Το σταφύλι: ο βασιλιάς των φρούτων και τα οφέλη του για την υγεία

Το σταφύλι είναι ο καρπός του αμπελιού. Το αμπέλι αλλιώς ονομάζεται και κλήμα (Vitis Vinifera), είναι αναρριχητικό φυτό και προϊόντα του ο μούστος, το κρασί, το ξύδι και οι σταφίδες, ενώ μπορεί να γίνει και γλυκό του κουταλιού. Είναι γνωστό ως καρπός από την αρχαιότητα και αναφέρεται και στη Βίβλο. Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες στην Ελλάδα, όπως η σουλτανίνα Κορινθίας. Γενικότερα διαχωρίζονται με βάση το χρώμα του, λευκό, κόκκινο και μαύρο. Το σταφύλι ιατρικά καταπολεμά την κατακράτηση των υγρών. Είναι πλούσιο σε κάλιο και βιταμίνες, έχει και αντιοξειδωτική αλλά και αντικαρκινική δράση, λόγω της ρεσβερατρόλης, που βρίσκεται στη φλούδα του.

Περιγραφή

Τα σταφύλια αναπτύσσονται σε τσαμπιά των έξι έως τριακοσίων ρωγών και μπορεί να έχουν μαύρο, σκούρο μπλε, κίτρινο, πράσινο, λευκό ή ροζ χρώμα.

Καλλιέργεια και Παραγωγή στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Αμπελώνα και Κρασιού (OIV) για το 2011 τα αμπέλια στην Ελλάδα κάλυπταν συνολικά μια έκταση 1.099,73 τετραγωνικών χιλιομέτρων[1], ενώ η παραγωγή κρασιού κυμάνθηκε στα 2.750 εκατόλιτρα[2].

Το 2014 ήταν μια δύσκολη χρονιά για την ελληνική αμπελουργία, καθότι οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα επηρέασαν σημαντικά την παραγωγή. Γενικά η παραγωγή ποσοτικά υπήρξε μειωμένη πάνω από 15% ενώ τα ποιοτικά χαρακτηριστικά για τα λευκά κρασιά περιέχουν εκφράσεις όπως «μέτριος αλκοολικός τίτλος», «πολύ καλή οξύτητα» «καλά αρώματα». Για τα κόκκινα «αρκετά καλό χρώμα», «μαλακές τανίνες» «καλή φαινολική ωρίμανση με χαμηλό όμως σάκχαρα»[3].

*******************

Σταφύλι: Τα οφέλη για την υγεία

Το σταφύλι, το φρούτο του φθινοπώρου, αποκαλείται 'ευτυχές δημιούργημα της φύσης'. Ποια είναι η διατροφική αξία του και οι ευεργετικές ιδιότητες στην υγεία;

Της Βασιλικής Κουτσοκώστα

Το σταφύλι είναι ο καρπός του αμπελιού. Το αμπέλι αλλιώς ονομάζεται και κλήμα (Vitis Vinifera), είναι αναρριχητικό φυτό και προιόντα του ο μούστος, το κρασί, το ξύδι και οι σταφίδες, ενώ μπορεί να γίνει και γλυκό του κουταλιού.

Tο σταφύλι, ξεχωριστό στοιχείο στην εκκλησιαστική μας παράδοση, όπως φαίνεται, έχει αρκετά παλιά ιστορία. Oι αρχαιότερες αναφορές βρίσκονται στα Oμηρικά 'Eπη. O Όμηρος εκθειάζει τις αρετές του, αλλά συγχρόνως στηλιτεύει και την κατάχρησή του.

Στα συμπόσια των ηρώων δεσπόζει η κατανάλωση σταφυλιού τόσο στην Oδύσσεια όσο και στην Iλιάδα. Σε ιερογλυφικές επιγραφές γίνονται αναφορές στην άμπελο, ενώ διάφορες ζωγραφιές σε τοίχους αναπαριστούν ανθρώπους να καλλιεργούν αμπέλια και να μαζεύουν σταφύλια.

Χαρακτηριστικές ποικιλίες

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες σταφυλιών, οι οποίες ταξινομούνται σε 3 μεγάλες ομάδες: τις λευκές, τις ερυθρές και τις ροδόχρωμες. Για τα επιτραπέζια σταφύλια θα πρέπει οι ρώγες να έχουν μέτριο μέγεθος και ζωηρό χρώμα, το τσαμπί να έχει κωνικό σχήμα και το κλαδί τους να είναι φρέσκο.

Διατηρούνται στο ψυγείο και σε χαμηλές θερμοκρασίες. Η κύρια ποικιλία της ελληνικής σταφίδας είναι η Σουλτανίνα και η Κορινθιακή Σταφίδα.

Τα κρασιά μπορούν να ταξινομηθούν σε ξηρά, γλυκά ή ημίγλυκα. Η γλυκύτητα των κρασιών μπορεί να μετρηθεί κατά τη διαδικασία της συγκομιδής, αν και στην πράξη καθορίζεται από το ποσό της ζάχαρης που παραμένει στο κρασί μετά τη ζύμωση.

Έτσι, το ξηρό κρασί δεν περιέχει υπόλοιπο ζάχαρης. Τα κρασιά ταξινομούνται ακόμα με το έτος της συγκομιδής σταφυλιών (τρύγος).

Συνήθως παράγονται από σταφύλια της συγκομιδής ενός έτους και χρονολογούνται με βάση το έτος αυτό. Υπάρχουν και ειδικές κατηγορίες κρασιών, όπως είναι ο αφρώδης οίνος, ο οποίος περιέχει και το διοξείδιο του άνθρακα (ανθρακικό) που παράγεται κατά τη διάρκεια της ζύμωσης.

Κλασικό παράδειγμα είναι η γαλλική σαμπάνια.

Διατροφική αξία του σταφυλιού

Το σταφύλι αποκαλείται 'ευτυχές δημιούργημα της φύσης'. Τα 100 γραμμάρια σταφυλιών αποδίδουν 80kcal. Είναι τροφή πλούσια σε κάλιο και βιταμίνες Α, Β και C, ενώ η φλούδα τους περιέχει το πολύτιμο φυτικό συστατικό ρεσβερατρόλη.

Επίσης, περιέχουν:

Φλαβονοειδή, γνωστά και ως βιταμίνη Ρ, τα οποία εκτός από καρδειοπροστατευτική δράση, χρησιμοποιούνται στη θεραπεία διαφόρων λοιμώξεων.

Κουερσιτίνη: προστατεύει τον οργανισμό από καρδιαγγειακές παθήσεις και από καρκίνο.

Ευεργετικές δράσεις – ιδιότητες του σταφυλιού

Tο σταφύλι ενισχύει επίσης τα επίπεδα οιστρογόνων, μάχεται τα μικρόβια, αυξάνει την απορρόφηση ψευδαργύρου, με αποτέλεσμα τη γρηγορότερη επούλωση των πληγών, την καλύτερη γεύση και όσφρηση, πέψη, σεξουαλική ικανότητα, πρόληψη της αρτηριακής υπέρτασης, αναστολή υπερτροφίας του προστάτη.

Επίσης πιο συγκεκριμμένα έχει:

Αντιφλεγμονώδης δράση: αναστέλλουν την απελευθέρωση της ισταμίνης και της προσταγλανδίνης, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη φλεγμονή.

Αντιαλλεργική δράση: οι πάσχοντες από αλλεργία αναφέρουν σημαντική ανακούφιση με τη χρησιμοποίηση του εκχυλίσματος σταφυλιού.

Αντιελκωτική δράση:Τα βιοφλαβονοειδή βοηθούν στην επούλωση των ελκών μειώνοντας την έκκριση ισταμίνης.

Προστατευτική δράση: 1-2 ποτηράκια κόκκινο κρασί κατά τη διάρκεια των γευμάτων έχει προστατευτικό αποτέλεσμα κατά της καρδιακής νόσου. Τα βιοφλαβονοειδή προστατεύουν το κυτταρικό DNA από την οξειδωτική καταστροφή.

Βελτιωτική δράση: άτομα που λαμβάνουν βιοφλαβονοειδή συχνά αναφέρουν βελτιωμένη πνευματική διαύγεια.

Συμπερασματικά, η φύση μερίμνησε για το σταφύλι να αποτελεί ένα συνδυασμό ιδιοτήτων γεύσης και υγείας.

********************

Σταφύλι: Οι ευεργετικές ιδιότητες και οι θερμίδες

από Αλεξάνδρα Δαμβουνέλη 

Το σταφύλι αποτελεί έναν πολύτιμο σύμμαχο όχι μόνο για την υγεία μας αλλά και την ομορφιά μας. Το φθινόπωρο είναι η κατ' εξοχήν εποχή των σταφυλιών και πολλοί το θεωρούν ως «βασιλιά» των φρούτων χάρη στα ασύγκριτα συστατικά του. Άμεσα συνδεδεμένο με την ελληνική μυθολογία, το σταφύλι εντυπωσιάζει με τη χαρακτηριστική νόστιμη γεύση του, την αξιόλογη αντιοξειδωτική του δράση και την υψηλή περιεκτικότητά του σε θρεπτικά συστατικά...

Το σταφύλι αναπτύσσεται σε τσαμπιά που μπορεί να έχουν από 6 έως 300 ρώγες, ενώ το χρώμα του ποικίλλει: υπάρχουν τα λευκά σταφύλια, τα κόκκινα και τα μαύρα (σκούρα κόκκινα). Υπάρχουν πολλές ποικιλίες σταφυλιών, οι οποίες ταξινομούνται σε 3 μεγάλες ομάδες τις λευκές, τις ερυθρές και τις ροδόχρωμες. Παρόλο που επικρατεί η άποψη ότι τα κόκκινα σταφύλια είναι πιο ωφέλιμα για την υγεία μας, όλα τα είδη ασκούν ευεργετική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι τροφή πλούσια σε κάλιο και βιταμίνες Α, Β και C. Τα 100γρ σταφυλιών αποδίδουν 60Kcal.

Ένα τσαμπί σταφύλια, αποτελεί ένα από τα πιο θρεπτικά και εύγεστα σνακ, με εξαιρετικά οφέλη για την υγεία μας. Δεν χρειάζεται να τα ξεφλουδίσουμε, να τα κόψουμε ή να τα καθαρίσουμε. Αρκεί να τα πλύνουμε καλά και να απολαύσουμε τη ζουμερή τους γεύση και τα οφέλη τους.

Διατροφική αξία

Περιέχει κάλιο, βιταµίνες Α, Β και C, ενώ ανεξαρτήτου χρώματος, περιέχει αντιοξειδωτικές ουσίες που ονομάζονται φλαβονοειδή και θεωρείται πως συμβάλουν στην πρόληψη χρονίων νοσημάτων. Η ρεσβερατρόλη, ένα πολύτιμο φυτικό συστατικό, που βρίσκεται στη φλούδα του, αποτελεί το «διασημότερο» συστατικό του σταφυλιού και έχει φανεί πως μπορεί να ασκήσει προστατευτικό ρόλο στη λειτουργία της καρδιάς.

Η ρεσβερατρόλη εμφανίζει, επίσης, ισχυρή αντιγηραντική δράση, προστατεύοντας το κολλαγόνο και την ελαστίνη των ιστών και βοηθώντας στη διατήρηση της νεανικής εμφάνισης.

Η ρεσβερατρόλη βρίσκεται σε μικρότερες ποσότητες στα μούρα, στο πεύκο, στα ρόδια, στα φιστίκια και τα φασόλια.

Η βιταμίνη Α συμβάλλει σημαντικά στην καλή λειτουργία της όρασης και προστατεύει από διάφορες οφθαλμολογικές παθήσεις.

Το σταφύλι κυρίως λόγω του καλίου που περιέχει σε μεγάλες ποσότητες αυξάνει τη διούρηση και καταπολεμά την κατακράτηση των υγρών, διατηρώντας την αρτηριακή πίεση σε χαμηλά επίπεδα. Θεωρείται η κυριότερη τροφή αποτοξίνωσης. Τα έλαια που παράγονται από τα κουκούτσια των σταφυλιών είναι πλούσια σε λιπαρά οξέα τα οποία μειώνουν την χοληστερόλη. Η κατανάλωση σταφυλιού βοηθάει σε καταστάσεις ύπαρξης δυσπεψίας, δυσκοιλιότητας και αιμορροΐδων.

Τα αντιοξειδωτικά του σταφυλιού παρουσιάζουν, επίσης, σημαντική καρδιοπροστατευτική δράση καθώς εμποδίζουν την οξείδωση της LDL χοληστερόλης, προλαμβάνουν τη συσσώρευση των αιμοπεταλιών και καταπολεμούν το σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας.

Τα φλαβονοειδή που εμπεριέχονται στο σταφύλι εκτός από την ενίσχυση του καρδιαγγειακού συστήματος, συμβάλλουν και στη θεραπεία διαφόρων λοιμώξεων.

Παχαίνουν τα σταφύλια τελικά;

Πολλοί έχουν την εντύπωση πως το σταφύλι παχαίνει και πως έχει πολλές θερμίδες, το οποίο δεν ισχύει για τους παρακάτω λόγους:

Γιατί 1 μεσαίο τσαμπί σταφύλια (40-50 ρόγες) έχει περίπου 150 θερμίδες όσο δηλαδή 2 μεγάλα άλλα φρούτα

Γιατί η φυσική γλυκύτητα του σταφυλιού οφείλεται στα φυσικά του σάκχαρα, την φρουκτόζη και όχι στην ζάχαρη, την σουκρόζη όπως την εννοούμε συνήθως

Το σταφύλι είναι φρούτο που τρώγεται ώριμο, συνεπώς τα φυσικά του σάκχαρα είναι παραωριμασμένα, όταν είναι πια βρώσιμο. Αυτή η γλυκιά του γεύση είναι που μας μπερδεύει και έχουμε την αίσθηση ότι επειδή είναι γλυκό είναι και παχυντικό.

Τα σταφύλια λοιπόν μπορούν να ενταχθούν ακόμα και σ' ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους, χωρίς ενδοιασμούς αλλά και χωρίς υπερβολές!

Δεν υπάρχει τρόφιμο που όταν καταναλωθεί παχαίνει ή αδυνατίζει. Είναι η ποσότητα και η ποιότητα που κάνουν την διάφορα!

Αντί γλυκού: Το σταφύλι είναι ένα φρούτο που, εφόσον δεν το υπερκαταναλώνετε, μπορεί να καλύψει την επιθυμία σας για γλυκό δίνοντας λίγες θερμίδες. Πέρα από τη φυσική γλυκιά του γεύση, μπορεί να σας δώσει την αίσθηση ότι απολαμβάνετε παγωτό, αν απλά βάλετε μερικές ρόγες στην κατάψυξη.

Διαλέξτε λοιπόν τα σταφύλια που σας αρέσουν, μαύρα ή λευκόσαρκα, με κουκούτσι ή χωρίς και εντάξτε τα στη διατροφή σας όχι μόνο για τη γεύση τους αλλά και για τις ιδιότητές τους.

**********************

Σταφύλι....ο βασιλιάς των φρούτων!

Το σταφύλι είναι ο καρπός του αμπελιού. Το αμπέλι αλλιώς ονομάζεται και κλήμα (Vitis Vinifera), είναι αναρριχητικό φυτό και προϊόντα του ο μούστος, το κρασί, το ξύδι και οι σταφίδες, ενώ μπορεί να γίνει και γλυκό του κουταλιού. Είναι γνωστό ως καρπός από την αρχαιότητα και αναφέρεται για πρώτη φορά στη Βίβλο.

Γενικότερα διαχωρίζονται με βάση το χρώμα του, λευκό, κόκκινο και μαύρο. Το σταφύλι ιατρικά καταπολεμά την κατακράτηση των υγρών. Είναι πλούσιο σε κάλιο και βιταμίνες, έχει και αντιοξειδωτική αλλά και αντικαρκινική δράση, λόγω της ρεσβερατρόλης, που βρίσκεται στη φλούδα του. Τα σταφύλια αναπτύσσονται σε τσαμπιά των έξι έως τριακοσίων ρωγών και μπορεί να έχουν μαύρο, σκούρο μπλε, κίτρινο, πράσινο, λευκό ή ροζ χρώμα.

Ιστορικά στοιχεία

Το σταφύλι, ξεχωριστό στοιχείο στην εκκλησιαστική μας παράδοση, όπως φαίνεται, έχει αρκετά παλιά ιστορία. Οι αρχαιότερες αναφορές βρίσκονται στα Oμηρικά 'Eπη. O Όμηρος εκθειάζει τις αρετές του, αλλά συγχρόνως στηλιτεύει και την κατάχρησή του. Στα συμπόσια των ηρώων δεσπόζει η κατανάλωση σταφυλιού τόσο στην Oδύσσεια όσο και στην Iλιάδα. Σε ιερογλυφικές επιγραφές γίνονται αναφορές στην άμπελο, ενώ διάφορες ζωγραφιές σε τοίχους αναπαριστούν ανθρώπους να καλλιεργούν αμπέλια και να μαζεύουν σταφύλια. Οι εικόνες και οι γραφές αυτές χρονολογούνται στο 2500 π.Χ. Για τη διατροφή του ο άνθρωπος χρησιμοποιούσε τα σταφύλια από την εποχή του ορείχαλκου. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο θεός Διόνυσος το έφερε από την Ασία και κατέκτησε σπουδαία θέση στην ζωή της αρχαίας Ελλάδας, που τόσο ο Διόνυσος όσο και οι περίφημες τελετές του συνδέθηκαν αποκλειστικά με το σταφύλι και ένα από τα προϊόντα του, το κρασί. Γύρω στον 15ο αιώνα π.Χ άρχισε να εξαπλώνεται και η καλλιέργεια του αμπελιού αποτελώντας μια από τις βάσεις της οικονομίας του τόπου, όπως μαρτυρούν τα νομίσματα με τις απεικονίσεις σταφυλιών.

Διατροφική αξία

Είναι εξαιρετικά θρεπτικό φρούτο με πληρέστατη σύνθεση σε μεταλλικά άλατα και βιταμίνες. Πιο αναλυτικά το σταφύλι είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α, βιταμίνη C καθώς και σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ενώ από μεταλλικά στοιχεία περιέχει ασβέστιο (Ca), φώσφορο (P), κάλιο (K) και σίδηρο (Fe). Είναι καλή πηγή υδατανθράκων λόγω των σταφυλοσακχάρων που περιέχει κι έτσι αποτελεί καλή πηγή ενέργειας για τον οργανισμό.

Η βιταμίνη Α βοηθά στην καλή όραση ενώ οι ανθοκυανίνες (χρωστικές που βρίσκονται κυρίως στα κόκκινα σταφύλια) δυναμώνουν τα αγγεία των ματιών κι επιβραδύνουν την γήρανση της όρασης και την ανάπτυξη παθήσεων του αμφιβληστροειδούς.

Εκτός από την προστατευτική τους δράση για την όραση, οι ανθοκυανίνες μαζί με τις πολυφαινόλες, λόγω των εξαιρετικά αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων τους, εμποδίζουν τη δημιουργία και τη δράση των ελευθέρων ριζών, ενισχύουν τα τοιχώματα των αγγείων και μειώνουν τις φλεγμονές, ασκώντας τόσο αντιγηραντική όσο και καρδιοπροστατευτική δράση. Μάλιστα έχει βρεθεί ότι τα λιπαρά οξέα που περιέχονται στο κουκούτσι του σταφυλιού, μειώνουν τη χοληστερίνη και βοηθούν στην πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων. Τα φλαβονοειδή που αφθονούν κι αυτά στο κόκκινο σταφύλι, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, προστατεύουν την καρδιά, τα αγγεία και τους πνεύμονες και τονώνουν το δέρμα.

Παράλληλα, το σταφύλι είναι εξαιρετικό μυϊκό και νευρικό τονωτικό και άριστο αποτοξινωτικό. Είναι καλή πηγή φυτικών ινών, οπότε συντελούν στην καλή λειτουργία του εντέρου γι’ αυτό και θεωρείται φάρμακο κατά της δυσπεψίας, της δυσκοιλιότητας, της κολίτιδας και των αιμορροΐδων. Λόγω της περιεκτικότητάς του σε βιταμίνη C που ενισχύει το αμυντικό σύστημα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις ανάρρωσης και σε οξείες εμπύρετες καταστάσεις, ενώ ενισχύει και την απορρόφηση του επίσης περιεχόμενου σιδήρου οπότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε περιπτώσεις αναιμιών.

Παρόλα αυτά πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή γιατί το ισοδύναμο φρούτου αντιστοιχεί σε μόλις 10-12 ρόγες!

Διατροφική ετικέτα

Μια μερίδα σταφυλιού (περίπου 100 γρ.) μας δίνει 65 μόλις θερμίδες, λιπαρά:0 γρ., χοληστερόλη: 0 γρ., υδατάνθρακες: 18 γρ., σάκχαρα: 15 γρ., πρωτεϊνη: 1 γρ., φυτικές ίνες: 1 γρ., νερό: 80 ml, βιταμίνη Α: 70 I.U., ασβέστιο: 16 mg και σίδηρο: 0,6 mg.

Προϊόντα του σταφυλιού

Κρασί: τα σάκχαρα που περιέχονται στο σταφύλι, μετατρέπονται με αλκοολική ζύμωση σε οινόπνευμα. Οι πολυφαινόλες του κρασιού ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού έναντι των ελευθέρων ριζών, ανεβάζουν τα επίπεδα της «καλής» (HDL) χοληστερόλης και μειώνουν τα αντίστοιχα της κακής (LDL), αραιώνουν το αίμα και μειώνουν τον κίνδυνο αθηρωμάτωσης.

Σταφίδα: αποξηραμένο προϊόν του σταφυλιού με ανάλογη θρεπτική αξία καθώς περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα ασβεστίου, σιδήρου και βιταμίνης Α από ότι το φρέσκο σταφύλι.

Χυμός σταφυλιού: λόγω της ποιότητας και του πλούτου του αποκαλείται «φυτικό γάλα» αλλά έχει αρκετά υψηλή θερμιδική απόδοση (200Kcal/ ποτήρι). Περιέχει πολλά φλαβονοειδή που βοηθούν στην πρόληψη των θρομβώσεων. Λόγω των αντισηπτικών του ιδιοτήτων, ο χυμός δρα κατά της υψηλής χοληστερόλης, του άσματος, της δυσκοιλιότητας, των νεφρικών διαταραχών και των πεπτικών δυσλειτουργιών. Προϊόν του χυμού είναι το πετιμέζι που χρησιμοποιείται όπως το μέλι.

Κοσμετολογία

Το σταφύλι εκτός από τη διατροφή, βρίσκει τη θέση του σε πολλές προτάσεις της κοσμετολογίας.

Οι αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες του προστατεύουν το κολλαγόνο και την ελαστίνη των ιστών, βοηθώντας στην διατήρηση της νεότητας και κατατάσσοντας το σταφύλι ανάμεσα στα πιο αποτελεσματικά συστατικά ενάντια στη γήρανση.

Παράλληλα, λόγω των αποτοξινωτικών του ιδιοτήτων δίνει λάμψη στο δέρμα και βοηθάει στην καταπολέμηση της κυτταρίτιδας. Στην σύγχρονη κοσμετολογία εκτός από τα πολύτιμα συστατικά του χρησιμοποιούνται και τα έλαια του κουκουτσιού του ως έλαια βάσης, λόγω της υψηλής πτητικότητάς τους.

Σταφυλοθεραπεία

Με τον όρο σταφυλοθεραπεία εννοούμε την απόλυτη μονοδίαιτα από σταφύλια. Τίποτε άλλο. Ούτε γάλα, ούτε καφέ, τσάι ή λεμονάδα. Μόνο και μόνο σταφύλια για πέντε, δέκα ή δεκαπέντε μέρες αναλόγως τις περιπτώσεις. Νερό, αν υπάρχει δίψα, επιτρέπεται.

Η ευεργετικότα της σταφυλοθεραπείας

Εξαιρετικώς επιδρά στις εξής χρονικές παθήσεις: Στην δυσκοιλιότητα, την αυτοδηλητηρίαση, τον ρευματισμό, τον αρθριτισμό, το άσθμα, την βρογχίτιδα, την οξύτητα, την ωτίτιδα, την παράλυση κτλ. Η δυσκοιλιότητα εξαλείφεται σε λιγότερες από δεκαπέντε μέρες καθώς και ο χρόνιος πονοκέφαλος. Το αίμα πλουτίζεται σε αλκαλικότητα, που είναι η βάση της ανοσίας.

Οι παχύσαρκοι για να απαλλαγούν από τα νοσηρά πάχη τους, πρέπει να κάνουν παρατεταμένες σταφυλοθεραπείες. Με το σύστημα αυτό μπορούν να χάσουν τα περίσσια κιλά τους.

Κατά κανόνα πρέπει να γίνονται 3-4 γεύματα την ημέρα από μια οκά για τους παχείς και έως μιάμισυ οκά για τους ισχνούς. Τα σταφύλια είναι πολύ καλύτερα να τρώγονται μαζί με τις φλούδες και τα κουκούτσια τους, γιατί αυτά είναι η σκούπα των εντέρων. Βοηθούν στην κανονική κένωση. Και το παραμύθι της σκωληκοειδίτιδας να λησμονηθεί για πάντα.

Συμπτώματα της σταφυλοθεραπείας

Κατά την σταφυλοθεραπεία τα ούρα γίνονται πορτοκαλί ή κοκκινωπά, πράγμα πολύ ενθαρρυντικό, γιατί αυτό δηλοί ότι έτσι δουλεύοντας εντατικά το συκώτι και τα νεφρά, απορρίπτονται από τον οργανισμό οι τοξίνες, τα άλατα και τα λοιπά ξένα στοιχεία του. Πολλές φορές αναπτύσσεται διάρροια κι έτσι αποκαθαρίζεται τελείως όλο το πεπτικό σύστημα, από τις παλιές σαπισμένες και επικολλημένες στα εσωτερικά του τοιχώματα ουσίες που γίνονται αιτία δηλητηρίων και αιτία των περισσότερων ασθενειών. Η διάρροια σταματά συνήθως αυτομάτως σε 2-3 μέρες κατά τις οποίες πρέπει να τρώμε λιγότερο. Αν όμως η διάρροια εξακολουθεί, μετριάζεται μ΄ένα ή δύο σκέτα κλύσματα που θα πλύνουν το μεγάλο έντερο. Σε πολλούς πάλι εμφανίζεται δυσκοιλιότητα. Γι’ αυτό συνιστάται να γίνουν και κλύσματα κατά την σταφυλοθεραπεία.

Ο ρόλος της δίψας

Με την σταφυλοθεραπεία συνήθως δεν διψά ο άνθρωπος, αφού το σώμα εφοδιάζεται με το θαυμάσιο φυτικό νερό που περιέχουν άφθονο τα σταφύλια και που συντελεί στην αποτοξίνωση του οργανισμού. Πάντως αν διψάσει κανείς μεταξύ των γευμάτων των σταφυλιών, πρέπει, αφού περάσουν 2 ώρες από την λήψη των σταφύλων, να πίνει νερό, γιατί η δίψα στην περίπτωση αυτή είναι μία ένδειξις ότι παρουσιάζεται φλόγωσις και ερεθισμός κατά την διάλυση και την απόρριψη των αλάτων του σώματος.

Η σταφυλοθεραπεία στην αρχή κάνει τον άνθρωπο να αισθάνεται κάπως βαρετός και εξαντλημένος. Τους πολύ παχείς μάλιστα τους κρεβατώνει για μερικές μέρες. Αυτό όμως δεν πρέπει να εμπνέει καμιά ανησυχία γιατί η φαινομενική αυτή αδυναμία προέρχεται από το ότι ο οργανισμός συγκεντρώνει και εντείνει τις προσπάθειές του όλες στην εσωτερική εργασία του αυτοκαθαρισμού, της απορρίψεως των νεκρών κυττάρων και της αναπλάσεώς του γενικώς.

Το καλύτερο τονωτικό

Η οργανική κι επομένως αφομοιώσιμη μορφή των συστατικών του σταφυλιού αποτελεί το φυσικότερο και καλύτερο τονωτικό. Η συστηματική σταφυλοθεραπεία θα διώξει από πάνω σας κάθε σωματική και πνευματική τεμπελιά. Την νωθρότητα και την ανορεξία, που είναι οι προάγγελοι της ασθένειας, θα την αντικαταστήσουν η ευεξία και η όρεξη για δουλειά, για κίνηση.

Οι λευκωματούχες ουσίες του σταφυλιού χρησιμοποιούνται για την διόρθωση και την ανάπλαση των φθαρμένων ιστών. Κανένα άλλο τρόφιμο δεν μπορεί ν’ αναπτύξει γερούς κι ελαστικούς μυς, όπως το σταφύλι. Το νευρικό σύστημα ξεκουράζεται και καλμάρει με την σταφυλοθεραπεία.

Με παρατεταμένη σταφυλοδίαιτα διορθώνονται όλες οι παραμορφώσεις του δέρματος και του σώματος γενικά. Οι κάλοι, τα σπυριά και τα εκζέματα εξαλείφονται. Σε συνδυασμό δε με κατάλληλη γυμναστική αναπτύσσεται ωραία συμμετρική σωματική διάπλαση.

Ο χυμός των σταφυλιών είναι το αποτελεσματικότερο διαλυτικό των κρυστάλλων και των όγκων του οργανισμού. Με την συστηματική σταφυλοθεραπεία διαλύονται και απορρίπτονται όλα τα ανόργανα στοιχεία του σώματος, που προέρχονται από την ανθυγιεινή διατροφή και τα οποία είναι αιτία όλων σχεδόν των χρονίων παθήσεων, γιατί εργάζονται εντατικά τα τέσσερα όργανα της απεκκρίσεως: οι πνεύμονες, το συκώτι, τα έντερα και το δέρμα.

H υπέροχη νοστιμιά του αποτελεί το κίνητρο και η συμβολή του στη διατήρηση της ανθρώπινη υγείας το αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί μια διατροφή-πρόκληση, που αξίζει τον «κόπο» να εντάξουμε σε περίοπτη θέση στη διατροφή μας.

Προσοχή: Όλα αυτά όμως δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να μην συνοδεύονται από τη συμβουλή του γιατρού σας, καθώς ανάλογα την κατάσταση του οργανισμού και τον μεταβολισμό μας, σε συνδυασμό με τη διάρκεια της σταφυλοθεραπείας μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο για την υγεία μας εάν δε γίνει σωστά και προσεκτικά.

********************

Πόσα γνωρίζετε για το σταφύλι;

Άμεσα συνδεδεμένο με την ελληνική μυθολογία, τον θεό Διόνυσο και το καλοκαίρι, το σταφύλι πρωταγωνιστεί στην καλοκαιρινή μας διατροφή και εντυπωσιάζει με τα θρεπτικά συστατικά του...

Ιστορικά στοιχεία

Η σχέση ανθρώπου-αμπελιού χάνεται στο βάθος του χρόνου. Για τη διατροφή του ο άνθρωπος χρησιμοποιούσε τα σταφύλια από την εποχή του ορείχαλκου. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο θεός Διόνυσος το έφερε από την Ασία και κατέκτησε σπουδαία θέση στην ζωή της αρχαίας Ελλάδας, που τόσο ο Διόνυσος όσο και οι περίφημες τελετές του συνδέθηκαν αποκλειστικά με το σταφύλι και ένα από τα προιόντα του, το κρασί. Γύρω στον 15ο αιώνα π.Χ άρχισε να εξαπλώνεται και η καλλιέργεια του αμπελιού αποτελώντας μια από τις βάσεις της οικονομίας του τόπου, όπως μαρτυρούν τα νομίσματα με τις απεικονίσεις σταφυλιών.

Διατροφική αξία

Είναι εξαιρετικά θρεπτικό φρούτο με πληρέστατη σύνθεση σε μεταλλικά άλατα και βιταμίνες. Πιο αναλυτικά το σταφύλι είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α, βιταμίνη C καθώς και σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ενώ από μεταλλικά στοιχεία περιέχει ασβέστιο (Ca), φώσφορο (P), κάλιο (K) και σίδηρο (Fe). Είναι καλή πηγή υδατανθράκων λόγω των σταφυλοσακχάρων που περιέχει κι έτσι αποτελεί καλή πηγή ενέργειας για τον οργανισμό.

Η βιταμίνη Α βοηθά στην καλή όραση ενώ οι ανθοκυανίνες (χρωστικές που βρίσκονται κυρίως στα κόκκινα σταφύλια) δυναμώνουν τα αγγεία των ματιών κι επιβραδύνουν την γήρανση της όρασης και την ανάπτυξη παθήσεων του αμφιβληστροειδούς.

Εκτός από την προστατευτική τους δράση για την όραση, οι ανθοκυανίνες μαζί με τις πολυφαινόλες, λόγω των εξαιρετικά αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων τους, εμποδίζουν τη δημιουργία και τη δράση των ελευθέρων ριζών, ενισχύουν τα τοιχώματα των αγγείων και μειώνουν τις φλεγμονές, ασκώντας τόσο αντιγηραντική όσο και καρδιοπροστατευτική δράση. Μάλιστα έχει βρεθεί ότι τα λιπαρά οξέα που περιέχονται στο κουκούτσι του σταφυλιού, μειώνουν τη χοληστερίνη και βοηθούν στην πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων. Τα φλαβονοειδή που αφθονούν κι αυτά στο κόκκινο σταφύλι, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, προστατεύουν την καρδιά, τα αγγεία και τους πνεύμονες και τονώνουν το δέρμα.

Παράλληλα, το σταφύλι είναι εξαιρετικό μυικό και νευρικό τονωτικό και άριστο αποτοξινωτικό. Είναι καλή πηγή φυτικών ινών, οπότε συντελούν στην καλή λειτουργία του εντέρου γι’ αυτό και θεωρείται φάρμακο κατά της δυσπεψίας, της δυσκοιλιότητας, της κολίτιδας και των αιμοροϊδων. Λόγω της περιεκτικότητάς του σε βιταμίνη C που ενισχύει το αμυντικό σύστημα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις ανάρρωσης και σε οξείες εμπύρετες καταστάσεις, ενώ ενισχύει και την απορρόφηση του επίσης περιεχόμενου σιδήρου οπότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε περιπτώσεις αναιμιών.

Παρόλα αυτά πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή γιατί το ισοδύναμο φρούτου αντιστοιχεί σε μόλις 10-12 ρόγες!

Διατροφική ετικέτα

Μια μερίδα σταφυλιού (περίπου 100 γρ.) μας δίνει 65 μόλις θερμίδες, λιπαρά:0 γρ., χοληστερόλη: 0 γρ., υδατάνθρακες: 18 γρ., σάκχαρα: 15 γρ., πρωτεϊνη: 1 γρ., φυτικές ίνες: 1 γρ., νερό: 80 ml, βιταμίνη Α: 70 I.U., ασβέστιο: 16 mg και σίδηρο: 0,6 mg.

Προϊόντα του σταφυλιού

1.Κρασί: τα σάκχαρα που περιέχονται στο σταφύλι, μετατρέπονται με αλκοολική ζύμωση σε οινόπνευμα. Οι πολυφαινόλες του κρασιού ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού έναντι των ελευθέρων ριζών, ανεβάζουν τα επίπεδα της «καλής» (HDL) χοληστερόλης και μειώνουν τα αντίστοιχα της κακής (LDL), αραιώνουν το αίμα και μειώνουν τον κίνδυνο αθηρωμάτωσης.

2.Σταφίδα: αποξηραμένο προϊόν του σταφυλιού με ανάλογη θρεπτική αξία καθώς περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα ασβεστίου, σιδήρου και βιταμίνης Α από ότι το φρέσκο σταφύλι.

3.Χυμός σταφυλιού: λόγω της ποιότητας και του πλούτου του αποκαλείται «φυτικό γάλα» αλλά έχει αρκετά υψηλή θερμιδική απόδοση (200Kcal/ ποτήρι). Περιέχει πολλά φλαβονοειδή που βοηθούν στην πρόληψη των θρομβώσεων. Λόγω των αντισηπτικών του ιδιοτήτων, ο χυμός δρα κατά της υψηλής χοληστερόλης, του άσματος, της δυσκοιλιότητας, των νεφρικών διαταραχών και των πεπτικών δυσλειτουργιών. Προϊόν του χυμού είναι το πετιμέζι που χρησιμοποιείται όπως το μέλι.

Κοσμετολογία

Το σταφύλι εκτός από τη διατροφή, βρίσκει τη θέση του σε πολλές προτάσεις της κοσμετολογίας.

Οι αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες του προστατεύουν το κολλαγόνο και την ελαστίνη των ιστών, βοηθώντας στην διατήρηση της νεότητας και κατατάσσοντας το σταφύλι ανάμεσα στα πιο αποτελεσματικά συστατικά ενάντια στη γήρανση.

Παράλληλα, λόγω των αποτοξινωτικών του ιδιοτήτων δίνει λάμψη στο δέρμα και βοηθάει στην καταπολέμηση της κυτταρίτιδας. Στην σύγχρονη κοσμετολογία εκτός από τα πολύτιμα συστατικά του χρησιμοποιούνται και τα έλαια του κουκουτσιού του ως έλαια βάσης, λόγω της υψηλής πτητικότητάς τους.

Συνταγή γλυκίσματος με σταφίδες

Ένα εύκολο και θρεπτικό γλύκισμα που μπορούμε να φτιάξουμε με παράγωγα σταφυλιού (σταφίδες) είναι και ο σιμιγδαλένιος χαλβάς. Για την παρασκευή αυτού του γλυκού θα χρειαστούμε: 1 φλιτζ. τσαγιού σπορέλαιο, 1 φλιτζ. σιμιγδάλι, ½ φλιτζ σουσάμι, 1 φλιτζ. σταφίδες, 2 κουτ γλυκού κανέλα. Για το σιρόπι: 2 ½ φλιτζ. ζάχαρη, 4 φλιτζ. νερό, 1 φλούδα κανέλα.

Εκτέλεση

Βάζουμε το λάδι στην κατσαρόλα, ρίχνουμε το σιμιγδάλι σταδιακά και το ανακατεύουμε 5 λεπτά μέχρι να ροδίσει. Προσθέτουμε τις σταφίδες και το σουσάμι και τα ανακατεύουμε. Αποσύρουμε την κατσαρόλα, προσθέτουμε το σιρόπι αφού έχει κρυώσει λίγο και ανακατεύουμε με ξύλινο κουτάλι. Ξαναβάζουμε το μείγμα στη φωτιά να βράσει άλλα 5 λεπτά και μετά το αδειάζουμε σε φόρμα. Αφού κρυώσει το ξεφορμάρουμε και το πασπαλίζουμε με κανέλα.

Από τη Δρανίτσα Χριστίνα, Διαιτολόγο–Διατροφολόγο, μέλος της επιστημονικής ομάδας diatrofi.

******************

Αθήρι

Πρόκειται για παλιά ελληνική ποικιλία οινοποιίας του Αιγαιοπελαγίτικου χώρου. Καλλιεργείται κυρίως στις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη αλλά τα τελευταία χρόνια η καλλιέργειά της έχει επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα.

Είναι ποικιλία ζωηρή και πολύ παραγωγική. Διαμορφώνεται σε κυπελλοειδή ή γραμμοειδή σχήματα μόρφωσης Royat και δέχεται βραχύ κλάδεμα καρποφορίας. Παράγει κατά μέσο όρο δύο σταφύλια ανά καρποφόρο βλαστό τα οποία βρίσκονται συνήθως στον τρίτο και πέμπτο κόμβο. Είναι αρκετά ανθεκτική στον περονόσπορο αλλά πολύ ευαίσθητη στο ωίδιο. Είναι ποικιλία πρώιμης ωρίμανσης και θεωρείται μία από τις καλλίτερες λευκές ελληνικές ποικιλίες οινοποιίας. Πρέπει όμως να προσεχθεί ιδιαίτερα η ημερομηνία τρυγητού γιατί όταν ξεπεραστεί ο βαθμός ωριμότητας των σταφυλιών μειώνονται σημαντικά τα οξέα τους.

Τα σταφύλια της είναι συνήθως μετρίου μεγέθους, κυλινδροκωνικού σχήματος και μέτριας πυκνότητας. Οι ράγες είναι μετρίου μεγέθους, σφαιρικού σχήματος. Ο φλοιός έχει πρασινοκίτρινο χρώμα, η επιδερμίδα του είναι λεπτή και ελαστική και η σάρκα είναι μαλακή, άχρωμη και χυμώδης, με λεπτό χαρακτηριστικό άρωμα.

Η ποικιλία αυτή χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή λευκών ξηρών οίνων αλλά και για την παραγωγή γλυκών καθώς και αφρωδών οίνων, μόνη της ή σε συνοινοποίηση με άλλες ποικιλίες. Όταν οινοποιείται μόνη της, δίνει οίνους υψηλόβαθμους και ελαφρά αρωματικούς. 

Συμμετέχει στην παραγωγή των λευκών ξηρών ή γλυκών οίνων Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (Ο.Π.Α.Π.) "Σαντορίνη", σε συνοινοποίηση με τις ποικιλίες Ασύρτικο και Αηδάνι άσπρο. Επίσης συμμετέχει συχνά στην παραγωγή του φημισμένου γλυκού οίνου "Βισάντο", που παράγεται στη Σαντορίνη από λιαστά σταφύλια. Συμμετέχει με ποσοστό 50% στην παραγωγή του λευκού ξηρού οίνου Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (Ο.Π.Α.Π.) "Πλαγιές Μελιτώνα" που παράγεται στη Χαλκιδική (το υπόλοιπο 15% προέρχεται από την ποικιλία Ασύρτικο και το 35% από τη ποικιλία Ροδίτης). Αποκλειστικά από Αθήρι παράγεται ο λευκός ξηρός οίνος Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (Ο.Π.Α.Π.) "Ρόδος". Στη Ρόδο, από την ποικιλία αυτή παράγεται και αφρώδης οίνος.

Ροδίτης

Ποικιλία με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, καλλιεργείται σε 32 νομούς (από 52) αλλά την συναντάμε κυρίως στον νομό Αχαΐας. Πρόκειται για μια καθαρά οινοποιήσιμη ποικιλία μια και έχει κουκούτσια αλλά και σαν βρώσιμη είναι αρκετά νόστιμη και τραγανή, ιδιαίτερα η ερυθρή παραλλαγή της, άλλωστε ένα από τα ονόματά της είναι Κριτσανιστή.

Πίσω από τα περισσότερα ονόματά της κρύβεται προφανώς το ερυθρωπό της χρώμα. Η ποικιλία δεν είναι όμως αποκλειστικά ερυθρωπή αφού υπάρχουν πέντε κλώνοι της με χρώματα που ξεκινούν από το πράσινο ανοιχτό μέχρι και το ερυθρωπό. Από τους κλώνους περιζήτητος είναι ο ερυθρωπός που είναι γνωστός σαν Αλεπού. Ο τρύγος αρχίζει στα τέλη του Σεπτέμβρη και φτάνει μέχρι τα μέσα του Οκτώβρη. 

Το τσαμπί της είναι συνήθως κυλινδροκωνικό, αραιό μετρίου μέχρι μεγάλου μεγέθους και οι ρόγες έχουν ανομοιογενή χρωματισμό που όμως σε πλήρη ωρίμανση μπορεί να γίνει ρόδινος.

Αλεπού

Ροδομούσι

Κανελλάτο

Κοκκινοστάφυλο

Λιτσιτσίνες

Σουρβιώτης

Κριτσανιστή

Ροδήτις

Ροϊδίτης

Tουρκοπούλα

Ροδομούσι

Μανδηλαριά

Από τις πιό πλούσιες σε χρώμα ποικιλίες αμπέλου, γηγενής του αιγαιοπελαγίτικου χώρου. Καλλιεργούνταν αρχικά στις Κυκλάδες, τη Ρόδο και την Κρήτη, περιοχές από τις οποίες επεκτάθηκε η καλλιέργειά της στην Πελλοπόννησο, την Αττική, τη Βοιωτία, την Εύβοια, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, καταλαμβάνοντας συνολικά μια έκταση που ξεπερνά τα 15.000 στρέμματα.

Είναι πολύ εύρωστο, ζωηρό, πραγωγικό, πολύ ευαίσθητο στον περονόσπορο, το βοτρύτη και την όξινη σήψη, και ανθεκτικό στην ξηρασία. Παρουσιάζει καλή συγγένεια με τα περισσότερα υποκείμενα που έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν, καθώς και με αυτά που χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα. Διαμορφώνεται σε κύπελλο και γραμμικό αμφίπλευρο κορδόνι(Royat) και δέχεται κλάδεμα κοντό στα 2-3 μάτια και όσο το δυνατό ελαφρό κορυφολόγημα, για μια ικανοποιητική , σταθερή κάθε χρόνο, παραγωγή. Το κλάδεμα πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στη ζωηρότητα του κάθε φυτού(λιγότερα μάτια από αυτά τα οποία το φυτό έχει την ικανότητα να θρέψει οδηγούν στην έκπτυξη πολλών άγονων οφθαλμών από το παλιό ξύλο, ενώ περισσότερα σε ατελή ωρίμανση της παραγωγής).

Λόγω της μεγάλης του ζωηρότητας πρέπει να προτιμούνται αποστάσεις φύτευσης μεγαλύτερες του 1,20μ (φυτό από φυτό). Προτιμά εδάφη ελαφρά, ξηρά, περιοχών με χαμηλό υψόμετρο και ζεστά καλοκαίρια.

Ξεκινά τη βλάστηση στα τέλη του Μάρτη (πρώτο δεκαήμερο του Απρίλη στη βόρεια Ελλάδα) και ωριμάζει όψιμα στη Βόρεια Ελλάδα σε υψόμετρο, τέλη Σεπτέμβρη, και τέλος Αυγούστου με αρχές Σεπτέμβρη στα νησιά και σε χαμηλό υψόμετρο. Κάθε καρποφόρα κληματίδα φέρνει 1-2 σταφύλια, μέτρια έως μεγάλα, που ξεπερνούν τα 350g κωνικά, πολύ πυκνόρραγα, που κόβονται δύσκολα. Οι ράγες είναι μεγάλες, 2,8g, σχεδόν σφαιρικές, με φλοιό παχύ, κυανομέλανου χρωματισμού, στυφό και σάρκα άχρωμη, μαλακή, εύχυμη, γλυκιά ως ελαφρά υπόξινη, με 2-3 μεγάλα γίγαρτα. Οι ράγες αντιπροσωπεύουν το 94% του βάρους του σταφυλιού, ενώ οι φλοιοί μαζί με τα γίγαρτα το 7,5% του βάρους των ραγών.

Η Μανδηλαριά δίνει κρασιά μέσου έως χαμηλού αλκοολικού τίτλου, μέτριας οξύτητας, πλούσια σε χρώμα. Συμμετέχει μαζί με το Κοτσιφάλι στην παραγωγή των ερυθρών ξηρών κρασιών Ονομασίας Προελεύσεως "Πεζά" και "Αρχάνες" και μαζί με τη Μονεμβασιά στην παραγωγή των ερυθρών ξηρών κρασιών Ονομασίας Προελεύσεως "Πάρος", ενώ μόνη της δίνει τον ερυθρό ξηρό Οίνο Ονομασίας Προελεύσεως "Ρόδος". Χρησιμοποιείται επίσης σε αναμείξεις για την παραγωγή ορισμένων Τοπικών Οίνων(Δωδεκανησιακός, Ηρακλειώτικος, Θραψανών, κ.ά.).

Αμοργιανό

Μαντηλάρι

Κουντούρα μαύρη

Δουμπραίνα μαύρη

Παργιανό

****************

Η σούμα της Ρόδου

Τα παραδοσιακά αποστακτήρια γύρω από τον Αττάβυρο, τα αρώματα κι η γεύση του πιο καθαρού ποτού

Γράφει

Pοδούλα Λουλουδάκη

Την είπαν “ροδίτικη ρακί”, κι όσοι την ήπιαν τη ζήτησαν πάλι. Είναι τα αρώματά της και οι γεύσεις της, είναι και το παραδοσιακό απόσταγμα σταφυλιών που διασφαλίζει την καθαρότητά της. 

Η σούμα της Ρόδου, πασίγνωστο ποτό, θα μπορούσε να προωθηθεί και ν΄ αποκτήσει τη φήμη που της αξίζει, αλλά η προσπάθεια δεν έγινε από κει που θα μπορούσε να γίνει ώστε να έχει προοπτική το εγχείρημα! Μια ζωή τα ίδια...

Βρέθηκα στον Έμπωνα την Κυριακή για τα καζανέματα της σούμας του Μπάμπη Ευθυμιάδη- δεν είναι λίγοι που αν και δεν προέρχονται από κείνες τις περιοχές πάνε να καζανέψουν- και ρώτησα περισσότερα τον Μιχάλη Μανωλάκη και τον πατέρα του τον Κλήμεντο που καζανεύουν χρόνια, και τώρα τελευταία έφτιαξαν το παραδοσιακό αποστακτήριό τους.

Εσείς τι θα λέγατε για τη σούμα, πώς θα την χαρακτηρίζατε;

Είναι ένα από τα πιο καθαρά ποτά που μπορείς να πιεις γιατί δεν έχει μέσα κανένα συντηρητικό, ούτε τίποτα άλλο που να είναι βλαβερό για τον οργανισμό. 

Κι όταν μεθάει κανείς με σούμα;

Μεθάει, κάνει κεφάλι, κάνει την πλάκα του και την άλλη μέρα πάει στη δουλειά του και δεν έχει πονοκέφαλο. Είναι καθαρό ποτό.

Σούμα βγάζουμε μόνο στη Ρόδο;

Μπορεί να βγάζει και κάποια άλλη περιοχή, αλλά όπως η Κρήτη βγάζει τσικουδιά, κι η Θεσσαλία τσίπουρο, η Ρόδος βγάζει τη σούμα!

Ποια χωριά έχουν παραγωγή;

Ο Έμπωνας, τα Σιάννα, η Κρητηνία, ο ʼγιος Ισίδωρος, η Ίστριος, βγάζει κι η Απολακκιά από φέτος.

Στον Έμπωνα βγάζουν σούμα όλα τα σπίτια;

Όλοι βγάζουν, για το σπίτι, για να κάνουν δώρο, για το έθιμο... Όταν δεν έχεις μέσα στο σπίτι σου σούμα... Έρχεται ο άλλος είναι η πρώτη κίνηση που κάνεις “Να σου βάλω σούμα;”

Πίνεται ξεροσφύρι που λένε, ή συνοδεύεται από μεζέ;

Όχι, με το μεζέ. Ελιές, ψωμάκι Μπονιάτικο, μια ντοματούλα, κάτι αλμυρό, όπως είναι η κάππαρη...

Εσείς προσωπικά από πότε ασχολείστε;

Από παιδάκι. Πέντε αδέλφια μαζεύαμε τα σταφύλια, βοηθούσαμε στον τρύγο, ξεχωρίζαμε αυτά που είναι για κρασί, για σούμα... Ο πατέρας μου ο Κλήμεντος βγάζει σούμα πάρα πολλά χρόνια. Είναι 93 χρονών σήμερα και είναι εδώ μαζί μας, ελέγχει τα πάντα.

Από ποια ποικιλία σταφυλιών παράγεται;

Από Μανδηλαριά και από Αθήρι. Το Αθήρι βγαίνει εδώ γύρω στα ορεινά. Η Μανδηλαριά βγαίνει και σε άλλα χωριά. Εμείς στον Έμπωνα βάζουμε λίγη Μανδηλαριά στη σούμα.

Πότε ξεκινά η διαδικασία;

Αύγουστο και Σεπτέμβριο ανάλογα με το πότε θα ωριμάσουν τα σταφύλια και ωριμάζουν ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Κι ο ήλιος επηρεάζει τα σταφύλια και οι βροχές επηρεάζουν.. Το αμπέλι πρέπει να οργωθεί σωστά, έχει πολύ δουλειά, έχει θιαφίσματα... Στο αμπέλι πρέπει να είσαι συνέχεια μέσα. Να κάνεις το κουτσούλημα, να κόψεις δηλαδή τις μύτες την εποχή που πρέπει για να δέσει το τσαμπί και να χοντράνει, να κάνεις το θιάφισμα, να βγάλεις τα άχρηστα από τη ρίζα...

Ποιος είναι ο ιδανικός καιρός για καλή παραγωγή σταφυλιού;

Όταν βρέξει νωρίς και μετά δεν ξαναβρέξει, τότε είναι καλές οι συνθήκες για να βγει καλό σταφύλι.

Πότε ξεκινούν τα καζανέματα;

Για τη σούμα τα σταφύλια αλέθονται αμέσως για να γίνει η ζύμωση. Τα σταφύλια που είναι για κρασί τα απλώνουμε στον ήλιο, ανάλογα με το πόσο γλυκό θέλουμε να κάνουμε το κρασί. Όσο πιο πολύ μείνουν στον ήλιο αφαιρείται το νερό και μένουν τα ζάχαρα. Για τη σούμα αλέθομε τα σταφύλια, παίρνουμε το πρώτο κρασί και βάζουμε τα τσίπουρα στο βαρέλι με νερό και τ΄ ανακατεύουμε μέχρι να ρθει η ώρα τους να μπουν στο καζάνι. Τα ανακατεύουμε σε βαρέλια 10 με 12 μέρες για να γίνει η ζύμωση σωστά... Μετά μπαίνουνε στο καζάνι. Σεπτέμβρη με Οκτώβρη γίνονται τα καζανέματα.

Ο τρόπος για την παραγωγή σούμας ήταν πάντα ο ίδιος ή έχει αλλάξει στο πέρασμα των χρόνων;

Εγώ χρησιμοποιώ ακόμα ξύλο, δηλαδή η φωτιά μου αντί πετρέλαιο, ή πυρήνα έχει ξύλα. Το καζάνι ζεσταίνεται και μόλις βγει ο ατμός μπαίνει στην ψύκτρα, υγροποιείται και βγαίνει η σούμα. Κάθε βράδυ εδώ έχει παρέες. Όποιος καζανεύει φέρνει τους μεζέδες και πίνει σούμα. Η σούμα είναι δυνατό ποτό, μπορεί να αντικαταστήσει όλα τα ποτά. Όμως ο καθένας θα πιει τη σούμα του και θα πάει στη δουλειά του χωρίς παρενέργειες!

Φωτογραφίες: Ρουβήμ (ΡΟΔΟΣυλλέκτης) 

Πηγές κειμένων:

• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%B1%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%B9
• http://www.iatronet.gr/diatrofi/trofima-rofimata/article/9472/stafyli-ta-ofeli-gia-tin-ygeia.html
• http://www.mama365.gr/11241/stafyli-oi-efergetikes-idiothtes-kai-oi-thermides.html
• http://www.ktimakelesidi.gr/el/articles/69-stafyli....o-vasilias-ton-frouton-.htm
• http://www.clickatlife.gr/your-life/story/5317/posa-gnorizete-gia-to-stafuli
• http://www.wineandgrapes.gr/index.php
• http://www.rodiaki.gr/article/263457/h-soyma-ths-rodoy