Ιστορίες πολέμου: «Ν. Σάββας- Γ. Κυρμιχάλης και η Επιχείρηση ANGLO»

“Είναι νύχτα. Απόλυτη γαλήνη.

Δυο άντρες αθόρυβα μπαίνουν στην θάλασσα και κολυμπούν προς το υποβρύχιο. Πεινασμένοι, εξαθλιωμένοι, αδυνατισμένοι. 

Χωρίς τροφή και νερό τρεις μέρες. 

Αισθάνονται την έναρξη του πυρετού. 

Είναι οι δυο επιζώντες μιας ομάδας επιδρομών δώδεκα ατόμων που έχει καταστρέψει 15 ιταλικά αεροπλάνα που επιτίθενται σε πλοία και βομβαρδίζουν στρατιωτικούς στόχους στην Αίγυπτο. 

Κατά κάποιο τρόπο απέφυγαν την σύλληψη από 30 χιλιάδες άνδρες της εχθρικής φρουράς. 

Μετά από 45 λεπτά κολύμπι το υποβρύχιο τους εντοπίζει. 

Ο πρώτος ανεβαίνει μόνος στην πρωραία επιφάνεια, ο άλλος πιάνει σχοινί που του πετούν από το κατάστρωμα. 

Γρήγορα οδηγούνται στο εσωτερικό του υποβρυχίου που καταδύεται άμεσα. 

Το υποβρύχιο «τραντάζεται» ολόκληρο από βόμβες βυθού που ρίχνει ιταλικό ανθυποβρυχιακό σκάφος. 

Χωρίς να πάθει ζημιά, βάζει πλώρη για Βηρυτό. 

Ο ένας κολυμβητής είναι ένας Υπολοχαγός, ο άλλος πεζοναύτης του βασιλικού ναυτικού. 

Και οι δυο είναι 21 ετών “ . 

Ρόδος , 22:00 , 17 Σεπτεμβρίου 1942… 

Δηλαδή, Σαν σήμερα πριν από 78 χρόνια. 

Το συγκεκριμένο απόσπασμα είναι ο πρόλογος του βιβλίου του Συνταγματάρχη Ντέιβιντ Σάδερλαντ «Αυτός που τολμά-He Who Dares» που περιγράφει την «Επιχείρηση ΑΝGLO». 

Μια επιχείρηση που διεξήχθη από τις 4 έως τις 17 Σεπτεμβρίου από τους Συμμάχους για την εκτέλεση δολιοφθορών (σαμποτάζ) στα πολεμικά αεροδρόμια της Ρόδου (Καλάθου & Μαριτσών), έτσι ώστε να παρεμποδίζεται η αεροπορική υποστήριξη και ενίσχυση του άξονα στις επιχειρήσεις της Βόρειας Αφρικής. 

1992. Ο φλογερός πατριώτης (νομικός- τέως δήμαρχος) Γιώργος Βρούχος μου περιγράφει το εγχείρημα και μου χαρίζει το βιβλίο του «Ν. Σάββας- Γ. Κυρμιχάλης και η Επιχείρηση ANGLO» χαρακτηρίζοντας το, ως το κορυφαίο γεγονός της αντιστασιακής μας ιστορίας. 

Η επιχείρηση που θεωρήθηκε μια από τις σημαντικότερες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έγινε και κινηματογραφική ταινία από την British Lion Film Corporation με τον τίτλο «Αυτοί που τολμούν- Τhey Who Dare” σε σκηνοθεσία Lewis Milestone. 

Το σενάριο του Robert Wersteby ( βασίστηκε στην αφήγηση του Σάδερλαντ) με πρωταγωνιστές τους Dirk Bogarde, Denholm Elliot, Akim Tamirof, Gerard Qury κ.α. 

Ένας από τους βασικότερους πρωταγωνιστές της επιχείρησης Αnglo ήταν ο υπολοχαγός Ντέιβιντ Σάδερλαντ. 

Ο Σάδερλαντ απελευθερωτής του Καστελλόριζου και συμπολεμιστής των Ιερολοχιτών, πολέμησε σε όλα σχεδόν τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, κατά τις καταδρομές του Ιερού Λόχου και του SBS ( Special Boat Squadron) στον B΄ Π.Π, ενώ κατόπιν διετέλεσε και ηγέτης της ομάδος των Βρετανών εκπαιδευτών των ΛΟΚ. 

Ο «άτρωτος επαγγελματίας» όπως τον αποκαλούσαν τη δεκαετία του΄90, επανειλημμένως επισκέφτηκε τη Ρόδο, μαθαίνοντας άγνωστες και σ’ αυτόν λεπτομέρειες για τη τύχη των συμπολεμιστών του μετά την σύλληψη τους από τους Ιταλούς. 

Το 1998 ο Ντέιβιντ Σάδερλαντ ήρθε στη Ρόδο μαζί με Άγγλους κομάντος και πραγματοποίησε αναπαράσταση της επιχείρησης στην παραλία της Αγίας Αγάθης. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την στρατιωτική οργάνωση "Straitjacket" (συνταξιούχοι SAS και SBS) με την συνδρομή του Ελληνικού Στρατού. 

Παρόντες μεταξύ άλλων, ο δήμαρχος Γ. Γιαννόπουλος μια χούφτα Βρετανοί διπλωμάτες και στρατιωτικοί ήρωες (όπως ο Λόρδος Jellico) τηλεοπτικά συνεργεία και μερικοί Έλληνες αξιωματικοί του στρατού. Ο Σάδερλαντ, ακόμα ψυχικά άγρυπνος παρά την προχωρημένη ηλικία και την ασθένειά του (μυϊκή δυστροφία) στάθηκε στην παραλία της Αγίας Αγάθης και με σθένος περιέγραψε την συγκλονιστική επιχείρηση των 12 κομάντος που επέφεραν σοβαρότατο πλήγμα στις δυνάμεις του Άξονα και αναπτέρωσαν το ηθικό των Συμμαχικών Δυνάμεων. 

Απόβαση κομάντος στη Ρόδο… 

Ήταν Σεπτέμβριος του 1942 όταν εκτελέσθηκε η επιχείρηση "Anglo" από 8 Βρετανούς SBS και 4 Έλληνες κομάντος. H αποστολή τους ήταν να διεισδύσουν αφανώς στο νησί της Ρόδου και να προκαλέσουν δολιοφθορές στα μαχητικά εχθρικά αεροσκάφη που στάθμευαν στα αεροδρόμιο των Μαριτσών και της Καλάθου. 

Σαν διοικητής του καταδρομικού τμήματος ορίσθηκε ο Βρετανός Λοχαγός Τραμπ Άλλοτ. 

Το σχέδιο ενεργείας προέβλεπε την ταυτόχρονη προσβολή των 2 αεροδρομίων της Ρόδου, των Μαριτσών και του Καλάθου. Η επιδίωξη των κομάντος ήταν η αφανής και μυστική διείσδυση από τη θάλασσα! 

Το τμήμα, αφού προετοιμάσθηκε στη Βηρυτό, επιβιβάσθηκε στις 31 Αυγούστου στο θρυλικό ελληνικό υποβρύχιο" Παπανικολής". Έφθασαν στις ακτές της Ρόδου τη νύχτα 4/5 Σεπτεμβρίου του 1942. Οι κομάντος χρησιμοποίησαν ένα αναδιπλούμενο κανό και 3 φουσκωτές λέμβους και προσγειαλώθηκαν στην παραλία της Κόκκινης Άμμου (ανατολικές ακτές) κοντά στο κάστρο του Φερακλού. Οι Έλληνες που τους συνόδευαν σαν διερμηνείς, ήταν ο Λοχαγός Γιώργος Τσούκας και ο Ανθυπολοχαγός Γιώργος Καλαμποκίδης και οδηγοί της αποστολής ήταν οι Ρόδιοι Νίκος Σάββας και Γιώργος Κυρμιχάλης. 

Αφού έκρυψαν τις βάρκες με τρόφιμα και εφόδια 4 ημερών σε παρακείμενες σπηλιές, βρήκαν ένα κατάλληλο χώρο απόκρυψης και παρέμειναν για μια ημέρα, για εκτέλεση αρχικής αναγνώρισης και λεπτομερή ανάλυση της αποστολής. Ο φόρτος τους που ζύγιζε γύρω στα 30 κιλά, περιλάμβανε εκρηκτικά, αυτόματα περίστροφα , πυρομαχικά και τρόφιμα. Έφεραν στολή ερήμου με κοντά παντελόνια και δίχτυα καμουφλάζ στο λαιμό, ενώ τα πρόσωπα τους ήταν βαμμένα με μαύρο φούμο. 

Χωρίστηκαν σε δυο ομάδες: Μία ομάδα με επικεφαλής τo Βρετανό υπολοχαγό Σάδερλαντ, υποδιοικητή του τμήματος, θα κατευθυνόταν προς Κάλαθο, 13 χιλιόμετρα νότια. Η άλλη ομάδα, με επικεφαλής τον Λοχαγό Άλλοτ πήρε τον δρόμο για τα Μαριτσά, που βρίσκονταν γύρω στα 50 χιλιόμετρα από την ακτή προσγειάλωσης. Σαν ημέρα "D" καθορίσθηκε η 13η Σεπτεμβρίου και ώρα "Κ" η 02:00. Η κίνηση γινόταν μόνο νύκτα, ενώ την ημέρα κρύβονταν σε κατάλληλα σημεία. Ημερομηνία επιστροφής καθορίστηκε η νύχτα 17/18 Σεπτεμβρίου στο σημείο περισυλλογής, στην ίδια ακτή. 

Η ομάδα του Λοχαγού, αφού καθόρισε ένα κύριο σημείο ανασυγκρότησης όλου του καταδρομικού τμήματος και άφησε εκεί τον Λοχαγό Τσούκα, εκτέλεσε την αποστολή. Διείσδυσε στο αεροδρόμιο Μαριτσών χωρίς να γίνει αντιληπτή και τοποθέτησε εκρηκτικά σε 20 αεροπλάνα. Η καταστροφή διαπιστώθηκε την επόμενη ημέρα, όπως την έβλεπαν από ψηλά στο βουνό που βρίσκονταν. Στην επιστροφή προς το σημείο περισυλλογής όμως αιχμαλωτίσθηκαν στην περιοχή της Αρχίπολης. 

Η ομάδα Σάδερλαντ που είχε άνεση χρόνου, έκανε αρκετά λεπτομερείς αναγνωρίσεις γύρω από το αεροδρόμιο και εντόπισε με ακρίβεια πολυβολεία, σκοπιές και σημεία πρόσβασης. Η ανάγκη για νερό και φαγητό τους οδήγησε να ζητήσουν βοήθεια από τους αδελφούς Αντώνη και Παύλο Μουστακέλλη που γνώριζαν άριστα την περιοχή. Καθοριστική ήταν επίσης και η συμβολή του Μιλτιάδη Παπαγεωργίου. 

Η ομάδα Σάδερλαντ μπήκε στο αεροδρόμιο της Καλάθου τη νύχτα 12/13 Σεπτεμβρίου. Χωρίστηκε σε δύο υποομάδες: Ο Υπολοχαγός και ένας Βρετανός ήταν η ημιομάδα Β και ο Έλληνας Ανθυπολοχαγός Καλαμποκίδης και 2 Βρετανοί κομάντος, η ημιομάδα Α. Η κάθε υποομάδα είχε το δικό της τομέα. Ο Σάδερλαντ ανέλαβε το βορειοανατολικό μέρος, ενώ ο Καλαμποκίδης το άλλο κομμάτι, κοντά στην ακτή. Άρχισαν από τις 11 να τοποθετούν γεμίσματα και αφού μπόρεσαν να περάσουν σχεδόν όλα τ' αεροπλάνα και έφτασαν στη δεξαμενή καυσίμων, έγιναν αντιληπτοί από ένα σκοπό! 

Ξεκίνησε η διαφυγή! Ο Σάδερλαντ με τον πεζοναύτη Ντάγκαν έφτασαν στο προκαθορισμένο σημείο Ανασυγκρότησης, ενώ άρχισαν να ακούγονται οι εκρήξεις! Ο Καλαμποκίδης και οι δικοί του δεν τα κατάφεραν. Ήρθαν σε συμπλοκή με τους Ιταλούς και πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Η ζημιά όμως είχε γίνει και τα αεροπλάνα άρχισαν να καίγονται το ένα μετά το άλλο! Επικρατούσε πανικός στο αεροδρόμιο, ενώ οι εκρήξεις παρά την έντονη βροχόπτωση που έπεφτε ακατάπαυστα εκείνο το βράδυ ακούγονταν σε πολύ μεγάλη απόσταση. 

Ο Σάδερλαντ, αφού πήγε στο σημείο ανασυγκρότησης και βρήκε τον Τσούκα μόνο, πάσχιζε κινούμενος νύκτα, να προλάβει το ραντεβού στην ακτή, στο σημείο που έκρυψαν τις βάρκες, ελπίζοντας να βρει και την υπόλοιπη ομάδα του και τον Λοχαγό. Δεν βρήκε κανένα! Μάλιστα κατά την προσέγγιση του στην ακτή, βόρεια του κάστρου του Φερακλού, κατάλαβε τελείως τυχαία ότι έπεσε σε ναρκοπέδιο και με μεγάλη προσπάθεια μπόρεσαν να ξαναβγούν ζωντανοί, ακολουθώντας τα βήματά τους προς τα πίσω! 

Η έρευνα περιοχής από τους Ιταλούς είχε αρχίσει. Ο κλοιός γύρω τους στένευε. Διαπίστωσαν ότι μια ιταλική περίπολος είχε ανακαλύψει τις βάρκες και τις είχε μαζέψει. Περιπλανώμενοι στα γύρω υψώματα προσπαθώντας να αποφύγουν τα εχθρικά τμήματα που ερευνούσαν την περιοχή, έχασαν τον Τσούκα που συνελήφθη από τους Ιταλούς. Στις 16 Σεπτεμβρίου το βράδυ ενώ ήταν κρυμμένοι κάτω από μια κουφάλα ενός βράχου κοντά στη ακτή άκουσαν έντονα πυρά και κατάλαβαν ότι ήταν η ομάδα του Λοχαγού που έπεσε σε ενέδρα στην περιοχή Κλεισούρα του Κούμελου στον ορεινό όγκο του Προφήτη Ηλία. 

Ο Σάδερλαντ αποφάσισε να το ρισκάρει και μαζί με τον Ντάγκαν μέσα στο σκοτάδι, με ένα φακό το βράδυ της 17 Σεπτεμβρίου, άρχισε να εκπέμπει το συνθηματικό γράμμα προς τη θάλασσα. Στάθηκαν τυχεροί! Το υποβρύχιο που είχε φθάσει και περίμενε τους είδε και ..απάντησε! 

Άρχισαν να κολυμπούν επί 45 λεπτά προς το υποβρύχιο, μέσα στην απελπισία τους, νηστικοί τις τελευταίες τρεις ημέρες και διψασμένοι. Ήταν το βρετανικό HMS "Traveler". Ο κυβερνήτης περίμενε να δει βάρκα, αλλά κατάλαβε γρήγορα ότι είχε να κάνει με κολυμβητές και τους περιμάζεψε. Μόλις που πρόλαβε να καταδυθεί ενώ από μακριά ερχόταν ένα εχθρικό ταχύπλοο προς το μέρος τους. 

Αργότερα έγινε γνωστό, ότι όλοι οι άλλοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι! Οι δύο Ροδίτες που χρησιμοποιήθηκαν σαν οδηγοί και είχαν διαφύγει στη Μέση Ανατολή, δικάστηκαν από το στρατοδικείο σαν προδότες, (ήταν Ιταλοί υπήκοοι). Ο Νίκος Σάββας εκτελέσθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1942, ενώ ο Γιώργος Κυρμιχάλης, καταδικάστηκε σε ..21 χρόνια φυλακή επειδή ήταν πολύ νέος! 

Από ανάρτηση του εκλεκτού δημοσιογράφου, Teris Chatziioannou ΕΔΩ: https://www.facebook.com/teris.chatziioannou/posts/3918173378198312