Παραδείσι, Ρόδος (2)

Το χωριό Βιλανόβα (το σημερινό Παραδείσι)

Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό Βιλανόβα (το σημερινό Παραδείσι) ιδρύθηκε απ’ το Γάλλο Μεγάλο Μάγιστρο Ελιόν Βιλνέβ του Τάγματος των Ιπποτών, που ο λαός αποκαλούσε «Βιλανόβα» στη δεκαετία του 1330. Η περιοχή στην οποία έχτισε ο Βιλανόβα το κάστρο του ήταν και παραμένει παραδείσια, γι’ αυτό και ονομαζόταν «Παραδείσιοι Κήποι». Το κυριότερο ιστορικό γεγονός που σημάδεψε την ιστορία του χωριού, είναι το Αιματηρό Πάσχα του 1919, την εποχή της Ιταλοκρατίας. Τον καιρό αυτό η Δωδεκάνησος ήταν υπόδουλη στην Ιταλία. Το συλλαλητήριο του Αιματηρού Πάσχα ήταν οργανωμένο σε παλλαϊκή κλίμακα. Έγινε συγχρόνως σε όλα τα χωριά της Ρόδου, την ίδια ώρα, μέσα κι έξω απ’ τις εκκλησίες, τη δεύτερη Ανάσταση, ζητώντας την ένωση όλης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα.Το συλλαλητήριο πραγματοποιήθηκε παντού σύμφωνα με τις οδηγίες: Να διαβαστεί στις εκκλησίες έτοιμο ψήφισμα για την ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα και να εγκριθεί δια βοής απ’ τον κόσμο. Όσοι θέλησαν να βγουν απ’ τον ιερό χώρο διαδηλώνοντας δημόσια την επιθυμία για ένωση με την Ελλάδα, αντίκρισαν την ωμή βία, που θύμιζε την εποχή της τουρκοκρατίας. Αυτό συνέβηκε στο Παραδείσι. Τα κυβερνητικά όργανα έχασαν την ψυχραιμία τους και χτύπησαν στο ψαχνό το πλήθος, με στόχο τον μπροστάρη και επικεφαλής Παπαλουκά και μια γυναίκα, την Ανθούλα Ζερβού.

Όλη την ημέρα του Πάσχα κατά τη δεύτερη Ανάσταση, συνεχίστηκαν οι αψιμαχίες μεταξύ των Παραδεισιωτών και των Ιταλών στρατιωτών. Στα αιματηρά αυτά γεγονότα (της 7ης Απριλίου 1919) τραυματίστηκαν 18 Παραδεισιώτες. Επίσης συνελήφθησαν κι οι δυο δάσκαλοι του χωριού Νικόλαος Μαγκαφάς και Κώστας Πανταζής. Οι χωριανοί όμως συγκεντρώθηκαν κι απαιτούσαν ή να συλληφθεί όλο το χωριό από τους Ιταλούς ή ν’ αφήσουν ελεύθερους τους δυο δασκάλους. Οι Ιταλοί, έντρομοι από τα διεθνή δυσμενή σε βάρος τους σχόλια, για να κατευνάσουν τα πνεύματα, έσπευσαν με τις επίσημες αρχές τους να συλλυπηθούν τις οικογένειες των θυμάτων για το «άτυχο» γεγονός, προσφέροντας μάλιστα και μεγάλες αποζημιώσεις.

Στο Παραδείσι μπορεί να βρει κανείς τα πάντα, κάνοντας απλά μία βόλτα με τα πόδια. Υπάρχει μεγάλο super market, εστιατόρια, ταβέρνες και κάθε είδους μαγαζιά.Για να φτάσει κανείς στην κοσμοπολίτικη πόλη της Ρόδου και στο Λιμάνι χρειάζονται μόλις 12 χλμ.

ΠΗΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: http://www.cityofpetaloudes.gr/

Παλιά, γεωργικά, πρωτοχρονιάτικα κάλαντα της Βιλλανόβας

"Υπερήφανο πάτημα καταγωγής"... "Μια χούφτα Τραγουδισμένης Πατρώας Γης"...

Πριν λίγα χρόνια, θέλοντας να αξιοποιήσω το σύνολο των στίχων των παλιών, γεωργικών, πρωτοχρονιάτικων καλάντων της Βιλλανόβας που είχα κατορθώσει να συγκεντρώσω μέσα από την λαογραφική μου έρευνα, πήρα την πρωτοβουλία να οργανώσω την ομάδα των καλαντιστών, που δεν ήμασταν άλλο, από μια παρέα Ανθρώπων με έναν κοινό παρανομαστή: την αγάπη μας για τον Τόπο μας! 

Γι αυτό κι ανταποκρίθηκαν με χαρά και μεράκι! 

Έτσι, αφού μαζευτήκαμε στο σπίτι μου όσες φορές χρειάστηκε για να κάνουμε τις πρόβες, καλέσαμε και το τοπικό κανάλι και τα μαγνητοσκοπήσαμε μέσα στον Άη Νικόλα μας!

Μέσα μου, από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια, έκαιγαν δύο φλόγες:

η μία, ήταν να διασωθεί τραγουδισμένος στο σύνολο του, με το ηχόχρωμα του ιδιώματος του χωριού μας του Παραδεισίου, αυτός ο μοναδικός Πολιτιστικός θησαυρός, κληροδότημα στις Νέες Γενιές, "Υπερήφανο πάτημα καταγωγής"...

και η άλλη φλόγα που με έκαιγε, ήταν, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του διαδικτύου, μέσα από αυτά τα Πατροπαράδοτα Κάλαντα, να φτάσει στους ξενιτεμένους συγχωριανούς μας, πρώτης, δεύτερης, τρίτης γενιάς μετανάστες, όπου κι αν βρίσκονται, "μια χούφτα Τραγουδισμένης Πατρώας Γης"....

Απόψε, δέχτηκα ένα απρόσμενο τηλεφώνημα από το μακρινό Μόντρεαλ του Καναδά, από την συγχωριανή μας κυρία Ελένη Αθανασιάδη-Σκαμπίλη, μετανάστρια εκεί, κοντά εξήντα χρόνια τώρα...

Με κάλεσε για να με συγχαρεί και να ευχαριστήσει για την χαρά που πήρε ακούγοντας τα Κάλαντα....

Μέσα σε συγκίνηση και δάκρυα, οι αποστάσεις του χώρου..., του χρόνου..., εκμηδενίστηκαν...

Αυτά τα Κάλαντα, θα αποτελούν πάντα, τον πανάρχαιο Νόστο, στην Πατρώα Γη της Ψυχή μας!...

Εκεί όπου, η Ομορφιά των Αναμνήσεων, θα μένει αναλλοίωτη!...
Και λίγα λόγια σχετικά με την ονομασία του χωριού από τη Φιλόλογο κυρία Ευαγγελία Μ. Παναή

 Βιλλανόβα δεν είναι ιταλική ονομασία! Είναι το Μεσαιωνικό όνομα του χωριού και προήλθε από την απόδοση του γαλλικού ονόματος του Γάλλου μεγάλου Μαγίστρου των Ιπποτών που έχτισε το κάστρο από το οποίο δημιουργήθηκε το χωριό, στην Λατινική, που ήταν η επίσημη γλώσσα του τάγματος των Ιπποτών οι οποίοι προέρχονταν από επτά διαφορετικές γλώσσες-εθνότητες. Στα γαλλικά το όνομα του μεγάλου Μαγίστρου λοιπόν, ήταν Helion de Villeneuve αλλά στην Λατινική ήταν Helione de Villanova. Άρα, Βιλλανόβα είναι το ιστορικό όνομα του χωριού μας, που το έφερε επισήμως από τον Μεσαίωνα, έως και το έτος 1947, στην Απελευθέρωση, όταν συστάθηκε μια επιτροπή για να αλλάξει τα τοπωνύμια της Δωδεκανήσου που είχαν επιβληθεί από τον Ιταλό κατακτητή. Π.χ., τα ονόματα των τεσσάρων χωριών που ίδρυσαν οι κατακτητές με εποίκους που έφεραν από την Ιταλία, όπως Peveragno- Καλαμώνα, Campochiaro - Ελεούσα, San Benedetto - Κολύμπια κλπ Δύο αλλαγές ονομάτων δεν ήταν ανάγκη να γίνουν : Βιλλανόβα - Παραδείσι, Κάστελλος - Κρητηνία, διότι και οι δύο προϋπήρχαν από τα Μεσαιωνικά χρόνια.

Το ελληνικό όνομα που έδωσε η επιτροπή που προανέφερα, είναι Παραδείσι, που το πήραν από το όνομα του βουνού του χωριού που ήταν Παραδείσι, που και αυτό προήλθε από τους φημισμένους καταπράσινους παραδείσιους κήπους της Βάρης, γνωστούς από κείμενα μεσαιωνικά που τους περιγράφουν με θαυμασμό, όπου υπήρχε και μία πηγή με το όνομα Παραδείσι!

Ευαγγελία Παναή

Παραδεισιώτισσα