Κέρος
Η Κέρος είναι ένα ημιορεινό, απόκρημνο νησί συνολικής έκτασης 15 τ. χλμ. το οποίο βρίσκεται 1,5 ν.μ. ΝΑ του Πάνω Κουφονησιού. Ψηλότερη κορυφή του είναι το βουνό του Παπά (432 μ.). Η ακτογραμμή της Κέρου, μήκους 27 χλμ., δεν παρουσιάζει έντονο διαμελισμό. Ετσι μόνο σε ελάχιστα σημεία της, στη Ν και στην ΒΑ πλευρά σχηματίζονται φυσικοί λιμένες και όρμοι. Σήμερα οι μόνες ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας στο νησί είναι κάποιες καλύβες κτηνοτρόφων που το επισκέπτονται περιοδικά, καθώς και δυο μικρά ξωκλήσια στις θέσεις Κονάκια και Παναγίτσα. Αγροτικοί χωματόδρομοι διασχίζουν την κεντρική βουνοπλαγιά μα είναι στενοί και σε πολλά σημεία δύσβαστοι. Διανοίχτηκαν για να εξυπηρετούν τους ποιμένες αφού στην Κέρο ζουν περισσότερα από 7.000 αιγοπρόβατα ελεύθερης βόσκησης. Από το Πάνω Κουφονήσι η Κέρος τις νύχτες με φεγγάρι μοιάζει με γυμνή ξαπλωμένη γυναίκα. Το ανθρώπινο αυτό σχήμα, το τόσο ευδιάκριτο στην κορυφογραμμή του νησιού εικάζεται ότι ενέπνευσε τους κατασκευαστές των περίφημων γυναικείων ειδωλίων του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού. Για τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Κέρου βλ. Ενότητα Πολιτισμός.
Κέρος Κυκλάδων
Η Κέρος είναι νησί των Κυκλάδων[1], το οποίο βρίσκεται νοτιοανατολικά της Νάξου, νότια του Κουφονησίου (2 ν.μ.) και βορειοδυτικά της Αμοργού με ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ορεινή, άγονη, χωρίς πηγές πόσιμου νερού και χωρίς δυνατότητες εύκολης πρόσβασης, διαθέτει ως κυριότερο πέτρωμα το μάρμαρο και μάλιστα το λευκό και λεπτόκοκκο επικρατεί των άλλων. Η επιφάνειά της εκτιμάται στα 15,042 τ.χλμ. ενώ έχει μήκος ακτών 27 χιλιόμετρα[2].
Κατά τον Μεσαίωνα η Κέρος χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο πειρατών ενώ στα νεότερα χρόνια και ως το 1952 αποτελούσε ιδιοκτησία της μονής της Παναγίας Χοζοβιώτισσας της Αμοργού και εν συνεχεία περιήλθε στη Γεωργική Υπηρεσία. Τμήματα της έκτασής της δημοπρατούνται ως κτηνοτροφικοί κλήροι σε τακτά χρονικά διαστήματα σε βοσκούς. Σήμερα ανήκει στην Αμοργό και από το 1992 είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος[3]. Μαζί με το Κουφονήσι, την Ηρακλειά και τη Σχοινούσα λόγω της ποικιλία των μεσογειακών οικοσυστημάτων που τα χαρακτηρίζουν, τη σημασία που έχουν για τα μεταναστευτικά πουλιά και ενδημικά είδη καθώς και για τη πλούσια θαλάσσια ζωή έχει χαρακτηριστεί ως βιότοπος CORINE[4]. Η Κέρος από το 1968 είναι ακατοίκητη[2].
Ιστορία
Η Κέρος στην αρχαιότητα ονομαζόταν Κάρος, Κέρεια ή Κερία, με την πρώτη αναφορά του ονόματός του να γίνεται το 425 π.X. σε μια επιγραφή με τα ονόματα των φορολογουμένων συμμάχων της Αθηναϊκής δημοκρατίας[1].
