Το βουνό Φιλέρημος υψώνεται νοτίως του χωριού Τριάντα (Ιαλυσού) και σε απόσταση 11 χλμ. από την πόλη της Ρόδου, όπου υπήρχε η ακρόπολη από την αρχαιότητα ως την περίοδο της Ιπποτοκρατίας. Σε πλάτωμα, στην κορυφή, τον ναό της Πολιάδος Αθηνάς και του Πολιέως Διός διαδέχθηκε κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους τρίκλιτη βασιλική με βαπτιστήριο, από την οποία σώζονται το μαρμαροθετημένο δάπεδο, η σταυρόσχημη κολυμβήθρα και μεγάλος αριθμός αρχιτεκτονικών μελών (κιονόκρανα, αμφικιονίσκοι, θωράκια κ.ά.).
Το Τάγμα των Ιπποτών του Αγ. Ιωάννη μετέτρεψε τον προγενέστερο βυζαντινό ναό σε καθολικό, όπου φυλασσόταν η βυζαντινής τεχνοτροπίας εικόνα της Παναγίας, που εθεωρείτο έργο του ευαγγελιστή Λουκά. Έχαιρε μεγάλης τιμής και σεβασμού στην Ρόδο και από τους ορθόδοξους και από τους καθολικούς. Χρονολογείται κατά τους 11ο-12ο αι. και πιθανότατα αποτελεί τμήμα παράστασης της Δέησης. Ήταν θαυματουργή και σε έγγραφο του 1497 αναφέρεται ότι έφθασε στην Ρόδο, πλέοντας επάνω στα κύματα την εποχή του εικονομάχου βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα.
Είναι φανερό ότι η περίφημη εικόνα της Παναγίας του Φιλερήμου τιμήθηκε στην Ρόδο και στο Αιγαίο, προστάτευσε τους Ιππότες στους αγώνες τους, βοήθησε το Τάγμα στην Μάλτα και συνδέθηκε στενά με την τσαρική Ρωσία.
Κατά την Ιταλοκρατία η εκκλησία αναστηλώθηκε και λειτούργησε ως κοινοβιακή μονή, με την προσθήκη ηγουμενείου και κελλιών.
Σήμερα ο ναός λειτουργεί κάθε Κυριακή και εορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής. Στον ίδιο χώρο, σε χαμηλότερο επίπεδο, υπάρχει η μονόχωρη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου του Χωστού με τοιχογραφίες του 15ου αι. και εκτός του αρχαιολογικού χώρου, δίπλα στον χώρο στάθμευσης, βρίσκονται τα ερείπια βυζαντινού ναού, που χρονολογείται κατά τον 10ο αι.
Βρέθηκαν μυκηναϊκά και αρχαία νεκροταφεία με πλήθος τάφων και πλούσια ευρήματα, που τα περισσότερα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Ρόδου.
Σ’ ένα πλάτωμα στην Φιλέρημο βρισκόταν λιγοστά ερείπια της ακρόπολης της ισχυρής Αρχαίας Ιαλυσού και υπολείμματα των θεμελίων του ναού της Πολιάδος Αθηνάς και του Δία Πολιέα, που χρονολογούνται στον 3ο ή 2ο αιώνα π.Χ.
Ο ναός ήταν μεγάλος, δωρικού ρυθμού και έμοιαζε με αυτόν την Λινδίας Αθηνάς. Πάνω στα ερείπια του ναού αυτού ήταν χτισμένη μια παλαιοχριστιανική βασιλική του 5ου αιώνα μ.Χ., από την οποία σήμερα σώζεται μόνο το σταυροειδές βαπτιστήριο.
Στην ανατολική καθώς και τη βορειοδυτική γωνία του λόφου είναι ορατά τα υπολείμματα βυζαντινής οχύρωσης με προσθήκες της εποχής της Ιπποτοκρατίας.
Ακριβώς δίπλα στο σταυρόσχημο βαπτιστήριο βρίσκεται η λιθόκτιστη γοτθική αναστηλωμένη εκκλησία της Παναγίας της Φιλερήμου.
Στα αριστερά της κύριας εισόδου του αρχαιολογικού χώρου και σε χαμηλότερο επίπεδο από το μοναστήρι βρίσκεται η μικρή υπόγεια βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Χωστού, 14ου ή 15ου αιώνα μ.Χ.
Η Εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου
Η εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου, είναι ένα από τα σημαντικά χριστιανικά κειμήλια.
Θεωρήθηκε ότι είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά, αλλά η ιστορία της εικόνας φαίνεται να ξεκινά από τον 11ο αιώνα. Το πρόσωπο της Παναγίας είναι ζωγραφισμένο στον καμβά, που έπειτα εφαρμόστηκε στην ξύλινη επιφάνεια.
Αν και μετακινήθηκε αρκετές φορές, η εικόνα έμεινε στην Ρόδο μέχρι το 1523. Προφορικές παραδόσεις αλλά και ιστορικά γεγονότα λένε ότι υπερασπίστηκε το νησί της Ρόδου από τις πολυάριθμες τουρκικές επιθέσεις. Μετά από τη μεγάλη επίθεση και την τελική πτώση της Ρόδου σύμφωνα με τουρκικές πηγές, το 1522, ο νέος κυβερνήτης Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, εντυπωσιασμένος από το θάρρος των Ιπποτών, τους επέτρεψε να πάρουν φεύγοντας μαζί τους όλα τα κειμήλια και τα λατρευτικά τους αντικείμενα. Έτσι λοιπόν η εικόνα ξεκίνησε την μεγάλη της πορεία στην ιστορία. Αρχικά προς την Ιταλία όπου έμεινε εκεί από το 1523-1527, έπειτα προς τη Γαλλία από το 1527 - 1530.
Όταν ο Μέγας Ναπολέων κατέλαβε τη Μάλτα το 1798, κατα τις επιθέσεις των ληστών στα παλάτια και τις εκκλησίες, αφαιρέθηκε από αυτούς το κάλυμμά της. Η εικόνα ταξίδεψε μέσω της Τεργέστης και έφθασε στη Ρωσία, όπου ο Τσάρος Παύλος ο Α΄ την υποδέχτηκε με τιμές. Κατόπιν στην εικόνα τοποθετήθηκε ένα νέο χρυσό κάλυμμα, που διακοσμήθηκε πρόσθετα με τα ακριβότερα κοσμήματα όπως διαμάντια, ρουμπίνια και ζαφείρια. Στα ίδια εργαστήρια του Τσάρου, παρόμοιες διακοσμήσεις χρησιμοποιήθηκαν σε άλλα δύο κειμήλια. Στο χέρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και σε ένα τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου. Αυτά τα δύο κειμήλια ακολούθησαν την εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου στον ταραχώδη δρόμο της μέσα στην ιστορία.
Με διαταγή της Μαρίας Φιοντόροβνα, στον δρόμο προς το Βελιγράδι, ή σύμφωνα με μερικές υποθέσεις - στον δρόμο προς την εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος -στο ρωσικό μοναστήρι του Αγίου Όρους, και τα τρία κειμήλια μετακινήθηκαν σύντομα προς τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στο Βερολίνο, όπου έμειναν από το 1928 έως το 1929.
Το 1978 η κυβέρνηση παρέδωσε τα δύο κειμήλια στην Εκκλησία και σήμερα βρίσκονται στο μοναστήρι του Cetinje, ενώ την εικόνα παρέδωσε στο μουσείο του Cetinje (αυτήν την περίοδο φυλάσσεται στο Εθνικό Μουσείο του Μαυροβουνίου).
Από το 2002, η θαυμαστή εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου, παραμένει στο Μπλε Παρεκκλήσι του Εθνικού Μουσείου του Μαυροβουνίου.
Η Εικόνα στη Ρόδο
1200 - 1480 Η εικόνα εγκαθίσταται στο λόφο του Φιλερήμου.
1480 Η εικόνα μεταφέρεται προσωρινά στην πόλη της Ρόδου κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής.
1490 - 1522 Η εικόνα μένει στο Κάστρο των Ιπποτών, μέχρι την ανοικοδόμηση του Ναού στο λόφο του Φιλερήμου, μετά από την εισβολή το 1480 και το σεισμό το
1523 Η Εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου αφήνει για πάντα το νησί της Ρόδου για να ξεκινήσει την μεγάλη της πορεία μεσα στον χρόνο και την ιστορία.
_______________________
Η Παναγία της Φιλερήμου
Ο χώρος αποκαταστάθηκε στη διάρκεια της ιταλικής κατοχής. Απέναντι από την είσοδο ξεκινά ο λεγόμενος Γολγοθάς, ένας λιθόστρωτος διάδρομος με δώδεκα χαλκογραφίες που αναπαριστούν τα πάθη του Χριστού, πάνω σε βάθρα. Η διαδρομή τερματίζει σε σταυρό ύψους 17,80 μ, με εσωτερική σκάλα που δίνει πρόσβαση στο οριζόντιο διάζωμα, με πανοραμική θέα.
Η εικόνα από το 1200 ως το 1480 μ.Χ. ήταν εγκατεστημένη στο λόφο του Φιλερήμου, από όπου πήρε το προσωνύμιό της. Το 1480 στην πρώτη οθωμανική πολιορκία, η εικόνα μεταφέρθηκε στην πόλη της Ρόδου και στις επάλξεις για να εμψυχώσει τον στρατό. Το 1522, κατά τη δεύτερη οθωμανική πολιορκία, μετακινήθηκε πάλι στην Ρόδο και φυλάχθηκε στους ναούς της Αγίας Αικατερίνης και του Αγίου Μάρκου μέσα στη Μεσαιωνική Πόλη.
Από το 2002 η εικόνα της Παναγίας του Φιλερήμου παραμένει στο Μπλε Παρεκκλήσι του Εθνικού Μουσείου του Μαυροβουνίου. Στην εκκλησία της Παναγίας του Φιλερήμου υπάρχει αντίγραφο της εικόνας, δώρο της Μητρόπολης Μαυροβουνίου.
Πηγή: http://tourism.ebed.gr/ebed/tourism/articles/article.jsp?context=1504&categoryid=6438&articleid=6580
___________________________
Σύναξη της Παναγίας της Φιλερήμου στην Ρόδο
Τύπος εορτής: Σταθερή.
Εορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους.
Άγιοι που εορτάζουν: Συναξη Της Παναγιας Της Φιλερημου Στην Ροδο
Τῆς Φιλερήμου ἡ Εἰκὼν πελαγίζει,
Τοῖς προσιοῦσιν ἰαμάτων τὰ ῥεῖθρα.
Εἰκάδι τετάρτῃ Κούρην Φιλέρημον ὕδω.
Βιογραφία
Η Εικόνα παρέμεινε στη Ρόδο μέχρι το 1523 μ.Χ., έτος καταλήψεως της Ρόδου από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, όταν φεύγοντας οι Ιππότες προς την Δύση, μεταξύ των πολλών άλλων κειμηλίων, την πήραν μαζί τους. Αρχικά μεταφέρθηκε στην Ιταλία (1523 - 1527 μ.Χ.), κατόπιν στη Γαλλία (1527 - 1530 μ.Χ.) και ύστερα στη Μάλτα (1530 - 1798 μ.Χ.). Όταν ο Μέγας Ναπολέων κατέλαβε τη Μάλτα η Εικόνα φυγαδεύτηκε και μέσω της Τεργέστης έφθασε στη Ρωσία, όπου ο τσάρος Παύλος ο Α’ την υποδέχθηκε με μεγάλες τιμές και διέταξε να την καλύψουν με χρυσή επένδυση και να την κοσμήσουν με πολύτιμους λίθους.
Σήμερα ο ναός της Ιεράς Μονής Φιλερήμου λειτουργεί κάθε Κυριακή και εορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής.
________________________
Πιστό αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Φιλερήμου θα έρθει στη Ρόδο
Πιστό αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Φιλερήμου θα έρθει στη Ρόδο μεθαύριο Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2008
Η υποδοχή της εικόνας η οποία έφυγε από τη Ρόδο το 1523 μαζί με τους Ιππότες είναι δωρεά του Μητροπολίτη Μαυροβουνίου προς τη Ρόδο θα γίνει στον Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού το απόγευμα της Δευτέρας.
Την Τρίτη το απόγευμα θα μεταφερθεί στην Ιαλυσό ενώ την Τετάρτη θα γίνει η επίσημη υποδοχή στην Ιερά Μονή της Παναγιάς στη Φιλέρημο.
Δύσκολο να επιστραφεί
Ρόδου και τις επαφές που είχε με τον Μητροπολίτη Μαυροβουνίου.
Όλα άρχισαν σχετικά με την άφιξη του αντίγραφου της εικόνας με την προσπάθεια του δήμου Ρόδου όπως εξήγησε ο αντιδημαρχος κ. Κώστας Ταρασλιάς να συνδυάσει τις εκδηλώσεις για το Μεσαιωνικό Φεστιβάλ με θρησκευτικά δρώμενα. Ζητήθηκε η παρέμβαση της Μητρόπολεως Ρόδου. “Επειδή όμως η εκκλησία δεν μετέχει σε φολκλορικά δρώμενα σκεφθήκαμε να ξεκινήσουμε την προσπάθεια να έρθει τουλάχιστον το πιστό αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Φιλερήμου που είναι η προστάτιδα της Ρόδου κατι επετεύχθη” τόνισε ο Μητροπολίτης Ρόδου Κύριλλος.
Εθνικός θησαυρός
Οι προσπάθειες για να έρθει η εικόνα στη Ρόδο έγιναν το 1999. Αναφέρθηκε πάντως χθες πως η θαυματουργή είκονα με αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας του Μαυροβουνίου μεταφέρεται στη Ρωσία και στη συνέχεια επιστρέφει στο Μπλέ Παρεκκλήσι
του Εθνικού Μουσείου του Εθνικου Μουσείου. Ως σημαντική στιγμή για τη Χριστιανοσύνη χαρακτήρισε την άφιξη του αντιγράφου της θαυματουργής εικόνας στη Ρόδο και στη Φιλέρημο ο δήμαρχος Ιαλυσού Στέργος Στάγκας.
Αυτό εξηγεί την αγάπη και τη λατρεία των κατοίκων στην θαυματουργή εικόνα κάτι που δεν θα ίσχυε αν ήταν ένα σύμβολο που έφεραν στο νησί μας κατακτητές.
Η ιστορία της εικόνας
Όταν οι ιππότες πέτυχαν συμφωνία με τον Ισπανό Βασιλιά Κάρολο τον 6ο, η εικόνα μεταφέρθηνκε στο νησί της Μάλτας. Αρχικά στον Ιερό Ναό του Σαν
Λορέντζο (1530 - 1571), και έπειτα στο Λα Βαλέτα, στην εκκλησία της Παναγίας della Vittoria (1571-1578) και τον καθεδρικό Ναό του Σαν Τζιοβάνι (1578-1798). Λέγεται ότι η εικόνα είχε εξαιρετικά μεγάλη δύναμη κατά τη διάρκεια της μεγάλης τουρκικής εισβολής το έτος 1565.
Όταν ο Μέγας Ναπολέων κατέλαβε τη Μάλτα το 1798, κατά τις επιθέσεις των ληστών στα παλάτια και τις εκκλησίες, αφαιρέθηκε από αυτούς το κάλυμμά της. Η εικόνα ταξίδεψε μέσω της Τεργέστης και έφθασε στη Ρωσία, όπου ο Τσάρος Παύλος ο ΑΆ την υποδέχθηκε με τιμές. Κατόπιν στην εικόνα τοποθετήθηκε ένα νέο χρυσό κάλυμμα, που διακοσμήθηκε πρόσθετα με τα ακριβότερα κοσμήματα όπως διαμάντια, ρουμπίνια και ζαφείρια. Στα ίδια εργαστήρια του Τσάρου, παρόμοιες διακοσμήσεις χρησιμοποιήθηκαν σε άλλα δύο κειμήλια. Στο χέρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και σε ένα τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου. Αυτά τα δύο κειμήλια ακολούθησαν την εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου στον ταραχώδη
δρόμο της μέσα στην ιστορία.
Η εικόνα έμεινε στη Ρωσία, μέχρι την επανάσταση του 1917, όταν την έκρυψαν στην Μόσχα, την Αγία Πετρούπολη, και έπειτα μέσω της Εσθονίας το 1919, την μετέφεραν στην Κοπεγχάγη (Villa Di Vidor), για να την δώσουν έπειτα στη Μαρία Φιοντόροβνα, μητέρα της βασίλισσας της Ρωσίας η οποία κατόρθωσε να μεταβεί στη Δανία το 1917 μετά από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Η εικόνα έμεινε εκεί από το 1919 έως το 1928.
Με διαταγή της Μαρίας Φιοντόροβνα, στο δρόμο προς το Βελιγράδι, ή σύμφωνα με μερικές υποθέσεις - στο δρόμο προς την εκκλησία του Αγίου Παντελήμονος - στο ρωσικό μοναστήρια του Αγίου Όρους, και τα τρία κειμήλια μετακινήθηκαν σύντομα προς τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στο Βερολίνο, όπου έμειναν από το 1928 έως το 1929.
Η βασιλική οικογένεια Καρατζώρτζεβιτς κράτησε τα κειμήλια στο παλάτι τους στο Βελιγράδι από το 1929 έως το 1941. Μετά από το βομβαρδισμό του Βελιγραδίου στις 6 Απριλίου 1941, τα κειμήλια μεταφέρθηκαν στο μοναστήρι Όστρογκ, και παρέμειναν εκεί έως το 1952. Κατόπιν τα ανέλαβε η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου και τα τοποθέτησε στο Εθνικό Θησαυροφυλάκιο.Το 1978 η κυβέρνηση παρέδωσε τα δύο κειμήλια στην Επίσημη Εκκλησία και σήμερα βρίσκονται στο μοναστήριο του Cetinje, ενώ την εικόνα παρέδωσε στο μουσείο του Cetinje (αυτή την περίοδο φυλάσσεται στο Εθνικό Μουσείο του Μαυροβουνίου).Από το 2002 η θαυμαστή εικόνα της Παναγίας της Φιλερήμου, παραμένει στο Μπλε Παρεκκλήσι του Εθνικού Μουσείου του Μαυροβουνίου.
Το πρόγραμμα υποδοχής της εικόνας
• Δευτέρα 22-9-2008
Ώρα 19.00 μ.μ.: Επίσημη υποδοχή εικόνας μπροστά στον Καθεδρικό Ναό Ευαγγελισμού.Μέγας Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός και Αγρυπνία.
• Τρίτη 23-9-2008
Ώρες 8.00 - 12.00 π.μ.: Θεία Λειτουργία στον Καθρεδρικό Ναό Ευαγγελισμού.
Ώρα 17.30: Ιερά Παράκληση προς την Υπεραγία Θεοτόκο στον Καθεδρικό Ναό Ευαγγελισμού.Ώρα 18.15 μ.μ.: Αναχώρηση εικόνος για την Ιαλυσό.
Ώρα 18.30 μ.μ.: Αφιξη εικόνας στην Ιαλυσό.
Υποδοχή μπροστά από το Αστυνομικό Τμήμα.
Λιτανεία προς τον Ενοριακό Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Ιαλυσού.
Μέγας Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός και Αγρυπνία.
• 24-9-2008 Τετάρτη
Ώρα 16.30 μ.μ.: Αναχώρηση από τον Ενοριακό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Ιαλυσού.
Ώρα 17.00 μ.μ.: Άφιξη στην Ιερά Μονή Παναγία Φιλερήμου. Υποδοχή.
Μέγας Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΡΟΟΔΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου