Αρχαίοι Ρόδιοι ολυμπιονίκες: Διαγόρας ο Ρόδιος

Ο Διαγόρας ο Ρόδιος ήταν ένας από τους διασημότερους πυγμάχους της αρχαιότητας και

γενάρχης ολυμπιονικών. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Ιαλυσού (αρχαίας ροδιακής πόλης).

Πατέρας του ήταν ο Δαμάγητος, εγγονός του βασιλιά της Ιαλυσού, και η μητέρα του ήταν κόρη του ήρωα Αριστομένηαπό την Μεσσηνία. Νίκησε στο αγώνισμα της πυγμαχίας(*) στην 79η Ολυμπιάδα το 464 π.Χ. Την νίκη του εξυμνεί ο Πίνδαρος στον Ζ' Ολυμπιόνικο. Ο Διαγόρας ήταν επίσης περιοδονίκης (νικητής και των τεσσάρων πανελλήνιων αγώνων). Σε προχωρημένη ηλικία το 448 π.Χ. ήταν παρών στην Ολυμπία όταν οι γιοί του Δαμάγητος και Ακουσίλαος στέφθηκαν Ολυμπιονίκες. Λέγεται ότι αμέσως μετά την ανακήρυξή τους σε Ολυμπιονίκες, οι γιοί του ανέβασαν τον πατέρα τους στους ώμους τους και τον περιέφεραν θριαμβευτικά στο στάδιο. Τότε ένας από τους θεατές αναφώνησε Κάτθανε Διαγόρα, ουκ εις Όλυμπον αναβήση (Πέθανε Διαγόρα, μην περιμένεις να ανέβεις και στον Όλυμπο) και ο Διαγόρας εν μέσω των επευφημιών και πλήρης ευδαιμονίας άφησε την τελευταία του πνοή. Ολυμπιονίκης στέφθηκε και ο τρίτος γιος του Δωριέας καθώς και τα εγγόνια του Ευκλής και Πεισίρροδος, γιοί της κόρης του Φερενίκης και της κόρης του Καλλιπάτειρας.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Διαγόρα ως πυγμάχος ήταν το μεγάλος ύψος του και η τακτική που ακολουθούσε: αγωνιζόταν χωρίς να στρίβει ή να σκύβει, δεν απέφευγε τον αντίπαλό του. Πήγαινε κατευθείαν επάνω στον αντίπαλό του, χωρίς να κάνει καμιά προσπάθεια να αποφύγει τα δικά του χτυπήματα. Από αυτή του την στρατηγική ονομάστηκε και «ευθυμάχας».

Στην 79η Ολυμπιάδα το 464 π.Χ. στέφθηκε νικητής στην πυγμαχία, κατόρθωμα που εξυμνεί ο Πίνδαρος στον Ζ' Ολυμπιόνικο ύμνο του. Ο Διαγόρας ήταν επίσης περιοδονίκης, όπως συνήθιζαν να ονομάζουν οι αρχαίοι όσους αθλητές νικούσαν σε όλες τις διοργανώσεις στο άθλημά τους. Ο Διαγόρας είχε νικήσει σε όλους τους μεγάλους πανελλήνιους αγώνες (μία φορά στα Ολύμπια, μία στα Πύθια, τέσσερις στα Ίσθμια και δύο στα Νέμεα) και σε πολλούς τοπικούς αγώνες, όπως στη Ρόδο, την Αθήνα, τη Θήβα, το Άργος, τα Μέγαρα και την Αίγινα.

Ο νικητής Διαγόρας δεν άργησε να γίνει σύμβολο αρετής για τους αρχαίους Έλληνες. Ο χαρακτήρας που διέθετε ήταν ένα από τα πρώτα στοιχεία που μάγευαν τους θεατές, καθώς υπήρξε ευγενικός και τίμιος σε κάθε αγώνα. Παράλληλα, πυγμαχούσε με τέτοιον τρόπο, που ξεσήκωνε όσους τον παρακολουθούσαν. Ποτέ δεν απέφευγε ένα χτύπημα και σε κανέναν αγώνα δεν παραβίασε τους κανονισμούς. Η φήμη του εξαπλώθηκε αστραπιαία λόγω των πολυάριθμων και σημαντικών νικών του. Σε όσους αγώνες έλαβε μέρος βγήκε νικητής. Όλοι θαύμαζαν αυτόν το γιγαντόσωμο άνθρωπο που συνδύαζε τη δύναμη με την αρετή.

Ο μεγάλος ποιητής Πίνδαρος ύμνησε με τα ποιήματά του, τους Ολυμπιόνικους, όλους τους ξακουστούς αθλητές. Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείψει από τους ύμνους του ο διασημότερος όλων, ο Διαγόρας ο Ρόδιος. Ένας ολυμπιονίκης θεωρούσε πολύ μεγάλη τιμή και σημαντικό σταθμό στην πορεία του να γίνουν οι νίκες και τα κατορθώματά του τραγούδι. Έτσι θα έμενε για αιώνες στη μνήμη των ανθρώπων. Η ποιητική έμπνευση του Πινδάρου δημιούργησε για το Διαγόρα ένα από τα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής ποίησης. Το ποίημα εξυμνεί τον αθλητή αλλά αναφέρεται και στους μύθους που σχετίζονται με το νησί της Ρόδου. Το ποίημα άρεσε τόσο πολύ στους Ρόδιους, που το χάραξαν με χρυσά γράμματα στο ναό της Αθηνάς στη Λίνδο.

Ο Διαγόρας, εκτός από τα ταξίδια που έκανε για να συμμετέχει στους αγώνες, την υπόλοιπη ζωή του την έζησε στο αγαπημένο του νησί, τη Ρόδο. Εκεί παντρεύτηκε και έκανε τέσσερα παιδιά, το Δαμάγητο, τον Ακουσίλαο, το Δωριέα και την Καλλιπάτειρα. Όλα τα παιδιά του, όπως ήταν φυσικό, αγαπούσαν τον αθλητισμό. Οι γιοί του προπονούνταν στα γυμναστήρια και συμμετείχαν κι εκείνοι σε αγώνες. Αναδείχτηκαν πολλές φορές ολυμπιονίκες, είτε στην πυγμαχία είτε στο παγκράτιο. Ο Διαγόρας ένιωθε πολύ υπερήφανος, καθώς όχι μόνο τα παιδιά του ακολούθησαν τα βήματά του, αγάπησαν δηλαδή τον αθλητισμό, αλλά συνέχισαν και την παράδοση των νικών του. Όχι μόνο οι γιοί του αλλά και οι εγγονοί του Διαγόρα, ο Ευκλής και ο Πεισίρροδος, έγιναν μεγάλοι αθλητές και στέφθηκαν νικητές και ολυμπιονίκες. Έτσι η οικογένειά του, οι Διαγόριδες, έμειναν στη μνήμη των ανθρώπων ως οικογένεια ολυμπιονικών.

Εκτός από τη μεγάλη δόξα που κέρδισε ο Διαγόρας, στήθηκε προς τιμήν του και το άγαλμά του στην Ολυμπία. Από την μια μεριά, δίπλα του, ήταν στημένο το άγαλμα του γιου του, του Δαμάγητου, ολυμπιονίκη στην πυγμαχία, και από την άλλη το άγαλμα του άλλου του γιου, του Ακουσίλαου, ολυμπιονίκη στο παγκράτιο, καθώς και το άγαλμα του τρίτου του γιου, του Δωριέα, που ήταν τρεις φορές ολυμπιονίκης, οκτώ φορές ισθμιονίκης, επτά φορές νεμεονίκης και μία φορά πυθιονίκης στο παγκράτιο. Αργότερα στήθηκαν και αγάλματα των εγγονών του, του Ευκλή και του Πεισίρροδος. Επιπλέον ο σύζυγος της κόρης του Καλλιπάτειρας ήταν και αυτός ολυμπιονίκης.

Η ζωή του Διαγόρα ήταν περιπετειώδης, γεμάτη από συγκινήσεις και αναγνώριση από τους συνανθρώπους του. Η πορεία του όλη σημαδεύτηκε από τον αγωνιστικό χώρο, εκεί έζησε τις μεγαλύτερες στιγμές του, εκεί ήταν φυσικό και να πεθάνει. Σε προχωρημένη ηλικία ήταν παρών στην 83η Ολυμπία το 448 π.Χ. όταν οι γιοί του, ο παγκρατιστής Δαμάγητος και ο πυγμάχος Ακουσίλαος, στέφθηκαν Ολυμπιονίκες. Λέγεται ότι αμέσως μετά την ανακήρυξή τους σε Ολυμπιονίκες, οι γιοί του ανέβασαν τον πατέρα τους στους ώμους τους και τον περιέφεραν θριαμβευτικά στο στάδιο. Τότε ένας από τους θεατές αναφώνησε Κάτθανε Διαγόρα, ουκ εις Όλυμπον αναβήση (Πέθανε Διαγόρα, μην περιμένεις να ανέβεις και στον Όλυμπο) και ο Διαγόρας εν μέσω των επευφημιών και πλήρης ευδαιμονίας άφησε την τελευταία του πνοή. Ο Διαγόρας μπορεί να μην ανέβηκε στον Όλυμπο, έμεινε όμως ξακουστός για το ήθος και τις ικανότητές του, και το όνομά του αθάνατο στους αιώνες.

(*)Η αρχαιοελληνική πυγμαχία ή πυξ ή πυγμή χρονολογείται ως άθλημα σε διοργανώσεις τουλάχιστον από τον 7ο αιώνα π.Χ., και διεξάγονταν σε πολλές πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας. Οι περισσότερες πηγές που διασώζονται είναι είτε αποσπασματικές είτε μυθολογικές, κάνοντας δύσκολη την προσπάθεια να υπάρξει μια πλήρης ανασύνθεση των κανονισμών, εθιμοτυπικών και ιστορίας του αθλήματος κατά την αρχαιότητα. Ωστόσο θεωρείται πως η πυγμαχία ήταν σημαντικό μέρος του αρχαιοελληνικού αθλητισμού καθόλη τη διάρκεια της πρώιμης κλασικής περιόδου, καθώς υπήρχε και πυγμαχία παίδων.

Διαγόρας ο Ρόδιος

Γενικές πληροφορίες

Γέννηση 5ος αιώνας π.Χ. Ιαλυσός

Θάνατος 4ος αιώνας π.Χ. (πιθανώς) Ολυμπία

Πληροφορίες ασχολίας

Ιδιότητα πυγμάχος

Οικογένεια

Τέκνα Δαμάγητος ο Ρόδιος, Ακουσίλαος ο Ρόδιος, Δωριεύς ο Ρόδιος, Καλλιπάτειρα, Φερενίκη

Γονείς Δαμάγητος

Αξιώματα και βραβεύσεις

Βραβεύσεις Ολυμπιονίκης στο αγώνισμα της πυγμαχίας (464 π.Χ.)

Περιοδονίκης

ΠΙΝΔΑΡΟΣ - Ὀλυμπιονίκαις (7.1-7.19)'

Φιάλαν ὡς εἴ τις ἀφνειᾶς ἀπὸ χειρὸς ἑλών [στρ. α]

ἔνδον ἀμπέλου καχλάζοισαν δρόσῳ

δωρήσεται

νεανίᾳ γαμβρῷ προπίνων

οἴκοθεν οἴκαδε, πάγχρυσον, κορυφὰν κτεάνων,

5συμποσίου τε χάριν κᾶ-

δός τε τιμάσαις ‹ν›έον, ἐν δὲ φίλων

παρεόντων θῆκέ νιν ζαλωτὸν ὁμόφρονος εὐνᾶς•

καὶ ἐγὼ νέκταρ χυτόν, Μοισᾶν δόσιν, ἀεθλοφόροις [ἀντ. α]

ἀνδράσιν πέμπων, γλυκὺν καρπὸν φρενός,

ἱλάσκομαι,

10Ὀλυμπίᾳ Πυθοῖ τε νικών-

τεσσιν• ὁ δ᾽ ὄλβιος, ὃν φᾶμαι κατέχωντ᾽ ἀγαθαί•

ἄλλοτε δ᾽ ἄλλον ἐποπτεύ-

ει Χάρις ζωθάλμιος ἁδυμελεῖ

θαμὰ μὲν φόρμιγγι παμφώνοισί τ᾽ ἐν ἔντεσιν αὐλῶν.

καί νυν ὑπ᾽ ἀμφοτέρων σὺν [ἐπῳδ. α]

Διαγόρᾳ κατέβαν, τὰν ποντίαν

ὑμνέων, παῖδ᾽ Ἀφροδίτας

Ἀελίοιό τε νύμφαν, Ῥόδον,

15εὐθυμάχαν ὄφρα πελώριον ἄνδρα παρ᾽ Ἀλ-

φειῷ στεφανωσάμενον

αἰνέσω πυγμᾶς ἄποινα

καὶ παρὰ Κασταλίᾳ, πα-

τέρα τε Δαμάγητον ἁδόντα Δίκᾳ,

Ἀσίας εὐρυχόρου τρίπολιν νᾶσον πέλας

ἐμβόλῳ ναίοντας Ἀργείᾳ σὺν αἰχμᾷ.

 Ωσάν αυτόν που κύπελλο στο πλούσιο παίρνει χέρι, [στρ. α]

όπου κοχλάζει η δρόσος της αμπέλου,

και το χαρίζει

στον νιο γαμπρό, προπίνοντας απ᾽ το δικό του σπίτι

για το καλό του νέου σπιτιού, κύπελλο ολόχρυσο,

το πιο ακριβό απ᾽ το βιος του,

5θέλοντας το συμπόσιο να λαμπρύνει

και τον γαμπρό του να τιμήσει και ζηλευτό στους φίλους

να τον κάνει, που παραστέκουνε στον ταιριαστό του γάμο•

έτσι κι εγώ το νέκταρ το καθάριο, το δώρο των Μουσών, στους άνδρες [αντ. α]

τους αθλοφόρους στέλνοντάς το, του νου γλυκό καρπό,

δέομαι στους θεούς καλόγνωμοι να είναι

10στους νικητές της Ολυμπίας και της Πυθώνας•

χαρά σ᾽ αυτόν που ξακουστό έγινε τ᾽ όνομά του.

Γιατί άλλοτε σ᾽ άλλον ρίχνει τη ματιά της

η Χάρις που τη ζωή θερμαίνει,

και η γλυκόλαλη τον ψάλλει φόρμιγγα και οι πάμφωνοι ήχοι των αυλών.

Τώρα κι εγώ κατέβηκα με φόρμιγγα και αυλούς [επωδ. α]

και με τον Διαγόρα αντάμα, τη θαλασσινή

της Αφροδίτης κόρη υμνώντας,

τη Ρόδο, του Ήλιου τη νύφη,

15τον άξιο και πελώριο μαχητή που εστέφθη

κοντά στον Αλφειό

και πλάι στην Κασταλία,

τον πυγμάχο αμείβοντας, να τραγουδήσω

καθώς και τον πατέρα του Δαμάγητο, της Δίκης τον αγαπημένο,

που δίπλα στης ευρύχωρης Ασίας το ακρωτήρι την τρίπολη τη νήσο

κατοικούνε μαζί με τους Αργείους τους λογχοφόρους.

ΠΗΓΗ: Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8D%CE%BB%CE%B7:%CE%9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1