν στον προσδιορισμό της χρονολογίας της βύθισης του πλοίου μεταξύ 310 και 300 Π.Χ. Επιπλέον άλλα ευρήματα καθημερινής χρήσεως του πληρώματος δηλώνουν ότι η Ρόδος ήταν το μητρικό λιμάνι.

Κατά το τελευταίο ταξίδι του, το αρχαίο πλοίο μετέφερε περίπου 20 τόνους εμπόρευμα, αποτελούμενο από 404 Ροδίτικους αμφορείς γεμάτους με κρασί και λάδι, 29 μυλόπετρες και σακιά από αμύγδαλα.

Το 1999, ένα άλλο ναυάγιο που βρέθηκε καταρρίπτει την μέχρι τώρα θεωρία ότι τα αρχαία χρόνια τα πλοία έπλεαν μόνο κοντά στα παράλια. Το πλήρωμα υποβρύχιων ερευνών του πλοίου Nauticos από το Αννόβερο, ανακάλυψε το πιο βαθύ αρχαίο ναυάγιο πού έχει ποτέ βρεθεί μεταξύ των δύο εμπορικών κέντρων της Ρόδου και της Αλεξάνδρειας. Αυτό ήταν ένα Ελληνικό εμπορικό πλοίο 2,300 ετών κάτω από την επιφάνεια της Μεσογείου. Το ναυάγιο βρέθηκε 300 μίλιαέξω από τα παράλια της Κορσικής, περίπου 10,000 πόδια κάτω. Το πλοίο ήταν γεμάτο από αμφορείς και το σχέδιο τους δείχνει ότι η προέλευσή τους ήταν η Ρόδος και η Κως και χρονολογούνται γύρω στο 2ο και 3ο αιώνα Π.Χ. Πιθανολογείται ότι το πλοίο πήγαινε από Ρόδο προς Αλεξάνδρεια.

Ανάμεσα στα αρχαιολογικά ευρήματα, πέρα από τους αμφορείς που αναφέραμε υπάρχουν και νομίσματα.

Ροδίτικα νομίσματα της εποχής του 408 π.χ. που βρέθηκαν στο ανάκτορο του ρωμαίου αυτοκράτορα Μarkus Aurelius απεικονίζουν αμφορείς, σταφύλια, κούπες κρασιού και κεφαλές του Διόνυσου και μαρτυρούν την ιστορία του Ροδίτικου κρασιού.

Όπως προαναφέρθηκε τα αρχαιολογικά ευρήματα, και τα φιλολογικά και επιγραφικά κείμενα μας δίδουν πολλά στοιχεία σχετικά με το εμπόριο των Ροδίτικων κρασιών στην αρχαιότητα.

Φιλολογικά και επιγραφικά κείμενα, γιορτές και συμπόσια

Η πρώτη αναφορά σχετικά με το Ροδίτικο κρασί ανήκει στον αθηναίο πολιτικό Αισχύνη ο οποίος αφού έχασε μια δίκη εξορίστηκε στη Ρόδο το 330 π.χ. Στην πέμπτη επιστολή του αναφέρει πως έμενε σε ένα μικρό σπιτάκι με κήπο στην Κάμιρο και ότι οι φίλοι του πρόσφεραν λάδι και μέλι και θαυμάσιο κρασί το οποίο εκτίμησε καλλίτερο και από το αθηναϊκό.

Ο Ρωμαίος Αulus Gellius που σπούδασε στην Αθήνα και αργότερα συνέγραψε τις λεγόμενες Αττικές Νύκτες αναφέρεται στον Αριστοτέλη που έζησε από το 384 π.χ. μέχρι το 322 π.χ. και ειδικότερα στο τελευταίο έτος της ζωής του. Όταν ήταν άρρωστος ο Αριστοτέλης, ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος, οι μαθητές του τον εκλιπαρούσαν να τους υποδείξει ποιος θα τον διαδεχθεί ως επικεφαλής της σχολής του. Υπήρχαν δύο υποψήφιοι ο Θεόφραστος από τη Λέσβο και ο Εύδημος από τη Ρόδο. Ο Αριστοτέλης τους παραπονέθηκε ότι το κρασί που έπινε δεν του έκανε καλό ήταν ανθυγιεινό και στυφό και έπρεπε να ψάξουν για ένα άλλο ξένο κρασί που να προέρχεται είτε από τη Ρόδο είτε από τη Λέσβο. Ζήτησε από τους μαθητές του να προμηθευτούν και τα δύο και θα διάλεγε αυτό που θα του άρεσε περισσότερο.

Πήγαν έψαξαν τα βρήκαν και τα έφεραν, τότε ο Αριστοτέλης αφού δοκίμασε το ροδίτικο είπε "Αυτό είναι πραγματικά ένα υγιεινό και ευχάριστο κρασί". Έπειτα δοκίμασε εκείνο από τη Λέσβο και είπε "και τα δύο είναι πράγματι πολύ καλά αλλά το κρασί από τη Λέσβο είναι πιο γλυκό". Όταν είπε αυτό οι μαθητές του δεν είχαν αμφιβολία ότι με διακριτικότητα είχε επιλέξει όχι μόνο το κρασί αλλά και τον διάδοχο του.

Ο μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης έγραψε κάποτε μια πραγματεία περί μέθης που διασώθηκε μόνο σε αποσπάσματα. Σε ένα από αυτά αναφέρεται στη Ρόδο. "Τα ματζούνια που ονομάζονται ροδιακά χρησιμοποιούνται σε διαγωνισμούς οινοποσίας για την ευχάριστη γεύση τους και γιατί επίσης όταν θερμανθούν κάνουν το κρασί πιο ελαφρύ. Αυτό συμβαίνει επειδή βάζουν μύρο, αρωματική αψιθιά και άλλα παρόμοια μυρωδικά σε νερό και έπειτα το ματζούνι για να βράσει. Όταν αυτό το υγρό προστεθεί στο κρασί προκαλεί λιγότερη μέθη. Και συνεχίζει "Το ροδίτικο ματζούνι φτιάχνεται με το να μουσκέψει κανείς μύρο, αρωματική αψιθιά, γλυκάνισο, χρυσάνθεμο, κάρδαμο και κανέλα μαζί. Το λικέρ που εξάγεται εμποδίζει τη μέθη σε τέτοιο βαθμό ώστε να εκτονώνει ακόμα και την ερωτική επιθυμία ηρεμώντας τα πνεύματα".

Όπως μας πληροφορεί ο Διόδωρος ο Σικελιώτης με την ίδρυση της νέας πόλης της Ρόδου, από την συνένωση της Λίνδου της Καμίρου και της Ιαλυσού οι Ρόδιοι έχτισαν προς τιμήν του θεού του κρασιού Διόνυσου ένα ναό, στο χαμηλότερο μέρος της πόλης κοντά στην αγορά και τον ονόμασαν ΔΙΟΝΥΣΙΟΝ.

Ο γεωγράφος Στράβωνας είδε το Διονύσιον τον 1ο π.χ. αιώνα και επαινεί τα τάματα και τα αφιερώματα του.

Τον 2ο αιώνα μ.χ. ο ρήτορας Αριστείδης και ο Ψευδολουκιανός αναφέρουν πάλι το Διονύσιον και τα έργα τέχνης αυτού.

Γύρω από τις γιορτές τις αφιερωμένες στο Διόνυσο μας πληροφορούν οι επιγραφές που βρέθηκαν στο νησί.

Σε ένα τιμητικό διάταγμα του 2ου αιώνα π.χ. για τον Διονυσόδωρο, αναφέρεται το όνομα Βάκχεια τα οποία γιορτάζονταν κάθε 2 χρόνια.

Σε ένα κατάλογο ιερέων που βρέθηκε στην Κάμιρο και ανήκει στον 1ο αιώνα π.χ. αναφέρονται επίσης Βακχικές γιορτές.

Σε δύο άλλες επιγραφές από την Κάμιρο η μία του 3ου αιώνα π.χ. η οποία λεει ότι ο ιερέας οφείλει να θυσιάσει ένα δαμάλι και ένα πρόβατο και η άλλη του 1ου π.χ. αιώνα λέει ότι οι ιερείς οφείλουν να θυσιάσουν ένα κατσίκι και ένα χρονιάρικο αρνί στον θεό Διόνυσο.

Γιορτές αφιερωμένες στον Διόνυσο ήταν και τα ονομαστά "Ροδίτικα Σμύνθια" η ονομασία τους προέρχεται από τη λέξη σμίνθος -ποντικός. Κάποτε όταν τα ποντίκια προξενούσαν ζημιές στα αμπέλια ο Διόνυσος τα σκότωσε και έτσι οι γιορτές γινόντουσαν εις ανάμνησιν του μύθου αυτού.

Η καλή φήμη της Ροδίτικης οινοπαραγωγής συνεχίστηκε μέχρι και την περίοδο της κατάληψης του Νησιού από τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννου 1309-1522 μ.χ.

Με τη κατάληψη της Ρόδου από τους Οθωμανούς το 1522 ύστερα από 177 μέρες πολιορκίας, άρχισε η συρρίκνωση της αγροτικής οικονομίας γενικά και ειδικότερα της αμπελοκαλλιέργειας λόγω αντικινήτρων προς τους αγρότες και προς τους Ροδίτες εμπόρους που επέβαλαν οι Οθωμανοί ως αντίποινα γιατί οι Ροδίτες συνέδραμαν τους Ιππότες κατά την πολιορκία του Νησιού από αυτούς, σε αντίθεση με τους κατοίκους των υπολοίπων Δωδεκανήσων που απολάμβαναν τα προνόμια των Οθωμανών.

Μερικές δεκαετίες αργότερα η αμπελουργία βρέθηκε στο ναδίρ όλων των εποχών.

Αργότερα οι Ιταλοί που διαδέχθηκαν τους Οθωμανούς κατακτητές, ενδιαφέρθηκαν να αναβαθμίσουν την γεωργία στη Ρόδο και να την μετατρέψουν σε ένα γεωργικό μοντέλο.

Κατά την περίοδο της ιταλοκρατίας τα αμπέλια της Ρόδου, αν και δεν ήταν συστηματική καλλιέργεια, αντιπροσώπευαν ένα μεγάλο μέρος της αγροτικής οικονομίας του Νησιού.

Ροδίτικα κρασιά και Αρώματα τα πρώτα κατά την κλασσική εποχή

Σε ένα Αθηναϊκό Συμπόσιο

Είναι η χρονιά του 433 π.χ. Η προχωρημένη άνοιξη της χρονιάς αυτής έχει κατακλύσει την πόλη της Αθήνας και ολόκληρο τον καταπράσινο Αττικό κάμπο με μοσχοβολιά.

Οι βροχές του χειμώνα συντέλεσαν τα δένδρα, τα φυτά τ' αγριολούλουδα και τ' άνθη μέσα στη πολιτεία που την περιζώνουν πανύψηλα τείχη ως τον πανέμορφο Πειραιά αλλά προπαντός έξω στον κατάφυτο κάμπο να πάρουν δύναμη ζωής και τώρα κατά τα μέσα του Μάη ν' αποπέμπουν πρωτοφανή ευωδιαστικό ύμνο κατά τ' αυγινό χρυσόφωτο δειλινό στον Αρχιτέκτονα του Σύμπαντος.

Γλυκό και μυρωμένο και τ' αποψινό δειλινό, χρυσοφωτισμένο από το πρόσωπο του βασιλιά ήλιου που καταδύεται μεγαλόπρεπος. Στην εξοχική έπαυλη ενός αρχοντάνθρωπου αθηναίου στο Χολαργό κοντά στην εξοχική κατοικία του Προέδρου της Αθηναϊκής Δημοκρατίας του Περικλή όπου γαληνεύει τις ώρες της σχόλης του με την Ασπασία, έχουν προσκληθεί για συμπόσιο άρχοντες, οικονομικοί και στρατιωτικοί παράγοντες του Αθηναϊκού κράτους, φιλόσοφοι και σοφιστές.

Ημικλινείς σε αναπαυτικά ανάκλιντρα επιδίδονται στα πλούσια και γευστικά εδέσματα που σερβίρουν δούλοι πολυτελώς ντυμένοι. Το χρυσό μαβί φως του καταδυόμενου ήλιου έχει εισχωρήσει από την τετράφυλλη πόρτα στην αίθουσα του συμποσίου που είναι καλυμμένη στις τρεις πλευρές της και στην οροφή με έξοχες παραστάσεις ζωγραφικής, ενώ οι τέσσερις κίονες που υποβαστάζουν τη στέγη της είναι χάρματα οφθαλμών με τα ιονικά τους κιονόκρανα με το βαθύ κόκκινο, μπλε, χρυσαφί και κίτρινο χρώμα και διεγείρουν τον αισθητικό συναισθηματισμό τους.

Οκτώ αυλητρίδες εισέρχονται και συνοδεία κιθάρας διαύλου και άρπας αφαρπάζουν με τους χαριτωμένους λικνισμούς τους τα μάτια των συνδαιτημόνων ενώ με το τραγούδι τους καίγονται οι καημοί που έχουν θρέψει πόθοι και όνειρα οι καρδιές τους. Είναι ώρα για ευθυμία.

Με το που τελειώνει το πρώτο μέρος του ενορχηστρωμένου τραγουδιού εγείρεται ο οικοδεσπότης και λεει:

"Άνδρες Αθηναίοι, το πνεύμα εντρυφεί στους ουρανούς της σοφίας, το σώμα ανασταίνεται με των εδεσμάτων την γεύση, η ψυχή ευτυχεί στη γαλήνη του θείου και η καρδιά μπαίνει στο χορό της ευθυμίας με τη θεϊκή ουσία του κρασιού. Τώρα θα γευθείτε τα καλλίτερα κρασιά της Μεσογείου, τα Ροδίτικα κρασιά".

Τρεις δούλοι κρατώντας ανά δύο αμφορείς ασημόχρωμους γεμάτους κρασιά μπαίνουν στην αίθουσα του συμποσίου και αμέσως οι καλλίγραμμες αυλητρίδες γεμίζουν τις κούπες των συνδαιτημόνων με το θείο δώρο του Διόνυσου δοκιμάζοντας και τα τρία είδη των κρασιών της Ρόδου.

Γεύση θαυμάσια ανακράζουν πολλοί συμποσιούντες. Κι αμέσως εμφανίζεται ο πλασιέ του εμπορικού "Οίκου κρασιών ΘΕΟΓΕΝΗΣ" του Πειραιά που έχει εμβέλεια σ' ολόκληρη τη Μεσόγειο κι έχει πάρει διαστάσεις πολυεθνικής εταιρείας, υπάλληλος ειδικός στην προβολή των προϊόντων:

"Το κρασί είναι θεοποιημένο ποτό με θεία γεύση" αναφωνεί ο διαφημιστής, "αφου μας το παρέχει ο θεός. Έχει ταυτισθεί με το Διόνυσο που μεριμνά για την ευθυμία των ανθρώπων για να ξεχνούν τα δεσμά και πολλές φορές τα άθλια της ζωής τους.

Δημιουργεί ανακούφιση, ευθυμία, και βάζει την καρδιά στο χορό της χαράς και φτερουγά τη ψυχή σε κόσμους άϋλους και μυθικούς. Κάθε μέρα λίγο κρασί φέρνει νηφαλιότητα για σωστές αποφάσεις Ενας των συνδαιτημόνων που πίνει γουλιά γουλιά το Ροδίτικο κρασί για να παρατείνει τη γευστική απόλαυση του διακόπτει το διαφημιστή και αναφωνεί: "Τι θεσπέσια γεύση! η οινοποσία με Ροδίτικα κρασιά είναι ποίηση, είναι λυρική γεύση σταλμένη από το θεό Διόνυσο.

Ο οίκος Θεογένη συνδέεται με οινοπαραγωγούς από πολλά μέρη και μάλιστα με Ροδίτες που έχουν γνήσια και φθηνά κρασιά, μεγάλο όγκο των οποίων προωθεί σε όλες τις ελληνικές πολιτείες τις διάσπαρτες σε όλη την Μεσόγειο, στο Αιγαίο, και στον Εύξεινο Πόντο αλλά ακόμα και σε ξένες των παραλίων της Αφρικής, της Αιγύπτου και της εγγύς Ανατολής.

Στον οίκο μας αυτό υπάγεται η ναυπηγοκατασκευαστική εταιρεία Πειραιά ελαφρών, μεταφορικών και πολεμικών σκαφών και ακόμα το εργοστάσιο κατασκευής πολεμικών όπλων, ασπίδων, ακοντίων, ξιφιδίων και κρανών. Επίσης κατασκευάζει εμπορικά, ολκάδες, φορτηγά και πλοία επιβατών που είναι περιζήτητα σε όλη την Μεσόγειο."

Η οινοποσία έχει ανεβάσει την ευθυμία στο συμπόσιο και έχει εξανεμίσει κάθε δυσθυμία και βαρυχειμωνιά στενοχώριας. Μόνο στο φωτόραμα της χαράς τους εμφανίζεται κάπου κάπου το ματωμένο του πολέμου στόμα, αλλά το θείο δώρο του Διόνυσου διώχνει το απαίσιο φάσμα του.

Η Σπάρτη δεν μπορεί να ανεχθεί την ισχύ και την προβολή του Αθηναϊκού Κράτους κι ο πόλεμος βρυχάται γύρω από την αίγλη της Αθήνας.

Και ο διαφημιστής συνεχίζει "Η μεταφορά των υγρών προϊόντων μας γίνεται, από την εγχώρια παραγωγή με ασκούς κατσικίσιων δερμάτων απόλυτα καθαρούς, ενώ οι εισαγωγές και εξαγωγές μας πραγματοποιούνται με τους καλλίτερους οξύρυγχους ροδίτικους αμφορείς και δευτερευόντως με τους αμφορείς της Θάσου και της

Τα ροδίτικα κρασιά δεν είναι μόνο το θείο ποτό του Διόνυσου είναι και σωτήριο φάρμακο. Ο μεγάλος Κώος Ιπποκράτης και όλοι γενικά οι γιατροί συνιστούν πως η λογική χρήση του κρασιού προλαβαίνει τα αγγειοκαρδιακά προβλήματα και βοηθά την λειτουργία της καρδιάς. Φορτώνονται από το λιμάνι της Ιαλυσού και σε 4 ημέρες με καιρό ταξιδεύσιμο φθάνουν στον Πειραιά. Οι σταφυλοπαραγωγοί του Κράτους της Ιαλυσού έχουν τους καλλίτερους αμπελώνες στους εύφορους κάμπους της ροδίτικης πολιτείας. Η Ιαλυσός είναι η γενέτειρα του περίφημου Διαγόρα και των Διαγοριδών του που έχουν πάρει σπουδαίες νίκες στην Ολυμπία και τ' αγάλματα του ίδιου, των παιδιών και των εγγονιών του κοσμούν την ιερή Αλτη. Αντίθετα το λιμάνι της Καμίρου συνεργάζεται με κοντινά μέρη, ενώ η Λίνδος επεκτείνει τις εμπορικές της δραστηριότητες σε όλη την ανατολική Μεσόγειο" (Σημείωση: Στο Ιαλύσιο Κράτος υπάγονταν οι κάμποι του Παραδεισίου, των Μαριτσών, της Παστίδας της Ιαλυσού, το Φαληράκι κι ο ψαλιδόκαμπος των Καλυθιών τ' Αφάντου και όλες οι καλλιεργήσιμές εκτάσεις στ' Ασγούρου.)

Οι αυλητρίδες ξαναμπαίνουν στο χορό. Η ευθυμία κορυφώνεται και όπως τελειώνει το δεύτερο μέρος του χορευτικού τους εμφανίζεται ο διαφημιστής με λαμπρό πρόσωπο: "Ανδρες Αθηναίοι ο οίκος κρασιού Θεογένη σας στέλλει δώρο δύο αμφορείς διαμαντένιου ροδίτικου σιτεμένου κρασιού είναι το κρυφό διαμάντι μας " Οι αυλητρίδες κερνάνε το κρασί και η ευθυμία γίνεται τρελή χαρά.

Αίφνης μπαίνει η καλλίστη των αυλητρίδων κι αρωματίζει τους συνδαιτημόνες με δύο τριών ειδών ροδίτικα αρώματα στα χέρια και στο μέτωπο κι ένας από αυτούς αναφωνεί:

"Ω νύμφη του Αιγαίου, κόρη του Ήλιου και ζηλευτή Ρόδος. Να πιείτε λοιπόν από το διαμαντένιο κρασί του ενάρετου Θεογένη και να ευχηθούμε το ματωμένο χέρι του πολέμου να μήν αγγίξει τις ψυχές μας, η Σπάρτη να λογικευθεί."

Οι αυλητρίδες εισορμούν στην αίθουσα του συμποσίου κι εκτελούν το τρίτο μέρος του ελκυστικού και χαριτωμένου χορευτικού προγράμματος τους.

Σήμερα εμείς είτε στο σπίτι μας είμαστε, είτε με την αγαπημένη μας συντροφιά, ας πιούμε ένα ροδίτικο ποτηράκι κρασί και για την υγειά μας και για κείνους που είχαν κάμει τη Ρόδο με τα κατορθώματα τους τα κρασιά τους και τα αρώματα τους να έχει διεθνή προβολή στον τότε κόσμο στιγμή που ο διαφημιστής την οργάνωση. Κι αμέσως εμφανίζεται ο πλασιέ του εμπορικού "Οίκου κρασιών ΘΕΟΓΕΝΗΣ" του Πειραιά που έχει εμβέλεια σ' ολόκληρη τη Μεσόγειο κι έχει πάρει διαστάσεις πολυεθνικής εταιρείας, υπάλληλος ειδικός στην προβολή των προϊόντων.

Το κρασί είναι θεοποιημένο ποτό με θεία γεύση αναφωνεί ο διαφημιστής, αφού μας το παρέχει ο θεός. Έχει ταυτισθεί με το Διόνυσο που μεριμνά για την ευθυμία των ανθρώπων για να ξεχνούν τα δεσμά και πολλές φορές τα άθλια της ζωής τους.

Δημιουργεί ανακούφιση, ευθυμία, και βάζει την καρδιά στο χορό της χαράς και φτερουγά τη ψυχή σε κόσμους άϋλους και μυθικούς. Κάθε μέρα λίγο κρασί φέρνει νηφαλιότητα για σωστές αποφάσεις Ένας των συνδαιτημόνων που πίνει γουλιά γουλιά το Ροδίτικο κρασί για να παρατείνει τη γευστική απόλαυση του διακόπτει το διαφημιστή και αναφωνεί:"Τι θεσπέσια γεύση! η οινοποσία με Ροδίτικα κρασιά είναι ποίηση, είναι λυρική γεύση σταλμένη από το θεό Διόνυσο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης του Dot. Umberto Soleri με τον τίτλο Ampelografia Rodia, η καλλιέργεια του αμπελιού το έτος 1928 ήταν ανεπτυγμένη σε ολόκληρο το Νησί και εκάλυπτε συνολικά 11.938 στρέμματα κατανεμημένα σε 16.831 αμπελοτεμάχια.

Οι περισσότερες πόλεις που αναφέρονται στον χάρτη, παρήγαγαν κρασί, και ήταν επί το πλείστον συγκεντρωμένες γύρω από το Αιγαίο και την Μαύρη Θάλασσα: Ρόδος, Κνίδος, Πάρος, Κολοφών, Χίος, Λέσβος, Ικος, Μέντε, Θάσος, Σινώπη, Χερσόνησος. Τα υπόλοιπα ονόματα σηματοδοτούν περιοχές όπου βρέθηκαν σφραγισμένες λαβές από εισαγόμενα δοχεία.

Ροδίτικοι αμφορείς 3ος αιώνας Π.Χ .

Ροδίτικοι αμφορείς. Τέλος 3ου και αρχές 1ου αιώνα Π.Χ. και αρχές 2ου αιώνα Μ.Χ. Οι πρώτοι δύο χρονολογούνται με βάση την σφραγίδα στις λαβές την εποχή του Θέστωρ και του Αρχέμβροτου. Το οξυπυθμενο δοχείο δεν ήταν σφραγισμένο.

Ζευγάρι από σφραγίδες με τριαντάφυλλο του Ρόδιου κατασκευαστή Ελλάνικου. Χρονολογείται την εποχή του Αριστονηδα, μήνα Αρταμήτιο

Ζευγάρι από παραλληλόγραμμες σφραγίδες του Ρόδιου κεραμίστα Αγοράναξ. Χρονολογείται την εποχή του Σώστρατου, τον μήνα Αρταμήτιο

Αμφορέας από την Ρόδο (αριστερά) και την Ρωμαϊκή Ισπανία, που βρέθηκαν σε χαλάσματα από την καταστροφή της Κορίνθου το 146 Π.Χ. Το Ρωμαϊκό δοχείο είναι ασφράγιστο. Το Ροδίτικο φέρει χαραγμένο το όνομα του Ϊμας και χρονολογείται την εποχή του Αυτοκράτη. Στο πίσω μέρος υπάρχουν στήλες από το ναό του Απόλλωνα της Κόρινθου, 6ος αιώνας Π.Χ.

Αρχαίο κελάρι στην Ρόδο. Στο πάνω μέρος μίας λαβής που έχει καθαριστεί κάτω αριστερά υπάρχει σφραγίδα με το Ρόδο και το όνομα του Ξενότιμου και χρονολογείται στον 3ο αιώνα Π.Χ. Αυτό το πραγματικά καταπληκτικό κελάρι βρέθηκε μέσα στην πόλη της Ρόδου το 1966 από την Ελληνική Αρχαιολογική υπηρεσία και περιέχει 137 Ροδίτικους αμφορείς σε σειρές με το στόμιό τους γυρισμένο προς τα κάτω.

Ασημένιο Ροδίτικο νόμισμα, 3ου αιώνα Π.Χ.

Ροδίτικα νομίσματα