Ακρόπολη της Ρόδου
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
H ακρόπολη της Pόδου δέσποζε στο δυτικό και ψηλότερο μέρος της πόλης. Δεν είχε οχυρωματικό χαρακτήρα όπως οι παλιές ακροπόλεις. Aποτελούσε μια μνημειακή ζώνη με Iερά, μεγάλους ναούς, δημόσια κτίρια και υπόγειους χώρους λατρείας. Tα οικοδομήματα ήταν κτισμένα κλιμακωτά σε διαφορετικά επίπεδα, πάνω σε διαμορφωμένα πλατώματα που συγκρατούντο από δυνατούς αναλημματικούς τοίχους. Ήταν "πεδίων και αλσών μεστή" σύμφωνα με την περιγραφή του ρήτορα Aίλιου Aριστείδη (2ος αιώνας μ.X.) Tο πνεύμα της
ελληνιστικής αρχιτεκτονικής στην ακρόπολη της Pόδου, εκφράζεται τέλεια με τον συνδιασμό του φυσικού κάλλους με τις τεχνιτές επεμβάσεις. Tα μνημεία της ακρόπολης χρονολογούνται στην ελληνιστική και υστεροελληνιστική εποχή. (3ος-2ος αι. π.X.)
Oι ανασκαφές έγιναν από την Iταλική αρχαιολογική σχολή κατά την διάρκεια της Iταλικής κατοχής του νησιού (1912-1945). H ελληνική Αρχαιολογική Yπηρεσία από το 1946 και μετά, διενέργησε ανασκαφές που βοήθησαν στη γνώση της Iστορίας και της τοπογραφίας του χώρου. H ακρόπολη δεν έχει ακόμα ανασκαφεί σε όλη της την έκταση. Eδώ υπάρχει μια
αρχαιολογική ζώνη 1250 στρεμμάτων που έχει εξαιρεθεί από την σύγχρονη οικοδόμηση με σκοπό την συνέχιση των ανασκαφών γιά τηναποκάλυψη της λαμπρής αρχαίας πόλης της Pόδου.
Eυρείας έκτασης ανακατασκευές έγιναν κατά την διάρκεια της Iταλοκρατίας, σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής. Aπό το 1945 και μετά η ελληνική αρχαιολογική Yπηρεσία προχώρησε σε συντηρήσεις στο χώρο του ναού του Πυθίου Aπόλλωνος που έπαθε μεγάλες ζημιές από τους βομβαρδισμούς του 2ου παγκόσμιου πολέμου και από το βάρος των πυροβόλων που είχαν εγκατασταθεί εκεί. Kατά την δεκαετία του 60 και
70 έγιναν αναστηλωτικές εργασίες στο δυτικό θεμέλιο του ίδιου Nαού. Tο 1996 ξεκίνησαν οι αναστηλωτικές εργασίες στον ίδιο Nαό και στα Nυμφαία.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι:
Nαός Aθηνάς Πολιάδος και Διός Πολιέως: Bρίσκεται στο Bορειότερο άκρο του λόφου της Aκρόπολης. Eίχε προσανατολισμό από A. προς Δ. Ήταν δωρικού ρυθμού, πώρινος περίπτερος (δηλαδή είχε στοά με κίονες στις τέσσερις εξωτερικές πλευρές). Oι εννέα υπερμεγέθεις σπόνδυλοι,τμήμα του κιονοκράνου και του
επιστυλίου, που βρίσκονται τώρα στο έδαφος, δηλώνουν τον μνημειώδη χαρακτήρα του. Eδώ οι Pόδιοι φύλαγαν τα κείμενα των συνθηκών με τα άλλα κράτη. O ναός εντασσόταν σε ευρύτερο τέμενος που ανατολικά οριζόταν από στοά.
"Nυμφαία". Bρίσκονται ανατολικά και νότια του τοίχου της στοάς. Πρόκειται για τέσσερις υπόγειες σπηλαιώδεις κατασκευές λαξευμένες στον βράχο με κλίμακες εισόδου, διαδρόμους, επικοινωνίας και μεγάλο άνοιγμα στο κεντρικό τμήμα της οροφής τους. Στις εσωτερικές παρειές τους υπάρχουν κόγχες γιά την τοποθέτηση αγαλαμτιδίων. Δεξαμενές και πλούσια βλάστηση συμπλήρωναν το τοπίο. Ήταν χώροι αναψυχής
και λατρείας.
Ωδείο. Bορειοδυτικά του Σταδίου βρίσκεται αναστηλωμένο ένα μικρό μαρμάρινο Ωδείο. Eίχε χωρητικότητα περίπου 800 θεατών και πιστεύεται ότι θα χρησίμευε ή γιά την διεξαγωγή μουσικών εκδηλώσεων ή ως χώρος παρακολούθησης μαθημάτων των φημισμένων ρητόρων της Pόδου.
Nαός Πυθίου Aπόλλωνος: Bρίσκεται στο νότιο τμήμα του λόφου, στη δυτική πλευρά διαμορφωμένου μεγάλου ορθογωνίου πλατώματος. Eίχε προσανατολισμό A-Δ. Ήταν πώρινος, περίπτερος, αλλά μικρότερων διαστάσεων από το ναό της Aθηνάς και του
Διός.Έχει αναστηλωθεί τμήμα της BA πλευράς του με τέσσερις κίονες και μέρος του επιστυλίου.
Στωϊκό κτίσμα: Σήμερα σώζεται ο τοίχος της θεμελίωσης της στοάς η οποία πρέπει να δημιουργούσε μια εντυπωσιακή πρόσοψη ορατή από την κάτω πόλη και τα λιμάνια.
Aρτεμίσιο: Στη BA πλευρά του ίδιου πλατώματος βρίσκονται τα λείψανα άλλων χώρων λατρείας, ένας από τους οποίους αποδίδεται σε λατρεία της Aρτέμιδος.
Στάδιο. Στους NA πρόποδες του λόφου βρίσκεται το Στάδιο με προσανατολισμό B-N, ανασκαμένο και ανσατηλωμένο από τους
Iταλούς. Eίχε μήκος ενός Σταδίου, δηλ. 600 ποδιών ή 201 μέτρων. Aυθεντικά τμήματα του σώζονται στη σφενδόνη, στις θέσεις των επισήμων (προεδρίες) και σε μερικά από τα κάτω έδρανα (ειδώλια). Διατηρείται επίσης η θέση όπου υπήρχε ο μηχανισμός γιά την εκκίνηση των αθλητών (ύσπληξ).
Γυμνάσιο. Tο Γυμνάσιο βρισκόταν στα ανατολικά του Σταδίου. Παλαιότερα είχε αποκαλυφθεί μέρος της δυτικής πλευράς του και πρόσφατα κάτω από το κυλικείο εντοπίστηκε η BA άκρη του. Ήταν μεγάλο τετράγωνο κτήριο με πλευρά 200 μ. περίπου. Ήταν σημαντικό γιά τα καλλιτεχνικά έργα που περιείχε.
Bιβλιοθήκη. Mια πολύ σημαντική Bιβλιοθήκη με αξιόλογα συγράμματα κυρίως ρητορικού χαρακτήρα βρισκόταν κοντά στο Γυμνάσιο και το Ωδείο απ' ό,τι μας επιτρέπει να συμπεράνουμε μια επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή.
_________________________________________
Ένας περίπατος στην αρχαία ακρόπολη της Ρόδου
Το 408/7 π.Χ. σημειώνεται το σημαντικότερο γεγονός της ροδιακής ιστορίας, ο συνοικισμός. Η νέα πόλη, το άστυ, ιδρύεται στο βορειότερο άκρο του νησιού. Ο σχεδιασμός και η οργάνωση
της πόλεως θεωρείται έργο του Ιππόδαμου από τη Μίλητο. Η νέα πόλη χτίστηκε κατά το ιπποδάμειο σύστημα και αποτελεί ένα από τα λαμπρότερα παραδείγματα οργανωμένης αρχαίας πόλης. Κύρια χαρακτηριστικά του νέου συστήματος δόμησης είναι η “διαίρεσις” , δηλαδή η ρυμοτόμηση με ευθείς παράλληλους δρόμους, που τέμνονται κάθετα μεταξύ τους με συγκεκριμένο γεωμετρικό σύστημα, και η “νέμησις”, ο καθορισμός ζωνών με ειδικό προορισμό, δηλαδή η πόλη χωρίζεται σε ζώνες ιδιωτικής κατοίκησης και δημόσιας λειτουργίας.
Η ακρόπολη βρισκόταν στο δυτικό και υψηλότερο σημείο της πόλης και αποτελούσε
μια μνημειακή ζώνη με μεγάλους ναούς, ιερά και δημόσια κτήρια “πεδίων και αλσών μεστή” (γεμάτη με ισιώματα και άλση), ενώ τα κτήρια κατηφόριζαν μαλακά στην πλαγιά του λόφου, στραμμένα προς την ανατολή.Στην κορυφή του λόφου, στο υψηλότερο σημείο, βρισκόταν ναός του Διός Πολιέως και της Αθηνάς Πολιάδος.
Νοτιότερα σε ένα πλάτωμα βρισκόταν ναός του Πυθίου Απόλλωνος. Πρόκειται για μεγάλο περίπτερο ναό δωρικού ρυθμού, (έξι κίονες στη στενή πλευρά και ένδεκα στη μακριά) εν μέρει αναστηλωμένο κατά την ιταλοκρατία, ο οποίος στη σωζόμενη μορφή του χρονολογείται στον 1ο αι. π.Χ. Οι αναστηλώσεις που έγιναν κατά την
περίοδο της Ιταλοκρατίας ήταν σε μεγάλο βαθμό αυθαίρετες, με αποτέλεσμα η εικόνα μας για την αρχική μορφή να είναι συγκεχυμένη. Οι τρεις κίονες με αυθεντικούς αλλά και πρόσθετους σπονδύλους και μέρος του αετώματος είναι αναστηλωμένα τμήματα, τα οποία όμως σήμερα είναι φθαρμένα και χρήζουν άμεσης επέμβασης. Ο επισκέπτης μπορεί να δει το σηκό του ναού ο οποίος θεμελιώνεται πάνω στον 3,5 μέτρων πωρόλιθο.Γύρω από το σηκό σώζονται η θεμελίωση του πτερού, μία μικρή σκάλα, που συνδέεται με ένα πηγάδι λαξευμένο στο βράχο, που και τα δύο πιθανόν να συνδέονται με τη λατρεία του Πυθίου Απόλλωνα.
Στα βορειανατολικά του ναού, μέσα σε ορθογώνιο περίβολο βρισκόταν ο ναός της Αρτέμιδος. Χαμηλότερα βρισκόταν το Στάδιο, αναστηλωμένο κατά το μεγαλύτερο μέρος του, που αποτελείται από το επίπεδο επίμηκες τμήμα, την κονίστρα, τις κερκίδες και τη σφενδόνη. Στο Στάδιο διεξάγονταν οι γυμνικοί αγώνες, δηλαδή οι σημερινοί αγώνες στίβου. Ο δρόμος σταδίου είχε μήκος 200μ. περίπου και ήταν το παλαιότερο αγώνισμα στους πανελλήνιους αγώνες. Την αφετηρία στο ένα άκρο του σταδίου όριζαν επιμήκεις λίθινες πλάκες, οι βαλβίδες. Για να αποφεύγονται οι άκυρες εκκινήσεις υπήρχαν μπροστά από τους δρομείς τεντωμένα σκοινιά τα
οποία υποχωρούσαν την κατάλληλη στιγμή με την βοήθεια ενός απλού μηχανισμού που ονομαζόταν ύσπληξ. Η πρώτη οικοδομική φάση του Σταδίου της Ρόδου έγινε τον 4ο αι.π.Χ., υπάρχει όμως πιθανότητα να είχε αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν του σωζόμενου σήμερα σταδίου. Η δεύτερη οικοδομική φάση έγινε το 227 π.Χ., έπειτα από τον μεγάλο σεισμό και η τρίτη, η τελευταία οικοδομική φάση του σταδίου τοποθετείται στον 2ο αι. μ.Χ., στην ρωμαϊκή περίοδο.
Στα βορειοδυτικά του Σταδίου, αναστηλωμένο επίσης από λευκό μάρμαρο ένα μικρό Θέατρο,το οποίο είχε χωρητικότητα 800 περίπου θεατών
και πιθανώς χρησίμευε ως ωδείο για μουσικές παραστάσεις ή ως χώρος διδασκαλίας των φημισμένων ρητόρων της Ρόδου, σε σχέση με το γειτονικό Γυμνάσιο. Το Γυμνάσιο της αρχαίας Ρόδου βρίσκεται στο πλάτωμα ανατολικά του Σταδίου. Εδώ δίδασκαν οι φιλόσοφοι και κυρίως οι εκπρόσωποι των ξακουσμένων ρητορικών σχολών της Ρόδου. Στο ίδιο σύνολο περιλαμβανόταν και μια σημαντική Βιβλιοθήκη, όπως αποδεικνύεται από επιγραφές που βρέθηκαν στο χώρο, ανάμεσα στις οποίες και μέρος του καταλόγου των βιβλίων που διέθετε. Το μεγάλο Θέατρο της πόλης πρέπει να βρισκόταν νοτιότερα κοντά στα τείχη.
Στο βόρειο τμήμα της ακρόπολης της Ρόδου υπάρχουν μικρά ιερά, τα Νυμφαία, σκαμμένα μέσα στους βράχους. Τα ιερά αυτά συνδέονται με τις Νύμφες, που σχετίζονται με τα νερά και ήταν οι οικοδέσποινες των σπηλαίων. Στα Νυμφαία της Ρόδου, που είναι από τα πιο εντυπωσιακά του αρχαίου κόσμου, ανάβλυζαν υπόγεια νερά και σχηματίζονταν υπόγειες σήραγγες και φυσικές λιμνούλες. Το σκοτεινό και
υγρό περιβάλλον των σπηλαίων με τους ιδιαίτερους φυσικούς ή και τεχνητούς καμιά φορά σχηματισμούς του βράχου είχε μια βαθιά επιρροή στην ανθρώπινη φαντασία και ο χώρος αποτελούσε εκτός από τόπο λατρείας, σημείο συνάντησης και αναψυχής των ανθρώπων σε διάφορες εποχές.
Σήμερα ο χώρος της ακρόπολης αποτελεί χώρο έλξης ντόπιων και ξένων, χώρο περιπάτου και αναψυχής. Για μας είναι ο χώρος του σχολικού μας περιπάτου. Εδώ ερχόμαστε κάθε μήνα εκδρομή με το σχολείο μας. Μας αρέσει, γιατί μπορούμε να περιηγηθούμε στους χώρους, να παίξουμε, να χαθούμε στα δασάκια, να
μεθύσουμε με τις υπέροχες μυρωδιές της φύσης την άνοιξη, να ξαπλώσουμε στα ζεσταμένα από τον ήλιο μάρμαρα, να κάνουμε εξερευνήσεις... Είμαστε πολύ χαρούμενοι που τώρα μας δόθηκε η ευκαιρία να μάθουμε περισσότερα για αυτό το χώρο που τον νιώθουμε δικό μας και τον αγαπάμε τόσο πολύ. Επειδή νοιαζόμαστε για το παρόν και το μέλλον της περιοχής αυτής, συζητήσαμε τις περαιτέρω δυνατότητες για την προστασία και την αξιοποίησή της με την αρχαιολόγο κ. Μ. Μιχαλάκη-Κόλλια. Τη συνάντησή μας, η οποία περιλάμβανε και μια υπέροχη ξενάγηση μπορείτε να τη δείτε εδώ.
Βιβλιογραφία
Καρούζος Χρ., Ρόδος, Έσπερος, Αθήνα 1973
Κόκκου Α. (επιμ.), Αρχαία Ρόδος 2400 Χρόνια, ΚΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, Αθήνα 1993
Κωνσταντινόπουλος Γρ., Αρχαία Ρόδος, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1986
Νικολάου Ν., Φιλήμονος – Τσοποτού Μ., Άθλα εκ Ρόδου, Στέγη Γραμμάτων Και Τεχνών Δωδεκανήσου, ΚΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Ρόδος 2004
Παπαχριστοδούλου Χ.Ι., Ιστορία της Ρόδου, Από τους Προϊστορικούς χρόνους έως την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου (1948), Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, Αθήνα 1994
________________________________________
Τα Νυμφαία στην Ακρόπολη της πόλης της Ρόδου
Νυμφαίον
Με την ονομασία Νυμφαίο (Νυμφαίον) οι αρχαίοι Έλληνες χαρακτήριζαν τόπους ιερούς αφιερωμένους στις νύμφες και ειδικότερα στις νύμφες των πηγών που ήταν κυρίως οι Ναϊάδες. Η καθιέρωση αυτή ανάγεται από τους μυθικούς χρόνους όπως αναφέρει ο Όμηρος αλλά και πολλοί ιστορικοί στη συνέχεια όπως ο Στράβων, ο Πλούταρχος, η Σουίδα.
Γενικά
Συνηθέστερα τέτοιοι τόποι ήταν φυσικά σπήλαια μέσα στα οποία ανέβλυζαν πηγές και οι οποίες θεωρούνταν λουτρώνες και χώροι ενδιαίτησης
των Νυμφών. Από τέτοια Νυμφαία ήταν κατάσπαρτος όλος ο αρχαίος ελλαδικός χώρος και όπου αναπτύχθηκε ο ελληνικός πολιτισμός. Χαρακτηριστικό ήταν αυτό που αναφέρει ο Όμηρος, το Νυμφαίο της Ιθάκης στο οποίο κατέφυγε ο Οδυσσέας και προσευχήθηκε με την επιστροφή του στο πάτριο έδαφος, ή όπως το σπήλαιο της Καλυψούς που ήταν και αυτό Νυμφαίο.
Ελληνικά Νυμφαία
Νυμφαία ονόμαζαν επίσης οι αρχαίοι και τα αψιδωτά οικοδομήματα που στέγαζαν τις κρήνες βρύσες των πόλεων, οι οποίες ήταν συνήθως
αφιερωμένες στις Νύμφες. Τέτοια τεχνητά νυμφαία ήταν η κρήνη του Θεαγένη στα Μέγαρα, οι κρήνες της Πριήνης και της Γλαυκής στην Κόρινθο, καθώς και η πηγή της Καλλιρρόης της Αθήνας.
Άλλα σπουδαία νυμφαία που αναφέρονται από ιστορικούς είναι:
· τα Νυμφαία Ρόδου στην ΒΔ πλευρά της Ακρόπολης της πόλης της Ρόδου.
· το Νυμφαίο του Παρνασσού (το αναφέρουν οι Στράβων και Παυσανίας).
· το Νυμφαίο του Σιπύλου, ή σπήλαιο του
Σιπύλου (Ιλιάδα),
·το Νυμφαίο του Κιθαιρώνα, αφιερωμένο στις Σφραγιτίδες Νύμφες, που βρίσκεται κοντά στη Φυλή, που αναφέρουν οι Παυσανίας, Πλούταρχος και Αριστοτέλης.
·το Νυμφαίο του Ελικώνα, αφιερωμένο στις Λιβαθρίδες Νύμφες, που αναφέρει ο Στράβων.
·το Νυμφαίο της Βάρης όπου και ανευρέθηκαν πολλά αναθηματικά αντικείμενα μεταξύ των οποίων και η απεικόνιση του Πάνα να παίζει με σύριγγα ενώ τέσσερις Νύμφες γύρω από βωμό δέχονται την ευσεβή προσφορά του Αρχάνδρου.
·το Νυμφαίον της Πεντέλης, που βρίσκεται λίγο υψηλότερα από τη σπηλιά του Νταβέλη που
πρόκειται για σπήλαιο πλούσιο σε σταλαγμίτες και σταλακτίτες με πλακοστρωμένο πάτωμα από πήλινες πλάκες όπου και σ΄ αυτό ανευρέθηκαν πολλά αναθηματικά μαρμάρινα ανάγλυφα του 4ου αιώνα π.Χ..
·το Νυμφαίο των Δελφών που πρόκειται για τη σπηλαιώδη Κασταλία πηγή όπου υφίστανται τρεις λαξευμένες κόγχες στις οποίες φέρονταν ισάριθμα αγάλματα Νυμφών.
Πολλές φορές γύρω από τα Νυμφαία ανεγείρονταν ιδιαίτερος μικρός ναός αφιερωμένος στις Νύμφες όπου και αυτός ονομάζονταν Νυμφαίον, όπως τέτοιοι υπήρχαν πολλοί στην Ήλιδα, κατά μαρτυρία του Στράβωνα.
Έτσι άρχισε να γενικεύεται η ανέγερση τέτοιων οικοδομημάτων και εντός των πόλεων τα οποία στην ουσία στέγαζαν δημόσιες κρήνες που αφιερώνονταν επίσης στις Νύμφες. Τέτοια τεχνητά πλέον νυμφαία ιδιαίτερα αξιόλογα από τον πλούσιο διάκοσμό τους ήταν:
· η Κρήνη του Θεαγένους στα Μέγαρα
· οι Κρήνες της Πριήνης και της Γλαύκης στην Κόρινθο.
· η Κρήνη παρά την πηγή της Καλλιρρόης στην Αθήνα.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρέχουν ευρήματα (δεξαμενές και υδραγωγείο γύρω από το λόφο Νυμφών) εικάζεται ότι υπήρχε Νυμφαίο και στον λόφο αυτόν.
Με το χρόνο αυτά τα οικοδομήματα άρχισαν ιδίως στην ελληνιστική περίοδο να γίνονται επιβλητικότερα και πολυτελέστερα με κίονες, δεξαμενές, στοές κ.λπ. Ένα τέτοιο σπουδαίο οικοδόμημα ήταν το Νυμφαίο της Μιέξης στη Μακεδονία στο οποίο ο Αριστοτέλης δίδασκε τον Μέγα Αλέξανδρο, που φέρει σήμερα το όνομα Παλαιοσωτήρος στη "Βερριότικη βρύση", κοντά στη Νάουσα. Αυτό στην ουσία ήταν
σπήλαιο με σταλακτίτες που στην είσοδό του υπήρχαν λίθινα θρανία όπου ο Αριστοτέλης και δίδασκε. Τέτοιο κατασκευάστηκε και στην Κόρινθο με προ αυτού μεγάλη στοά. Αλλά και στην αρχαία Ολυμπία το φερόμενο ως μνημείο εξέδρας του Ηρώδη του Αττικού ήταν Νυμφαίο που έφερε μεγάλη αψίδα (ως αρχιτεκτονικό σχήμα εισόδου σπηλαίου) με ημιθόλιο στέγη και με μαρμάρινη επένδυση των τοίχων φέροντας δύο αγάλματα. Σε τέτοιο ακριβώς αρχιτεκτονικό σχέδιο με ημιθόλιο στέγη ήταν και το Νυμφαίο της Εφέσου που φέρεται πλέον να είχαν υιοθετήσει οι Ρωμαίοι τεχνικοί και αρχιτέκτονες της εποχής.
Ρωμαϊκά Νυμφαία
Τα ρωμαϊκά Νυμφαία καλούμενα Νυμφέουμ (εκ της λατινικής Nympheum) άρχισαν να ανοικοδομούνται περί τον 4ο αιώνα π.Χ.; Ήταν τεχνητά οικοδομήματα και χρησίμευαν ως ιερά, δεξαμένες ή εντευκτήρια. Τα περισσότερα ήταν εξαρτήματα ανακτόρων ή θερμών, όπως το νυμφαίο των κήπων του αυτοκράτορα Γαλλιηνού, το νυμφαίο του ανακτόρου του Δομιτιανού στο Παλατίνο λόφο και άλλα στον Κυρηνάλιο λόφο της Ρώμης. Γνωστό νυμφαίο στον Ελλαδικό χώρο ήταν το Νυμφαίο της αρχαίας Ολυμπίας ή αλλιώς γνωστό υδραγωγείο του Ηρώδη του Αττικού κτισμένο στην αρχαία Ολυμπία το 160 μ.Χ.
Με την παράλληλη ανάπτυξη των ψηφιδωτών άρχισαν τα νυμφαία της ελληνιστικής περιόδου κυρίως να κοσμούνται με πλούσιες ψηφιδωτές παραστάσεις όπως στην Αντιόχεια και Κωνσταντινούπολη. Έτσι σιγά - σιγά η επιβλητικότητα και ο πλούσιος πλέον διάκοσμός τους άλλαξε και τη χρήση τους μεταβάλλοντας σε τόπους τέλεσης γάμων. Με αυτή την αντίληψη απαντάται στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, όπως σημειώνει και ο Ιωάννης Ζωναράς «το καλούμενον νυμφαίον οίκον έτερον εις το τους γάμους γίνεσθαι».
Νυμφαία και Θεός Απόλλωνας
Στην αρχαία Ελλάδα, τα Νυμφαία, ήταν γνωστά ως οι χώροι που λατρεύονταν οι νύμφες. Θεωρούνταν ιεροί χώροι και πάντοτε η τοποθεσία η οποία βρίσκονταν έλκυε τους επισκέπτες, δημιουργώντας πρωτόγνωρα αισθήματα.
Οι νύφμες ήταν γυναικείες μορφές νεαρής ηλικίας, από Θεϊκή καταγωγή οι οποίες ζούσαν στην άγρια φύση, στα βουνά, τα ποτάμια. Χαρακτηρίζονταν όλες από αστείρευτη ομορφιά και με τις μελωδικές του φωνές υμνολογούσαν τους Θεούς του Ολύμπου.
Οι Νύμφες χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες:
1) Δρυάδες, τις νύμφες των μοναχικών δέντρων, 2) Ναϊάδες, νύμφες των ποταμών και των πηγών και
3) Ορεστιάδες, νύμφες των βουνών.
Οι Νύμφες είναι ακόμα ξακουστές για τους έρωτες με τους Θεούς, όπως με τον Απόλλωνα. H επικρατέστερη ιστορία είναι αυτή με με το Θεό Απόλλωνα και τη Νύμφη Δάφνη, την οποία πολιορκούσε και κυνηγούσε επίμονα. Εκείνη όμως δεν άντεξε και παρακάλεσε τη μητέρα της
Γαία να τη βοηθήσει. Η μητέρα της εισάκουσε τις παρακλήσεις της και τη μεταμόρφωσε σε δέντρο. Τότε ο Απόλλωνας από τη στεναχώρια του, έκοψε ένα κλαδί του δέντρου και το στεφανώθηκε. Με διάφορες παραλλαγές γύρω από την ερωτική ιστορία του Θεού Απόλλωνας και της Δάφνης, συμπερασματικά ο όμορφος Θεός διάλεξε για στέμμα του το κλαδί της Δάφνης. Έκτοτε, είναι το σύμβολο του και τιμήθηκε πολλάκις από τους Έλληνες με δάφνες!
Στη Ρόδο συναντάμε νυμφαία απαράμιλλης ομορφιάς, στην αρχαία ακρόπολη του νησιού, στο λόφο του Θεού Απόλλωνα του Πυθίου ή Σμινθαίου και πίσω από το ναό του Δια.
Πρόκειται για τέσσερα σπηλαιώδη ιερά, τα οποία είναι απόλυτα λαξευμένα μέσα στους βράχους, με ειδόσους για το καθένα, επικοινωνία μεταξύ τους και με ένα μεγάλο άνοιγμα ανάμεσα τους. Είναι τα νυμφαία αφιερωμένα στο Θεό Απόλλωνα. Επίσης στη Ρόδο, εκτός από την Αρχαία Ακρόπολη, Νυμφαία υπάρχουν και στην κοιλάδα του ροδινιού, λαξευτοί τάφοι, τμήματα του αρχαίου τείχους.
Δυστυχώς, η πρόσβαση στα Νυμφαία της Ρόδου είναι απαγορευμένη, καθώς οι είσοδοι έχουν κλειδωθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Παρόλα αυτά, δυο ημέρες το έτος, κάθε χρόνο, ανοίγουν ώστε να τα επισκεφθεί το κοινό.
Εκείνες τις ημέρες, υπάρχει η δυνατότητα να περπατήσει ο κόσμος στα λαξευμένα βράχια και να ανακαλύψει τα μυστικά χιλιάδων ετών. Τέτοια μέρη, με απερίγραπτη ομορφιά και κρυμμένη ιστορία και παράδοση, δεν μπορούν παρά μόνο να παρασύρουν στο παραμυθένιο πλέγμα τους τον επισκέπτη έστω και για λίγες ώρες.
Εφόσον αναφερθήκαμε όμως στα Νυμφαία, στο λόφο του Θεού Απόλλωνα, ας κάνουμε μια αναφορά και στον ίδιο τον Απόλλωνα, η καταγωγή του οποίου έχει γίνει σημείο συζήτησης και αμφιβολίας αρκετές φορές. Πύθιος ή Σμινθέας;; Έχει άραγε να κάνει αυτή αμφισβητήσιμη άποψη με τον τόπο προέλευσης, εξορίας ή κατοικίας του Απόλλωνα και κατά πόσο είναι αποδεδειγμένη ότι ο Απόλλωνας της Ρόδου ήταν ο Πύθιος; Ίσως θα έπρεπε να μας απασχολήσει το γεγονός ότι στη Ρόδο μια από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές εορτές ήταν τα “Σμίνθια”, γιορτή αφιερωμένη στον Απόλλωνα το Σμινθέα, ώστε να προστατέψει τις φυτείες από τους αρουραίους. (Σμίνθος = αρουραίος). Η γιορτή πραγματοποιούνταν κατά τη διάρκεια του μήνα Σμίνθιου, ο οποίος υπήρχε στο ημερολόγιο των Ροδίων και αντιστοιχούσε στον μήνα Πυανοψιώνα ή Μαιμακτηριώνα της Αττικής. Ακόμα ο Απόλλωνας ο Σμινθέα, φέρεται να ξεκίνησε από τη Τροία και η λατρεία του γύρω από την Τροία, και στη Ρόδο, ήταν απόλυτα διαδεδομένη από τις επισκέψεις του Απόλλωνα.
Κάποιοι ισχυρίζονται πως απλά είναι επίθετα του Θεού, που περιγράφουν μια διφορούμενη μορφή, η οποία μεταλλάσσεται με το πέρασμα των χρόνων. Σεβόμενοι και αυτή την άποψη, πόσο ισχυρή είναι ότι το επίθετο του Απόλλωνα της Ρόδου ήταν “¨Πύθιος”;
Ρόδος: Σπήλαιο Νυμφαίο!!
Τα νυμφαία ιερά ήταν μέρη που λατρεύονταν οι
νύμφες στην αρχαιότητα, αυτές δηλαδή που η νεότερη παράδοση ονομάζει νεράιδες.
Αν ψάξετε για τις τοποθεσίες ανα την Ελλάδα που εντοπίστηκαν τέτοια ιερά θα διαπιστώσετε τις ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες που τα συνδέει με το περιβάλλον που βρίσκονται.
Τόποι με ξεχωριστή ενέργεια και ατμόσφαιρα, πανέμορφη φύση, μέσα σε υπέροχα δάση, δίπλα σε ποτάμια ή το συνηθέστερο μέσα σε απόκρυφα σπήλαια.
Είναι μια πρόκληση για τους ερευνητές και τους αλαφροίσκιωτους.
Η μελέτη του κάθε ιερού και της ιστορίας του κρύβει πάντα μεγάλες εκπλήξεις. Έτσι και εδώ
στην Ρόδο το Νυμφαίο κοντά στους ναούς του Απόλλωνα της Αθηνάς και του Δια, στέκει ταπεινό και απαρατήρητο απο τους περισσότερους και βρίσκεται εκεί γεμάτο μυστικά, ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και ξεχωριστή ενέργεια παρόλο που η πρόσβαση σε αυτό είναι απαγορευμένη.
Ίσως από τον φόβο μην εμφανιστούν ξανά οι Νύμφες και γίνουμε και εμείς νεραϊδοπαρμένοι.....
_________________________________________
Ο του Αγίου Στεφάνου ή Άνω Ακρόπολη της Αρχαίας Ρόδου
Το Ύψωμα Αγίου Στεφάνου δεσπόζει πάνω από την πόλη της Ρόδου, η οποία είναι αμφιθεατρικά χτισμένη στα πόδια του. Η παλιά ονομασία του είναι Λόφος του Αγίου Στεφάνου κι εδώ βρισκόταν η Άνω Ακρόπολη της αρχαίας Ρόδου. Η Κάτω Ακρόπολη βρισκόταν στη θέση που ορθώνεται σήμερα το Παλάτι των Μεγάλων Μαγίστρων των Ιωαννιτών Ιπποτών ή Καστέλο.
Ύψωμα Αγίου Στεφάνου ή Λόφος του Μόντε Σμιθ
Ο Λόφος πήρε το όνομα με το οποίο είναι γνωστός σήμερα από τον Άγγλο ναύαρχο Σίντεϊ Σμιθ, που είχε στήσει εδώ το παρατηρητήριο του το 1802 προκειμένου να παρακολουθεί τις κινήσεις του στόλου του Ναπολέοντα στη θάλασσα κατά τη διάρκεια του πολέμου του με τους Τούρκους. Και η αλήθεια είναι ότι ο Άγγλος ναύαρχος είχε προχωρήσει σε μια εξαιρετικά επιτυχημένη στρατηγικά κίνηση, καθώς η θέα από τη κορυφή του λόφου είναι συγκλονιστική, τόσο προς την παλιά και νέα πόλη της Ρόδου, από την οποία απέχει 3 χλμ., όσο και προς τη θάλασσα, τα κοντινά νησιά και τα μικρασιατικά παράλια.
Για όσους είναι εραστές των αρχαιολατρικών περιπάτων μια βόλτα στο Ύψωμα Αγίου Στεφάνου θα αποτελέσει σίγουρα μια καταληκτική εμπειρία, καθώς στην κορυφή του λόφου δεσπόζουν τα ερείπια της αρχαίας Ακρόπολης της Ρόδου ενώ στη νότια πλευρά του σώζονται τα λείψανα σημαντικών αρχαιοτήτων, μέσα σ’ ένα πανέμορφο και κατάφυτο αρχαιολογικό πάρκο.
Στο αρχαιολογικό πάρκο, που «φιλοξενείται» μέσα σ’ ένα φυσικό βαθούλωμα, διασώζεται το Στάδιο, που είναι γνωστό κι ως Στάδιο του Διαγόρα, ένα έργο της ελληνιστικής περιόδου του 3ου ή 2ου αι. π.Χ., όπου διεξάγονταν οι αθλητικοί αγώνες των Αλίων, της μεγάλης γιορτής των αρχαίων Ροδίων προς τιμήν του θεού Ήλιου. Το Στάδιο, που έχει ανοικοδομηθεί σε μεγάλο ποσοστό, έχει μήκος 200 μ. και πλάτος 35 μ.
Δίπλα ακριβώς στο Στάδιο σώζεται το μικρό μαρμάρινο υπαίθριο Θέατρο όπου δίνονται και σήμερα μουσικές παραστάσεις, όπως και στην αρχαιότητα. Κάποιοι βέβαια πιστεύουν ότι το Θέατρο αποτελούσε τμήμα της περίφημης Ρητορικής Σχολής του Αισχίνη, όπου μαθήτευσαν κορυφαίοι ρήτορες της εποχής όπως ο Ιούλιος Καίσαρας και ο Κικέρωνας παρά ότι χρησίμευε για μουσικές ή θεατρικές παραστάσεις. Τα ελάχιστα αρχαία σπάργανα επέτρεψαν να ανασυσταθεί το σχέδιο του Θεάτρου και να αναστηλωθεί πλήρως με την χρήση λευκού μαρμάρου.
Στην κορυφή του Λόφου, όπου δεσπόζει η Άνω Ακρόπολη της αρχαίας πόλης της Ρόδου διασώζονται ερείπια, όπως τρεις κίονες, από το ναό του Πυθίου Απόλλωνα, προστάτη της πόλης ενώ σώζονται επίσης τμήματα από τους ναούς της Πολιάδας Αθηνάς και του Δία.
Η καλύτερη ώρα για να ανέβει κάποιος στο Λόφο είναι το απόγευμα. Η θέα τόσο προς τη θάλασσα όσο και προς την πόλη είναι μαγευτική ενώ οι ρομαντικοί θα απολαύσουν ένα ανεπανάληπτο ηλιοβασίλεμα.
Κατηφορίζοντας θα συναντήσετε πολλούς Ροδίτες που ανεβαίνουν στο Λόφο του Μόντε Σμιθ, που αποτελεί τα τελευταία χρόνια η πιο μοδάτη συνοικία της πόλης, για τζόκιγκ αμέσως μετά τη δουλειά.
___________________________________
Το κατανυκτικό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου στην Ακρόπολη της Ρόδου
Μοναστήρια & Προσκυνήματα 0 Comments 1,341 Προβολές
Στο λόφο όπου βρισκόταν η αρχαία Ακρόπολη της Ρόδου, εκεί που η νέα πόλη απλώνεται στα πόδια σου και στο αντίκρισμα της θέας κοιτάς με δέος, βρίσκεται ένα μικρό ξωκκλήσι αφιερωμένο τον Άγιο Νικόλαο.
Μια διακριτική πινακίδα καλυμμένη από φυλλωσιές, σε οδηγεί σε κάποια σκαλάκια που και αυτά με τη σειρά τους σε οδηγούν σε μια “όαση” μέσα στην πόλη. Η ατμόσφαιρα που δημιουργείται στο χώρο από την ηρεμία και το πράσινο σε κάνει να αισθάνεσαι δέος και κατάνυξη μπροστά στον σπηλαιώδη ναό που συναντάς.
Ο χώρος αποτελούσε στάνη όταν το 1947 βρέθηκε εκεί μια Εικόνα του Αγίου Νικολάου και γρήγορα με την βοήθεια των πιστών, η στάνη μετατράπηκε σε ένα κατανυκτικό εκκλησάκι μέσα στους βράχους. Εξοικειωμένοι με το απόκρυφο αλλά πολυφημισμένο ξωκκλήσι οι Ρόδιοι, επισκέπτονται συχνά τον Άγιο, φροντίζουν το σπίτι του και προσκυνούν με ευλάβεια.
Απολυτίκιον Αγίου Νικολάου
Κανόνα πίστεως καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας Διδάσκαλον, ἀνέδειξέ σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ Ἱεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
____________________________________
Η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο είναι ελεύθερη.
ΠΗΓΕΣ:
ΠΗΓΗ: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: Ρουβήμ (ΡΟΔΟΣυλλέκτης)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου