Σέριφος
Η πρώτη εικόνα που θα αντικρίσει ο επισκέπτης της Σερίφου είναι οι άγονες ράχες με τις «πετρωμένες μορφές» που παραπέμπουν στον μύθο του Περσέα. Υστερα, το καράβι στρίβει προς το λιμάνι και τότε βλέπει μπροστά του το Λιβάδικαι τη Χώρα, επιβλητική, με τα κυβόσχημα, λευκά σπίτια της γαντζωμένα στον κωνικό βράχο, ίδια με λευκή λάβα που πάγωσε.
Η Σέριφος ανέκαθεν έκρυβε θησαυρούς στα σπλάχνα της. Σήμερα χαρίζει απλόχερα την ξεχωριστή της ενέργεια στους πιστούς «εραστές» της, τους ανθρώπους που τη γνώρισαν, την αγάπησαν, έφτιαξαν σπίτια εδώ και την έκαναν προορισμό για τις διακοπές τους κάθε καλοκαίρι. Ανθρώπους που τη λατρεύουν για την αυθεντικότητα και τον ερωτισμό της. Για τις υπέροχες παραλίες με τα ταβερνάκια πάνω στην άμμο και τα αρμυρίκια. Για τη μοναδική ατμόσφαιρα του Μεγάλου Λιβαδιού με τα βαγονέτα και τις παλιές σκάλες φόρτωσης που χάσκουν πάνω από τα βαθιά μπλε νερά μαρτυρώντας χρόνια μεταλλευτικής δραστηριότητας και ανθρώπινου μόχθου. Για την άγρια ομορφιά της, τα μονοπάτια και φυσικά το κάστρο και τη Χώρα της. Οταν σταθείς εκεί, στην άκρη του γκρεμού, νομίζεις ότι θα απογειωθείς ακολουθώντας, σαν τους γλάρους, τα θερμικά κύματα.
Η ανθρώπινη παρουσία στο νησί της Σερίφου χρονολογείται από την 3η χιλιετία π.Χ., κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο. Υπάρχουν και ευρήματα κατοίκησης κατά τη Μυκηναϊκή εποχή. Μέχρι τον 7ο π.Χ. αιώνα είχε μοναρχικό πολίτευμα και οι κάτοικοί του φαίνεται ότι ήταν Αιολείς από τη Θεσσαλία. Στη Σέριφο έφθασαν και Ιωνες με αρχηγό τον Ετέοκλο. Οι κάτοικοί του συμμετείχαν στην Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία και ακολούθησαν το δημοκρατικό πολίτευμα. Στους Μηδικούς πολέμους αρχικά στήριξαν τους Πέρσες με δεκατρείς τριήρεις, αλλά τελικά συμπαρατάχθηκαν το 480 π.Χ με τους Αθηναίους στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, στέλνοντας μαζί με τους Κύθνιους και τους Σίφνιους μια πεντηκόντορο. Συμμετείχαν, επίσης, στη μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. στο πλευρό της Αθήνας
Από το 363 π.Χ. μέχρι το 308 π.Χ. η Σέριφος βρέθηκε κάτω από την κυριαρχία των Μακεδόνων, για να περιέλθει αργότερα μέχρι 266 π.Χ. στην εξουσία των Πτολεμαίων της Αιγύπτου. Μετά ήρθε ξανά στους Μακεδόνες και το 146 π.Χ. πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων. Οι τελευταίοι την κατέστρεψαν το 88 π.Χ. εξαιτίας της συμμαχίας του με τον βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη ΣΤ’. Στη συνέχεια προσαρτήθηκε στην επαρχία της Ασίας κι έγινε τόπος εξορίας πολιτικών καταδίκων.
Στη Σέριφο έχουν εντοπιστεί εγκαταστάσεις πρώιμης εκκαμίνευσης χαλκού από τα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ. Πήλινα καμίνια έχουν εντοπιστεί στις περιοχές Mούτουλα, στη βόρεια πλαγιά του λόφου Bίγλα, στον Aβεσσαλό και στη χερσόνησο της Kεφάλας. Η μεταλλευτική δραστηριότητα φαίνεται ότι διακόπηκε κατά τους κλασικούς χρόνους για να ξαναρχίσει την εποχή της ρωμαϊκής εποχής.
Ο ερχομός των Λατίνων στις Κυκλάδες μετά την Δ’ Σταυροφορία είχε ως συνέπεια η Σέριφος μαζί με άλλα νησιά να ενταχθεί το 1207 στο Δουκάτο της Νάξου, υπό τον Μάρκο Σανούδο. Ενα τέταρτο της Σερίφου δόθηκε ως φέουδο στο οίκο Μικέλι (1207-1357), ένα άλλο στους Ιουστινιάνι (1207-1412), το μισό του νησιού στους Γκίζι (1207-1334). Επίσης, κυρίαρχοι της Σερίφου έγιναν οι Βραγαδίνι (1334-1354), οι Μιννότι (1354-1373), οι Αδόλδοι (1373-1432), ξανά οι Μικέλι (1432-1537).
Τον Ιούνιο του 1537 την κατέλαβε ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και γνώρισε την λεηλασία και τον εξανδραποδισμό των κατοίκων. Η πειρατεία υπήρξε μάστιγα, αν και απέκτησε αυτοδιοίκηση με εκλογή «επίτροπου του κοινού» και σώμα δημογεροντίας. Μετά τη σύντομη κατάληψή της από τον ρωσικό στόλο κατά τα Ορλωφικά (1770-1774), η Σέριφος επανήλθε στους Οθωμανούς.
Υψωσε τη σημαία της Επανάστασης την 21η Μαΐου 1821. Οι δημογέροντες Γεώργιος Πρωτονοτάριος και Ιωάννης Κόντες, μαζί με τον γραμματέα Λυμβαίο, ήταν οι αντιπρόσωποι της Σερίφου στις Εθνικές Συνελεύσεις των επαναστατημένων Ελλήνων.
Το 1861 δόθηκε η πρώτη άδεια μεταλλευτικών εργασιών, και από το 1869 άρχισε από την Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία η συστηματική εξόρυξη των σιδηρομεταλλευμάτων του νησιού στις θέσεις Μέγα (ή Μεγάλο) Λιβάδι και Κουταλάς. Τα κοιτάσματα πέρασαν το 1880 στη Γαλλική εταιρεία «Σέριφος –Σπηλιαλέζα». Το 1887 ακολούθησε μια τρίτη εταιρεία γαλλοελληνικών συμφερόντων με το όνομα Βιάρ-Σγούτας-Ντυφούρ. Από το 1886 το σύνολο των μεταλλείων της Σερίφου περιήλθαν στην εκμετάλλευση της εταιρείας «Σέριφος –Σπηλιαλέζα», που τη διηύθυνε ο Γερμανός μεταλλειολόγος Αιμίλιος Γκρώμαν. Ο τελευταίος απέκτησε μεγάλη επιρροή στη ζωή του νησιού.
Οι σκληρές συνθήκες εργασίας και η έλλειψη μέτρων ασφαλείας στα ορυχεία οδήγησαν στη μεγάλη απεργία στις 7 Αυγούστου του 1916, όταν οι εργάτες αρνήθηκαν να φορτώσουν μετάλλευμα σ’ ένα πλοίο. Στις 20 Αυγούστου κατέφθασαν στο νησί δυνάμεις για να καταστείλουν την απεργία και επακολούθησαν αιματηρές συμπλοκές με αποτέλεσμα να σκοτωθούν εργάτες και χωροφύλακες. Στο Μεγάλο Λιβάδι το ηρώο με τα ονόματα των πεσόντων υπενθυμίζει στις μέρες μας την αιματηρή εργατική απεργία.
Η Σέριφος σαν ψίθυρος
ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΜΑΚΡΥΩΝΙΤΟΥ
Γοητευτικό, χαμηλών τόνων καλοκαίρι σ’ ένα από τα λιγότερο τουριστικά, με τη «βιομηχανική» έννοια του όρου, κυκλαδονήσια.
Δουλεμένη γη, ακατέργαστος τουρισμός. Το νησί των μεταλλείων, με τις 72 παραλίες και τα ατελείωτα μονοπάτια, χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια. Χαμηλών τόνων άνθρωποι που δεν έχουν επενδύσει στον τουρισμό όσο θα μπορούσαν, προβάλλοντας τα δύο δυνατά τουριστικά χαρτιά της Σερίφου: την εγγύτητά της στην Αθήνα και το πανέμορφο ανάγλυφο τοπίο της. Η έκτασή της, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Κυκλάδες, είναι σχετικά μικρή. Ωστόσο οι διαδρομές που θα χρειαστεί να ακολουθήσετε για να εξερευνήσετε το νησί είναι μεγαλύτερες απ’ όσο θα φανταζόταν κανείς, αφού οι δρόμοι έχουν αρκετές στροφές και, ειδικά στο βόρειο τμήμα του νησιού, είναι σχετικά δύσβατοι. Σε κάθε περίπτωση, θα τη γυρίσετε με αυτοκίνητο μέσα σε ένα τριήμερο.
Από τη Χώρα στο Λιβάδι
Ξεκινήστε από ψηλά, από τα χαλάσματα του ενετικού κάστρου στην κορυφή του λόφου όπου είναι χτισμένη η Χώρα, για να απολαύσετε από τα τέσσερα ανεμοδαρμένα εκκλησάκια μια θέα συγκλονιστική.
Κατηφορίζοντας, περιπλανηθείτε στα γραφικά σοκάκια και καταλήξτε στην κεντρική πλατεία του Αγίου Αθανασίου, που θυμίζει θεατρικό σκηνικό, στο χαριτωμένο νεοκλασικό δημαρχείο και στα καλόγουστα καφέ της με τις χρωματιστές καρέκλες και τις ανθισμένες γλάστρες.
Μια διαφορετική, πιο κοσμοπολίτικη εικόνα προσφέρει ο παραλιακός δρόμος του Λιβαδιού, του λιμανιού του νησιού, με τις καφετέριες, τις ταβέρνες και τα μπαράκια στη σειρά, τις ψαρόβαρκες και τα ιστιοφόρα. Εδώ συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος των ντόπιων και των επισκεπτών, γι’ αυτό και έχει σχεδόν πάντα κίνηση, ακόμα και αργά το βράδυ.
72 βουτιές
Ούτε μία ούτε δύο, αλλά 72 είναι οι καταμετρημένες παραλίες του νησιού, εκ των οποίων οι 17 είναι προσβάσιμες οδικώς.
Οι πιο κοντινές στη Χώρα και στο λιμάνι είναι οι αμμουδιές Αυλόμωνας και Λιβαδάκια, πιο ανατολικά θα βρείτε την Ψιλή Άμμο που οι Sunday Times είχαν χαρακτηρίσει πριν από δύο χρόνια ως «καλύτερη παραλία της Ευρώπης», τον Πλατύ Γιαλό και τη διπλή παραλία του Αγίου Σώστη, βόρεια την όμορφη Συκαμιά, νότια τη Βαγιά και τα Γάνεμα.
Βασίστε την επιλογή σας στο καταπώς φυσάει ο άνεμος. Όμορφες και ήσυχες σχετικά παραλίες είναι το Καράβι, το Μαλλιάδικο, η Λια με το πολύχρωμο βοτσαλάκι, ενώ για σχεδόν πριβέ βουτιές επιλέξτε παραλίες που δεν έχουν άμεση πρόσβαση από τον δρόμο, όπως ο Αβεσσαλός, ο Καλόγερος και το Καλό Αμπέλι.
Ο ήλιος δύει στα μεταλλεία
Με ένα τόσο εντυπωσιακό ηλιοβασίλεμα στα εγκαταλελειμμένα μεταλλεία της Σερίφου, γλυκαίνει κάπως η εικόνα αυτού του τόσο σκληρού τοπίου.
Επισκεφτείτε το Μεγάλο Λιβάδι, λίγο πριν από τη δύση, λαμβάνοντας υπόψη ότι η παραλία του δεν είναι η ιδανικότερη για μπάνιο. Έχει όμως δύο συμπαθέστατα ταβερνάκια για φαγητό και, κυρίως, μια συγκλονιστική και συναισθηματικά φορτισμένη, αλλοτινή εικόνα, όπου σε πλήρη εγκατάλειψη κείτονται μισογκρεμισμένα τα παλιά μεταλλεία που λειτουργούσαν στο νησί έως το 1963. Θα δείτε παρατημένα, σαν σκηνικό σε ταινία εποχής, από παλιά βαγόνια και ράγες μέχρι στοές. Επίσης τους θαλάμους που λειτουργούσαν σαν ιαματικά λουτρά για τους μεταλλωρύχους (πρόκειται για δύο μικρά πετρόχτιστα δωμάτια, στο εσωτερικό των οποίων ανέβλυζε ένα κοκκινωπό χλιαρό νερό με ιαματικές ιδιότητες). Τέλος το μισογκρεμισμένο νεοκλασικό κτίριο της μεταλλευτικής εταιρείας και το μνημείο προς τιμήν των τεσσάρων απεργών που έπεσαν νεκροί κατά τη μεγάλη κινητοποίηση των μεταλλωρύχων το 1916, που πυροδότησε τη μάχη για την καθιέρωση του οκταώρου στην Ελλάδα.
Μονοπάτια με ιστορία
Κάποια λιθόστρωτα, άλλα σε έδαφος τραχύ και βραχώδες και άλλα που περνούν από καταπράσινα λιβάδια και πανέμορφες ρεματιές, τα μονοπάτια της Σερίφου τη διατρέχουν απ’ άκρη σ’ άκρη. Πολλά από αυτά χρησιμοποιούνταν από τους εργάτες των μεταλλείων, οι οποίοι ήταν αναγκασμένοι να παρουσιάζονται στις στοές το ξημέρωμα και να φεύγουν με τη δύση του ηλίου. Κάθε μέρα περπατούσαν πολλά χιλιόμετρα, καθώς τα σπίτια τους βρίσκονταν σε απομακρυσμένες περιοχές του νησιού. Ένα από αυτά τα μονοπάτια, σύντομο και καλοδιατηρημένο, «ο δρόμος των Πλακών», ξεκινά από την περιοχή Γύφτικα (ελικοδρόμιο) στη Χώρα και φτάνει στην Άνω Χώρα, περνώντας πρώτα από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου στις Πλάκες. Στις συναρπαστικές διαδρομές τους θα συναντήσετε ορεινά χωριά, εγκαταλελειμμένους οικισμούς, μεταλλευτικές στοές, ξωκλήσια και κελιά (μικρά αγροτικά κτίσματα) που αποκαλύπτουν τη μοναδική λαϊκή αρχιτεκτονική, την πλούσια ιστορία και το ιδιαίτερο φυσικό κάλλος της Σερίφου. Τα περισσότερα καταλήγουν σε μαγευτικούς ορμίσκους και αμμουδερές παραλίες με κρυστάλλινα νερά.
Σουβενίρ όλο νοστιμιά
Οι ντόπιοι φτιάχνουν λιαστές ντομάτες, κάππαρη παστή και ξιδάτη, από τα χοιροσφάγια τους κάνουν λούζες, τσιγαρίδες και λουκάνικα, ζυμώνουν παστέλια με ντόπιο μέλι και, φυσικά, παράγουν κρασί και τυρί, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλες τις Κυκλάδες. Τα περισσότερα όμως σε περιορισμένες ποσότητες, συνεπώς πολλά από τα ντόπια προϊόντα είναι σχετικά δυσεύρετα.
Αξίζει να περάσετε από την οικογενειακή κτηνοτροφική μονάδα της Μαργαρίτας Γεροντίδη και του Γιώργου Παρασκευόπουλου (τηλ. 22810-51434, 6945-113212), που παράγουν και πωλούν αιγοπρόβεια τυριά, όπως ξινομυζήθρα, τυρί του λάκκου και σεριφιώτικο τυρί.
Επίσης από τον αιωνόβιο ξυλόφουρνο του Γιάννη Αρχοντούλη (τηλ. 22810-52585) στην είσοδο της Χώρας, για προζυμένια ψωμιά, φοβερές τυρόπιτες με ντόπιο τυρί, τσουρέκι μυθικό και ιδιαίτερα παστέλια – το καλοκαίρι λειτουργεί όλο το 24ωρο. Μην αμελήσετε να πάτε έως τον Φλάσκο, πάνω από την παραλία του Πλατύ Γιαλού, όπου βρίσκεται το πρόσφατα χτισμένο οινοποιείο του Χρήστου Χρυσολωρά (τηλ. 22810-51216, 6977-275993), και να δοκιμάσετε τα κρασιά του, ένα λευκό και ένα ροζέ, με την επωνυμία Ξηρό Χωριό από ντόπια σταφύλια βιολογικής καλλιέργειας.
Μπουκιά και συχώριο
Στου Νικούλια στον Πλατύ Γιαλό, σε ένα μπαλκόνι κρεμασμένο πάνω από τη θάλασσα, θα πάτε για μαμαδίστικα πιάτα, όπως ιμάμ, παστίτσιο, μαραθοτηγανίτες, αλλά και κρέατα και ψάρια ψητά. Η οικογένεια Μονοβάσιου παράγει σχεδόν τα πάντα, από ζαρζαβατικά και φρούτα μέχρι τυριά, κρασί και κρέας από τη μικρή τους φάρμα.
Για κάτι πιο δημιουργικό, στο ατμοσφαιρικό εστιατόριο του ξενοδοχείου Coco-Mat Eco Residences Serifos στη Βαγιά θα απολαύσετε περίτεχνη κουζίνα υψηλών προδιαγραφών, σε μενού που υπογράφει ο σεφ Χάρης Νικολούζος σε συνεργασία με τον σεφ Νίκο Χαρίτο. Δοκιμάστε ντάκο θαλασσινών, χυμώδες βιολογικό κοτόπουλο με πουρέ αρακά και πτισάνη (αποφλοιωμένο κριθάρι) και οπωσδήποτε το θαυμάσιο πρωινό τους, που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις παρασκευές με αυγά.
Στο Λιβάδι γεύμα περιωπής σάς περιμένει στην ψαροταβέρνα της Καλής με τα άψογα ψημένα ολόφρεσκα ψάρια από συνεργαζόμενους ντόπιους ψαράδες, το διάσημο ριζότο γαρίδας και τις σούπερ αστακομακαρονάδες. Ανηφορίζοντας στη Χώρα, εξαιρετική επιλογή είναι η Μαραθόριζα της Βίβιαν Γιούλα, με μπαλκονάκι με θέα θάλασσα. Αξιοποιώντας την τοπική πρώτη ύλη, ετοιμάζει σεριφιώτικη κουζίνα, όπως λιαστές ντομάτες στο κουρκούτι, κάππαρη γιαχνί, ρεβιθάδα και μαραθόπιτα με μέλι.
Μερικά ακόμα από τα πιο δημοφιλή εστιατόρια και ταβέρνες του νησιού είναι ο Τάκης στο Λιβάδι, που φημίζεται για το ψάρι του, ο Λούης στη Χώρα για τα κρεατικά του, ο Φραγκουλάκης (Κύκλωπας, στο Μεγάλο Λιβάδι με τα τραπέζια του πάνω στην άμμο, ενώ για πιο δημιουργική κουζίνα δοκιμάστε το Μεταλλείο στο Λιβάδι και το εστιατόριο του ξενοδοχείου Ρίζες στην περιοχή Συμπόταμα.
Για κάτι γρήγορο και οικονομικό, θα πάτε στο Φρύγανα και Θρύμπη στην είσοδο της Χώρας, που φτιάχνει χορταστικές κρέπες. Μπροστά στη θάλασσα για πρωινό, αργότερα για καφεδάκι και πολύ αργότερα για κοκτέιλ ενδείκνυται το Yacht Club, κλασικό σημείο συνάντησης ντόπιων και παραθεριστών, στην άκρη της παραλίας του Λιβαδιού. Θα απολαύσετε εσπρέσο αφογγάτο, φρέσκους χυμούς και καλοφτιαγμένα πρωινά, όπως η ομελέτα Ψιλή Άμμος με ντόπια ξινομυζήθρα, ντομάτα και κολοκύθι.
Κοκτέιλ και ρακόμελα
Όλο το νησί συναντιέται στο μπαρ Αερινο για κοκτέιλ με φρέσκα φρούτα και καλά ποτά.
Τον τόνο στο Αερινο τον έχει πάρει ο... άνεμος: ουδείς γνωρίζει πού τονίζεται, ούτε καν ο Σαλονικιός ιδιοκτήτης, Δημήτρης Χριστοφορίδης, που ερωτεύτηκε το νησί και έφτιαξε εδώ ένα από τα πιο ονομαστά κοκτέιλ μπαρ των Κυκλάδων. Θα πιείτε το ποτό σας συνοδεία ατμοσφαιρικής μουσικής σε ένα πανέμορφο περιβάλλον που εκτυλίσσεται σε τρία επίπεδα, σε ένα αναπαλαιωμένο πάλαι ποτέ καπηλειό μέσα στα σοκάκια της Χώρας.
Για ρακόμελα, ντόπιοι και παραθεριστές μαζεύονται στον Καραβόμυλο, ένα χαριτωμένο ρακάδικο στην είσοδο της Χώρας. Όμως κορυφαίο ρακόμελο, φτιαγμένο με πρώτης τάξης μέλι, φτιάχνει και ο Στράτος (στη Σέριφο τον αποκαλούν «ο Γάλλος») στην πλατεία της Χώρας. Αν πετύχετε τον ίδιο τον Στράτο, θα ακούσετε πολλές και πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες. Είναι ένας τύπος ιντελεκτουέλ, που έχει βάλει το χέρι του για να ομορφύνει η κεντρική πλατεία του χωριού και κάνει και νόστιμα μεζεδάκια: τέλεια φέτα ψητή, γαύρο μαρινάτο και άψογες ομελέτες και αυγά για πρωινό.
Παίζοντας με τον πηλό
Το Κεραμείο Ceramic Studio είναι το εργαστήριο κεραμικής της Νατάσσας Καλογεροπούλου, η οποία εμπνέεται από τα πολυεπίπεδα τοπία και τις ακρογιαλιές της Σερίφου και δημιουργεί εξαιρετικά πήλινα αντικείμενα που χαρακτηρίζονται από καμπύλες γραμμές και απλές μορφές. Σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς και εικαστικούς, διοργανώνει τα θεματικά εργαστήρια κεραμικής Play With Clay για μεγάλους και παιδιά, όπως επίσης και εκδηλώσεις με γνωστούς Έλληνες κεραμίστες. Για περισσότερες πληροφορίες και για το πρόγραμμα του καλοκαιριού: και thinkofserifos.gr
Σέριφος νησί του Αιγαίου Πελάγους
Η Σέριφος είναι νησί του Αιγαίου Πελάγους και ανήκει στις Κυκλάδες. Πρωτεύουσα του νησιού είναι η Χώρα (ή Σέριφος), η οποία είναι χτισμένη σε υψόμετρο 200 μ. Επίνειο είναι το Λιβάδι, ενώ άλλοι μεγάλοι οικισμοί είναι ο Κουταλάς, το Μεγάλο Λιβάδι και ο Κένταρχος. Η επιφάνεια της Σερίφου εκτιμάται στα 75,207 τ.χλμ. ενώ έχει μήκος ακτών 83 χιλιόμετρα. Στην απογραφή του 2011 είχε πληθυσμό 1.420 άτομα. Το νησί άκμασε στα τέλη του 19ου - αρχές του 20ου αιώνα, όταν εγκαταστάθηκαν μεταλλευτικές εταιρίες που εκμεταλλεύονταν το πλούσιο υπέδαφός του. Αργότερα όμως τα μεταλλεία εγκαταλείφθηκαν, επειδή η εξόρυξη κρίθηκε ασύμφορη και αρκετοί οικισμοί ερημώθηκαν.
Από την αρχαιότητα είναι γνωστή σαν άγονο νησί. Η ψηλότερη κορυφή είναι ο Τούρλος και έχει 585 μ. υψόμετρο. Το υπέδαφός της έχει κοιτάσματα αιματίτη (Fe2O3) και μαγνητίτη (Fe3O4) που σχηματίσθηκαν από μεταμόρφωση επαφής στα όρια μίας γρανιτικής διείσδυσης και είναι κοιτάσματα τύπου skarn πλούσια σε διάφορα ορυκτά. Στη νοτιοδυτική περιοχή της νήσου, θέση Κούνδουρο, υπάρχουν κοιτάσματα χαλκού καθώς και υπολείμματα εκκαμίνευσης μεταλλευμάτων χαλκού στην θέση με το εύγλωττο τοπωνύμιο "Σκουριές". Οι σκουριές χαλκού στη θέση αυτή πάνω από τον παρακείμενο κόλπο του Αβεσσαλού, στέκουν εκεί αψευδείς μάρτυρες μεταλλουργικών δραστηριοτήτων από την προϊστορική εποχή έως την ύστερη αρχαιότητα[1].
Στην περιοχή Μούτουλα, στο Βόρειο τμήμα του νησιού, κοντά στον οικισμό Γαλανή, είναι γνωστή μία μικρή εμφάνιση μικτών θειούχων ορυκτών, όπου κατά το παρελθόν έγινε περιορισμένη εκμετάλλευση. Το 2004 κατασκευάστηκε φράγμα χωρητικότητας 700.000 m³ στην τοποθεσία Στενό κοντά στο Λιβάδι για την ύδρευση και άρδευση του νησιού [2].
Γνωστές παραλίες είναι τα Λιβαδάκια, το Καλό Αμπέλι, το Γάνεμα και η Βαγιά στον νότο, το Μαλλιάδικο, το Μεγάλο Λιβάδι και ο Αβεσσαλός στα δυτικά, η Συκαμιά, ο Πλατύς Γιαλός και τα Δυο Γιαλούδια στα βόρεια και η Ψιλή Άμμος, ο Άγιος Σώστης, ο Άγιος Ιωάννης και η Λια στα ανατολικά. Το νησί έχει τρεις κύριους ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Ο πρώτος οδηγεί από το Λιβάδι στη Χώρα. Μετά τη Χώρα ο δρόμος διακλαδίζεται. Ένας δρόμος καλύπτει το βόρειο και το ανατολικό τμήμα του νησιού (βόρειος περιφερειακός) και ο άλλος το νοτιοανατολικό (νότιος περιφερειακός). Και οι δύο διακλαδώσεις επιστρέφουν κυκλικά από τα νότια στο Λιβάδι. Κοντά στη Σέριφο βρίσκονται οι νησίδες Σεριφοπούλα στον Βορρά και Βους στα ανατολικά.
Τοπικό φαγητό θεωρείται η ρεβιθάδα, η λούζα και το ντόπιο τυρί.
Ιστορία
Αρχαιότητα
Σύμφωνα με τις αρχαίες μαρτυρίες πρώτοι κάτοικοι της Σερίφου ήταν Αιολείς από τη Θεσσαλία, ενώ αργότερα στο νησί έφτασαν Ίωνες άποικοι από την Αθήνα. Μεταλλεία σιδήρου και χαλκού υπήρχαν από την αρχαιότητα και οι μεταλλουργικές δραστηριότητες ανάγονται στους Πρωτοκυκλαδικούς χρόνους (3η π.Χ. χιλιετία). Ιδιαίτερα αρχαιολογικά ευρήματα στη Σέριφο δεν υπάρχουν. Τα μόνα αρχαία κτίσματα που σώζονται είναι μαρμάρινοι πύργοι με πιο γνωστό τον Ασπρόπυργο, στον όρμο του Κουταλά, ο ορθογώνιος Ψαρόπυργος (ή καναπές του Κύκλωπα) στη χερσόνησο του Κύκλωπα, στα νοτιοδυτικά του Μεγάλου Λιβαδιού και ένας κυκλικός πύργος, κατασκευασμένος από μάρμαρο και γνεύσιο στον αυχένα της χερσονήσου της Κεφάλας. Ορισμένοι εξ αυτών φαίνεται ότι συνδέονται με τις μεταλλευτικές και μεταλλουργικές δραστηριότητες[3].
Σύμφωνα με τη μυθολογία στη Σέριφο κατέληξε το κουτί, στο οποίο ο βασιλιάς του Άργους Ακρίσιος είχε κλείσει την κόρη του Δανάη με τον μικρό γιο της Περσέα, για να εξαφανιστούν. Εκεί μεγάλωσε ο Περσέας. Όταν μεγάλωσε, ο βασιλιάς της Σερίφου Πολυδέκτης τον έπεισε να του φέρει την κεφαλή της Μέδουσας, μιας από τις τρεις Γοργόνες, που όποιος την έβλεπε κατά πρόσωπο απολιθωνόταν. Ο Περσέας με τη βοήθεια των θεών θα τα καταφέρει και θα επιστρέψει στη Σέριφο. Στο μεταξύ ο Πολυδέκτης είχε αποπειραθεί να βιάσει τη Δανάη και αυτή για να προστατευτεί είχε καταφύγει σε έναν ναό. Για να εκδικηθεί ο Περσέας, έδειξε στον Πολυδέκτη το τρόπαιό του και εκείνος απολιθώθηκε. Από αρχαίες μαρτυρίες είναι γνωστό ότι οι κάτοικοι της Σερίφου λάτρευαν τον Περσέα.
Επίσης στην αρχαιότητα υπήρχε η παράδοση ότι οι βάτραχοι της Σερίφου είναι άφωνοι, η οποία απαντά σε αρκετούς αρχαίους συγγραφείς. Φαίνεται να υπήρχε και η παροιμιώδης έκφραση σερίφιος βάτραχος ή βάτραχος εκ Σερίφου για άφωνους ανθρώπους. Το βυζαντινό λεξικό Σούδα περιέχει το λήμμα Βάτραχος ἐκ Σερίφου: ἐπὶ τῶν ἀφώνων. παρόσον οἱ ἐν Σερίφῳ βάτραχοι κομισθέντες εἰς Σκῦρον οὐκ ἐφθέγγοντο..
Από τη Σέριφο έχουν βρεθεί αρχαία νομίσματα από τον 6ο π.Χ. αιώνα και έπειτα, τα οποία απεικονίζουν τον Περσέα, την κεφαλή της Μέδουσας ή τον σερίφιο βάτραχο, που συνδέεται με την τοπική λατρεία του Περσέα. Στους Ρωμαϊκούς χρόνους το νησί είναι τόπος εξορίας. Επί Τιβερίου, εξορίζεται ο Κάσσιος Σεβήρος, εχθρός της Συγκλήτου λόγω της ταπεινής του καταγωγής και της κακοποιού ζωής του. Επίσης η Βιστιλία το 19 μ.Χ. για ακολασία[4].
Μέσοι χρόνοι
Η ιστορία της Σερίφου τον Μεσαίωνα είναι όμοια με αυτήν των υπόλοιπων Κυκλάδων. Την εποχή που ιδρύθηκε το Δουκάτο του Αιγαίου περιήλθε και αυτή σε οικογένειες Ιταλών ευγενών, των αδελφών Γκίζι, οι οποίοι την διοικούσαν ως υποτελείς στον Δούκα του Αιγαίου, ενώ έπεφτε συχνά θύμα πειρατικών επιδρομών με αποκορύφωμα την επιδρομή του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1537. Το 1566 όλες οι Κυκλάδες περιήλθαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, όπου και παρέμειναν ως την Επανάσταση του 1821.
Στη Σέριφο βρίσκεται και η Μονή Ταξιαρχών, η οποία είναι μονή φρούριο και χρονολογείται από το 1572 [5]. Ιδρύθηκε με την έλευση της εικόνας των Ταξιαρχών από την Κύπρο. Είναι χτισμένη με ψηλούς εξωτερικούς τοίχους (περί τα 10 μέτρα ύψος) με πολεμίστρες και τα κελιά και το καθολικό βρίσκονται εντός των τειχών. Στο παρελθόν ήταν πλούσια και διέθετε κειμήλια και ακίνητη περιουσία και σε γειτονικά νησιά. Για τον λόγο αυτόν ήταν συχνά αντικείμενο επιδρομών από πειρατές. Στη Μονή λειτούργησε αλληλοδιδακτικό σχολείο.
Νεότεροι χρόνοι
Από τα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησε η συστηματική εξόρυξη μετάλλων από εταιρείες στις οποίες είχε παραχωρηθεί το αποκλειστικό δικαίωμα από το κράτος. Πρώτη ήταν η «Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρία» το 1869, η οποία εξήγε ακατέργαστο σιδηρομετάλλευμα σε ευρωπαϊκές χώρες[6]. Το 1880 την εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων του νησιού ανέλαβε κυρίως, η ανώνυμος μετοχική εταιρεία « Α.Ε. Μεταλλείων Σερίφου και Σπηλιαζέζης (εν Λαυρίω)» (Société des Mines de Sériphos et de Spiliazeza (Au Laurium) που ίδρυσε στο Παρίσι, στις 2 Σεπτεμβρίου 1880, ο Ανδρέας Συγγρός και οι άμεσοι συνεργάτες του από την Τράπεζα της Κωνσταντινουπόλεως, Στέφανος Σκουλούδης, Ιωάννης Δ. Βούρος και Γεώργιος Κορωνιός. Άλλα ιδρυτικά μέλη ήταν ο Ανάργυρος Σιμόπουλος, ο Θεόφραστος Παπαδάκης και άλλοι τέσσερις από τον κόσμο του κεφαλαίου του Παρισιού οι : Λεόν Αλφασσά και βαρώνος Αιμίλιος ντε Ερλάνγκερ τραπεζίτες, ο κόμης του Λουβενκούρ και ο Πέτρος Μαξιμιλιανός Ουτρέ κτηματίες. Η εταιρεία που είχε την έδρα της και τους πρώτους κυριότερους μεγαλομετόχους της στο Παρίσι, διοικούταν από δωδεκαμελές συμβούλιο το οποίο όριζε ένα γενικό αντιπρόσωπο στην Ελλάδα και προσλάμβανε ένα Διευθυντή των εργασιών στα μεταλλεία Σερίφου και ένα Διευθυντή στο μεταλλείο της Σπηλιαζέζας στο Λαύριο. Αρχικά η εταιρεία διήλθε οικονομική κρίση και ξέσπασαν οι πρώτες εργατικές αναταραχές. Η συστηματική εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων άρχισε γύρω στο 1885 όταν διευθυντής της εταιρείας ανέλαβε ο Γερμανός μηχανικός- μεταλλειολόγος Αιμίλιος Γρώμαν ή Γκρώμαν (Emil Grohmann). Η ανοδική πορεία συνεχίστηκε και μετά το θάνατό του (28 Νοεμβρίου 1904) όταν Διευθυντής ανέλαβε ο επίσης μηχανικός-μεταλλειολόγος γιος του, Γεώργιος Γρώμαν. Στο Μεγάλο Λιβάδι σώζεται νεοκλασικό κτήριο που έκτισε η Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία όπου στεγάζονταν τα γραφεία της διοίκησης και ταυτόχρονα χρησίμευε ως κατοικία του εκάστοτε Διευθυντή.[7]
Η λειτουργία των μεταλλείων έφερε άνθηση στο νησί και ο πληθυσμός διπλασιάστηκε κατά την περίοδο 1880 – 1910 εξαιτίας της εισροής εργατών (μεταλλωρύχων) από άλλα κυκλαδίτικα νησιά. Το 1915 περίπου ξέσπασε κρίση στις τιμές των μετάλλων και η παραγωγή των μεταλλείων κατέρρευσε. Οι συνθήκες εργασίας στα μεταλλεία ήταν όμως κακές και τα εργατικά ατυχήματα πολύ συχνά. Τον Αύγουστο του 1916 κήρυξαν απεργία οι μεταλλωρύχοι στο Μεγάλο Λιβάδι ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας και μεγαλύτερους μισθούς. Οργανωτής της απεργίας ήταν ο τότε αναρχοσυνδικαλιστής Κώστας Σπέρας, ο οποίος είχε οργανώσει και άλλες απεργίες σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Επειδή η εργοδότρια εταιρεία ήταν αδιάλλακτη, οι μεταλλωρύχοι κατέλαβαν το λιμάνι και δεν επέτρεπαν στα πλοία επί 20 ημέρες να φορτώσουν μετάλλευμα. Στις 21 Αυγούστου 1916 επενέβη η χωροφυλακή και με διαταγή του επικεφαλής της άνοιξε πυρ κατά των απεργών που εμπόδιζαν τη φόρτωση με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τέσσερις από αυτούς. Απαντώντας οι μεταλλωρύχοι επιτέθηκαν με πέτρες και ξύλα στους χωροφύλακες σκοτώνοντας τέσσερις (μεταξύ αυτών και τον επικεφαλής) και τραυματίζοντας περισσότερους. Οι απεργοί στη συνέχεια κατέλαβαν τα μεταλλεία και ύψωσαν γαλλική σημαία ζητώντας την προστασία της Γαλλίας. Η πράξη αυτή στη συνέχεια επικρίθηκε από το ΚΚΕ (που δεν είχε ιδρυθεί ακόμη τότε) ως απόδειξη ότι ο Σπέρας εξυπηρετούσε «αλλότρια» συμφέροντα. Σήμερα στο Μεγάλο Λιβάδι υπάρχει μνημείο προς τιμήν των νεκρών απεργών. Το 1925 τέθηκε σε εφαρμογή και στα μεταλλεία το οκτάωρο που είχε ήδη νομοθετηθεί το 1920.
Τα μεταλλεία φυτοζωούν μέχρι το 1934, οπότε, λόγω της ανάκαμψης στις παγκόσμιες αγορές, αρχίζει και πάλι η εντατική εκμετάλλευση με διευθυντή τον Αιμίλιο, γιο του Γεωργίου Γρώμαν. Κύριος προορισμός των μεταλλευμάτων ήταν η Γερμανία. Τα μεταλλεία παραμένουν ενεργά κατά την διάρκεια της Κατοχής. Με το τέλος της Κατοχής, ο Αιμίλιος Γρώμαν εγκαταλείπει την Ελλάδα ως δωσίλογος. Τα μεταλλεία κλείνουν οριστικά το καλοκαίρι του 1963 ως συνέπεια της εξάντλησης των αποθεμάτων, του υψηλού κόστους της σχετικά μικρής κλίμακας εκμετάλλευσης, και κυρίως ως συνέπεια της κατάρρευσης των τιμών των σιδηρομεταλλευμάτων παγκοσμίως.[8][9][10][11][12].
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου