Ατμόπλοιο Όρια
Το Ατμόπλοιο Όρια (SS Oria) ήταν νορβηγικό ατμόπλοιο το οποίο βυθίστηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1944, προκαλώντας τον θάνατο περίπου 4.100 Ιταλών αιχμαλώτων πολέμου. Η βύθισή του αποτέλεσε την 4η μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία στην ιστορία του 2ου ΠΠ και την χειρότερη απώλεια ζωών από βύθιση ενός μόνο πλοίου στη Μεσόγειο.
 |
ΠΗΓΗ φωτογραφίας: http://wikimapia.org/
|
Το πλοίο
Το Oria κατασκευάστηκε το 1920 στο Σάδερλαντ από την Osbourne, Graham & Co. Το συνολικό τονάζ του ήταν 2127 τόνοι και αποτελούσε ιδιοκτησία της νορβηγικής εταιρείας Fearnley & Eger με έδρα το Όσλο.
Με την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσε τμήμα μίας νηοπομπής με προορισμό την Βόρεια Αφρική και τον Ιούνιο του 1940, λίγο μετά τη γερμανική εισβολή στη Νορβηγία, βρισκόταν υπό περιορισμό στην Καζαμπλάνκα. Ένα χρόνο αργότερα το πλοίο επιτάχθηκε από την Κυβέρνηση του Βισύ, μετονομάστηκε σε Sainte Julienne και χρησιμοποιήθηκε στη Μεσόγειο. Το Νοέμβριο του 1942 επεστράφη επίσημα στον νόμιμο ιδιοκτήτη του, οπότε και πήρε εκ νέου το παλιό του όνομα, Oria, σύντομα όμως δόθηκε στην γερμανική εταιρεία Mittelmeer Reederei GmbH με έδρα το Αμβούργο.
Η βύθιση
Το φθινόπωρο του 1943, μετά την παράδοση των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα στους Γερμανούς, οι Γερμανοί έπρεπε να μεταφέρουν δεκάδες χιλιάδες Ιταλούς αιχμαλώτους πολέμου δια θαλάσσης. Αυτές οι μεταφορές συχνά γίνονταν με ακατάλληλα σκάφη, στοιβάζοντας αιχμαλώτους στα αμπάρια των πλοίων και χωρίς την τήρηση κανόνων ασφαλείας. Αρκετά πλοία βυθίστηκαν, είτε συνεπεία συμμαχικών επιθέσεων είτε ατυχημάτων, προκαλώντας το θάνατο χιλιάδων αιχμαλώτων.
Το Oria ήταν ένα από τα σκάφη που επιλέχθηκαν για τη μεταφορά Ιταλών αιχμαλώτων. Στις 11 Φεβρουαρίου 1944 απέπλευσε από τη Ρόδο με προορισμό τον Πειραιά, μεταφέροντας 4.046 Ιταλούς αιχμαλώτους (43 αξιωματικούς, 118 υπαξιωματικούς και 3.885 στρατιώτες), 90 Γερμανούς σε υπηρεσία και το πλήρωμά του. Την επόμενη ημέρα το πλοίο έπεσε σε καταιγίδα, εξετράπη της πορείας και προσέκρουσε στα βράχια της νησίδας Πάτροκλος, ανοικτά του ακρωτηρίου Σούνιο, άνοιξε αμέσως ρήγμα και βυθίστηκε. Κάποια πλοία, φτάνοντας λόγω κακοκαιρίας 3 ημέρες μετά στο ναυάγιο, διέσωσαν 6 Ιταλούς, 21 Γερμανούς, τον Νορβηγό καπετάνιο και τον Έλληνα μηχανικό. Όλοι οι υπόλοιποι, 4223 άνθρωποι, έχασαν τη ζωή τους.
Μετά το ναυάγιο, η απέναντι παραλία του Χάρακα, όπως και το Λαγονήσι, γέμισαν πτώματα. Οι Γερμανoί έθαψαν τους νεκρούς Ιταλούς σε ομαδικό τάφο, σε απόσταση εκατό μέτρων από τη θάλασσα.
Εκδηλώσεις μνήμης
Από την αρχή και για πολλά χρόνια, το ναυάγιο του Όρια περιβλήθηκε από ένα πέπλο σιωπής. Οι γερμανικές αρχές κατοχής απέκρυψαν το γεγονός, ενώ δεν υπήρξε μνεία ούτε στον ελεγχόμενο από αυτές αθηναϊκό τύπο της εποχής. Εικάζεται πως πρόκειτο για σκόπιμη ενέργεια, προκειμένου να μη ζητηθούν ευθύνες και αποζημιώσεις για το χαμό των αιχμαλώτων, αφού στο μέγεθος της τραγωδίας είχαν αποφασιστική συμβολή οι συνθήκες στοίβαξης και εγκλεισμού των, έτσι κι αλλιώς υπεράριθμων, Ιταλών στα αμπάρια του σκάφους.
Η υπόθεση του ναυαγίου του Όρια ήλθε ξανά στην επιφάνεια το 2006 με πρωτοβουλία των τοπικών ελληνικών αρχών, έπειτα και από τις σχετικές έρευνες του δύτη Αριστοτέλη Ζερβούδη, που ανακάλυψε το ναυάγιο το 1999. Η ταυτοποίηση του ναυαγίου από τον Ζερβούδη έγινε το 2001, μετά από έρευνα στα αρχεία της Γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 2002 ο Ζερβούδης, μετά από τις έρευνες που είχε κάνει στο βυθό με τους δύτες Βασίλη Μεντόγιαννη, Αντώνη Γκάφα και Δημήτρη Καρτέρη, δημοσιοποίησε την πρώτη έγκυρη αναφορά για την κατάσταση του ναυαγισμένου Oria. Έρευνα σχετική με το ναυάγιο πραγματοποίησε στα αρχεία της Γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης Αττικής και ο μουσικολόγος, ιστορικός και αυτοδύτης Δημήτρης Γκαλών.
To 2012, στο Βαϊάνο της Τοσκάνης (επαρχία Πράτο) έλαβε χώρα η πρώτη ιταλική εκδήλωση μνήμης για τα θύματα του Όρια, με τη συνεργασία του Κέντρου Ιστορικής και Εθνογραφικής Τεκμηρίωσης (Fondazione del Centro documentazione storico etnografico -CDSE).
Το Φεβρουάριο του 2014, στην 70ή επέτειο από το ναυάγιο, ο Δήμος Σαρωνικού, σε συνεργασία με το «Σύνδεσμο Πνευματικής και Κοινωνικής Δραστηριότητας Κερατέας Χρυσή Τομή» και το «Δίκτυο Συγγενών Θυμάτων του Oria», oργάνωσαν εκδήλωση στην Κερατέα, κατά τη οποία έγιναν και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου που κατασκευάστηκε προς τιμήν των θυμάτων, απέναντι από το σημείο βύθισης του πλοίου (60ό χιλιόμετρο λεωφόρου Αθηνών–Σουνίου). Παράλληλα, ο δύτης Αριστοτέλης Ζερβούδης ως εκπρόσωπος των οικογενειών των θυμάτων του ΟΡΙΑ, τοποθέτησε αναμνηστική πλάκα στο βυθό, στο σημείο που χάθηκε το πλοίο. Το 2015, ο Γιώργος Ιατρού γύρισε το ιστορικό ντοκιμαντέρ memORIA, με θέμα το ναυάγιο του πλοίου, το οποίο προβλήθηκε από την εκπομπή της ΕΡΤ2 «Τεκμήρια ελληνισμού» το Φεβρουάριο του 2016 και, επίσης, προκρίθηκε για συμμετοχή στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης. Εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα της τραγωδίας οργανώνονται και στην Ιταλία, στην πόλη Μαρτάνο του Λέτσε, με τη συμμετοχή και της Εθνικής Ένωσης Παρτιζάνων Ιταλίας (Associazione Nazionale Partigiani d’Italia).
ΠΗΓΗ και περισσότερες πληροφορίες: Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
*************
Το ναυάγιο του «Όρια»
 |
| Φωτό: Αρχείο Αριστοτέλη Ζερβούδη |
Μία από τις μεγαλύτερες ναυτικές τραγωδίες, που παραμένει ευρέως άγνωστη. Συνέβη το βράδυ της 12ης Φεβρουαρίου 1944 κοντά στη νησίδα Πάτροκλος (Γαϊδουρονήσι), που βρίσκεται στον Σαρωνικό απέναντι από τα Λεγρενά.
Βρισκόμαστε στο προτελευταίο έτος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ιταλία έχει συνθηκολογήσει (8 Σεπτεμβρίου 1943) και οι Γερμανοί κατέχουν πλέον τα Δωδεκάνησα. Η ιταλική φρουρά έχει παραδοθεί και βρίσκεται υπό καθεστώς αιχμαλωσίας.
Τις απογευματινές ώρες της 11ης Φεβρουαρίου 1944, 4.046 ιταλοί στρατιωτικοί στοιβάχτηκαν στα αμπάρια του νορβηγικού πλοίου «Όρια» (Oria), που είχε επιταχθεί από τις γερμανικές αρχές. Το μόλις 2.127 τόνων πλοίο ήταν φορτηγό και είχε ναυπηγηθεί στην Αγγλία το 1920.
Το «Όρια» αναχώρησε τις πρώτες βραδυνές ώρες από τη Ρόδο με άσχημο καιρό και κατεύθυνση τον Πειραιά. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής του δέχθηκε επίθεση από αγγλικά πλοία και από το ολλανδικό υποβρύχιο «Ντολφάιν», αλλά κατάφερε να ξεφύγει με τη βοήθεια των τριών ελαφρών αντιτορπιλικών που το συνόδευαν.
Τις βραδυνές ώρες της 12ης Φεβρουαρίου το κατάφορτο με τους ιταλούς πλοίο προσέκρουσε στον βράχο Μεδίνα κοντά στη νησίδα Πάτροκλος (γεωγραφικό πλάτος, 37ο 39' βόρεια, γεωγραφικό μήκος 23ο 59' ανατολικά), σε απόσταση 25 μιλίων ΝΑ του λιμανιού του Πειραιά. Το πλοίο πήρε κλίση και άρχισε να βυθίζεται. Η θάλασσα της περιοχής έγινε ο υγρός τάφος για χιλιάδες Ιταλούς που ήταν στοιβαγμένοι στα αμπάρια του.
Συνολικά, 4.074 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους (4.025 Ιταλοί, 44 Γερμανοί και 5 μέλη του πληρώ- ματος). Οι διασωθέντες ανέρχονται σε μόλις 28 (21 Ιταλοί, 6 Γερμανοί και ο Έλληνας μηχανικός του πλοίου). H σχεδόν αύτανδρη βύθιση του «Όρια» δεν οφείλεται μόνο στην κακοκαιρία και τους κακούς χειρισμούς του νορβηγού πλοιάρχου, αλλά κυρίως στον ασφυκτικό εγκλωβισμό χιλιάδων ανθρώπων στ' αμπάρια ενός μικρού και παμπάλαιου σκάφους. Η φήμη που κυκλοφόρησε τότε ότι τορπιλίστηκε από το υποβρύχιο «Παπανικολής» δεν ευσταθεί, αφού εκείνη την ημέρα το θρυλικό υποβρύχιο έπλεε μεταξύ Κρήτης και Λιβάνου.
Και όμως, το πολύνεκρο αυτό ναυάγιο, που ξεπερνά κατά πολύ αυτό του Τιτανικού (1.523 νεκροί), δεν καταγράφηκε πουθενά. Ούτε στα συμβάντα των ελληνικών λιμεναρχείων, ούτε στο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, ούτε στις αθηναϊκές εφημερίδες που δεν ανέφεραν λέξη. Κι ας γέμισαν πτώματα οι παραλίες από τον Xάρακα ως το Λαγονήσι, που θύμιζαν «μαρίδα στο τηγάνι», σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό ενός κατοίκου της περιοχής. H ναζιστική λογοκρισία απαγόρευσε την καταγραφή ή τη δημοσίευση οποιασδήποτε σχετικής πληροφορίας.
Τα επόμενα χρόνια πολλοί δύτες εξερεύνησαν το ναυάγιο του «Όρια» και έδωσαν συγκλονιστικές περιγραφές. Εκτεταμένη έρευνα στο ναυάγιο του «Όρια» πραγματοποίησε το 1999 ο δύτης Αριστοτέλης Ζερβούδης και το 2002 δημοσίευσε για πρώτη φορά το ιστορικό της βύθισης, όπως αυτό βρέθηκε στα αρχεία της γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης Αιγαίου. Τα απομεινάρια του «Όρια» βρίσκονται σε βάθος 28 έως 42 μέτρων.
**************
Όρια, ο «Τιτανικός του Σουνίου».
Το συγκλονιστικό ναυάγιο με τους 4000 Ιταλούς αιχμαλώτους που χάθηκαν κοντά στο νησάκι Πάτροκλος. Οι Γερμανοί τους μετέφεραν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά τους άφησαν να πνιγούν αβοήθητοι (βίντεο)
Το επιταγμένο από τους Ναζί νορβηγικό πλοίο «Όρια» απέπλευσε από τη Ρόδο με κατεύθυνση τον Πειραιά στις 11 Φεβρουαρίου του 1944. Στα αμπάρια του ήταν στοιβαγμένοι πάνω από 4000 Ιταλοί στρατιώτες, που ήταν αιχμάλωτοι των Γερμανών. Είχε προηγηθεί στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943 η συνθηκολόγηση της Ιταλίας και οι Γερμανοί, που κατείχαν πλέον τα Δωδεκάνησα, επέταξαν πολλά πλοία και τα χρησιμοποίησαν για μεταφορά αιχμαλώτων. Το πλοίο δεν ήταν αξιόπλοο και δεν πληρούσε τους κανόνες ασφαλείας για να μεταφέρει εμπορεύματα και φυσικά ανθρώπους.
Το «Όρια» αναχώρησε με πολύ κακό καιρό. Οι άνεμοι ήταν θυελλώδεις σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού και το φορτίο του πλοίου, πολύ βαρύ. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής το «Όρια» δέχτηκε επίθεση από βρετανικά πλοία αλλά κατάφερε να ξεφύγει. Όταν το πλοίο έφτασε στα ανοιχτά του Σουνίου, προσέκρουσε στο βράχο Μεδίνα κοντά στη νησίδα Πάτροκλος. Αμέσως πήρε κλίση και λίγο αργότερα βυθίστηκε, παρασύροντας στο θάνατο πάνω από 4000 Ιταλούς, αλλά και αρκετούς Γερμανούς που ταξίδευαν με το πλοίο σαν φρουροί των αιχμαλώτων.
 |
| Πάνω στην στρατιωτική καραβάνα γράφει: MAΜMINA TORNERO PERCHE TI VOGLIO BENE δηλ. «Μανούλα θα γυρίσω γιατί σ’ αγαπώ». Ήταν μόλις 22 ετών. |
Το σημείο του ναυαγίου χαρακτηρίστηκε «υγρός τάφος» Από το ναυάγιο του διασώθηκαν μόνο τα μέλη του πληρώματος, ο καπετάνιος, ο Έλληνας μηχανικός , 45 Γερμανοί και 49 Ιταλοί στρατιώτες, οι οποίοι βγήκαν εξαντλημένοι ή τραυματισμένοι στην ακτή. Για πολλές μέρες οι παραλίες της περιοχής ήταν γεμάτες με τα άψυχα κορμιά των Ιταλών που επέβαιναν στο «Όρια».
Κάποιοι από τους κατοίκους της περιοχής όπως ανέφεραν στη «Μηχανή του Χρόνου», που έσπευσαν να βοηθήσουν όσους είχαν καταφέρει να επιζήσουν, ήρθαν αντιμέτωποι με έναν αμετανόητο Γερμανό, ο οποίος αντί να δεχτεί τη βοήθειά τους, ύψωσε το όπλο του για να τους απειλήσει. Παρά το μεγάλο αριθμό των θυμάτων, το ναυάγιο δεν έγινε γνωστό καθώς οι Γερμανοί επέβαλαν λογοκρισία και το συμβάν δεν καταγράφηκε ούτε από το ελληνικό λιμεναρχείο, ούτε από το τότε αρμόδιο υπουργείο. Η ιστορία όμως το κατέγραψε.
Το ναυάγιο του «Όρια» που δεν είναι τόσο «διάσημο», είχε σχεδόν τετραπλάσια θύματα από αυτό του πασίγνωστου Τιτανικού, γι΄αυτό πολλοί το χαρακτήρισαν «άγνωστο Τιτανικό». Μετά τον πόλεμο, το πλοίο ανασύρθηκε από το βυθό και διαλύθηκε για να πουληθούν τα υλικά του για άλλες χρήσεις. Στο βυθό του Σουνίου υπάρχουν ακόμα ελάχιστα απομεινάρια της τραγωδίας.
Δείτε στο βίντεο της «Μηχανής του Χρόνου» της συγκλονιστικές μαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής, όπου ξεβράστηκαν χιλιάδες πτώματα ΕΔΩ: http://www.mixanitouxronou.gr/oria-o-titanikos-tou-souniou-to-sigklonistiko-navagio-me-tous-4000-italous-echmalotous-pou-chathikan-konta-sto-nisaki-patroklos-i-germani-tous-meteferan-se-stratopeda-sigkentrosis-alla-tous-af/
 |
| Στις 12 Φεβρουαρίου 1944 τη νύχτα, το ατμόπλοιο «ORIA» χτυπά μέσα σε κακοκαιρία στα βράχια της νησίδας Πάτροκλος, ανοιχτά του Σουνίου. Μετέφερε 4.116 Ιταλούς αιχμαλώτους των Γερμανών από τη Ρόδο. Βυθίστηκε σχεδόν αύτανδρο. Φωτο: Αριστοτέλης Ζερβούδης, επαγγελματίας δύτης-ερευνητής. |
Η μαρτυρία του Ιταλού Ο Julius Antoniacci υπηρετούσε στη Ρόδο στο 148ο Σύνταγμα ως ραδιοτηλεγραφητής. Συνελήφθη από τους Γερμανούς και είχε την ¨τυχη» να μην μπει στο «Όρια» αλλά να μεταφερθεί στην Αθήνα με αεροπλάνο. Μαζί με άλλους ιταλούς αιχμαλώτους στάλθηκε στον τόπο του ναυαγίου για να θάψουν τα θύματα. Η μαρτυρία του είναι αποκαλυπτική: «Μας φόρτωσαν μαζί με άλλους συντρόφους σ’ ένα φορτηγό αυτοκίνητο και μας είπαν ότι θα πηγαίναμε σε κάποια παραλία και από εκεί θα φεύγαμε για τη Γερμανία. Μόλις πλησιάσαμε κοντά στην ακροθαλασσιά συνειδητοποίησα ότι ο κόλπος ήταν γεμάτος πτώματα, ξεβρασμένα στην παραλία ή έπλεαν στο έλεος των κυμάτων. Ο αριθμός των θυμάτων ήταν τόσο μεγάλος που λιποθύμησα μόλις αντίκρισα τα πτώματα επειδή ήμουν μικρός. Αφού συνήλθα, οι δύο Γερμανοί φρουροί που μας συνόδευαν μας διέταξαν να θάψουμε όλα τα πτώματα σ’ ένα μαζικό τάφο. Μας έδωσαν μια σωσίβια λέμβο, γάντια, φτυάρια και μασούσαμε καπνό για να καλυφθεί η μυρωδιά και δυσωδία των πτωμάτων. Ο τάφος ήταν αδύνατο να σκαφτεί βαθιά ,γιατί στο μισό μέτρο βρήκαμε ένα στρώμα από σκληρό βράχο. Έτσι ο τάφος έγινε επιφανειακά, όσο μπορούσαμε να σκάψουμε για να θάψουμε τα πτώματα που είχαν γίνει τροφή στα αρπακτικά πουλιά και στα αγρίμια της νύχτας. Τα πτώματα των στρατιωτών μετά από μέρες που βρισκόταν στο νερό, βρωμούσαν , ήταν τρομερό. Η εργασία αυτή διήρκησε περίπου δύο μήνες . Μέναμε με τέσσερις άλλους συντρόφους και μαζί με δύο φύλακες Γερμανούς σ’ ένα κτίριο κοντά στην ακτή. Η θάλασσα ξέβραζε συνεχώς πτώματα και έπρεπε να τα θάψουμε. Όταν τελειώσαμε με τον τάφο, φύτεψα αγριολούλουδα και με πέτρες έγραψα την λέξη «DUX= ηγέτες» για να θυμίζω ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν ήταν ποτέ «ΦΑΣΙΣΤΕΣ». ...
Τα ονόματα των θυμάτων του Όρια που καταμετρήθηκαν μεταπολεμικά είναι 4.116 . (https://piroscafooria.it/piroscafo_oria_foto.php )
Όλη η λίστα με τα ονόματα ... (https://piroscafooria.it/documenti/imbarcati_sul_piroscafo_oria_11_febbraio_1944.pdf )
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου