Κάστρα της Ρόδου: Ένα καταπληκτικό δίκτυο οχυρών του νησιού!

Αφιέρωμα στα Κάστρα της Ρόδου

Η Ρόδος εκτός από την μεσαιωνική οχύρωση της παλιάς πόλης και το κάστρο του Τα κάστρα της Ρόδου είναι ένα δίκτυο οχυρών που έφτιαξαν οι Ιππότες της Ρόδου, με ζητούμενο την προστασία του πληθυσμού και την αντοχή σε πολύμηνες πολιορκίες. Αυτό το σκοπό τον κατάφεραν με το καλύτερο τρόπο καθώς τα κάστρα της Ρόδου παρά τις επίμονες πολιορκίες των Οθωμανών, ποτέ τους δεν καταλύθηκαν. Οι Ιωαννίτες Ιππότες τα εγκατέλειψαν μετά από συμφωνία που τους επέτρεψε να φύγουν από την Ρόδο με τον οπλισμό τους και τη κινητή τους περιουσία.

Μεγάλου Μαγίστρου, διαθέτει κάστρα και σε άλλες περιοχές του νησιού.

Τα κάστρα της Ρόδου δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια πολλών αιώνων. Άλλα έχουν φτιαχτεί επάνω σε αρχαίες οχυρές θέσεις, ενώ άλλα είναι δημιουργίες της Βυζαντινής εποχής. Βέβαια η ενίσχυση, η συμπλήρωση ή το χτίσιμο από την αρχή για τα περισσότερα κάστρα της Ρόδου, οφείλεται στους Ιωαννίτες Ιππότες.

Τα κάστρα της Ρόδου εκτός από την άμυνα του νησιού και την προστασία των κατοίκων, χρησίμευαν ως παρατηρητήρια αλλά και ως σταθμοί διοίκησης στις απομακρυσμένες από την πόλη περιοχές της Ρόδου. Παρόλο που χρειάζεται κάποιος να διανύσει πολλά χιλιόμετρα για να μπορέσει να επισκεφτεί όλα τα κάστρα της Ρόδου, πιστεύω ότι είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα στο νησί και σίγουρα αξίζουν την επίσκεψη σας.

Η Ακρόπολη της Ρόδου και η Ακρόπολη της Λίνδου είναι οπωσδήποτε τα δύο εντυπωσιακότερα οχυρωματικά μνημεία του νησιού. Υπάρχουν, ωστόσο, και κάποια άλλα λιγότερο γνωστά κάστρα, κατάσπαρτα σε στρατηγικές θέσεις της υπαίθριας χώρας της Ρόδου.

Με το οδοιπορικό που ακολουθεί σας παρουσιάζουμε τα σημαντικότερα και καλύτερα διατηρημένα περιφερειακά κάστρα της Ρόδου. Είναι μια περιήγηση, που εκτός από το μεσαιωνικό παρελθόν θα μας αποκαλύψει επιπλέον υπέροχες αμμουδιές, κατάφυτα τοπία της ενδοχώρας και πολλές ακόμη απρόσμενες εκπλήξεις.

Το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου των Ιπποτών της Ρόδου που ονομάζεται και Καστέλο, είναι ένα κάστρο μέσα στο κάστρο, στη παλιά πόλη της Ρόδου. Το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου ήταν το διοικητικό κέντρο των Ιπποτών και η κατοικία του εκάστοτε Μαγίστρου.

Σε όλο το νησί της Ρόδου, στις τοποθεσίες που θεωρούνταν στρατηγικής σημασίας από την αρχαιότητα, υψώνονται φρούρια και κάστρα που αποσκοπούσαν στην προστασία των κατοίκων από τις επιθέσεις του εχθρού.

Πάνω από τον όρμο του Χαρακίου - σημερινό τουριστικό θέρετρο - δεσπόζουν τα ερείπια του απόρθητου μεσαιωνικού κάστρου του Φαρακλού, στους πρόποδες του οποίου βρέθηκε αρχαίος μύλος εργαστηρίου παραγωγής ζάχαρης, που λειτουργούσε έως και την Ιπποτοκρατία. Κοντά στο γραφικό χωριό Μονόλιθος βρίσκεται το κάστρο της Μονολίθου.

Στην κορυφή του τεράστιου βράχου που υψώνεται απόκρημνος κοντά στην ακτή, με εκπληκτική θέα. Χτίστηκε από τους Iωαννίτες Ιππότες τον 14ο αιώνα για τον έλεγχο του θαλασσίου περάσματος και την προστασία των κατοίκων από τις πειρατικές επιδρομές.

Tο ηλιοβασίλεμα από εκεί είναι μαγευτικό, ενώ ο δρόμος από το κάστρο οδηγεί σε όμορφες απομονωμένες παραλίες. Το κάστρο της Κρητηνίας είναι μείγμα Βυζαντινής και Μεσαιωνικής τεχνοτροπίας - γνωστό και ως Κάστελλος - με την ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Παύλου στο εσωτερικό του. Χρησιμοποιήθηκε επί Ενετοκρατίας ως Ναύσταθμος.

Το κάστρο Ασκληπειού χτίστηκε από τον μεγάλο μάγιστρο Pierre d’ Aubusson το 1479 στη θέση της αρχαίας φρυκτωρίας. Το κάστρο χρησιμοποιήθηκε από τους ιππότες και νωρίτερα από τους βυζαντινούς για την προστασία των κατοίκων των γύρω χωριών. Είχε ορθογώνιες επάλξεις και δυο ισχυρούς πύργους.

Το κάστρο της Ρόδου

Το 1988, η UNESCO ανακήρυξε τη Ρόδο «πόλη παγκόσμιας κληρονομιάς». Το χαρακτηρισμό αυτό η πόλη τον οφείλει στο κάστρο της και τη μεσαιωνική πόλη που βρίσκεται κτισμένη στο εσωτερικό του, τα οποία αντίστοιχα χαρακτηρίστηκαν «μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς».

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα και πιο καλοδιατηρημένα κάστρα της Ευρώπης.

Πρόκειται, όμως, και για ένα μνημείο που σχετίζεται με μία από τις πιο παράξενες και λαβυρινθώδεις περιόδους της ιστορίας: τον Μεσαίωνα. Και ήταν εδώ που γράφτηκε η συνέχεια της ιστορίας των αινιγματικών Ναϊτών Ιπποτών. Αλλά, πριν μιλήσουμε για την ιστορία του μνημείου, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στο χώρο.

Το κάστρο ορίζεται από τα τείχη του, που με τη σειρά τους οριοθετούν τη μήκους χιλιομέτρων τάφρο που το περιζώνει.

Λίγες πετρόκτιστες γέφυρες ενώνουν τη σύγχρονη πόλη με το κάστρο...οδηγώντας προς την παλιά μεσαιωνική πόλη εντός των τειχών του.

Εκτός από τις γέφυρες, πρόσβαση στο εσωτερικό του κάστρου παρείχε παλαιότερα και αριθμός υπόγειων στοών, στις οποίες κανείς μπορούσε να εισέλθει δια μέσω ανοιγμάτων της τάφρου που διατηρούνται ως σήμερα.

Οι στοές αυτές εκτείνονταν, φτάνοντας μερικές φορές σε μήκος εκατοντάδων μέτρων, άλλες προς τη μεσαιωνική πόλη και άλλες προς απομακρυσμένες από το κάστρο τοποθεσίες. Στις μέρες μας, ελάχιστες έχουν παραμείνει βατές, με την πλειονότητα να έχει πια καταρρεύσει ή μπαζωθεί.

Η διάνοιξη των περισσότερων από αυτές ανάγεται στην εποχή κατασκευής του κάστρου από τους Ιωαννίτες Ιππότες, στις αρχές του 14ου αιώνα μ.Χ.

Όμως, ποιοι ήταν οι Ιωαννίτες Ιππότες;

Η ιστορία ξεκινάει πολύ παλιά, λίγο πριν την ολοκλήρωση της πρώτης σταυροφορίας, η λήξη της οποίας ταυτίζεται με την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ από τους χριστιανούς σταυροφόρους στις 11/11/1100 (ενδιαφέρουσα ημερομηνία, ε;). Πριν, λοιπόν, ακόμα από την έναρξη της σταυροφορίας, στην περιοχή είχαν εγκατασταθεί Βενεδικτίνοι μοναχοί, το δόγμα των οποίων, μεταξύ των λοιπών θρησκευτικών καθηκόντων, έθετε ως ύψιστο χρέος την περίθαλψη των ασθενών και των αναπήρων. Καθ' εφαρμογή του δόγματος αυτού, οι μοναχοί είχαν ιδρύσει ήδη από το 1070 ένα νοσοκομείο στην Ιερουσαλήμ, αφιερωμένο στον καθολικό Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα («St. John the Almsgiver»).

Το έτος 1099, μαζί με τις λοιπές ανακατατάξεις που επέφερε στα εδάφη των Αγίων Τόπων η σταυροφορία, το νοσοκομείο αποκόπηκε διοικητικά από τους Βενεδικτίνους και απέκτησε αυτόνομη υπόσταση, συνιστώντας ανεξάρτητη αρχή. Οι μοναχοί που το υπηρετούσαν μετονομάστηκαν σε "Τάγμα των Περιθαλπόντων Μοναχών" ("Hospitallers"), φερόμενοι πλέον υπό την ηγεσία του ιδρυτή και πρώτου τους αρχηγού, Peter Gerard.

Αξίζει να επισημάνουμε την αρχική αυτή ενασχόληση των μοναχών του τάγματος με την περίθαλψη των πασχόντων. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ιατρικές μέθοδοι της εποχής λίγο απείχαν από τις πρακτικές της μαγγανείας, και ότι οι όποιες θεραπευτικές προσεγγίσεις ενάντια στις χρόνιες ασθένειες συνήθως κατέληγαν σε τεχνικές εξορκισμού «των δαιμονίων», μιας και οι περισσότερες νόσοι του σώματος αντιμετωπίζονταν ως νόσοι της ψυχής. Έτσι, οι Περιθάλποντες μοναχοί, όποτε δεν επιτελούσαν τα φιλανθρωπικά τους καθήκοντα, μελετούσαν θεραπευτικές πρακτικές της εποχής. Αυτό έχει σημασία για τη συνέχεια της ιστορίας.

Ο πρώτος αρχηγός του τάγματος, Peter Gerard, πεθαίνει το 1118. Διάδοχος του, την ίδια χρονιά, θα αναλάβει ο Γάλλος Raymond de Puy, ο οποίος λίγο αργότερα έμελλε να μεταβάλει καθοριστικά το χαρακτήρα της αδελφότητας. Εδώ υπάρχει μία σημαντική λεπτομέρεια: λίγους μόνο μήνες νωρίτερα εκείνη τη χρονιά, ένας άλλος Γάλλος ιππότης, ο Hugh of Payens, είχε ιδρύσει ένα διαφορετικό τάγμα υπό το δόγμα των Βενεδικτίνων, το μιλιταριστικό τάγμα των "Πτωχών ιπποτών του Χριστού και του ναού του Σολομώντα" ("The Poor Knights of Christ and of the Temple of Solomon"), ή "Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών", όπως έμεινε στην ιστορία.

Ο Raymond de Puy σύντομα θα ακολουθήσει το παράδειγμα του τάγματος των Ναϊτών, ιδρύοντας έναν στρατιωτικό βραχίονα στο τάγμα των Περιθαλπόντων. Τα επόμενα χρόνια, ο μιλιταριστικός προσανατολισμός του τάγματος θα υπερισχύσει του αρχικού φιλανθρωπικού του χαρακτήρα και ταυτόχρονα ο προστάτης άγιος του τάγματος θα αλλάξει από τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Ως επίσημη δικαιολογία για την αλλαγή αυτή του προστάτη αγίου προβλήθηκε η προσάρτηση από το τάγμα του γειτονικού ελληνορθόδοξου μοναστηριού του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή (το οποίο επανήλθε υπό Ορθόδοξη δικαιοδοσία τον 19ο αιώνα). Το τάγμα εφεξής φέρεται υπό την ονομασία "Ιωαννίτες Ιππότες", ενώ ο αρχηγός του, αρχής γενομένης από τον de Puy, φέρει τον τίτλο "Mέγας Μάγιστρος" ("Grant Master").

Σταδιακά, ως τα μέσα του 12ου αιώνα, οι Ιωαννίτες, μεταλλασσόμενοι πλήρως σε στρατιωτικό τάγμα μοναχών και λογοδοτώντας αποκλειστικά στον Πάπα, θα επεκτείνουν την κυριαρχία τους στα εδάφη της Εγγύς Ανατολής, θέτοντας υπό τον έλεγχο τους αρκετά κάστρα, με πιο γνωστό το "Crak des Chevaliers", το οποίο αποτελούσε και το ισχυρότερο φρούριο ολόκληρης της περιοχής.

Παρά τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, οι Ιωαννίτες θεωρούνταν αδελφό τάγμα με τους Ναΐτες, σε συνεργασία με τους οποίους μάχονταν εναντίων των μουσουλμάνων, που με τη σειρά τους επιχειρούσαν διαρκώς την ανακατάληψη των Αγίων Τόπων.

Στις 12 Ιουλίου του 1244, η Ιερουσαλήμ πέφτει τελικά στα χέρια των μουσουλμάνων. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1291, με τα τελευταία οχυρά να έχουν πλέον καταληφθεί, οι Ιωαννίτες θα μεταφέρουν τη μονή και το νοσοκομείο τους στη Λεμεσό της Κύπρου, η οποία εκείνα τα χρόνια λειτουργούσε ως ενδιάμεσος σταθμός για τους χριστιανούς που εγκατέλειπαν τους Αγίους Τόπους. Οι Ιωαννίτες χρειάζονταν πια ένα καινούριο «σπίτι». Το 1307 θα αποσπάσουν την παπική έγκριση προκειμένου να καταλάβουν το νησί της Ρόδου, που εν τω μεταξύ είχε ανεξαρτητοποιηθεί από την υπόλοιπη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Το 1310 η Ρόδος θα περιέλθει υπό την κυριαρχία τους (σε σχέση με τα προηγούμενα: http://www2.prestel.co.uk/church/oosj/history.htm ).

Κάτι περισσότερο από δύο αιώνες είχαν περάσει από την ίδρυση τους, και οι Ιωαννίτες είχαν εξελιχθεί, απέχοντας κατά πολύ από το χαρακτήρα του αρχικού τάγματος. Δεν επρόκειτο πια για ένα συνηθισμένο μοναστικό τάγμα, αλλά για μία πολυεθνική αδελφότητα με πολλά παρακλάδια και ποικίλες επιδιώξεις. Οι Ιωαννίτες της Ρόδου ήταν οργανωμένοι σε επτά διαφορετικές «Γλώσσες» («Langues» ή «Tongues»), εκείνες της Προβηγγίας, της Ωβέρνης, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Αγγλίας. Έμβλημα τους ήταν ο «σταυρός της Αμάλφης», ο οποίος αργότερα έγινε γνωστός ως «σταυρός της Μάλτας»:

Η προέλευση του συμβόλου αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των μελετητών. Ορισμένοι προσδιορίζουν τις ρίζες του στον ισλαμικό μυστικισμό, επισημαίνοντας πως οι γραμμές συμμετρίας του παριστάνουν και άστρο εκτός από σταυρό:

Σαν σχέδιο, απαντάται στην αρχιτεκτονική των Μαυριτανών και των Σαρακηνών, ενώ κοσμεί και αρκετά αρχαία τζαμιά στην Ιερουσαλήμ, τη Δαμασκό, τη Βαγδάτη και αλλού στον αραβικό κόσμο ( http://www.orderofmalta.org.uk/cross.htm , http://www.oocities.org/vfw2539/Maltese-Cross.html ).

Κατά τη μακρόχρονη τους παραμονή στα εδάφη της Ανατολής, οι Ιωαννίτες είχαν έρθει σε επαφή με την ισλαμική κουλτούρα, αλλά και με τις δοξασίες της ανατολίτικης αποκρυφιστικής παράδοσης. Τις επιρροές αυτές έμελλε να ενισχύσει μία πολιτική εξέλιξη, δύο μόλις χρόνια μετά την εγκατάσταση τους στη Ρόδο. Συγκεκριμένα, το 1312 οι πρώην ανταγωνιστές τους Ναΐτες Ιππότες, οι οποίοι ενδιάμεσα είχαν καταφύγει στο σύνολο τους σχεδόν στη Γαλλία, θα κηρυχθούν εκτός νόμου από το βασιλιά Φίλιππο. Αμέσως το τάγμα τους θα διαλυθεί ως βλάσφημη αίρεση, και με απόφαση του Πάπα ολόκληρη η τεράστια περιουσία τους θα περιέλθει στους Ιωαννίτες. Ταυτόχρονα, αρκετοί Ναΐτες θα προσχωρήσουν στο τάγμα των Ιωαννιτών.

Η ενασχόληση των Ναϊτών Ιπποτών με τον αποκρυφισμό έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών ιστορικών μελετών, τα δε βιβλία που έχουν γραφτεί σχετικά ανέρχονται σε εκατοντάδες. Το θέμα είναι μεγάλο και υπερβαίνει τη συζήτηση μας. Εκείνο, ωστόσο, που έχει σημασία και θα πρέπει να σημειωθεί είναι ότι, μαζί με τα περιουσιακά τους στοιχεία, οι Ναΐτες θεωρείται ότι κληροδότησαν στους Ιωαννίτες και στοιχεία από το αποκρυφιστικό τους τελετουργικό. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον ιστορικό Roger Peyrefitte, όπως περιγράφεται στο βιβλίο του "The Knights of Malta" (Secker & Warburg, London, 1960), ήταν ο ίδιος ο Jacques de Molay, ο τελευταίος αρχηγός των Ναϊτών, που λίγες μέρες πριν πεθάνει στην πυρά είχε ορίσει τους Ιωαννίτες Ιππότες διάδοχους των Ναϊτών με μυστικό του διάταγμα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, στο κάστρο της Ρόδου, τους παράξενους εκείνους αιώνες, το αρχαιότερο ιπποτικό τάγμα της Χριστιανοσύνης έγινε φορέας δοξασιών και πρακτικών που θα επηρέαζαν σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη της μυστικιστικής παράδοσης στον δυτικό κόσμο.

Η ιστορία αυτή έχει πολλά ακόμη κεφάλαια. Το 1480, μερικά μόλις χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β' ο πορθητής εκστρατεύει με μία δύναμη 70.000 ανδρών εναντίον της Ρόδου. Το νησί υπερασπίζονται 600 μόλις Ιωαννίτες Ιππότες μαζί με 2000 στρατιώτες και μισθοφόρους. Η πολιορκία του κάστρου θα διαρκέσει δύο μήνες, με τους μουσουλμάνους να αποχωρούν τελικά κακήν κακώς, έχοντας υποστεί βαρύτατες απώλειες. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας έλαβε χώρα και το ακόλουθο περιστατικό: ένα σοβαρό ρήγμα είχε δημιουργηθεί στα τείχη, μέσω του οποίου μουσουλμάνοι στρατιώτες εισχωρούσαν κατά εκατοντάδες στο εσωτερικό του κάστρου. Ξαφνικά, οι μουσουλμάνοι σταμάτησαν την προέλαση τους και άρχισαν να υποχωρούν πανικόβλητοι. Κανείς δεν έμαθε ποτέ το τι ακριβώς συνέβη, σύμφωνα όμως με το θρύλο είχαν αντικρίσει την Παναγία και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, ντυμένους με δέρματα τράγων και ακολουθούμενους από μία μπάντα ουράνιων στρατιωτών.

Οι μουσουλμάνοι ανέκαθεν βασίζονταν στους μεγάλους τους αριθμούς. Έτσι, μισό περίπου αιώνα αργότερα, το 1522, ο Σουλτάνος ξαναδοκιμάζει, με μία δύναμη 700 πλοίων και 200.000 ανδρών αυτή τη φορά. Έπειτα από μάχες έξι μηνών, οι Ιωαννίτες συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να κρατήσουν άλλο το κάστρο, και την 1η Ιανουαρίου του 1523 αποχωρούν από τη Ρόδο, η οποία είχε υπάρξει πατρίδα τους για περισσότερο από δύο αιώνες. Η αποχώρηση αυτή γίνεται αναίμακτα, στους δε Ιωαννίτες επιτρέπεται η μεταφορά όλων τους των υπαρχόντων, κατόπιν συμφωνίας με τον Σουλτάνο. Ο λόγος; Κατά τη διάρκεια των μαχών, για κάθε θάνατο Ιωαννίτη ιππότη αντιστοιχούσε υπερδεκαπλάσιος αριθμός νεκρών μουσουλμάνων στρατιωτών.

Μετά την αποχώρηση τους από τη Ρόδο, οι Ιωαννίτες εγκαταστάθηκαν στη Μάλτα, όπου συνέχισαν να εξελίσσονται, μετονομαζόμενοι σε "Ιππότες της Μάλτας". Η συνέχεια της ιστορίας ξεφεύγει από το θέμα μας. Στους αιώνες που θα ακολουθούσαν, πάντως, το τάγμα των Ιωαννιτών θα άπλωνε σταδιακά παρακλάδια του στη Ρωσία, την Αγγλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σουηδία, την Αμερική, και σε πολλές ακόμα χώρες, συχνά υπό τη μορφή ελευθεροτεκτονισμού (σχετικά:

http://www2.prestel.co.uk/church/oosj/quest2.htm , http://www2.prestel.co.uk/church/oosj/quest.htm ). Από ορισμένους, μάλιστα, το τάγμα συνδέεται και με τη συγκρότηση των αμφισβητούμενων "Ιlluminati".

Σε κάθε περίπτωση, εκείνο που δεν αμφισβητείται είναι ότι κατά τη μακρά διαδρομή της στο χρόνο η αδελφότητα των Ιωαννιτών αναμίχθηκε και διασπάστηκε σε πλήθος διαφορετικών κλειστών/μυστικών εταιρειών ανά τον κόσμο, τα νήματα των οποίων είναι δύσκολο να ξεδιαλυθούν. Κατόπιν της εξάπλωσης την οποία γνώρισαν, δεν αποτελεί έκπληξη ότι μεγάλος αριθμός τοπικών και εθνικών οργανώσεων Ιωαννιτών ευδοκιμεί ως τις μέρες μας (http://www.webpages.free-online.co.uk/ksj/modkts.html ). Όπως και δε θα πρέπει να προκαλεί εντύπωση, τελικά, το γεγονός των συνεδριάσεων της λέσχης "Bilderberg" στη Ρόδο τα προηγούμενα χρόνια.

Ναι, ασφαλώς η Ρόδος αποτελεί πόλη παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Ίσως μάλιστα εκεί, στο κάστρο της, να κρύβονται περισσότερα μυστικά απ' όσα μπορούμε να υποψιαστούμε.

Παλάτι Μεγάλου Μαγίστρου (Καστέλο) Ρόδος

Το Καστέλο βρίσκεται στη σημερινή εξαιρετική του κατάσταση χάρη στους ιταλούς

κατακτητές της Ρόδου που το αναστήλωσαν ή για να είμαστε πιο ακριβείς το ξανάχτισαν με βάση τα αρχικά σχέδια, μιας και κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας είχε σχεδόν καταστραφεί. Στη θέση του παλατιού στην αρχαιότητα, βρίσκονταν η κάτω Ακρόπολη της Ρόδου και ναός αφιερωμένος στο θεό Ήλιο.

Σήμερα το κάστρο του Μεγάλου Μαγίστρου λειτουργεί σαν μουσείο, είναι ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά μνημεία στο κόσμο και φυσικά το σημαντικότερο αξιοθέατο της Ρόδου. Θα το βρείτε στην παλιά πόλη της Ρόδου στο τέλος του δρόμου των Ιπποτών. Αν και σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης και να βρίσκεστε, εύκολα μπορείτε να το ξεχωρίσετε και να προσανατολιστείτε προς τα εκεί.

Κάστρο Αγίου Νικολάου

Το φρούριο ή μικρό κάστρο του Αγίου Νικολάου, είναι ένα ακόμη οχυρό που έκτισαν οι ιππότες της Ρόδου για να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού. Φανταστείτε ότι εκείνη την εποχή το λιμάνι της Ρόδου ήταν το Μαντράκι. Το φρούριο του Αγίου Νικολάου κατασκευάστηκε από τον Μεγάλο Μάγιστρο Piero Raimondo Zacosta το 1464 στην θέση όπου υπήρχε εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.

Έτσι το κάστρο πήρε το όνομα του Αγίου προστάτη των ναυτικών. Από τις πολιορκίες αλλά και από το σεισμό του 1481 το κάστρο του Αγίου Νικολάου έπαθε ζημιές και έτσι χρειάστηκε επιδιορθώσεις που τις έκανε ο Μεγάλος Μάγιστρος Pierre d' Aubusson, που μάλιστα το ενίσχυσε και του έδωσε τη τελική του μορφή.

Ήδη από τα μέσα του 17ου αιώνα λειτούργησε πάνω στο φρούριο φάρος, που τον αντικατέστησε το 1863 ένας σύγχρονος πέτρινος φάρος (Ο παραδοσιακός Φάρος του Αγίου Νικολάου), που τον θαυμάζουμε μέχρι σήμερα.

Το φρούριο του αγίου Νικολάου είναι μεμονωμένο οχυρό που καταλαμβάνει τη βόρεια απόληξη του ομώνυμου μόλου και περιλαμβάνει διαδοχικές ενισχύσεις και επεκτάσεις μετά από καταστροφές των πολιορκιών κατά τις οποίες λειτούργησε  ως «κλειδί για την άμυνα της πόλης». Τα τελευταία 15 χρόνια εκτελείται ολοκληρωμένη αναστηλωτική επέμβαση αποκατάστασης και ανάδειξης του μεσαιωνικού φρουρίου ώστε να καταστεί επισκέψιμο με τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας των επισκεπτών. Στο πλαίσιο των επεμβάσεων έχουν εκπονηθεί πλήρεις διεπιστημονικές μελέτες και έχουν δημοσιευτεί σχετικά άρθρα τα οποία μπορούν να συμβουλευτούν όσοι ενδιαφέρονται να εμβαθύνουν στο συγκεκριμένο θέμα.

Ιστορική αναδρομή

Η μεσαιωνική πόλη της Ρόδου αναπτύχθηκε με διαδοχικές επεκτάσεις του πρωτοβυζαντινού κάστρου του 7ου αιώνα μ.Χ. γύρω από το βραχώδες έξαρμα του εδάφους ανάμεσα στα δύο κεντρικά αρχαία λιμάνια, καταλαμβάνοντας το γεωγραφικό κέντρο της λαμπρής –Ιπποδάμειας- ελληνιστικής πόλης. Είναι χαρακτηριστική η διαμόρφωση του πολεμικού λιμένα Μανδράκι και του συγκροτήματος των αρχαίων νεωρίων που έφθαναν περίπου μέχρι τον πόδα του βόρειου τείχους της βυζαντινής ακρόπολης -μετέπειτα παλατιού του μεγάλου μαγίστρου, στη θέση της σημερινής τάφρου. Η σταδιακή διάνοιξη και διεύρυνση της τάφρου κατά τη βυζαντινή και ιπποτική περίοδο στα δυτικά και νότια συνδυάστηκε προφανώς με τη συστηματική λατόμευση του φυσικού βράχου κάτω από το επίπεδο της αρχαίας πόλης. Ίχνη λατόμευσης διακρίνονται διάσπαρτα σε όλο το μήκος των παρειών της τάφρου και ιδιαίτερα στο βράχο που διατηρήθηκε μέχρι σήμερα στα βόρεια του προμαχώνα του Αγίου Γεωργίου, διασώζοντας σημαντικά στοιχεία της υποδομής της αρχαίας πόλης

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξη της περιοχής των νεωρίων και των δύο κεντρικών από τα πέντε λιμάνια της αρχαίας Ρόδου που παρέμειναν σε χρήση κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους. Πρέπει να επισημανθεί ότι και οι τρεις μόλοι των λιμανιών αυτών διασώζουν λείψανα προγενέστερης διαμόρφωσης και προφανώς ταυτίζονται με τους αντίστοιχους αρχαίους. Αξίζει να τονιστεί το γεγονός ότι στην οργάνωση του μεσαιωνικού οικισμού διαφαίνεται ο δυναμικός σχεδιασμός του ιπποδάμειου πολεοδομικού ιστού της αρχαίας πόλης. Στην ευρύτερη περιοχή εξάλλου διατηρήθηκαν μέχρι τις μέρες μας οι κύριες προσβάσεις του οικισμού, κατά μήκος των αξόνων των οποίων «μετακινήθηκαν» οι πύλες των τειχισμένων τμημάτων του από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Oι επεκτάσεις

Η διαδικασία των διαδοχικών επεκτάσεων του βυζαντινού οχυρωματικού περιβόλου προς τα δύο λιμάνια που προαναφέραμε, ολοκληρώθηκε το 1464 με την κατασκευή του φρουρίου πιθανόν στη θέση της ομώνυμης εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, στην άκρη του αρχαίου μόλου της χερσονήσου. Δεν είναι απολύτως σαφές το περίγραμμα της βυζαντινής οχύρωσης του κάστρου στο βορειοανατολικό τμήμα του, παρότι τμήματα βυζαντινής τοιχοποιίας διαπιστώνονται στη βάση των μεταγενέστερων, πρώιμων ιπποτικών, οχυρωματικών κατασκευών της περιοχής. Είναι γεγονός εξάλλου, ότι ο επιβλητικός τετράγωνος πύργος του Naillac, που κατασκευάστηκε γύρω στο 1400 στην άκρη του ομώνυμου μόλου και κατέρρευσε το 1863 μετά από καταστροφικό σεισμό, εδράστηκε πάνω σε μαρμάρινη σκαρπωτή βάση από αρχαίο οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση.

Διαπιστώνεται λοιπόν μια πρώτη προσπάθεια οχύρωσης του μόλου που ελέγχει τα δύο κεντρικά λιμάνια και αντιστοιχεί στο βυζαντινό κάστρο –ακρόπολη με την ολοκλήρωση της κατασκευής του πανύψηλου κύριου πύργου της οχύρωσης των λιμανιών από τον μεγάλο μάγιστρο Naillac. Στον επόμενο μεγάλο μάγιστρο Antoni Fluvian οφείλεται η κατασκευή του αρχικού ιπποτικού μόλου από όπου γινόταν η πρόσβαση στον όροφο του πύργου με την παρεμβολή τοξωτής κατασκευής, ανεξάρτητου σπειροειδούς κλιμακοστασίου και ξύλινης ανυψούμενης γέφυρας. Η σύγχρονη με το μόλο πρώιμη πύλη συνέδεε τον εμπορικό -«μέγα λιμένα»- με το Μανδράκι και το μόλο του Αγίου Νικο­λάου, πριν από την κατασκευή του πολυγωνικού περιτειχίσματος του πύργου του Αποστόλου Παύλου και την τροποποίηση της αρχικής πορείας της μετά το 1440.

Η μορφή του τετράγωνου πύργου του Naillac ανταποκρίνεται σαφέστατα στην πολεμική τεχνική που προηγείται της γενίκευσης της χρήσης των κανονιών μετά την εισαγωγή της πυρίτιδας στην πολεμική τέχνη γύρω στα μέσα του 15ου αιώνα. Η βάση του προστατεύεται από, επίσης τετράγωνο, περιτείχισμα, στην ανατολική πλευρά του οποίου σώζεται η ειδική διαμόρφωση για την εγκατάσταση της αλυσίδας που έκλεινε την είσοδο στο λιμάνι.

Οι ανεμόμυλοι

Μέχρι το 1444, οπότε έχουμε την πολιορκία της πόλης από τους Αραβες της Αιγύπτου, παρέμεναν ανοχύρωτοι οι μόλοι των Μύλων και του Αγίου Νικολάου. Στο μόλο των Μύλων διατηρήθηκε η κατασκευή του ελληνιστικού μόλου, ο οποίος επεκτάθηκε βορειότερα σε εποχή αδιευκρίνιστη αλλά οπωσδήποτε προγενέστερη της κατασκευής του πύργου και του ημικυκλικού περιτειχίσματός του, την εποχή του μεγάλου μαγίστρου Lastic (το 1451). Ηδη στα τέλη του αιώνα βρίσκονται σε λειτουργία περισσότεροι από δεκατρείς ανεμόμυλοι, στους οποίους αντιστοιχούν τα χαρακτηριστικά σκαλιά που διακρίνονται στην αρκετά μεταγενέστερη απεικόνιση του Breydenbach (1483).

Οι μόλοι του λιμανιού

Ο μόλος του Αγίου Νικολάου κατέληγε βόρεια σε ένα βραχώδες κρηπίδωμα, πολεμικού λιμένος της αρχαίας πόλης της Ρόδου- που εκτεινόταν προς Β. σε ένα μήκος περίπου 500 μ. Καθ’ όλο το μήκος του σώζονται και σήμερα λείψανα του αρχαίου μόλου πάνω σε τμήματα φυσικού πετρώματος που είχαν συμπληρωθεί με μεγάλους ογκολίθους, ενώ στο βορειότερο τμήμα του προς Α. διατηρείται σχεδόν ανέπαφο τμήμα της αρχαίας προβλήτας-κυματοθραύστη.

που η μεσαιωνική παράδοση υπεδείκνυε ως τη θέση του Κολοσσού της Ρόδου. Πρόκειται για τον ελληνιστικό μόλο του δευτερεύοντος λιμένος του Μανδρακίου -

Το επιβλητικό φρούριο του Αγίου Νικολάου, στο οποίο καταλήγει ο μόλος, εδράζεται σε φυσική διαπλάτυνση της ξηράς σε βράχο, επί του οποίου διακρίνονται ίχνη συστηματικής λατόμευσης, κατά πάσα πιθανότητα της μεσαιωνικής περιόδου. Η πληθώρα μαρμάρινων μελών που συναντώνται σκόρπια στους χοίρους του μεσαιωνικού φρουρίου ή ενταγμένα ως δομικά στοιχεία του σε δεύτερη χρήση, αποδίδεται σε παλαιότερη ελληνιστική κατασκευή, άγνωστου μέχρι σήμερα προορισμού. Μέχρι το 1464 εκεί υπήρχε μόνο μία εκκλησία αφιερωμένη στον άγιο Νικόλαο, η οποία αναφέρεται ήδη το 1394 και απεικονίζεται σε μικρογραφία του Buondelmonti στο Liber Insularum το 1420 με την επιγραφή «Sanctus Nicolaus». Στην ανατολική παρειά του μόλου διατηρούνται μέχρι σήμερα τρεις ανεμόμυλοι. Είναι μεταγενέστεροι των ανεμόμυλων του μόλου των Μύλων και η κατασκευή τους χρονολογείται μετά το 1420 και πριν από το 1483.

Το κάστρο της Λίνδου

Η Λίνδος είναι ο κυριότερος αρχαιολογικός χώρος της Ρόδου με κέντρο το βράχο της όπου δεσπόζει η ακρόπολη. Χτισμένη σε απότομο βράχο ύψους 116 μέτρων, είναι ένας αληθινός εξώστης με θέα στο πέλαγος.

Πάνω από τη σύγχρονη πόλη δεσπόζει η αρχαία ακρόπολή της, μια φυσική οχυρωματική θέση που αξιοποιήθηκε από τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής, και μετέπειτα από τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Ιωαννίτες Ιππότες και τέλος, από τους Τούρκους

Ιστορία

Σύμφωνα με την παράδοση, η Λίνδος ιδρύθηκε από το Δαναό και συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο, με ηγεμόνα της τότε τον Τληπόλεμο. Διατέλεσε μέλος της Δωρικής Εξαπόλεως και στην ακρόπολή της είχε περίφημο ναό της Αθηνάς Λινδίας, ο οποίος πήρε την τελική του μορφή γύρω στο 300 π.Χ. Η λατρεία της θεάς Αθηνάς πρέπει να εγκαταστάθηκε στην ακρόπολη κατά τον 9ο αι. π.Χ., στα γεωμετρικά χρόνια. Το 700 π.Χ. ήταν ήδη ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής και είχε ναυτική δύναμη. Στα αρχαϊκά χρόνια, η Λίνδος εξελίχθηκε σε μεγάλη εμπορική και ναυτική δύναµη, υπό την διακυβέρνηση του μετριοπαθούς τυράννου Κλεόβουλου (6ος αιών. π.Χ.), ενός από τους «επτά σοφούς» της αρχαιότητας.

Στους κλασικούς χρόνους, αν και δωρική πόλη, συμμετείχε στην Συμμαχία της Δήλου αλλά στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου συμμάχησε με τους Λακεδαιμόνιους. Η σημασία της σταδιακά μειώθηκε μετά την ίδρυση της Ρόδου το 407 π.Χ.

Η αρχαία ακρόπολή της, αξιοποιήθηκε όχι μόνο από τους αρχαίους, αλλά και μετέπειτα από τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Ιωαννίτες Ιππότες και τέλος, από τους Τούρκους.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Στην Ακρόπολη της Λίνδου τα πιο σημαντικά μνημεία ανήκουν στην αρχαιότητα. Ξεχωρίζουν: ο δωρικός ναός της Αθηνάς που οικοδομήθηκε από το 300 π.Χ. , τα Προπύλαια του ιερού ναού, της ίδιας εποχής, η "Ελληνιστική Στοά", που χρονολογείται από το 200 π.Χ. (μήκους 87 μέτρων με 42 κίονες), η Ροδία τριήρης που είναι ανάγλυφη σε βράχο στους πρόποδες της ακρόπολης (180 π.Χ.), και το ελληνιστικό τείχος που περιβάλλει την ακρόπολη.

Από τους Ιωαννίτες διασώζεται το Κάστρο τους που χτίστηκε λίγο πριν το 1317 (άγνωστο πότε ακριβώς) αλλά είναι γνωστό ότι οικοδομήθηκε πάνω σε αρχαιότερο βυζαντινό οικοδόμημα. Στη νότια πλευρά ένα πενταγωνικό οικοδόμημα ήλεγχε όλο το λιμάνι αλλά και το φρούριο και το δρόμο Από τα βυζαντινά χρόνια ενδιαφέρον παρουσιάζει η Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, 13ου ή 14ου αιώνα, η οποία οικοδομήθηκε στα ερείπια παλαιότερης εκκλησίας η οποία πρέπει να είχε χτιστέι εκεί γύρω στο 500 μ.Χ.

Κάστρο Αρχαγγέλου

Ξεκινάμε από την πόλη της Ρόδου με κατεύθυνση νότια, κατά μήκος της ανατολικής Κάστρο του Αρχαγγέλου. 3 χλμ. νωρίτερα, δεν παραλείπουμε ν' ανηφορίσουμε, με αυτοκίνητο αρχικά και στη συνέχεια με 300 σκαλοπάτια ως το ξωκκλήσι της Παλαιάς Μονής Παναγιάς Τσαμπίκας. Είναι μια εκπληκτική ανηφορική πορεία ανάμεσα σε δάσος αιωνόβιων κυπαρισσιών. Από το υψόμετρο των 370 μέτρων της Μονής έχουμε την ευτυχία ν΄ αγναντέψουμε έναν απέραντο ορίζοντα, στεριανό και θαλασσινό.

ακτογραμμής. 30 περίπου χιλιόμετρα μετά συναντάμε το πρώτο κάστρο, το

Διασχίζοντας το κεφαλοχώρι του Αρχαγγέλου, συναντάμε στην κορυφή του λόφου το ομώνυμο κάστρο. Χτισμένο σε υψόμετρο 180 μ. έχει επιμελημένη τοιχοποιία από αργολιθοδομή και συνδετικό ασβεστοκονίαμα. Το ύψος φτάνει τα 10, ενώ το πάχος δεν ξεπερνάει το 1 μέτρο.

ΣΧΕΤΙΚΑ

Το Κάστρο του Αρχαγγέλου ανεγέρθηκε από τους Ιωαννίτες Ιππότες μετά την επιδρομή του τουρκικού στόλου το 1457. Ωστόσο, η αδύνατη τοιχοποιία και η ευχερής προσβασιμότητα στον λόφο δεν του επέτρεψαν να προφυλάξει αποτελεσματικά τους κατοίκους της περιοχής.

Το κάστρο της Αρχαγγέλου, βρίσκεται σε υψόμετρο διακοσίων μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας στη θέση Κεραμί και είκοσι επτά χιλιόμετρα νότια της πόλης της Ρόδου, σε μικρή απόσταση από την ακτή. Είναι κτισμένο πάνω σε ένα φυσικό βράχο, ύψους διακοσίων δεκαεπτά μέτρων, ανατολικά του χωριού Αρχάγγελος και έχει σχήμα ελλειψοειδές.

Όπως αναφέρεται στο ιπποτικό διάταγμα, χτίστηκε το 15ο αιώνα ώστε να προστατεύει αποτελεσματικά τους κατοίκους από κάθε κίνδυνο. Τα πιο πρώιμα ευρήματα ανάγονται στο 1.100 π.Χ. Σήμερα αποτελεί μνημείο και αναπαλαιώνεται.

Το κάστρο του Φερακλού ή φαλακρού

5 χλμ. μετά τον Αρχάγγελο ορθώνεται ένας απότομος βράχινος λόφος, σαν κόλουρος κώνος, πάνω από την επίπεδη ακτή. Στην κορυφή του, σε υψόμετρο 95 μ. χτισμένο με ισχυρότατη τοιχοποιία, δεσπόζει το Κάστρο του Φερακλού.

Αρχαία ακρόπολη αρχικά και μετέπειτα κάστρο βυζαντινό, κατακτήθηκε από το Τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών το 1306. Με ενισχύσεις από τον Μεγάλο Μάγιστρο Orsini ήταν σε θέση να προστατέψει το 1474 μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Η πρόσβαση στην κορυφή του κάστρου γίνεται από την Δ ή Ν πλευρά με υποτυπώδες κακοτράχαλο μονοπάτι. Η Θέα κάτω από τον κατακόρυφο γκρεμό που περιβάλλει το κάστρο είναι μοναδική, τόσο στην αμμουδερή παραλία της Αγαθής, όσο και στον δίδυμο όρμο του Χαρακιού, που βρέχει τον γραφικό ομώνυμο οικισμό.

Το Κάστρο Φεράκλου, είναι χτισμένο στην περιοχή της Μαλώνας, σε λόφο ύψους 85 μ. μεταξύ των παραλιών Αγία Αγάθη και Χαράκι. Είναι γνωστό και ως Φερακλού ή Φαρακλενόν Kάστρο. Διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: βυζαντινή και ιπποτική. Σώζεται επίσης μία κύρια πύλη και δύο κυλινδρικοί πύργοι του 15ου αι.: ο Ν και ο ΝΑ πύργος. Στα τείχη σώζονται οικόσημα του Tάγματος των Iωαννιτών Ιπποτών καθώς και του Μεγάλου Μαγίστρου G. B. degli Orsini. Η κατάκτηση του κάστρου από τους Ιωαννίτες Ιππότες με το Μεγάλο Μάγιστρο Foulques de Villaret (1309-1317) στις 20 Σεπτεμβρίου 1306 αποτελεί την πρώτη ιπποτική κατάκτηση κάστρου στη Ρόδο. Πριν από το 1408 το κάστρο ήταν ερειπωμένο. Επισκευές έγιναν επί Μεγάλων Μαγίστρων Giovanni Battista degli Orsini (1467-1476) και Pierre d?Aubusson (1476-1503), ώστε να παρέχει το κάστρο προστασία στον οικισμό και την εύφορη ενδοχώρα, καθώς και στα αγκυροβόλια Xαράκι και Aγία Aγάθη.

Το κάστρο του Ασκληπειού

Συνεχίζοντας την ανατολική ακτογραμμή παρακάμπτουμε την Χερσόνησο της Λίνδου και, μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω, στρίβουμε προς τα ηπειρωτικά. Σε απόσταση 3 χλμ. από τον κεντρικό παραθαλάσσιο δρόμο, φτάνουμε στον οικισμό του Ασκληπειού. Πάνω απ΄το χωριό στην κορυφή ενός λοφίσκου, σε υψόμ. 200 μ. διατηρείται η εντυπωσιακή τοιχοποιία του Κάστρου του Ακληπειού.

Πολεμίστρες, δυο δεξαμενές και μεγάλα τμήματα τοιχοποιίας πάνω σε συμπαγή βράχο. Η θέση είναι στρατηγική και η θέα εκπληκτική. Αν και το 1474 δεν ήταν σε καλή κατάσταση το κάστρο, ωστόσο, το 1479, μετά από επισκευές ήταν σε θέση να προστατέψει τους κατοίκους της γύρω περιοχής.

Το ιπποτικό κάστρο του Ασκληπειού, βρίσκεται πάνω σε έναν λόφο διακοσίων πενήντα μέτρων στην περιοχή του χωριού Ασκληπειό. Κατασκευάστηκε το 15ο αιώνα σε δύο φάσεις: στην πρώτη οχυρώθηκε ο τετράγωνος πύργος και στη δεύτερη επισκευάστηκε ο πύργος της βορειοδυτικής γωνίας.

Το κάστρο οικοδομήθηκε για να προστατεύσει τον οικισμό του χωριού, καθώς η θέση του επέτρεπε την εποπτεία μεγάλου τμήματος της ακτογραμμής και των δρόμων της ενδοχώρας. Γύρω από αυτό υπάρχει εξωτερικό περιμετρικό τείχος πάχους 1.30- 1.50 μέτρων. Στο εσωτερικό της οχύρωσης υπάρχουν δύο στέρνες και κατάλοιπα αδιάγνωστων οικοδομημάτων.

Το κάστρο του Κάστελλου ή Κρητηνίας(*)

Αλλάζουμε τελείως προσανατολισμό, κατευθυνόμαστε Δ. Στο μέσον της ΒΔ ακτογραμμής συναντάμε το Κάστρο του Καστέλλου ή Κρητηνίας. Νωρίτερα, ωστόσο, έχουμε την τύχη να διασχίσουμε το κεντρικό ηπειρωτικό τμήμα της Ρόδου, από τα Α στα Δ. Οι εναλλαγές είναι εκπληκτικές. Μας εντυπωσιάζουν, αρχικά οι Επτά Πηγές, με το πλατανόδασος, το παραδεισένιο περιβάλλον, τα κρυστάλλινα πηγαία νερά. Ακολουθεί η υπέροχη ορεινή διαδρομή προς Προφήτη Ηλία με τον Άγιο Νικόλαο Φουντουκλή, ένα κομψοτέχνημα του 15ου αιώνα, το εμβληματικό ξενοδοχείο "Έλαφος", που λειτουργεί από το 1929 και τέλος, την περιοχή του Έμπωνα, την κατ΄εξοχήν οινοπαραγωγική περιοχή της Ρόδου.

Λίγα χιλιόμετρα ΒΔ του οικισμού της Κρητηνίας συναντάμε το ομώνυμο κάστρο. Από την απόκρημνη Δ πλευρά αγναντεύουμε, από υψόμετρο 160 μέτρων, την απεραντοσύνη του Αιγαίου και στ΄ανοιχτά την Χάλκη, την Τήλο, την Αλυμιά και άλλα μικρονήσια. Είναι μια αίσθηση μοναδική.

Από τις υπόλοιπες πλευρές του λόφου η πρόσβαση στο κάστρο είναι ηπιότερη. Σ' αυτή την μειωμένη φυσική προστασία οφείλεται η ισχυρότατη τοιχοποιία, που διατηρείται σε καλή κατάσταση.

Η ανέγερση του φρουρίου τοποθετείται στην εποχή του Orsini, κατά τα έτη 1467-1476. Στο εσωτερικό σώζονται κάποια ερειπωμένα κτίσματα, δυο καλοχτισμένες δεξαμενές κι ένας θολωτός ναΐσκος στο Α άκρο του τείχους, χωρίς σκεπή. Ο τόπος ευωδιάζει ρίγανη.

Το μεσαιωνικό κάστρο της Κρητηνίας, βρίσκεται δύο χιλιόμετρα βορειοδυτικά από στο χωριό Κρητηνία και πενήντα πέντε χιλιόμετρα από την πόλη της Ρόδου.

Είναι ένα μείγμα Βυζαντινής και Μασσαιωνικής τεχνοτροπίας και είναι γνωστό και ως Κάστελλος.

Στο εσωτερικό του υπάρχουν τα ερείπια της καθολικής εκκλησίας του Αγίου Παύλου καθώς και νεότερα κτίσματα αφού το κάστρο χρησιμοποιήθηκε επί Ιταλοκρατίας σαν Ναύσταθμος.

(*)Η Κρητηνία είναι το χωριό του Αλθαιμένη. Στην ελληνική μυθολογία ο Κατρέας ήταν ένας από τους τέσσερις γιους που απέκτησαν ο βασιλιάς Μίνωας και η Πασιφάη.

Ο Κατρέας διαδέχθηκε τον πατέρα του ως βασιλιάς της Κρήτης. Ωστόσο, ένας χρησμός βασάνιζε τον Κατρέα. Έλεγε ότι θα πέθαινε από τα χέρια ενός παιδιού του. Ο Κατρέας είχε τέσσερα παιδιά: την Αερόπη, την Κλυμένη, την Απημοσύνη και τον Αλθαιμένη.

Τον χρησμό αυτό δεν τον φανέρωσε στα παιδιά του, αλλά έτυχε και τον πληροφορήθηκε ο Αλθαιμένης, οπότε με δική του πρωτοβουλία έφυγε από την Κρήτη και εγκαταστάθηκε στη Ρόδο, όπου ίδρυσε την πόλη Κρητηνία (Νέα Κρήτη).

Στο βουνό Αττάβυρο ίδρυσε τον ιερό ναό του Ατταβύριου Διός, όπου σώζονται μέχρι σήμερα τα ερείπια, και από εκεί ψηλά αγνάντευε τα βουνά της Κρήτης όταν είχε καλό καιρό.

Κάποτε  ο Κατρέας γέρασε, οπότε επιθυμώντας να αφήσει τον θρόνο του στον Αλθαιμένη, πήγε στη Ρόδο να τον βρει. Μόλις αποβιβάσθηκε, μερικοί βοσκοί νόμισαν ότι αυτός και το πλήρωμα του πλοίου ήταν πειρατές. Μάταια προσπάθησε ο Κατρέας να τους εξηγήσει τον σκοπό του ταξιδιού του στη Ρόδο.

Τα γαβγίσματα των τσοπανόσκυλων έπνιγαν τις φωνές του. Με την όλη αναταραχή ήρθε και ο Αλθαιμένης, ο οποίος πέταξε το ακόντιο του στον υποτιθέμενο εχθρό και έτσι εκπληρώθηκε ο χρησμός. Ο Αλθαιμένης έζησε απαρηγόρητος, εως ότου πέθανε από τη λύπη του.

Το κάστρο του Μονόλιθου

Το συναντάμε λίγο νοτιότερα του ομώνυμου οικισμού, χτισμένο στην κορυφή ενός εντυπωσιακού βράχινου λόφου. Από υψόμετρο 280 μέτρων η θέα είναι μοναδική, αγναντεύουμε το πέλαγος και πολλά νησιά. Η καλοφτιαγμένη τοιχοποιία σώζεται σε ύψος 10 περίπου μέτρων και είναι πολύ ισχυρότερη στην Α πλευρά του λόφου, που σε σχέση με τις άλλες είναι πιο προσιτή. Το εσωτερικό του κάστρου είναι περίπου κυκλικό, με διάμετρο 40-50 μέτρων. Το έδαφος είναι βραχώδες, κατάσπαρτο με χαμηλά αιωνόβια κυπαρίσσια.

Χτυπητή αντίθεση με τα γήινα χρώματα της τοιχοποιίας και των βράχων αποτελεί το ολόλευκο ξωκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, ενώ υπάρχει κι ένα δεύτερο, παμπάλαιο εκκλησάκι, ερειπωμένο.

Χτισμένο το 1476 επί Μαγιστρείας του D' Aubusson, το Κάστρο του Μονόλιθου ήταν ένα από τα ισχυρότερα του νησιού, μαζί με της Ρόδου, του Φαλακρού και της Λίνδου και έμεινε απάτητο στις μεγάλες πολιορκίες του 1480 και το 1522.

Συμπερασματικά, η γνωριμία με τα κάστρα της Ρόδου είναι μια υπέροχη ευκαιρία να γνωρίσει ο περιηγητής, παράλληλα με το μεσαιωνικό παρελθόν και το σύγχρονο, πολυποίκιλο πρόσωπο του νησιού.

Το κάστρο στο Μονόλιθο ήταν ένα από τα 4 κύρια κάστρα της Ρόδου την εποχή των Ιπποτών. Είναι χτισμένο σε ένα λόφο από βράχια που υψώνεται πάνω από μια κοιλάδα και δεσπόζει σε όλη την περιοχή κοντά στο χωριό Μονόλιθος στη νοτιοδυτική Ρόδο. Το κάστρο υπήρξε αρχαία φρυκτωρία και βυζαντινό κάστρο που τον καιρό των Ιπποτών είχε παρακμάσει. Ο Μέγας Μάγιστρος D’Aubusson (1476 – 1503) που έχτισε κάστρα σε όλη τη Ρόδο με σκοπό να ενισχύσει την άμυνα του νησιού και να δώσει οχυρά που θα μπορούν να προφυλάσσονται οι κάτοικοι στις διάφορες επιδρομές και πολιορκίες, έχτισε και το κάστρο της Μονόλιθου το 1476. Το κάστρο έχει το οικόσημο του στην είσοδο.

Το κάστρο στο Μονόλιθο λόγω της εξαιρετικά οχυρής του θέσης δεν καταλήφθηκε ποτέ από εχθρούς. Οι Ιωαννίτες Ιππότες αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν κατά την διάρκεια της μεγάλης πολιορκίας του 1522, για να ενισχύσουν την άμυνα της πόλης της Ρόδου.

Το κάστρο δεν έχει προσεχθεί όπως θα έπρεπε. Με λίγη συντήρηση θα μπορούσε να αναδειχθεί η ομορφιά του. Η θέα από το κάστρο στη Μονόλιθο είναι μαγευτική ενώ υπέροχο είναι και το ηλιοβασίλεμα. Εκτός από την εξωτερική τειχοποιία μέσα στο κάστρο σώζονται κάποια ίχνη κτισμάτων και δεξαμενών, ενώ υπάρχει ένα καλοδιατηρημένο εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμονα.

Το κάστρο της Μονολίθου, βρίσκεται στην κορυφή ενός τεράστιου μοναχικού βράχου που υψώνεται απόκρημνος κοντά στην ακτή.

Κτίστηκε τον 14ο αιώνα από τους Ιωαννίτες Ιππότες προκειμένου να έχουν τον έλεγχο της θάλασσας και να προστατεύουν τους κατοίκους από τις πειρατικές επιδρομές.

Η θέα του είναι μαγευτική. Μέσα στο κάστρο διασώζονται δεξαμενές και το μισοερειπωμένο άσπρο εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα.

Το κάστρο του Μονόλιθου είναι, ίσως, το πιο εντυπωσιακό της Ρόδου και βρίσκεται πάνω σ’ ένα βράχο ύψους 236 μ., με θέα στο πέλαγος και στη Χάλκη. Το έκτισε ο Μάγιστρος d’ Aubusson το 1476, πάνω στα ερείπια παλιότερης βυζαντινής οχύρωσης. Στο εσωτερικό του υπάρχουν δυο εκκλησάκια, το ένα δίπλα στ’ άλλο, ένα ερειπωμένο κι ένα ανακαινισμένο –ο Αγιος Παντελεήμονας, του 15ου αιώνα. Ο δρόμος φτάνει μέχρι τη ρίζα του βράχου και από εκεί ανεβαίνει στο κάστρο μονοπάτι με σκαλοπάτια.

Ένας… περίεργος μύθος.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το όνομα Μονόλιθος δεν οφείλεται στο βράχο πάνω στον οποίο είναι χτισμένο το κάστρο, αλλά σε ένα μαύρο μονόλιθο με μεταφυσικές δυνάμεις, που έφεραν οι Ιππότες από τους Αγίους Τόπους. Λένε μάλιστα πως ο μονόλιθος αυτός βρίσκεται ακόμα εκεί, θαμμένος και αν ποτέ τολμήσει κανείς να τον ξεθάψει, θα καταποντιστεί ολόκληρο το νησί!

Κάστρο Φιλερήμου 

H Φιλέρημος, νότια από την Ιαλυσό, είναι ένα από τα πιο γνωστά αξιοθέατα της Ρόδου, κυρίως λόγω της μονής της Παναγίας της Φιλερήμου που βρίσκεται εκεί και της ωραίας ανακαίνισής της από τους Ιταλούς προπολεμικά. 

Η Φιλέρημος ήταν όμως κατά το Μεσαίωνα πρώτιστα κάστρο και, πιο πριν, ακρόπολη. 

Ιστορία 

Το κάστρο καταλαμβάνει τη νοτιοανατολική πλευρά της αρχαίας ακρόπολης Ιαλυσού, μιας από τις τρεις κύριες πόλεις της Ρόδου κατά την αρχαιότητα. 

Στο κάστρο διακρίνονται διάφορες οικοδομικές φάσεις: Αρχαία, Βυζαντινή, Ιπποτική (1480), και Τουρκοκρατίας (16ος -19ος αι.).Το όνομα «Φιλέρημος» πρωτοεμφανίζεται σε χρονικό της εποχής του Μιχαήλ Παλαιολόγου (τέλη 13ου αι.) και σχετίζεται με τη μοναχική ζωή. Φαίνεται ότι από τότε υπήρχε ήδη εκεί (και) μοναστήρι. 

Οι Βυζαντινοί στη θέση της αρχαίας ακρόπολης έχτισαν φρούριο, άγνωστο από πότε, το οποίο αξιοποιήθηκε από τους Ιππότες και από τους Τούρκους. Παράλληλα στη διάρκεια της παλαιοχριστιανικής περιόδου (5ος - 6ος αιώνας μ.X.) και αργότερα τον 13ο αιώνα υπήρχε εκεί μοναστική κοινότητα που κατά την Ιπποτική περίοδο ήταν Φραγκισκανοί μοναχοί. 

Οι γνωστές πολιορκίες του κάστρου της Φιλερήμου είναι από τους Γενοβέζους το 1248 και από τους Ιωαννίτες το 1306. 

Στις 11 Νοεμβρίου 1306 το κάστρο της Φιλερήμου, στο οποίο οι Έλληνες είχαν εγκαταστήσει φρουρά από 300 Τούρκους μισθοφόρους, κατελήφθη από τους Ιππότες μετά την προδοσία ενός Έλληνα, ενώ όλοι οι Τούρκοι σκοτώθηκαν. Το Σεπτέμβριο του 1404, η πριορία της Παναγίας της Φιλερήμου εκχωρήθηκε στον ιππότη Johannes Tensar. Η ιπποτική ανοικοδόμηση χρονολογείται στο 1480 και 1481, επί Μεγάλου Μαγίστρου Pierre d’Aubusson (ντ’ Ωμπυσόν, 1476-1503). Το 1480, οι Ιππότες υποχρεώθηκαν να ενισχύσουν το κάστρο λόγω του κινδύνου τουρκικής επίθεσης. Κατά την Ιταλοκρατία έγιναν στο κάστρο εργασίες αναστήλωσης (1926 και 1936). 

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Η οχύρωση έχει σχήμα ακανόνιστο, έκταση 2000 τμ και περίμετρο τειχών 700μ. Υπάρχει και πρόσθετος περίβολος στα βόρεια, με κάτοψη σε σχήμα ρόμβου. 

Σώζεται, και ιπποτικό φρούριο τραπεζιοειδούς κάτοψης στην ανατολική γωνία του κύριου περιβόλου με πύργους στις τρεις γωνίες.

Διακρίνονται οι εξής πύργοι σε όλο το κάστρο: ο δυτικός κυλινδρικός πύργος του βόρειου πρόσθετου περιβόλου (βυζαντινή περίοδος), ο ανατολικός κυλινδρικός πύργος του βόρειου πρόσθετου περιβόλου (βυζαντινή περίοδος), ο νοτιοανατολικός πολυγωνικός πύργος του ιπποτικού φρουρίου, ο βορειοανατολικός τετράπλευρος πύργος του ιπποτικού φρουρίου και ο βορειοδυτικός, αρχικά πολυγωνικός, πύργος του ιπποτικού φρουρίου (βυζαντινή και ιπποτική περίοδος). 

Εντός του κάστρου της Φιλερήμου βρίσκονται τα εξής οικοδομήματα: O ναός της Παναγίας της Φιλερήμου 15ου αι. στον κύριο οχυρό περίβολο, ο Άγιος Γεώργιος ο Χωστός και η μονή της Παναγίας της Φιλερήμου καθώς και μικρός ναός του 10ου αι. 

Σημειωτέον ότι το ψηλό οικοδόμημα που δεσπόζει στο χώρο και είναι κατά κάποιο τρόπο σήμα κατατεθέν της Φιλερήμου, δεν μπορεί να θεωρηθεί μέρος του κάστρου, παρά τα πυργόσχημα χαρακτηριστικά του. Πρώτον επειδή είναι κωδωνοστάσιο και δεύτερο επειδή είναι κατασκευή του 20ου αιώνα. 

Το 1934 οι Ιταλοί έφτιαξαν μια διαδρομή που απεικόνιζε την πορεία του Χριστού στο Γολγοθά, σε όλη τη διαδρομή με εγχάρακτες αναπαραστάσεις του Χριστού προς το σταυρό. Στο τέλος της διαδρομής έφτιαξαν έναν τεράστιο σταυρό ύψους 18 μέτρων με εσωτερική σκάλα, από όπου μπορούν οι επισκέπτες να ανέβουν στην κορυφή. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο αναγκάστηκαν να τον κατεδαφίσουν για να μην είναι σημείο προσανατολισμού των συμμαχικών αεροπλάνων, και αναστηλώθηκε ξανά μετά τον πόλεμο. 

Παράλληλες Ιστορίες 

Η εικόνα στην εκκλησία της Παναγίας του Φιλερήμου είναι αντίγραφο της θαυματουργής, ιστορικής εικόνας που βρίσκεται σήμερα στο Μαυροβούνιο. 

Την αποκαλούσαν Παναγία η Κεχαριτωμένη. Υπήρξε το ιερότερο κειμήλιο του Τάγματος των Ιπποτών, θαυματουργή και μοναδική στο είδος της. Λέγεται ότι την φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. 

Η ιστορία της φαίνεται να ξεκινά από τον 11ο αιώνα μ.Χ. και πιθανόν να προέρχεται από την Ιερουσαλήμ. Μέλη του Ιπποτικού Τάγματος του Αγίου Ιωάννου την έφεραν στη Ρόδο, όπου αργότερα πήρε και το προσωνύμιο από το λόφο Φιλέρημο, στον οποίο φιλοξενήθηκε. Είχε τοποθετηθεί στην κατακόμβη που υπήρχε στον Φιλέρημο, το γνωστό σήμερα παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου του Χωστού. 

Το 1480, κατά τη διάρκεια της πρώτης οθωμανικής πολιορκίας, η εικόνα μεταφέρεται προσωρινά στην πόλη της Ρόδου και λιτανεύεται στις επάλξεις για να εμψυχώνει τον στρατό.Το 1523, μετά την παράδοση της Ρόδου στους Τούρκους, οι Ιππότες παίρνουν μαζί τους την εικόνα, η οποία καταλήγει μετά από περιπλανήσεις στη Μάλτα.
Όταν ο Μέγας Ναπολέων κατέλαβε τη Μάλτα το 1798, στις λεηλασίες που ακολούθησαν, αφαιρέθηκε από την εικόνα το χρυσό κάλυμμά της. Στη συνέχεια η εικόνα φυγαδεύτηκε και μέσω της Τεργέστης έφθασε στη Ρωσία, όπου ο Τσάρος Παύλος ο Α΄ την υποδέχτηκε με τιμές μαζί με άλλα δύο πολύτιμα κειμήλια: το χέρι του Τιμίου Προδρόμου και ένα τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου.
Στην εικόνα τοποθετήθηκε νέο χρυσό κάλυμμα. Έμεινε στη Ρωσία μέχρι την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, όταν Ρώσοι εμιγκρέδες την έκρυψαν και τη μετέφεραν στην Κοπεγχάγη και την παρέδωσαν στη μητέρα της τσαρίνας Μαρία Φιοντόροβνα, η οποία το 1928 την παρέδωσε για να μεταφερθεί στο Βελιγράδι, στη βασιλική οικογένεια των Καρατζώρτζεβιτς. Το 1941, μεταφέρθηκε για ασφάλεια στο μοναστήρι Όστρογκ στο Μαυροβούνιο. Από το 1978 φυλάσσεται στο Εθνικό Μουσείο του Μαυροβουνίου.

Δυο Ιστορικά Διατάγματα της εποχής των Ιπποτών (1474 και 1479) σχετικά με τα κάστρα των χωριών της Ρόδου.

Πολύ ενδιαφέροντα για τη μελέτη του Τοπωνυμικού της Ρόδου είναι δύο διατάγματα της εποχής των Ιπποτών, που έβγαλαν οι Μ. Μάγιστροι για να διατάξουν το λαό να κλειστεί στα διάφορα φρούρια σε ενδεχόμενη τουρκική επίθεση. Το πρώτο βγήκε στα 1474 από το Μ. Μάγιστρο Battista Orsini, γιατί είχε πληροφορίες ότι οι Τούρκοι ετοίμαζαν μεγάλη εκστρατεία για να πάρουν τα νησιά, πράγμα που ήταν στο πρόγραμμα τους ύστερα από το πάρσιμο της Πόλης, συχνά μάλιστα είχαν αρχίσει να κάνουν επιδρομές στα Δωδεκάνησα. 

Έτσι μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουμε τα ονόματα των φρουρίων της Ρόδου και των χωριών που θα κλείονταν σ' αυτά.

Το διάταγμα γραμμένο στη λατινική της παραφθοράς βρίσκεται σήμερα στα Αρχεία της Μάλτας, όπου είχε μεταφερθεί το Τάγμα των Ιπποτών ύστερα από την Τουρκική κατάληψη της Ρόδου κι έχει δημοσιευθεί από τον Sommi Picenardi F. στο έργο του Itineraire d' un chevalier (σελ. 170).

Το απόσπασμα που μας ενδιαφέρει:

ad castellum de Lindo reducantur hec casalia: Tha, Dephania, Efgales;
ad castellum de Catavia reducantur hec casalia: Messenagro, Vathy;
ad castellum de Polachia reducantur hec casalia: Stridio, Profilia, Arnitha;
ad castellum de Polone, reducitur hoc casale: Laderma;
ad castellum de Salaco reducantur hec casalia: Capi, Quitala;
ad castellum de Fanes reducantur hec casalia: Diascorio, Niocorio, Dimilia;
ad castellum Villenove reducantur hec casalia: Chimides, Altologo, Dimitra, Cremy;
ad castellum Ferraclo reducantur hec casalia: Salia, Jannadotto, Malona, Catagro, Caminari;
castellum Arcangeli tutabitur solum;
Cosquino tutabitur solum;
Casalia de Fando, Psito, Archepoli, Armia, Calathies, et Demalhia reducantur in civitatem Rhodi.

Το διάταγμα αυτό μιλά για 45 χωριά από τα οποία τα έντεκα είναι φρούρια, αν αφήσουμε το φρούριο της Ρόδου.

Από αυτά υπάρχουν σήμερα σαν κατοικημένα χωριά τα τριάντα:

1) Λίνδος, 2) Κάλαθος, 3) Πυλώνα, 4) Λάρδος, 5) Ασκληπειό, 6) Γεννάδι, 7) Λαχανιά, 8) Κατταβιά, 9) Μεσαναγρός, 10) Βάτι, 11) Απολακκιά, 12) Ίστριος, 13) Προφύλια, 14) Άρνιθα, 15) Απόλλωνα, 16) Λάερμα, 17) Σάλακος, 18) Φάνες, 19) Διμυλιά, 20) Βιλλανόβα, 21) Θολός, 22) Δαματριά, 23) Κρεμαστή, 24) Μαλώνα, 25) Αρχάγγελος, 26) Κοσκινού, 27) Αφάντου, 28) Ψίνθος, 29) Αρχίπολη, 30) Καλυθιές.

Τα δεκαπέντε έχουν καταστραφεί στις διάφορες επιδρομές ή στην άλωση του 1522. Απ' αυτά πάλι το Καπί είναι συνοικισμός του χωριού Έμπωνα, τα οχτώ είναι γνωστά σαν τοπωνύμια: Θά, Γεφανειά, Εβγκάλες, Κίταλα, Καταγρός, Ζηνοδότου, Καμινάρι, Φαρακλός και τ' άλλα έξι έχουν εξαφανιστεί όλως διόλου: Διόσορος ή Διασκόριον, Νεοχώριον, Χίμιδες ή Χιμέδες, Σαλία, Αρμία ή Ερμία, Δεμαλία.

Το ίδιο διάταγμα το αναφέρει και ο Bosio (Ist. II, 149) με ημερομηνία 14 του Φλεβάρη 1475 μεταφρασμένο στην Ιταλική ακολουθώντας σχεδόν την ίδια σειρά. Το παραθέτω εδώ για μια σύγκριση:

il grand Maestro... ordino che
al castello de Lindo, ridurre si dovessero I casali di Calatto, di Pilona, di Lardo, di Stlepio, e di Janadi;
al castello della Canea ritirare si dovessero I casali di Tha, di Dephania e d' Efgales;
al castello di Cattavia I casali di Messinagro e do Vati;
al castello di Polochia I casali di Stridio, di Profilia e di Arnita;
al castello di Polona il casale di Laderma;
al castello di Salaco I casali di Capi e di Quitalia;
al castello di Fanes I casali di Diosoro di Nicorio e di Dimilia;
al castello di Villanuova I casali di Chimedes, d' Altoluogo, di Dimitria, e di Sicregai;
al castello di Ferraclo I casali di Salia di Janadoto, di Malona, di Catagro, e di Caminari;
che il castello Archangelo solo guardare si dovessel
e che nella citta di Rodi ritirare si dovessero le genti dei casali di Fando, di Psito, d' Archipoli, d' Armia, di Calaties, e di Demalia

Ο Bosio κάνει ορισμένα λάθη: Sclepio – Stlepio, τη Λαχανιά τη γράφει La Canea παίρνοντας για άρθρο την πρώτη συλλαβή, αντί του του Κρεμαστή -Cremy τη λέει το λατ. Κείμενο- γράφει Sicregai, το Altologo (Θολός) το γράφει Altoluogo με παρετ. από το Al Theolog, παραλείπει το χωριό Κοσκινού. Μια διαφορά βλέπουμε και στη χρονολογία 1475 Φλεβάρης, αντί Μάρτης 1474, φαίνεται όμως ότι είναι το ίδιο διάταγμα κι επαναλήφθηκε την άλλη χρονιά, γιατί η επίθεση των Τούρκων δεν πραγματοποιήθηκε στα 1474 κι επομένως ο ίδιος φόβος εξακολουθούσε να υπάρχει έως τα 1480.

Για τον ίδιο ακριβώς λόγο βγήκε το δεύτερο διάταγμα στα 1479 από το Μ. Μάγιστρο D' Aubusson. Το παραθέτω ακριβώς όπως το λέει ο Bosio (Ist. II, 387)

Quando il graqn Maestro ebbe sicurissimo avviso che il turco manderebbe presto fuori sedici galere per dannegiare Rodi... fu risoluto, che I popoli dell' isola di Rodi, nelle castella in questo modo ritirare si dovessero: che il popolo di Gatavia andare dovesse a Lindo da alcuni atti impoi, I quali in guardia della terra rimaner dovessero;
che quelli della Canea, di Janadi, e di Vati, si ritirassero a Pilona e a Stlepio, quei di Laderma a Ferraclo. Quei di Polochia a Monolito.
Quelli di Lardo a Lindo restandosi pero in Lardo alcuni per difesa del luogo.
Quelli di Pilona e di Calato a Lindo.
Quelli d' Arcangelo a Ferraclo o vero alla citta di Rodi, eccetto alcuni pochi, per difesa d' Arcangelo.
Quelli di Fando, d' Ermia, e di Psito, a Rodi. Ordinando che quelli di Trianda e di Cremasto nei castelli loro rimanere dovessero facendo buone guardie alla marina. Che quelli della Bastida, del Casale del Marescialle, nella citta si raccoglessero.
Quelli di Lorio, di Damatria, di Altoluogo, di Niocorio, di Dioscoro, di Chimides, a Villanuova.
Quelli di Fanes, di Soriqui e di Salaco nella citta.
Quelli di Platania, a Ferraclo; e quelli di Polona nel castello loro ridurre si dovessero.

Το διάταγμα αυτό αναφέρει τριαντατέσσερα χωριά. Απ' αυτά τα έξι που υπάρχουν και σήμερα είναι άγνωστα από το προηγούμενο διάταγμα: Τριάντα, Μονόλιθος, Παστίδα, Μαριτσά, Σορωνή, Πλατάνια. Η Κρεμαστή αναφέρεται καθαρά, το Λόριον είναι άγνωστο.

Κοντά στις Φάνες και τη Σορωνή αναφέρεται από το πρώτο διάταγμα το χωριό Diascorio, ο Bosio το λέει Diosoro και στο δεύτερο διάταγμα Dioscoro. Φαίνεται πως θα ήταν κάποιο χωριό Διος χωρος ή Διος Ορος, όπως και στη Μ. Ασία, ο κάτοικος του οποίου λέγεται Διοσορινός και Διασωρινός (πρβ. Νειλος Διασωρινός Μητροπολίτης Ρόδου του ΙΓ Αιώνα). Το Armia, χωριό κοντά στη Ψίνθο και Αφάντου στο β διάταγμα γράφεται Ermia, πιθανόν Ερμείας.

Από τα σημερινά χωριά της Ρόδου δεν απαντούν στα δύο διατάγματα τα Καλαβάρδα, όπου φαίνεται πως ήταν το Νεοχώριον, η Καστέλλος και Έμπωνα όπου θα εγκαταστάθηκαν τα λείψανα των χωριών Καπί και Κίταλα, τα Μάσαρη όπου θα εγκαταστάθηκαν κάτοικοι των χωριών Καταγρός και Καμινάρι. Τα Σιάννα δεν απαντούν στα διατάγματα, είναι όμως γνωστά από άλλο μέρος της ιστορίας του Bosio (Ist. II 347)

ΠΗΓΗ φωτογραφιών: Ρουβήμ

ΠΗΓΕΣ κειμένων: https://www.athensvoice.gr/life/travel/100828_mikra-mesaionika-kastra-tis-rodoy
http://www.rodosislandinfo.gr/rodostouristikosodigos/rodoskastra/index.html
http://www.rodosisland.gr/gr/see-do-rodos/Island-Attractions/The-Castles-of-Rhodes.asp
http://www.rhodes.gr/?page_id=5655
http://www.aegeanislands.gr/el/islands/castles-rodos
http://www.iranon.gr/ELLADA/ELLADA3TEXT.htm
https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=lindos
https://kritinia.gr/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CF%81%CE%B7%CF%84%CE%B7%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82/
http://nisos-rodos.blogspot.com/2014/09/blog-post_48.html
https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=filerimos