ΠΩΣ ΟΙ ΣΟΡΩΝΙΑΤΕΣ ΚΑΤΑΦΕΡΑΝ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΝ ΤΗΝ ΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ

Γράφει ο Λουκάς Μαστής 

ΠΩΣ ΟΙ ΣΟΡΩΝΙΑΤΕΣ ΚΑΤΑΦΕΡΑΝ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΝ ΤΗΝ ΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΤΑΝ ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑΡΗΔΕΣ. 

Η ιστορία γράφεται από τα μικρά και τα μεγάλα γεγονότα ενός τόπου που καθορίζουν και σηματοδοτούν την πορεία και την εξέλιξη του. Ακόμα και τα πιο «ασήμαντα» περιστατικά έχουν την δική τους βαρύτητα και την δική τους σημασία. 

Ένα τέτοιο περιστατικό, που αποδεικνύει την ψυχοσύνθεση και τα προτερήματα της Σορωνιάτικης κοινωνίας καταγράφηκε πριν από 108 χρόνια, λίγο πριν την κατάληψη της Ρόδου από τους Ιταλούς το 1912. 

Οι Τούρκοι σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού, αφού ήταν κοινό μυστικό η επίθεση των Ιταλών , επιχείρησαν σε υποχρεωτική στρατολογία του ντόπιου πληθυσμού. Σε αρκετά χωριά στρατολόγησαν πράγματι δια της βίας νέους ανθρώπους και τους ενέταξαν στο στρατό τους, ευτυχώς χωρίς να χρειαστεί να πολεμήσουν οι περισσότεροι. 

Στη Σορωνή, δεν κατάφεραν να στρατολογήσουν ….ούτε έναν! 

Και δεν κατάφεραν να το κάνουν διότι όταν έφτασαν οι στρατολόγοι …δεν βρήκαν κανένα. Οι κινδυνευοντες με στράτευση, ειδοποιημένοι εγκαίρως, έσπευσαν να κρυφτούν κάτω από μία τεράστια συκιά, κοντά στον κεντρικό δρόμο και έμειναν εκεί μέχρι να φύγουν οι στρατολόγοι. Κανένας δεν τους μαρτύρησε, φρόντισαν μάλιστα να παραπλανήσουν οι υπόλοιποι κάτοικοι του χωριού τους Τούρκους, λέγοντας τους ότι αυτοί που ψάχνουν βρισκόταν είτε μετανάστες στην Αμερική είτε για δουλειά στην Ανατολή( έτσι έλεγαν τότε τις απέναντι τουρκικές ακτές) 

Την ιστορία την είχα ακούσει από τον πάππου μου, τον Λούκα Μαστή να μας την λέει όταν ήμασταν μικροί μαζί με πολλές άλλες ιστορίες που ήξερε και έλεγε, που δυστυχώς κατέγραψα μόνο μερικές από αυτές στη μνήμη μου. 

Την βρήκα όμως ξανά, μέσα στο βιβλίο «Δωδεκανησιακή Εθνική Αντίσταση» του αείμνηστου δάσκαλου Φώτη Κυπριώτη ενός βιβλίου που κατά την άποψη μου καταγράφει ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας του χωριού μας σε όλα τα επίπεδα. 

Ο Φώτης Κυπριώτης, καταγράφει το περιστατικό με μαρτυρία του Κωνσταντίνου Μπονιάτη του Αντωνίου που ήταν ένας από τους νέους τότε της Σορωνής που για να αποφύγει την στράτευση κρύφτηκε με τους άλλους στη συκιά . 

Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ 

Αναφέρει λοιπόν ο Κωνσταντής Μπονιάτης τα εξής 

«Και το πιο μικρό παιΐ, δάσκαλε, έξερε ότι οι Ιταλοί βάλανε στο μάτι τα Δωδ/σα, μου έλεγε. Οι Τούρκοι την τελευταία στιγμή σκέφτηκαν να δυναμώσουν το στρατό τους. Να στρατολογήσουν κι εμάς. Έστειλαν τους ζαφτιάδες στο Δήμαρχο το Διακογιάννη να τους πει τα ονόματα των νέων από 21 ίσαμε 35 χρονών. Όσοι ήμασταν σ’ αυτήν την ηλικία όταν το μάθαμε, αποφασίσαμε να μην παρουσιαστούμε. Επήαμε και κρύφτημαν κάτω που μιαν καλυβωτή συκιά, δίπλα στην αφεντική στράτα, κοντά στου Χατζηφλεβάρη την Τρούμπα. Σε μια στιγμή βλέπουμε τους Τούρκους αστυνομικούς να περιπολούν κοιτάζοντας πάνω-κάτω. Ένας πιο τολμηρός από τους άλλους, που βαστούσε και τσιφτέ, πρότεινε να τους ρίξουμε, να τους σκοτώσουμε, να πάρουμε τα ντουφέκια τους και να τους εξαφανίσουμε. Οι πιο ψύχραιμοι όμως απόρριψαν την πρόταση, γιατί δεν ήταν καιρός να δημιουργήσουμε φασαρίες. Τους βλέπουμε σε λίγο να φεύγουν κι έτσι μας γλύτωσαν από τον μπελά. Γιατί σκέψου τι θα γινόταν αν τολμούσαν να’ρθουν να ψάξουν». 

-«Αλλά και στο χωριό να’μενε ένας, αν τύχαινε και τον ζητούσαν ονομαστικά, και, μπροστά τους να τον έβλεπαν δεν τον εγνώριζαν. Και ο Δήμαρχος δεν τον «εμολόα». Τον εσκέπαζε. «Αα!! Αυτός έχει μήνες που λείπει. Επήε στην Ανατολή» τους έλεγε. Κι εκείνοι επιστεύκιαντο αφού εν τον εγνωρίαζασι. Έπειτα είμασταν όλοι μόγνωμοι. Δεν είχαμε σπιούνους. Αν είχαμε κανένα ύποπτο, τον εκάμνανε τη σεντόνα. Κι έτσι αυτό το κακό χούι ήταν σπάνιο στο χωριό μας.» 

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΌΤΑΝ ΟΙ …ΜΑΡΤΥΡΙΑΡΗΔΕΣ 

Ακόμα και αυτοί που ίσως να ήθελαν να μαρτυρήσουν που βρισκόταν οι κρυμμένοι δεν τολμούσαν να το κάνουν διότι ελλόχευε ο κίνδυνος να πέσουν θύματα της σεντόνας. Όποιος διέπραττε το ατόπημα τον παραφύλαγε στο σκοτάδι μια ομάδα , τον κουκκούλωνε με μία σεντόνα και τον ξυλοκοπούσε, χωρίς αυτός να μπορεί να δει ποιοι ήταν αυτοί και να τους καταγγείλει! 

Όπως αναφέρει ο Φώτης Κυπριώτης «τον ύποπτο για χαφιέ, τον παρακολουθούσε επίλεκτη ομάδα νέων και σε δεδομένη κατάλληλη στιγμή, ξεμοναχιασμένο, τον κουκούλωναν με μια σεντόνα (κουβέρτα) για να μη βλέπει και να μαρτυρά ποιος το χτύπησε, τον άφηναν στην ύστερη κι έφευγαν. Όταν συνερχόταν δεν ήταν σε θέση να ξέρει ποιος τον είχε περιποιηθεί.» 

Λουκάς Μαστής

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»: https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/permalink/2707551489512657/