Λίγα λόγια για τον ΜΕΣΑΝΑΓΡΟ μέσα από το Ιστολόγιο messanagros-rhodes.blogspot.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ

(ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΜΑΣ

ΙΩΑΝΝΗ ΜΠΙΛΛΗ)

Το χωρίον Μεσαναγρός κείται επί οροπεδίου του όρους Σκιάδι, υπό υψομετρικήν από θαλάσσης κλίμακα 379 μ. ,ΝΔ του Βάτι προς Δ με το Γεννάδι και προς Β με την Κατταβιά/ Απέχει 83 χλμ από την πόλη της Ρόδου.

Αι οικίαι του χωρίου μικραί και μονώροφοι ,πλαισιούμενοι από εκπάγλου καλλονής φισικά διαζώματα ,σαν τις αετοφωλιές, θεώμεναι από μακρόθεν, προκαλούν εις τον επισκέπτη όλως ιδιάζουσα φαντασμαγορίαν.

Το όνομά του προήλθε εκ του ετυμολογικού Αγρός, Αναγρός, Καταγρός, Μεσαναγρός. Το χωρίον τούτο από της δομήσεώς του  των κατοικιών του και της συνθέσεως αυτού εις ζώντα αυτοτελή συνοικισμό ,έφερε το όνομα Μεσαναγρός .

Οι πρώτοι οικιστές υπήρξαν οι Βασιλείς Πάγκουλος, Αλέξανδρος και ¨Ασαλλος των οποίων εχρησίμευε ως θερινή διαμονή, λόγω των εξωραϊσμένων με δένδρα, λουλούδια κτημάτων και αγρών, κατόπιν δε εγκαταστάθηκαν μονίμως μετά την καταστροφή των συνοικισμών Κιάουλα, Ευγάλες, Πήμαχο και πολλών άλλων.

Πότε ιδρύθη ο συνοικισμός αυτός, μας είναι άγνωστο. Εκ πολλών όμως ενδείξεων  προκύπτει  ότι η χρονολογία της συστάσεως του ανάγεται εις προχριστιανικούς χρόνους . Μαρτυρείται  περιτράνως από το κατά το έτος 1474 υπό του Μεγάλου Μαγίστρου ΒΑTTISTA ORSINI ΕΚΔΟΘΈΝ ΔΙΆΤΑΓΜΑ κατά το οποίον οι κάτοικοι του Μεσαναγρού  ήταν υποχρεωμένοι να καταφεύγουσι στο φρούριον της Κατταβιάς.

 Από ένα κιβώτιο τέχνης του 5ου αιώνα τηρούμενον εις την εντός του χωρίου παλαιοτάτην εκκλησία Κοίμηση της Θεοτόκου, εξ αγγείων και ληκύθων προχριστιανικής εποχής ,εντός των οποίων υπήρχε τέφρα των καιομένων νεκρών, όπου σε ένα εξ αυτών υπάρχει έξωθεν επιγραφή  με όνομα Αργυρή.

  Ο Μεσαναγρός είναι χωρίο ιστορικό ,προνομιούχο ,διότι κατείχε εξέχουσα θέση μεταξύ των άλλων γειτονικών χωριών Ευγάλες, θα,  Αϊφανιά και Πήμαχο  και απόδειξη είναι ότι τα άλλα χωριά έχουν καταστραφεί από επιδρομές  και ο Μεσαναγρός   επέζησε.

 Το κλίμα είναι υγιεινόν  με ψυχρό χειμώνα και δροσερό καλοκαίρι.

Την Κοίμηση της Θεοτόκου επεσκέφθη κατά το έτος 1947 ο καθηγητής Αρχαιολογίας κ. Ορλάνδος ,όστις επέδειξεν  ιδιαίτερον ενδιαφέρον δια το κιβώτιον, το βαπτιστήριον, δια μία εικόνα παριστάνουσα τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν ,φιλοτεχνιθείσαν το έτος 1850 Ο έξωθεν χώρος εχρησιμοποιείτο ως νεκροταφείον ως το έτος 1920. Η εκκλησία είναι του 3ου αιώνα. 

ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΡΟΔΟ

Τον 19ο αιώνα φθάνουν στο νησί διάφοροι Ευρωπαίοι περιηγητές οι οποίοι μας περιγράφουν την οικονομική και πολιτιστική εξαθλίωση των κατοίκων. Μεταξύ τους και ο Viktor Guerin που πέρασε απ’ τα χωριά και αρχίζει το βιβλίο του με την αφιέρωση «-Αφιερώνεται-Στις σκιές των σοφών της ελληνοτραφούς Ευρώπης που ήρθαν προσκυνητές, μελέτησαν και ύμνησαν τα κλέη και την οικουμενική διάσταση της Ρόδου». Και τελειώνει γράφοντας «Είθε να έχω συμβάλλει από τη δική μου αδύναμη πλευρά, ώστε να γίνει καλύτερα γνωστό το περίφημο αυτό νησί, που, και ξεπεσμένο από τη δόξα του όπως είναι, αλίμονο! σήμερα, όμως φαίνεται γεμάτο ακόμη από ενδιαφέρον και μνήμες. Κανένα άλλο νησί του Αρχιπελάγους δεν υπήρξε και από τη φύση του πιο ευνοημένο και ταυτόχρονα κατάμεστο από συμβάντα. Κανένα άλλο δεν έχει παίξει στην σκηνή της ιστορίας ένα ρόλο λαμπρότερο».
Μας ενημερώνει για τη ζωή και της ασχολίες των κατοίκων, για την μελισσοκομία την γεωργία την κτηνοτροφία και την αλιεία, όπως επίσης και για το κυνήγι, λαγούς, πέρδικες και τα κοπάδια από τα ελάφια της ποικιλίας «τάμα-τάμα» που συναντά, κυρίως στην περιοχή της Νότιας Ρόδου. Επίσης αναφέρεται στα δάση και στα φυτά. Ιδιαίτερη εντύπωση του κάνει το πεύκο, το οποίο φυτρώνει μεν πολύ εύκολα, αλλά παραμένει αδύνατο και λεπτοκαμωμένο. Δεν μοιάζει με τα χοντρόκορμα πεύκα που συνάντησε στη Κορσική. Αυτό το λεπτοκαμωμένο πεύκο παρατηρείται περσότερο στη Νότια Ρόδο λόγω της λειψυδρίας. Σε αντίθεση με τα Κυπαρίσσια που ανταγωνίζονται τις λεύκες της Γαλλίας. Λυπάται όμως για την αλόγιστη υλοτομία που γίνεται από τους Τούρκους και έτσι όπως λέει το νησί κινδυνεύει να χάσει τον πλούτο του. Μας δίνει επίσης και τις θέσεις διάφορων μνημείων που συνάντησε. Περνώντας από τα χωριά του Δήμου Νότιας Ρόδου, αναφέρει τα αρχαία ερείπια και το Ιπποτικό φρούριο που συναντά στο χωριό Ασκληπιειό, την ωραία πεδιάδα με τους αιωνόβιους ελαιώνες ανάμεσα στους οποίους είναι κτισμένο το χωριό Βάτι. Συναντά τον ωραίο Ιπποτικό πύργο που έστεκε ακόμα στο Γεννάδι, και λέει για την απομονωμένη θέση που βρίσκεται το χωριό Μεσαναγρός και πώς για αρκετά χρόνια είχε αγνοηθεί από τους Τούρκους, ξεφεύγοντας έτσι τη φορολογία. Στη Λαχανιά αναφέρει τα ερείπια δύο κατεστραμμένων χωριών, το μεγαλόπρεπο Ιπποτικό φρούριο, το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής και τα ερείπια της αρχαίας πόλης Ιξίας, καθώς και το ωραίο πευκόφυτο δάσος της περιοχής. Στην Κατταβιά μας λέει για το φρούριο που συναντά. Στην Απολακκιά αναφέρει τα ερείπια της Αγίας Αναστασίας στη θέση Ζωναρά που βρέθηκε προσφατα σε ανασκαφή και το ερειπωμένο φρούριο. Περιγράφει στην περίτεχνη διακόσμηση των μαρμάρων της Αγίας Ειρήνης στην Αρνίθα και το δάσος που περιβάλει την Προφύλια το οποίο είναι γεμάτο από ελάφια και αγριοκάτσικα. Τέλος, στο χωριό Ίστριος αναφέρεται στο εκκλησάκι του Άγιου Μερκούριου.

ΑΡΧΕΙΑ  ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ  ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ

ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΑΞΕΩΝ

Στην Κοινότητα Μεσαναγρού  το πιο παλιό βιβλίο αρχείου ‘Το βιβλίο Πράξεων΄ αρχίζει το έτος 1932  και έχει πρώτη ημερομηνία 10/10/1932. Η πρώτη συνεδρίαση έγινε την 1η Νοεμβρίου 1932,όπως φαίνεται από το πρακτικό¨ Πρώτη συνεδρίαση¨ υπό την προεδρία του δημάρχου κ.Τρ. Καραγιάννη και με σκοπό να σκεφθεί επί τη βάσει των δημαρχιακών υποθέσεων και εργασιών και θέσει αυτάς εις την λογική. Δεν υπάρχουν υπογραφές του Δημοτικού Συμβουλίου και Γραμματέα.

Από την 1/11/1932 έως 1/3/1937 όλα τα πρακτικά είναι γραμμένα στα Ελληνικά. Άλλος Δήμαρχος για ένα διάστημα είναι ο κ.Ιωάννης Χατζηιωάννου .

Από 7/3/1937 αρχίζουν τα πρακτικά να γράφονται στα ιταλικά και χρησιμοποιείται άλλο πρακτικό. Από το 1940 έως το 1945 δε λειτουργούν συμβούλια λόγω κατοχής.

Από 15/2/1945 έως 29/5/1945 δήμαρχος  είναι ο κ. Τρ. Καραγιάννης και τα πρακτικά ξαναγράφονται στα Ελληνικά.  Ακολουθεί πρακτικό με ημερομηνία 29/5/1945 ου ονομάζεται εκλογικόν και ο παλαιός δήμαρχος παραδίδει στον νέο Δήμαρχο  κ. Ηλία Καραγιάννη . Ο κ. Ηλίας Καραγιάννης παραμένει δήμαρχος έως  την 1/10/1950 που απεβίωσε και αναλαμβάνει ο κ. Ι. Βαλασάκης .Τέλος από 20/5/1951 αναλαμβάνει  δήμαρχος ο κ. Στ. Βατενός.  Τελευταίο πρακτικό που υπάρχει στο βιβλίο αυτό  είναι το υπ ΄αρ. 25/15/12/1951.

ΜΗΤΡΩΟ  ΑΡΡΕΝΩΝ

 Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει τους γεννηθέντες από του έτους 1863 μέχρι και του έτους 1955. Οι εγγραφές αρχίζουν το 1948 με τον νόμο 517/1948 που οι Δωδεκανήσιοι γίνονται Έλληνες. Πρώτος εγγραφέντας ο Βασίλειος Μπίλλης του Εμμανουήλ  και της Χριστίνας ,έτος γεννήσεως 1863 και τελευταίος ο Χατζηκοσμάς Δημήτριος του Σωτηρίου και της Χρυσάνθης ,γεννηθείς το 1955.

ΜΗΤΡΩΟ ΘΗΛΕΩΝ

Πρώτη εγγραφείσα  η Κυπριώτη Τριανταφύλλα του Λουκά και της Ειρήνης και τελευταία η Αυγουστάκη –Χατζηκώστα Αθανασία γεννηθείσα το 1961.

ΔΗΜΟΤΟΛΟΓΙΟ

Τα ονόματα στο βιβλίο αυτό είναι γραμμένα στα Ιταλικά.

ΓΡΑΠΤΟΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΝ ΔΟΣΙΤΟΛΟΓΙΟΝ

Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν τα ονόματα των χωριανών που πρόσφεραν χρήματα  για κοινωφελή έργα και τα ονόματα αυτών που δεν πρόσφεραν.

«Εντός αυτού καταχωρείται η δράσις των ευ ηγμένων Κοινοτικών μελών  υπέρ ιερών  και ευγενών σκοπών ,υπέρ των φιλανθρωπικών  Κοινοτικών Ιδρυμάτων ,καθώς και η αντίδραση των δυσαγώγων  οίτινες  παντί τρόπω επιπροσθούνται  ως εμπόδια εις εκάστην Κοινωφελή και Κοινοτικήν ενέργειαν».

Συντάσσεται δημαρχεύοντος του κ .Ηλία Καραγιάννη και αρχίζει με την περί Σχολικού οικοπέδου συνδρομικήν  ενέργεια. Φέρει ημερομηνίαν  13/12/1946.

Περιλαμβάνει 5 πράξεις . Η πρώτη αφορά το σχολικόν οικόπεδο (ημερομηνία 16/12/1946)  και η 5η ανακηρύσσει ευεργέτην της Κοινότητας τον συγχωριανόν μας κ.  Κυριάκον Πιλληρή , κατοικον Αμερικής).

Διαβάζοντας τα αρχεία παρακάτω βλέπει κανείς τη χρησιμότητα του ¨Γραπτού Δοσιτολογίου¨. Όταν άρχισε να κτίζεται το  καινούριο Σχολείο κλήθηκαν οι κάτοικοι να συνεισφέρουν χρήματα. 55 κάτοικοι προσέφεραν τον οβολό τους, άλλος περισσότερα και άλλος λιγότερα. 7 αρνήθηκαν να συνεισφέρουν για κάποιους λόγους. Τα ονόματα και αυτών που πρόσφεραν γράφονται στο Βιβλίο καθώς και τα ονόματα αυτών που δεν πρόσφεραν. Οι μεν συνεισφέροντες επαινούνται (Εξαίρομεν τους ευγενείς συνδρομητάς  οίτινες  προσφέρουσι υπέρ ιερών σκοπών).

Οι αρνηθέντες να συνεισφέρουν αναφέρονται( Οι άμουσοι και οπισθοδρομικοί ,οι παράσιτοι και τα ζιζάνια της Κοινότητος ,τα οποία εννοούσι να στηρίζουν την πλάτη αυτών επί των ωμοπλατών άλλων συνανθρώπων  των ,τα άχθη αρούρης της Κοινωνίας).

Ένας εξ αυτών μεταμεληθείς προσήνεγκε φράγκα…..

Σκληρά λόγια αλλά έτσι θα έπειθαν όλους να συνεισφέρουν.

ΚΩΔΙΚΑΣ  ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Από την Εκκλησιαστική Επιτροπή της Κοινότητας Μεσαναγρού φυλάσσεται  «Κώδικας των λογαριασμών της Ιεράς Εκκλησίας του χωρίου Μεσαναγρού η Κοίμησης της Θεοτοκου θεωρουμένων ετησίως¨

Ημερομηνία έναρξης το 1858..

Περιλαμβάνει καταγραφή των ιερών σκευών ,αμφίων και κτημάτων της εκκλησίας ,Στο αριστερό μέρος φαίνονται τα ¨Εσοδα και στο δεξιό τα Εξοδα .Κατ ΄ έτος εθεωρείτο, ελέγχοντο οι λογαριασμοί και υπογράφετο από την Επιτροπή. Επίσης ελέγχετο από την Ιερά Μητρόπολη Ρόδου. Φαίνονται τα ονόματα των αρχιερέων, ιερέων και αρχιμανδριτών.

Το 1867 υπογράφει ο Αρχιμανδρίτης Κύριλλος ,ενώ το 1904 υπογράφει ο Πρωτοσύγκελος Χρυσόστομος. Είναι γραμμένος με διαφορετική μελάνη και τελευταία εγγραφή έγινε στις 25/1/1947. Τα ¨Εσοδα προήρχοντο από το Παγκάρι, δίσκο, αφιερώματα, κάλαντα ,λάδι, σιτάρι επαρχιακό επίδομα ,γεωργικό συμβούλιο και διάφορους φόρους. Το 1930 τα Έσοδα ανήρχοντο σε 9.121 φράγκα.

Με τα χρήματα αυτά εκαλύπτοντο τα Έξοδα( Αρχιερατική επιχορήγηση, μισθοδοσίες δασκάλων, ενοίκια οικιών δασκάλων και ιερέων, διάφορα έξοδα και δάνεια . Το 1930 τα έξοδα ανήρχοντο σε 9.121 φράγκα, όσα δηλαδή και τα έσοδα.

Ο Φωτισμός  τα παλιά χρόνια

Ηλεκτρισμός στο χωριό δεν υπήρχε και ο φωτισμός των σπιτιών γινόταν  με ίδια μέσα. Λάμπες πετρελαίου και καντήλια. Σε κάθε σπίτι υπήρχαν οι λάμπες πετρελαίου ,που άναβαν μόλις σκοτείνιαζε. Το φως τους ήταν αμυδρό ,ίσα ίσα για να φωτίζει το σπίτι.. Η λάμπα αποτελείτο από δύο μέρη. Το κυρίως μέρος, όπου έμπαινε  το πετρέλαιο και το φυτίλι ,και το γυαλί, που κάλυπτε το αναμμένο φυτίλι ,για να φωτίζει καλύτερα. Το γυαλί μαύριζε τακτικά  και χρειαζόταν καθάρισμα ή σπούσε από τις απότομες αλλαγές θερμοκρασίας. Αν ψήλωνες ή χαμήλωνες τη φλόγα , με το μηχανισμό που υπήρχε.

Με το λίγο φωτισμό βολεύονταν όλοι στο σπίτι. Και όταν κοιμόντουσαν η λάμπα χαμήλωνε το φωτισμό ή έσβηνε  και έμενε αναμμένο το καντήλι. Το δράμα ήταν για μας τους μικρούς που προσπαθούσαμε να γράψουμε και να διαβάσουμε. Το φως λίγο ,τα λάθη αρκετά και ο δάσκαλος αυστηρός. Πόσες φορές δεν έσπασε το γυαλί την ώρα που διαβάζαμε  και το διάβασμα πήγαινε στράφι…Καθισμένοι κατάχαμα γύρω από το σουφρά , έπιπλο χαμηλό ,στρογγυλό , που χρησίμευε σαν τραπέζι ,γράφαμε  και διαβάζαμε τα μαθήματά μας  υπό το φως της λάμπας. Το λιγοστό φως δε στάθηκε εμπόδιο να μάθουμε γράμματα . Όταν θέλεις όλα γίνονται.

Πρόβλημα υπήρχε και στους δρόμους του χωριού τη νύχτα ,όταν κυκλοφορούσαμε. Φώτα δεν υπήρχαν και ιδίως το χειμώνα τα πράγματα ήταν δύσκολα. Υπήρχαν βέβαια τα φανάρια ,που φώτιζαν με λάδι αλλά και οι πυρσοί. Τυλίγαμε γύρω από ένα ξύλο πανί, το βουτούσαμε στο πετρέλαιο ,το ανάβαμε και πηγαίναμε στον προορισμό μας.

Αργότερα ήρθαν τα Λουξ, που τα χρησιμοποιούσαν σε πιο μεγάλους χώρους ,όπως στα καφενεία ή όταν γίνονταν χοροί και γλέντια. Αυτά φώτιζαν περισσότερο ,αλλά το μειονέκτημά τους ήταν ο αμίαντος που μετέδιδε το φως και σπούσε εύκολα.

Αρχές του -70 ήρθε το φως στο χωριό. Τα πράγματα άλλαξαν. Οι λάμπες χάθηκαν και τώρα στολίζουν τις γωνιές των σπιτιών, σαν πολύτιμα κειμήλια.

Η μονόλιθος  κολυμβήθρα  στην Παλαιοχριστιανική εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στον Μεσαναγρό

Στην πλατεία του χωριού υψώνεται ο ιερός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 13ου αιώνα. Είναι κτισμένος στα ερείπια τρίκλιτης  βασιλικής του 6ου αιώνα. Μέσα στο ναό βρίσκεται η μονόλιθος  κολυμβήθρα . Σας παραθέτουμε τι αναφέρει ο Αν. Ορλάνδος. «…Αλλά το πλέον εντυπωσιακό λείψανο της παλαιάς βασιλικής αποτελεί μεγάλη μονόλιθος κολυμβήθρα, λαξευθείσα  επί τεμαχίου λευκού μαρμάρου διαστάσεων 0,92χ0,89χ0,40. Η κολυμβήθρα αυτή, απολαμβάνουσα  μεγάλου σεβασμού υπό των φιλοθρήσκων  κατοίκων , έχει εξωτερικώς και εσωτερικώς το σχήμα του σταυρού. Την κολυμβήθρα αφιέρωσαν εις τη βασιλική  ευλαβείς πιστοί ,οίτινες ηθέλησαν να μείνωσιν ανώνυμοι. Τούτο μας διδάσκει η επί της άνω επιφανείας του χείλους επιγραφή, της οποίας το κείμενο έχει ως εξής.

Υπέρ ευχής κε σωτιρίας  ων ύδεν ο Θεός τα ονόματα.

Η μορφή των κιονοκράνων, η τέχνη των ,ως και τα γράμματα της επιγραφής της κολυμβήθρας, τάσσουσι τη βασιλική εκ την οποίας προέρχονται εις τον 5ο μ.Χ. αιώνα ». (ΟΡΛΑΝΔΟΣ 1948).

ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΑΓΙΣΤΡΟΥ  ΤΟ 1479

Σε διάταγμα που εκδόθηκε με σκοπό την εφαρμογή σχεδίου άμυνας των κατοίκων του νησιού από τον Μεγάλο  Μάγιστρο   D  Aubusson  το 1479 , δεν εμφανίζονται οι οικισμοί Αρνίθας , Ιστρίου , Προφύλιας  και Μεσαναγρού, στη Νότια πλευρά του νησιού.

Η μη εμφάνιση  των χωριών αυτών , ίσως οφείλεται στον κακακλυσμό που έγινεν την εποχή αυτή και πολλά χωριά έπαθαν μεγάλες καταστροφές. Επίσης πολλές φορές παραλείπονται και άλλα χωριά που δεν έχουν φρούρια .

Ο Μεσαναγρός δεν φαίνεται να είχε κάστρο για να προστατεύονται οι κάτοικοι ,γιατί βρισκόταν σε ευνοϊκή θέση. Υπάρχει όμως περιοχή στο χωριό που λέγεται Παλιόκαστρο και υπάρχουν κάποια ερείπια.

"ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΒΑΣΙΛΙΚΕΣ ΜΕΣΑΝΑΓΡΟΥ"

ΑΠΟ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥ  Ι.ΒΟΛΑΝΑΚΗ

Παράλληλα με τα παράκτια αυτά κέντρα, η νησιωτική ύπαιθρος εμφανίζει ένα πυκνό δίκτυο
μικρότερων οικισμών, είτε στις πλαγιές χαμηλών λόφων, είτε κοντά σε μικρά αγκυροβόλια.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της δεύτερης κατηγορίας αποτελεί η περιοχή Μεσαναγρού της Ν. Ρόδου.22 Κάτω από τη μεσαιωνική εκκλησία του χωριού ανακαλύφθηκε μία ευρύχωρη
παλαιοχριστιανική βασιλική, η οποία αποτελούσε το κέντρο του παλαιοχριστιανικού οικισμού, τμήματα του οποίου επίσης αποκαλύφθηκαν. Είναι αξιοσημείωτο πως σε ακτίνα 7 χιλιομέτρων από το χωριό αποκαλύφθηκαν τουλάχιστον άλλες 9 βασιλικές. Ωστόσο, η ελλιπής μελέτη και δημοσίευση του υλικού τους δεν μας επιτρέπει να απαντήσουμε με σιγουριά εάν τα μνημεία αυτά σχετίζονταν με αντίστοιχους αγροτικούς οικισμούς, ή αν ανήκαν σε κάποια αγροικία, λειτουργούσαν ως προσκυνήματα ή μικρά μοναστήρια.

ΠΗΓΗ: http://messanagros-rhodes.blogspot.com/