Άγριο λάχανο ή αλλιώς Ζοχός!

Ζοχός

Ο ζοχός ή ζοχιά (λέγεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και τζοχός, ντζοχός ή σφογκός) είναι φυτό μονοετές, διετές ή πολυετές και έχει όρθιο βλαστό και χυμό σαν γάλα. Η επιστημονική του ονομασία είναι Sonchus oleraceus (Σόγχος ο λαχανώδης). Τα φύλλα του είναι απλά και πτερωτά και η βάση τους περιβάλλει το βλαστό. Έχει μικρά και κίτρινα άνθη, συγκεντρωμένα σε κεφάλια που περιβάλλονται από επιμήκη βράκτια. Το γνωστότερο είδος είναι ο Ζοχός ο λαχανώδης ο οποίος έχει πτερόλοβα και οδοντωτά φύλλα. Το ύψος του φθάνει το 1 μ.

Είναι φυτό γνωστό από τα αρχαία χρόνια, με το όνομα σόγχος (σόγχος του Θεόφραστου). Αναγνωρίστηκε κυρίως η φαρμακευτική του αξία. Οι ιθαγενείς της Χιλής Μαπούτσε χρησιμοποιούσαν το ζοχό ως αντιπυρετικό και αιμοκαθαρτικό.[1] Περιέχει βιταμίνη C και βιταμίνη Κ.[2]

Καρπός

Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά πέντε είδη και συλλέγονται όταν είναι τρυφερά. Ο καρπός του λέγεται ζοχί, ζωχί, ζώχι - πληθυντικός ζοχιά ήζώχια, είναι εδώδιμος (για τον άνθρωπο και, όταν ξεραθεί, για τα πτηνά ) και πολύ θρεπτικός. Τα ζοχιά μαγειρεύονται συνήθως μαζί με άλλα άγρια χόρτα.

Αγριοζοχός

Ο αγριοζοχός (Urospermum picroides) ανήκει στην ίδια οικογένεια με το ζοχό. Θεωρείται γενικά ζιζάνιο , γιατί παρεμποδίζει τις καλλιέργειες, ενώ ο ετήσιος κύκλος ζωής του βοηθά στη γρήγορη εξάπλωσή του. Η γεύση του είναι πικρή, απαλύνεται όμως με τη χρήση λεμονιού. Ο αγριοζοχός μπαίνει σε σαλάτες μαζί με άλλα χόρτα ή σε χορτόπιτες.

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%96%CE%BF%CF%87%CF%8C%CF%82

*****

Eπιστημονική Oνομασία: Sonchus oleraceus

Άλλα Ονόματα: 

Σφογκός, ζοχιά

Φυτό: ποώδες, Ταξιανθία: κεφάλιο, Άνθος: κίτρινο, Φύλλο: αγκαθωτό, Κορμός: ευθυτενής,

Περιγραφή: Φυτό μονοετές. Τα φύλλα του είναι απλά και πτερωτά και η βάση τους περιβάλλει το βλαστό αν σπάσουμε ένα φύλο θα δούμε χυμό σαν γάλα. Έχει μικρά και κίτρινα άνθη, συγκεντρωμένα σε κεφάλια που περιβάλλονται από επιμήκη βράκτια. Το γνωστότερο είδος είναι ο Ζοχός ο λαχανώδης, ο οποίος έχει πτερόλοβα και οδοντωτά φύλλα. Το ύψος του φθάνει το 1 μ.

Είναι φυτό γνωστό από τα αρχαία χρόνια, με το όνομα σόγχος (σόγχος του Θεόφραστου). Αναγνωρίστηκε κυρίως η φαρμακευτική του αξία. Οι ιθαγενείς της Χιλής Μαπούτσε χρησιμοποιούσαν το ζοχό ως αντιπυρετικό και αιμοκαθαρτικό. Περιέχει βιταμίνη C και βιταμίνη Κ.

Καρπός: Στην Ελλάδα υπάρχουν συνολικά πέντε είδη και συλλέγονται όταν είναι τρυφερά. Ο καρπός του λέγεται ζοχί, ζωχί, ζώχι - πληθυντικός ζοχιά ή ζώχια, είναι εδώδιμος (για τον άνθρωπο και, όταν ξεραθεί, για τα πτηνά ) και πολύ θρεπτικός. 

Μαγειρεύεται συνήθως μαζί με άλλα άγρια χόρτα όπως η παπαρούνα, το ραδίκικαι η καυκαλήθρα.

Συνίσταται για: 

Πηγή μετάλων

Βιότοπος: 

αγρός

Μήνας συλλογής: 

Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος, Δεκέμβριος

Μήνες άνθισης: 

Απρίλιος, Μάιος

Ωφέλιμα συστατικά σε Ζοχός:

Συστατικά     Ποσότητα/100gr

Σίδηρος         45.60mg

Πηγές:

Θανάσης Παπούλιας Τα άγρια φαγώσιμα χόρτα του βουνού και του κάμπου σελ: 62

http://www.alekati.gr/%CE%B6%CE%BF%CF%87%CF%8C%CF%82

*****

Ζοχός (Sonchus oleraceus)

Κοινότατο ζιζάνιο σε χωράφια, λιβάδια κι άκρες δρόμων, αλλά πολύ χρήσιμο εδώδιμο φυτό. Ο ζοχός (Sonchus oleraceus = σόγχος ο λαχανώδης) είναι το γνωστότερο είδος του πολυπληθούς γένους του, ενδημικός σ’όλη την Ευρασία. Το όνομα του γένους προέρχεται από την αρχαιοελληνική του ονομασία «σόγχος», που παραλλαγμένη χρησιμοποιείται ως σήμερα. Άλες κατά τόπους ονομασίες είναι «ζοχιά» ή «σφογγός». Το γένος Sonchus ανήκει στην οικογένεια των αστεριδών ή συνθέτων, μαζί με τις μαργαρίτες, τις γκαζάνιες, τους ηλιόσπορους, τα γαΪδουράγκαθα και άλλα παρόμοια φυτά, στη φυλή των κιχορίων, μαζί με παρόμοιας μορφολογίας και οικολογίας φυτά όπως το μαρούλι, το ραδίκι και το αντίδι.

Το φυτό είναι ποώδες και μονοετές, ύψους περίπου ενός μέτρου κατά την ωριμότητα. Όλο το φυτό είναι λείο και δροσερό στην υφή, με βλαστό σχεδόν πενταγωνικό με άνιση απόσταση μεταξύ των ακμών, κοίλω και χυμώδη, που κοκκινίζει κοντά στη βάση σε μεγάλα φυτά (κοινό χαρακτηριστικό παρόμοιων ποωδών φυτών, πιθανόν η χλωροφύλλη μειώνεται από εκείνες τις περιοχές κι εμφανίζονται οι ανθοκυανίνες, είτε για προστατευτικούς κατά του ήλιου ή κατά των εχθρών σκοπούς είτε επειδή η φωτοσύνθεση δεν γίνεται τόσο πολύ έτσι κι αλλιώς σ’εκείνα τα μέρη). Τα φύλλα του φυτού μοιάζουν πολύ μ’αυτά χόρτων της ίδιας οικογένειας, μακρόστενα, λεία, οδοντωτά, σχισμένα εναλλάξ σε λοβούς πτεροειδώς και με πλατύ, χυμώδη μίσχο που στη βάση πλαταίνει υπερβολικά σχεδόν αγκαλιάζοντας το βλαστό, και φέρει πλευρικά μεμβρανώδεις προεκτάσεις, χαρακτηριστικό πολλών ποωδών φυτών, μάλλον για την αύξηση της φωτοσυνθετικής επιφάνειας. Τα φυτά φυτρώνουν το φθινόπωρο, το χειμώνα ή νωρίς την άνοιξη ανάλογα με το κλίμα της κάθε περιοχής, κι αρχικά έχουν βραχύ βλαστό και φύλλα κοντά μεταξύ τους, σχεδόν σχιματίζοντας ρόδακα, όχι όμως τόσο συγκεντρωμένο όπως αυτόν του μαρουλιού ή του ραδικιού για παράδειγμα. Τα φύλλα τότε είναι σχεδόν απλά κι ωοειδή, με μακρύ μίσχο και λίγους πτεροειδείς λοβούς λίγο πριν το κύριο

έλασμα του φύλλου. Όσο τα φυτά ψηλώνουν, τα φύλλα γίνονται πιο σύνθετα, κι απ’τις μασχάλες τους συχνά αναπτύσσονται νέες διακλαδώσεις. Προς τα μέσα της άνοιξης αναπτύσσονται τα μάτια των κεφαλιών, αρχικά μικρά και συμπτυγμένα μέσα στις φυλλώδεις κορυφές, τα οποία ωστόσο γρήγορα ανεβαίνουν ψηλότερα απ’το φύλλωμα εξαιτίας της επιμήκυνσης των ποδίσκων τους, σε μικρές ομάδες πάνω σε κυλινδρικούς λεπτούς κοίλους βλαστούς, με αραιά άμισχα και μικρά βράκτια, απ’τις μασχάλες των οποίω πάντοτε εκφύονται μικρότερα ανθοφόρα στελέχη. Τα κλειστά κεφάλια έχουν κωνικό σχήμα, με ορατά τα ακτινωτά μαζεμένα βράκτια της βάσης τους. Αποτελούνται μόνο από ακτινώδη ανθίδια με κίτρινο χρώμα και συνολικά έχουν διάμετρο τα 2 περίπου εκατοστά, αλλ’επειδή ανοίγουν λίγες μόνο ώρες νωρίς το πρωί είναι δύσκολο να τα δει κανείς, ιδίως κάποιος σαν εμένα που δε σηκώνεται ποτέ εκείνες τις ώρες. Για την ιδιαίτερη μορφολογία της κεφαλοειδούς ταξιανθίας που μοιάζει με μονήρες άνθος των φυτών αυτής της οικογένειας, διαβάστε

Εδώ.

Έπειτα σχιματίζονται οι καρποί ενώ το φυτό σιγά-σιγά γίνεται πιο ινώδες και χάνει τα κατώτερά του φύλλα, ώσπου ξεραίνεται ολόκληρο στις αρχές του καλοκαιριού και οι καρποί, ξηρά αχένια (ο καθένας έχει ένα μόνο σπόρο) διασπείρονται από τον ανοιχτό πλέον και ξερό δίσκο του κεφαλιού με τον άνεμο χάρι στους πάππους που φέρουν, θυσσάνους λευκών τριχών από τροποποιημένες απολήξεις των σεπάλων του κάλυκα στην κορυφή τους, χαρακτηριστικώ των καρπών της οικογένειας. Το φυτό εκκρίνει γαλακτώδη ουσία που κολλάει ελαφρώς αν κοπεί, αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό από άλλα συγγενικά είδη και δε φαίνεται νά’χει κάποια σημαντική αμυντική δράση, αφού τα περισσότερα ζώα το τρώνε με ευχαρίστηση.

Ο ζοχός είναι πολύ γνωστό εδώδιμο λαχανικό που τρώγεται σε σαλάτες όπου φύεται στον κόσμο. Καλύτερα για βρώση είναι τα νεαρά φυτά ή τα νεαρά φύλλα και οι κορυφές, ακόμα και οι ανώριμοι καρποί, ως τα λιγότερο πικρά μέρη. Ωμό τρώγεται σαν μαρούλι, αλλά είναι πιο πικρό, ενώ με το βράσιμο η πικράδα φεύγει. Εξαιτίας της πικρότητάς του, στα κινέζικα λέγεται «κουτσάι», δηλαδή πικρό λαχανικό. Θρεπτικά είναι παρόμοιο μ’άλλα χόρτα, πλούσιο σε βιταμίνες και μέταλλα και χαμηλό αρκετά σε υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη. Είναι μια τροφή δηλαδή που δε θα συντηρήσει ενεργειακά τον ανθρώπινο παμφάγο οργανισμό στις συνήθεις ποσότητες, αλλά θα δώσει απαραίτητες ποσότητες των απαιτούμενων βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Η θρεπτική του ανάλυση είναι για 100 γραμμάρια νωπό πλην της υγρασίας που ξεπερνά το 90%: 1,2% πρωτεΐνη, 0,3% λίπος, και 2,4% υδατάνθρακες,,

ενώ για ξηρή μάζα του ίδιου βάρους: 45% υδατάνθρακες, 28% πρωτεΐνη, 22% τέφρα (διάφορα μέταλλα κι άλατα), 5,9% φυτικές ίνες, 4,5% λίπος. Ποσοστά μετάλλων και βιταμινών στο ίδιο βάρος: 1500 mg ασβέστιο, 500 mg φώσφορος, 45,6 mg σίδηρος, μαγνήσιο, κάλιο, νάτριο και ψευδάργυρος σε ιχνώδεις ποσότητες, κι από βιταμίνες a 35 mg, b1 (θιαμίνη) 1,5 mg, b2 (ριβοφλαβίνη) 5 mg, b3 (νιασίνη) 5 mg, b6 καθόλου, c 60 mg.

Όσον αφορά τα φυτοφάγα ζώα, είναι μια άριστη τροφή που την τρώνε πολύ. Τα οπληφόρα που βοσκούν το διαλέγουν πρώτο μεταξύ άλλων πλατύφυλλω κι αγρωστωδών χόρτων, ενώ είναι ιδιαίτερα αρεστό στους λαγούς και στα κουνέλια, εξού κι ένα απ’τα αγγλικά ονόματά του «hare thistle ή hare lettuce», δηλαδή γαϊδουράγκαθο ή μαρούλι του λαγού. Κάθε μέρα την εποχή που φυτρώνουν, μαζεύω μισή περίπου σακούλα για την
Κουνέλα μου,

Η οποία τα παίρνει το βράδυ και μέχρι το πρωι θα τά’χει εξαφανίσει συνήθως. Προτιμά τα φύλλα, τις κορυφές και τα άνθη ή τους άγουρους καρπούς, αφήνοντας εάν υπάρχει αρκετή ποσότητα χόρτου σχεδόν άθικτους τους χοντρούς μίσχους και τους βλαστούς, αν και μερικές φορές μπορεί να τους φάει επειδή τους χρησιμοποιεί ως αντικείμενα μασήματος, γι’αυτό κι εγώ συνήθως της δίνω μόνο φύλλα, κορυφές, ανθοφόρα στελέχη και νεαρούς βλαστούς. Επίσης εφόσον το φυτό περιέχει διπλάσια ποσότητα σβεστίου απ’ό,τι φώσφορο, δηλαδή αναλογία ασβεστίου φωσφόρου 2/1, είναι ιδανική τροφή και για τα φυτοφάγα ή τα παμφάγα ερπετά όπως ιγκουάνες, χερσαίες και παμφάγες υδρόβιες χελώνες, γενειοφόροι δράκοι, ουρομάστιγοι κλπ, τα οποία χρειάζονται οπωσδήποτε το ασβέστιο στη διατροφή τους για σωστή ανάπτυξη και διατήρηση του σκελετού. Δεν αρκεί όμως μόνο το ασβέστιο, διότι για να μεταβολιστεί απαραίτητη είναι η βιταμίνη d3, η οποία μπορεί να παρασχεθεί με έκθεση σε φυσική υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου ή τεχνητή ειδικού λαμπτήρα (τα συμπληρώματα δεν ενεργούν στα αυστηρά φυτοφάγα είδη, ούτε είναι πλήρως αξιόπιστα για τα παμφάγα).

Εάν έχεται στη περιοχή σας ζοχούς αλλ’ο αριθμός τους είναι μικρός και θέλετε να συγκομίζετε για τη δική σας κατανάλωση ή για κάποιο ζώο, δε χρειάζεται να ξεριζώσετε τα φυτά, απλώς κόψτε τα χαμηλά, αρκεί να μείνουν κόμποι ή λίγα βασικά φύλλα στο φυτό, απ’όπου θ’αναπτυχθούν νέοι βλαστοί, περισσότεροι αλλά λεπτότεροι και κοντότεροι από τον αρχικό, τους οποίους μπορείτε να ξανακόψετε αργότερα. Το φυτό αυτό συχνότερα γίνεται ζιζάνιο παρά καλλιεργείται, αλλά εάν χρειαστεί να καλλιεργηθεί, οι βασικές του ανάγκες είναι ηλιόλουστη θέση και υγρό και πλούσιο έδαφος. Στη φύση σ’αυτές τις συνθήκες έχω παρατηρήσει τα ψηλότερα και παχύτερα φυτά, διάσπαρτα συνήθως με άλα χόρτα ή σε μικρές ομάδες ανάμεσα σ’άλλα χόρτα. Στη σκιά δέντρων ή θάμνων πάλι μπορούν να φτάσουν σε μεγάλο ύψος, αλλά παρουσιάζουν όλα τα συμπτώματα ενός ηλιόφιλου φυτού στη σκιά, με αδύναμη ανάπτυξη, μεγάλα μεσογονάτια διαστήματα, μικρή διακλάδωση και στροφή προς το φως, ενώ σε τέτοια κατάσταση καθυστερούν ν’ανθοφορήσουν, στοιχείο θετικό όταν πρόκειται για την παράταση της συγκομιδής τους και πιο αργά την άνοιξη. Έχω επίσης βρει φυτά ανάμεσα σε πλάκες ή τσιμέντο,

σε πετρώδες έδαφος ή σε ξηρότερες περιοχές, αλλά εκεί είναι πολύ πιο μικρά και ταλαιπωρημένα, αν και πάλι κατορθώνουν ν’ανθοφορήσουν. Ως ζιζάνιο δε χρειάζεται κανέναν ψεκασμό με τοξικά Monsanto και λοιπών εταιρειών? Μπορεί να συλλεχθεί για κατανάλωση, ενώ εάν δεν επιθυμεί κανείς να το φάει ή ο πληθυσμός είναι πολύ μεγάλος και δεν έχει κάποιο οπληφόρο που θα το εξαφανίσει, μπορεί να ξεριζωθεί με το χέρι ή να χτυπηθεί με το δρεπάνι, οπότε θα καταστραφεί εύκολα.

Όπως και κάθε φυτό ή χόρτο που γνώρισε ο άνθρωπος, ο ζοχός έχει χρησιμοποιηθεί φαρμακευτικά παρά τη σχεδόν απουσία ενεργών ουσιών ή κάποιας αποδείξιμης δράσης. Όλοι οι πολιτισμοί έψαχναν φαρμακευτικές ιδιότητες στα φυτά γύρω τους, επειδή μάλλον κάποτε θα είχαν παρατηρήσει κάποιες θετικές αντιδράσεις σε ασθενείς από συγκεκριμένα βότανα. Έτσι οι άνθρωποι πειραματίστηκαν με διάφορα φυτά, ενεργά και μη, τοξικά και ασφαλή, και τα χρησιμοποίησαν για σχεδόν όλες τις παθήσεις. Επειδή δεν υπήρχε μέχρι τους τελευταίους αιώνες συγκροτημένο σύστημα αξιολόγησης των φαρμάκων και καθοδήγησης των πειραματισμών, διάφοροι γιατροί και μάγοι ανά περιοχή χρησιμοποιούσαν τα βότανα σύμφωνα με την κρίση τους ή άλλες πεποιθήσεις, ώστε σήμερα νά’χουμε διάφορες και ενίοτε αντικρουόμενες χρήσεις για τα βότανα ανάλογα με την ιστορική περίοδο ή την περιοχή, και κάποια απ’αυτά πράγματι περιέχουν ενεργές ουσίες, άλλα δεν περιέχουν κάτι σύμφωνω με την υποτιθέμενη θεραπευτική τους χρήση, ενώ άλλα είναι είτε αδρανή ή είτε πολύ επικίνδυνα. Ο ζοχός λοιπόν χρησιμοποιήθηκε όπως και το ραδίκι ως διουρητικό (γιατί όλα τα βότανα είναι διουρητικά; Μήπως γιατί ο ασθενείς έπινε πολύ τσάι;),

για την ενδυνάμωση του ήπατος και κατά των μολύνσεων. Επειδή ακόμα εξέκρινε γάλα, ταϊζόταν στις γαλουχούσες γουρούνες για να κατεβάζουν περισσότερο γάλα, εξού και η κοινότερη αγγλική του ονομασία «sow thistle”, δηλαδή γαΪδουράγκαθο της γουρούνας, σύμφωνα με το δόγμα των υπογραφών (doctrine of signatures) που υποστήριζε ότι το σχήμα ή οι ιδιότητες κάθε θεραπευτικού στοιχείου αποκαλύπτουν και το θεραπευτικό σκοπό του. Για παράδειγμα επειδή το κέρας του μονόκερου θυμίζει φαλλό, είναι αφροδισιακό, ή επειδή το καρύδι θυμίζει εγκέφαλο, κάνει καλό στον εγκέφαλο. Ευτυχώς σήμερα υπάρχουν πολύ πιο αξιόπιστοι τρόπη δοκιμής των φαρμάκων και εκτίμησης των αποτελεσμάτων τους σε σχέση μ’ένα Λακέμπο.

Δηλαδή ψευδοφάρμακο που νομίζει ο ασθενείς πως είναι ενεργό, και λόγω καθαρά αυθυποβολής ίσως εμφανίζει κάποια βελτίωση της κατάστασής του. Εφόσον ένα φάρμακο παρουσιάζει στατιστικά σημαντικότερη δράση από ένα πλακέμπο, τότε θεωρείται ενεργό και ίσως πατενταριστεί από καμία φαρμακευτική εταιρεία για να πωληθεί ευρέως σε ασθενείς.

Πηγές και ιστοσελίδες:

άρθρο της Βικιπαίδειας για το ζοχό
άρθρο της αγγλικής Wikipedia για το ζοχό

https://bolko.wordpress.com/2013/04/29/%CE%B6%CE%BF%CF%87%CF%8C%CF%82-sonchus-oleraceus/

*****

Τα δημοφιλέστερα άγρια χόρτα της Μεσογείου και οι ευεργετικές τους ιδιότητες

Γράφει η Διαιτολόγος – Διατροφολόγος και συνεργάτιδα τουΒeΜary.com, Αναστασία Φουντουκίδου…

Ένα από τα πιο διαδεδομένα χόρτα, το οποίο βρίσκουμε στις περισσότερες περιοχές της χώρας μας, είναι τα ραδίκια. Τα ραδίκια ανήκουν στο γένος cichorium όπου περιλαμβάνονται πολλά είδη άγρια και καλλιεργούμενα με πολλές διαφορές στην γεύση (πικρά, γλυκά κα) και στο φαινότυπο. Τα ραδίκια είναι πλούσια σε βιταμίνες Β1, Β2 και καροτενοειδή καθώς και σε ανόργανα στοιχεία όπως Κ, Νa, P και Μg. Η πικρή τους γεύση οφείλεται στις ουσίες λακτουκίνη, λακτουκοπικρίνη και παράγωγα τους. Τα χόρτα αυτά είναι γνωστά από τους αρχαίους χρόνους. Αναφέρεται ήδη σε ένα πάπυρο του 4000 π.Χ. ενώ ο Γαληνός το ονόμαζε «φίλο του συκωτιού». Παλιότερα, οι λαϊκοί θεραπευτές χρησιμοποιούσαν τα ραδίκια για την θεραπεία ασθενειών του ήπατος και της χολής. Πλέον έχει φανεί από κλινικές έρευνες πως ένα συστατικό που περιέχεται, το κιχώριο, έχει όντως ηπατοπροστατευτική δράση.

Ιδιαίτερα ονομαστό χόρτο είναι και ο ταραξάκος. Αφθονεί στα ελληνικά ακαλλιέργητα χωράφια, στα άκρα των δρόμων και ξεπετιέται ανάμεσα από τις σχισμές των βράχων. Ο Bock (1546) είναι ο πρώτος που αναφέρει τις διουρητικές ιδιότητες του φυτού. Ο Kortum (1800) προσπάθησε να το χρησιμοποιήσει για θεραπεία ασθενειών του ήπατος. Ο ταράξακος είναι πλούσιος σε καροτενοειδή (βιολαξανθίνη), βιταμίνες συμπλέγματος Β, βιταμίνη C. Η περιεκτικότητα του σε βιταμίνη Α φαίνεται να είναι 4 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του κοινού μαρουλιού ενώ από ανόργανα στοιχεία περιέχει αρκετό κάλλιο. Φαίνεται πλέον από έρευνες πως εκτός από διουρητικό, αποτελεί και διεγερτικό της όρεξης. Επίσης λειτουργεί και σαν βοηθητικό σε δυσλειτουργίες του ήπατος και της χοληδόχου κύστης, σε προβλήματα δυσπεψίας, ιδιαίτερα στην πλήρη πέψη του λίπους. Επιπλέον, είναι δυνατόν να βοηθήσει στην θεραπεία της ακμής και χρόνιων δερματίτιδων.

Τα πιο γνωστά ζιζάνια της ελληνικής κουζίνας θεωρούνται οι βρούβες. Στα αρχαία χρόνια, οι βρούβες αποτελούσαν ένα άριστο στομαχικό φάρμακο, το οποίο χρησιμοποιούνταν και ως αποτοξινωτικό ρόφημα. Το νοστιμότερο μέρος τους θεωρούνται τα τρυφερά βλαστάρια τους, τα οποία μαζεύονται την εποχή της άνοιξης.

Η ζοχιά ή ή ζοχός ή τσόχος είναι ένα χόρτο πολύ κοινό στην πατρίδα μας. Το συναντάμε σχεδόν παντού, σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Συλλέγεται τους χειμερινούς μήνες και αποτελεί θαυμάσιο ορεκτικό. Είναι πλούσιο σε ασβέστιο και σίδηρο ενώ από βιταμίνες περιέχει βιταμίνη C, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη και νιασίνη. Υπάρχουν ενδείξεις πως ο χυμός τους χρησιμοποιείται σε ασθένειες του ήπατος και του υπογαστρίου.

Ένα γνωστό αρωματικό χόρτο της παγκόσμιας γαστρονομίας είναι και το μάραθο. Τα φύλλα του συλλέγονται από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο, εποχή που ανθίζει το φυτό. Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα και για αυτό το βρίσκουμε και ως καλλιεργήσιμο είδος στους λαχανόκηπους.

Ένα ιδιαίτερο παρεξηγημένο χόρτο είναι και η τσουκνίδα. Όλοι μας έχουμε συνδέσει την τσουκνίδα με ένα έντονο κνησμό όταν ερχόμαστε σε επαφή μαζί της. Συλλέγονται κυρίως οι τρυφερές κορυφές του φυτού κατά την διάρκεια των χειμερινών μηνών αλλά και των πρώτων μηνών της άνοιξης. Φυτρώνει με τα πρωτοβρόχια του Οκτωβρίου και διατηρείται τρυφερό ως τον Απρίλιο. Οι τσουκνίδες είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε σίδηρο και μπορεί να βοηθήσει αρκετά άτομα ενάντια στην αναιμία. Ακόμη, είναι πλούσιες σε β-καροτένιο. Αρκετές επιδημιολογικές έρευνες σε όλο τον κόσμο συσχέτισαν την υψηλή διαιτητική πρόσληψη β-καροτένιου με πρόληψη από καρκίνους του πνεύμονα, μαστού, τραχήλου , δέρματος και στομάχου. H δράση του β-καροτένιου κατά του καρκίνου βασίζεται στην αντιοξειδωτική δράση του με το να μειώνει την λιπιδική υπεροξείδωση. Δέκα λεπτά βράσιμο είναι δυνατόν να εξουδετερώσει την δράση των ουσιών που προκαλούν ερεθισμό. Αν όμως κάποια στιγμή αγγίξετε τσουκνίδες με γυμνά χέρια, ένα άλλο χόρτο της ελληνικής φύσης μπορεί να σας βοηθήσει για την αντιμετώπιση του κνησμού και είναι τα φύλλα της μολόχας.

Το άγριο σπαράγγι τρώγονταν τόσο από τους Έλληνες όσο και από τους Ρωμαίους ως λαχανικό. Σήμερα καταναλώνεται περισσότερο η καλλιεργούμενη ποικιλία. Διαθέτει διουρητικές και καθαρτικές ιδιότητες, ιδίως πίνοντας τον φρέσκο χυμό του.

Η αβρωνία (Tamus vulgaris, L) είναι φυτό που αναπτύσσεται μέχρι και τρία μέτρα τυλίγοντας το στέλεχος του όπως του αμπελιού. Είναι γνωστή η κατανάλωση του φυτού ως σαλάτα. Ωστόσο έχει και θεραπευτικές ιδιότητες, είναι καθαρτικό, διουρητικό και επουλωτικό. Οι κόνδυλοι του γίνονται κατάπλασμα στις περιπτώσεις εγκαυμάτων.

Το γνωστό κάρδαμο (Lepidium sativum) που η χρήση του ήταν γνωστή κατά την αρχαιότητα, είναι πολύτιμο φυτό με τη βιταμίνη C που περιέχει και τα διάφορα ιχνοστοιχεία (ιώδιο, σίδηρο, ασβέστιο). Είναι διουρητικό, βοηθάει στην αιμοκάθαρση και ευεργετικό στο συκώτι.

Το σταμναγκάθι ή γιαλοράδικο (Cichorium spinosum) είναι ένα είδος ραδικιού το οποίο χαίρει μεγάλης εκτίμησης στην Κρήτη. Ο Διοσκουρίδης και η παράδοση, το αναφέρει σαν φάρμακο (διουρητικό, καθαρτικό, χρήσιμο φάρμακο για το συκώτι, κατάπλασμα σε έλκη και ο χυμός της ρίζας είναι κατάλληλος για εγκαύματα. Η γνώση της κατανάλωσης τους κινδυνεύει να εξαφανιστεί και μαζί της να χαθεί μια σημαντική διατροφική πληροφορία.

Πασίγνωστη είναι η άγρια μολόχα, που την συναντούμε σε όλη την Ελλάδα, καθώς και η πρακτική χρησιμότητα του φυτού ως μαλακτικού. Της μολόχας χρησιμοποιούνται τα φύλλα και τα άνθη και ακόμη οι ρίζες. Είναι μαλακτικά, αποχρεμπτικά, όπως και της δενδρομολόχας. Η μολόχα μαλακώνει τους κάλους των ποδιών με κατάπλασμα. Με τα άνθη της μολόχας γίνεται τσάι κατά του βήχα, ενώ το αφέψημα της ρίζας ευνοεί τις αποχρέμψεις και καταπραΰνει τις φλογώσεις του αναπνευστικού συστήματος

Η παπαρούνα αυτοφύεται σε Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και ορισμένες περιοχές της Ασίας, σε άκρες δρόμων και καλλιεργούμενα χωράφια. Η εμφάνιση της συνδέεται με τον ερχομό της άνοιξης. Το φυτό περιέχει αλκαλοειδή, που το καθιστούν κατασταλτικό και ηρεμιστικό φάρμακο. Η δράση τους είναι πιο ήπια συγκριτικά με τα αντίστοιχα που περιέχονται στην παπαρούνα του οπίου ή Αφιόνι, με τις ισχυρές αναλγητικές και ναρκωτικές ιδιότητες. Η Ευρωπαϊκή βοτανοθεραπεία τη χρησιμοποιεί από παλιά για την αντιμετώπιση πόνων και αϋπνίας, ενώ οι σπόροι της αποτελούν γαστρονομικό συστατικό (καρύκευμα). Ως έγχυμα με χρήση των ανθών της, είναι μαλακτικό, ήπιο αναλγητικό, αντιβηχικό και ηρεμιστικό φάρμακο, που χρησιμεύει στην αντιμετώπιση του βήχα που

συνοδεύεται από ερεθισμό, του άσθματος, της νευρικής υπερέντασης του άγχους, της ευερεθιστότητας και της αϋπνίας.

Ωστόσο τα παραπάνω χόρτα είναι ένα μικρό δείγμα των χόρτων που καταναλώνονται ακόμα και σήμερα σε πολλές γωνίες της πατρίδας μας .

Η Αναστασία Φουντουκίδου, διατηρεί διαιτολογικό γραφείο στην Αριδαία Αλμωπίας.

http://bemary.com/%CF%84%CE%B1-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%AD%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B1-%CE%AC%CE%B3%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CF%87%CF%8C%CF%81%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%BF/

*****

Άγριο λάχανο ή αλλιώς Ζοχός!

Το Πάσχα πλησιάζει, Θεού θέλοντος και καιρού επιτρέποντος, σίγουρα θα βρεθούμε σε κάποιο χωριό ή τουλάχιστον σε κάποια εξοχή της Αττικής.

Εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία και περπατήστε στους αγρούς και τα λιβάδια.

Πάρτε μια πλαστική τσάντα, ένα μαχαιράκι και με τα μάτια κάτω μαζέψτε χόρτα. Είναι η ιδανικότερη εποχή. Δεν πιστεύω να μην σας αρέσουν οι ζοχοί, διότι σίγουρα τους έχετε δοκιμάσεις σε πίτες, σούπες ή σαλάτες.

Στην αρχαία Ελλάδα ο ζοχός ήταν γνωστός ως "ο σόγχος του Θεόφραστου" ο οποίος το συνιστούσε σε ασθενείς με προβλήματα ήπατος. Λέγεται επίσης ότι ο Θησέας έφαγε ζοχούς πριν αντιμετωπίσει τον Μινώταυρο.

Οι Βρετανοί το αποκαλούν "γαϊδουράγκαθο της γουρούνας" διότι το έδιναν ως τροφή στις γαλουχούσες γουρούνες.

Στις μέρες μας ο ζοχός έχει μπει στο μικροσκόπιο κι έτσι μάθαμε πως είναι πλούσιος σε βιταμίνες Α, Κ και C, ασβέστιο, κάλιο, φώσφορο, σίδηρο κ.α.

Πρόσφατες μελέτες έδειξαν πως το εκχύλισμα του ζοχού έχει αντικαρκινική δράση. Με το τσάι του, αντιμετωπίζουμε την διάρροια και ασθένειες του ήπατος, ενώ με κρύες κομπρέσες από έγχυμα ζοχού αντιμετωπίζουμε τον υψηλό πυρετό, εξανθήματα και άλλες δερματικές παθήσεις.

Την ρίζα του ζοχού μπορούμε να την ψήσουμε και να αντικαταστήσουμε με αυτήν τον καφέ.

Μην ξεχάσετε λοιπόν τα σύνεργά σας όταν θα βρεθείτε στην εξοχή. Μαζέψτε ζοχούς και απολαύστε τους στο πασχαλινό σας τραπέζι.

Καλά μαζέματα!

Ειρήνη Παλιού για τα Βοτανολογικά

http://www.botanologika.gr/2015/03/agrio-laxano-h-alliws-zoxos.html

*****

Συνταγή για ζοχούς.

Ζοχοί βραστοί

Υλικά συνταγής

• 1 ½ κιλό ζοχοί
• 3-4 λίτρα νερό (μέχρι τη μέση μεγάλης κατσαρόλας)
• 2 κ.σ. ελαιόλαδο ανά μερίδα
• 1 κ.σ. χυμό λεμόνι ανά μερίδα
• Αλάτι

Διαδικασία συνταγής

Καθαρίζουμε καλά τα χόρτα από τα κοτσάνια τους και από ξερά φύλλα και τα πλένουμε πολύ καλά. Πλένουμε τα χόρτα μας, αρχικά σε τρεχούμενο νερό και έπειτα γεμίζουμε το νεροχύτη μας νερό και τα βυθίζουμε μέσα. Βγάζουμε τα χόρτα από το νεροχύτη και τα βάζουμε σε τρυπητό. Επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία έως ότου το νερό του νεροχύτη μείνει καθαρό χωρίς χώμα.

Βάζουμε νερό σε κατσαρόλα να βράσει. Βυθίζουμε στο νερό της κατσαρόλας τους ζοχούς ή τα αντίδια μας και τα βράζουμε για 20 λεπτά περίπου.

Στραγγίζουμε τα χόρτα μας και τα σερβίρουμε σε πιάτο προσθέτοντας ελαιόλαδο, λεμόνι και αλάτι. Αν θέλουμε να τα φάμε κρύα, περιμένουμε να κρυώσουν πριν σερβίρουμε.

Αν θέλουμε να τα κρατήσουμε στο ψυγείο, δεν τα στραγγίζουμε και αφού τα αφήσουμε να κρυώσουν, τα αποθηκεύουμε σε τάπερ με το ζουμί τους να τα σκεπάζει.

See more at:

http://www.cooklos.gr/syntages/zohoi-vrastoi#sthash.0qdrFIp0.dpuf

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ρουβήμ (ΡΟΔΟΣυλλέκτης)