Στα δυτικά του νησιού και στην τοποθεσία Κάβος Δασκαλιού έχει εντοπιστεί πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων που χρονολογούνται από την εποχή του Κυκλαδικού πολιτισμού, μεταξύ αυτών και πολλά κυκλαδικά ειδώλια, κάτι που κάνει τους ερευνητές να υποθέτουν ότι στο νησί υπήρχε κατά την Πρωτοκυκλαδική εποχή λατρευτικό κέντρο παρόμοιας εμβέλειας με το Ιερό του Απόλλωνος στη Δήλο στα κλασικά χρόνια. Σημαντικά θεωρούνται ο "Αρπιστής" και "ο Αυλητής" που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας καθώς και το επιβλητικό ειδώλιο (ύψους 1,40 μ.) της "Μεγάλης Μητέρας"[5].
Στην απέναντι νησίδα Δασκαλιό έχει εντοπιστεί εκτεταμένος οχυρωμένος οικισμός της ίδιας εποχής. Λόγω του πολιτιστικού της πλούτου αυτού έχει λεηλατηθεί επανειλημμένα κατά το παρελθόν από λαθρανασκαφείς αρχαιοκάπηλους[6]. Από εκεί προέρχεται ο λεγόμενος «Θησαυρός της Κέρου», παλαιότερα στην συλλογή Ερλενμαγερ και σήμερα, το μεγαλύτερο τμήμα του, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Συστηματικές ανασκαφές διενεργήθηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1963, το 1967. Ευρήματα από την Κέρο εκτίθενται στο Μουσείο της Νάξου.
Κέρος: «Το αρχαιότερο νησιωτικό ιερό στον κόσμο»
Σύμφωνα με δημοσίευμα των Times
Για νέα εντυπωσιακά ευρήματα που εντοπίστηκαν στην Κέρο, κάνει λόγο δημοσίευμα των Times. Σύμφωνα με τον ιστότοπο της αγγλικής εφημερίδας, μία από τις πιο αινιγματικές αρχαίες θέσεις στην Ελλάδα αποκαλύπτει νέα επίπεδα πολυπλοκότητας μετά από μια δεκαετία έρευνας.
Πρόκειται για την εύρεση μιας εντυπωσιακής κλίμακας κι ενός δρόμου (μονοπατιού) που συνέδεε τον πετρώδη λόφο Κάβο της Κέρου με τη βραχονησίδα Δασκαλιό, περιοχές οι οποίες στην αρχαιότητα συνδέονταν μεταξύ τους με μια λεπτή λωρίδα γης (και τον καταποντισμένο σήμερα δρόμο). Τα ευρήματα, όπως αναφέρει το δημοσίευμα, χρονολογούνται την εποχή των Πυραμίδων της Αιγύπτου.
«Το αρχαιότερο νησιωτικό ιερό στον κόσμο», σύμφωνα με τον γνωστό Βρετανό αρχαιολόγο Σερ Κόλιν Ρένφριου, που ερευνά εδώ και χρόνια την περιοχή, βρίσκεται στο απόμερο και ακατοίκητο νησί της Κέρου στα νότια των Κυκλάδων, μεταξύ Νάξου και Σαντορίνης, επίσης σημαντικά κέντρα της Εποχής του Χαλκού. Όπως αναφέρουν οι Times, εκεί όπου ο δρόμος συναντά την απότομη πλαγιά του Κάβου, οι πρόσφατες ανασκαφές έχουν φέρει στην επιφάνεια μια σκάλα, που ανεβαίνει την πλαγιά προς τις δυο περιοχές όπου γίνονταν οι «τελετουργικές εναποθέσεις».
Πρόκειται για τις εναποθέσεις εκατοντάδων σπασμένων κομματιών από μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια, καθώς και από μαρμάρινες λεκάνες και ασυνήθιστα κεραμικά αγγεία πόσης κρασιού, που φέρουν το παρατσούκλι «σαλτσιέρες» εξαιτίας του σχήματός τους. Είναι εντυπωσιακό ότι σχεδόν κανένα από τα μαρμάρινα κομμάτια δεν «κολλάει» με άλλο και κανένα ολόκληρο ειδώλιο ή αγγείο δεν έχει βρεθεί, αλλά ούτε και κάποιο ίχνος από θραύση στη γύρω περιοχή, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα κομμάτια έρχονταν στον Κάβο ήδη σπασμένα από άλλο μέρος.
Επιπλέον, κανένα από τα 500 και πλέον κομμάτια ειδωλίων ή τα 2.500 περίεργα κομμάτια μαρμάρινων λεκανών δεν έχει βρει το ταίρι του σε κάποιο κυκλαδικό αντικείμενο που εντοπίστηκε αλλού ή αποκτήθηκε μέσω της αγοράς παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων. «Φαίνεται ότι υπήρχε ένα είδος υποχρέωσης να φέρνουν ένα κομμάτι σπασμένου ειδωλίου και να το αποθέτουν στο ιερό νησί της Κέρου, πιθανότατα διαμένοντας μερικές μέρες στο Δασκαλιό κατά τη διάρκεια της ολοκλήρωσης της τελετής», είχε υποθέσει πριν έξι χρόνια ο Καθηγητής Ρένφριου (The Times, June 18, 2011).
Το ύφος της κεραμικής, αλλά και οι ραδιοχρονολογήσεις, αποδεικνύουν ότι οι τελετουργικές εναποθέσεις έγιναν κυρίως μεταξύ 2750 και 2550 π. Χ., με σταδιακή μείωση στον επόμενο ενάμιση αιώνα. Η πρόσφατα ανακαλυφθείσα σκάλα είναι «συνομήλικη» της τελετουργικής δραστηριότητας.
Σημειώνεται ότι στη νησίδα Δασκαλιό έχουν εντοπιστεί από το 2008 τα κατάλοιπα πέτρινου τελετουργικού κτηρίου μήκους 16 μ., που χρονολογείται μεταξύ 2550 και 2400 π. Χ. και το οποίο εγκαταλείφθηκε περίπου το 2000 π. Χ. Σύμφωνα με τον κ. Ρένφριου, είναι «το μεγαλύτερο γνωστό κτήριο της Πρωτοκυκλαδικής Περιόδου», η δε περιοχή «έχει την πιο εντυπωσιακή δημόσια αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες για την εποχή, που όμοιά της δεν υπάρχει πουθενά στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου».
Επιπλέον, όπως είχε γίνει γνωστό το 2008, μέσα στο κτήριο εντοπίστηκαν τρία χάλκινα τσεκούρια, τα οποία ζυγίζουν περισσότερο από ένα κιλό, γεγονός πολύ σημαντικό για τη μεταλλουργία του νησιού, που πιθανόν έπαιξε τον ρόλο της στη σπουδαιότητα της εγκατάστασης, ενώ ένα μικρότερο κυκλικό κτήριο στο Δασκαλιό, που έκρυβε 350 θαλάσσια βότσαλα στο εσωτερικό του και βρέθηκε στην ίδια ανασκαφική περίοδο, δείχνει τελετουργικές πρακτικές και στη θέση της σημερινής βραχονησίδας.
 |
| Θραυσμένα ειδώλια από τον Θησαυρό της Κέρου που βρίσκονται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. |
«Η σημασία του ιερού της Κέρου ως το πρώτο σημαντικό θρησκευτικό κέντρο στο Αιγαίο της Εποχής του Χαλκού ενισχύεται από τα νέα ευρήματα στην εγκατάσταση του Δασκαλιού» δήλωσε πρόσφατα ο κ. Ρένφριου, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα. «Οι κύριες τελετουργικές εναποθέσεις σπασμένων μαρμάρινων ειδωλίων και αγγείων, καθώς και κεραμικών αγγείων πόσης, έγιναν στον Κάβο της Κέρου, χωρίς να συνοδεύονται από την παρουσία εντυπωσιακών κατασκευών ή κάποιου μεγάλου συγκροτήματος κτηρίων», τόνισε ο Βρετανός Καθηγητής, συμπληρώνοντας: «Αντίθετα, αυτά τα μνημειώδη κτήρια κατασκευάστηκαν στον οικισμό του Δασκαλιού, ο σχεδιασμός και τα μνημειώδη χαρακτηριστικά του οποίου τώρα αρχίζουν να γίνονται κατανοητά. Ήταν σαφώς το σημαντικότερο τελετουργικό κέντρο των Κυκλάδων στο κέντρο του Αιγαίου από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π. Χ., αναμφισβήτητα κάπου 500 χρόνια νωρίτερα από οποιοδήποτε άλλο τελετουργικό κέντρο στο προϊστορικό Αιγαίο».
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου