Δωδεκανήσιοι Ήρωες: Νικόλαος Σάββας και Γεώργιος Κυρμιχάλης

Του K. Καλημερίδη* Ταξίαρχος 

Την 4 Σεπτεμβρίου 1942 το Ελληνικό υποβρύχιο ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ προσεγγίζει τις ακτές της Ρόδου και αποβιβάζει με φουσκωτές λέμβους κοντά στο Χαράκι ομάδα κομάντος που αποτελούταν από 8 Βρετανούς και 4 Έλληνες: τον Λοχαγό του Ελληνικού Στρατού Γεώργιο Τσούκο, τον Σημαιοφόρο του Πολεμικού Ναυτικού Γεώργιο Καλαμποκίδη και ως “οδηγούς” τους Δωδεκανήσιους Νικόλαο Σάββα και τον Γεώργιο Κυρμιχάλη.

Ο Νικόλαος Σάββας ήταν από την Μεγίστη και από πολύ νωρίς ήρθε στη Ρόδο. Ο Γιώργος Κυρμιχάλης ήταν από την Σορωνή. Και οι δύο δούλευαν ως εισπράκτορες στα λεωφορεία της Ιταλικής Δημοτικής Επιχείρησης Αυτοκινήτων. Οι δυό τους μαζί με τον Λουκά Τσάπατζη επίσης από την Μεγίστη είχαν φύγει κρυφά το 1941 από την Ρόδο και μετά από οδύσσεια 3 μηνών έφτασαν και τέθηκαν στις υπηρεσίες του Ελληνικού Φρουραρχείου στη Χάιφα. 

Οι πληροφορίες που έφεραν οι Δωδεκανήσιοι στο Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής ήταν η βάση για να σχεδιαστεί η επιχείρηση ΑNGLO που είχε ως σκοπό την καταστροφή στο Αεροδρόμιο Μαριτσών και Καλάθου το δυνατόν περισσοτέρων εχθρικών αεροσκαφών. Μετά την αποβίβασή τους και τις πρώτες αναγνωρίσεις την 7 Σεπτεμβρίου οι κομάντος χωρίζονται σε δύο ομάδες . Η πρώτη με οδηγό τον Κυρμιχάλη αναλαμβάνει το σαμποτάζ στο Αεροδρόμιο Μαριτσών, ενώ η άλλη με οδηγό τον Σάββα στο Αεροδρόμιο Καλάθου. Ως ημέρα Δράσης είχε ορισθεί η Νύκτα 13 προς 14 Σεπτεμβρίου και ως ημέρα συνάντησης για αναχώρηση από το νησί η νύκτα 17 προς 18 Σεπτεμβρίου.
Η ομάδα Καλάθου καταφέρνει να ανατινάξει περί τα 13-15 Αεροσκάφη αλλά έπειτα από δραματική καταδίωξη συλλαμβάνονται 4 άτομα μεταξύ των οποίων ο Σάββας και ο Καλαμποκίδης. Αργότερα συλλαμβάνεται και ο Τσούκας. 

Η ομάδα Μαριτσών κατάφερε να καταστρέψει 2 αεροσκάφη και εγκαταστάσεις αλλά συνελήφθησαν όλοι. Ο Κυρμιχάλης μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο στα Απόλλωνα όπου κρατείτο και ο αδελφός του Λεωνίδας. Τις επόμενες ημέρες συνελήφθηκαν ο αδελφός του Σάββα και κατόπιν οι γονείς του Κυρμιχάλη. 

Βρετανοί και Έλληνες καταδρομείς θεωρήθηκαν αιχμάλωτοι πολέμου. Ο Λοχαγός Τσούκας απέδρασε το 1944, ο Καλαμποκίδης απελευθερώθηκε το 1945.
Την 5 Οκτωβρίου 1942 έγινε η δίκη των Σάββα και Κυρμιχάλη .Δικάστηκαν και καταδικάσθηκαν ως Ιταλοί πολίτες. Ο Γεώργιος Σάββας εκτελέσθηκε την 7 Οκτωβρίου αντιμετωπίζοντας την ποινή με περηφάνια. Ο Γιώργος Κυρμιχάλης φυλακίσθηκε και μεταφέρθηκε σε φυλακές της Ιταλίας. Απελευθερώθηκε το 1944 και μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο όπου προσβλήθηκε από φυματίωση. Μετά τον πόλεμο νοσηλεύτηκε σε σανατόριο στην Αθήνα και στην Ελεούσα. Πέθανε ταλαιπωρημένος την 15 Αυγούστου 1949.
Τους κομάντος βοήθησαν και οι Ροδίτες αδελφοί Μουστακέλλη και με τον τρόπο του ο Μιλτιάδης Παπαγεωργίου. 

Η επιχείρηση ANGLO γυρίσθηκε από τους ʼγγλους σε ταινία το 1953 στη Κύπρο με τον τίτλο “They who Dare” Προβλήθηκε το 1957 στην Αθήνα με τον τίτλο “Απόβαση στη Ρόδο”, το 1978 από την ΕΡΤ και το 1990 από το MEGA. Η ταινία υπάρχει στο διαδίκτυο. Ίσως κάποιος σύλλογος εκπαιδευτικών ή φίλων κινηματογράφου θα μπορούσε να την προβάλει στα παιδιά μας που τα βομβαρδίζει καθημερινά η τηλεόραση με τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. 

* Βιβλιογραφία: Γεωργίου Βρούχου “N Σάββας –Γ. Κυρμιχάλης και η Επιχείρηση ANGLO”.

http://www.rodiaki.gr/article.php?id=208750&catid=37&maincatid=1