Αλλαγή πλεύσης του Ιστολογίου “ΡΟΔΟΣυλλέκτης”

Το Ιστολόγιο του ΡΟΔΟΣυλλέκτη, απευθύνεται σε όσους αγαπούν τον τόπο τους… εδώ είναι λοιπόν και περιμένει τα δελτία για τις εκδηλώσεις και τις δράσεις των Πολιτιστικών Συλλόγων αλλά και ότι αφορά τον τόπο μας – ακόμα και την πολιτική… Το Email μας είναι: r.telxinas@yahoo.gr

Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2015

Η ιστορία της Ρόδου από το τέλος της αρχαιότητας ως την κατάληψή του από τους Ιωαννίτες Ιππότες (1309).

Μέρες στην πόλη των Ιπποτών
Εισαγωγή στην Ιπποτοκρατία.
Η ιστορία του νησιού από το τέλος της αρχαιότητας ως την κατάληψή του από τους Ιωαννίτες Ιππότες (1309). 
Στο τέλος της Ρωμαιοκρατίας, η Ρόδος ήταν τμήμα της Επαρχίας των Νήσων. Κατά την ύστερη αρχαιότητα και τις αρχές των μεσαιωνικών χρόνων αναπτύχθηκαν παραθαλάσσιοι οικισμοί στο νησί και η πόλη συνέχισε την πορεία της κυρίως χάρη στο λιμάνι και τα ναυπηγεία. Το 515 μ.Χ. ύστερα από σεισμό συρρικνώθηκε στην περιοχή της σημερινής μεσαιωνικής πόλης. Η πρώτη μεσαιωνική οχύρωσή της συνδέεται με τις επιδρομές Περσών και Αράβων το 620 και 654 αντίστοιχα και περιέκλειε μόνο την περιοχή που αργότερα ονομάστηκε από τους Ιππότες "Κολλάκιο". Τον 9ο αιώνα δέχθηκε επίθεση από τους Σελτζούκους του Αρούν Αλ Ρασίντ, ενώ το 10ο αιώνα το νησί αποτέλεσε τμήμα του ναυτικού θέματος των Κιββυραιωτών. Από το 11ο αιώνα ανέπτυξε εμπορικές σχέσεις με τους Βενετούς και στη συνέχεια με τους Σταυροφόρους. Στις αρχές του 12ου αιώνα, εποχή οικονομικής ανάπτυξης, το τείχος επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει μια έκταση 175.000 τ.μ. σχήματος ορθογωνίου παραλληλογράμμου. Όταν το 1204 η Κων/πολη καταλήφθηκε από τους Σταυροφόρους, ο Κων/πολίτης άρχοντας Λέων Γαβαλάς εγκαταστάθηκε στη Ρόδο ως δεσπότης της με την ανοχή των Βενετών, άλλοτε ανεξάρτητος και άλλοτε αναγνωρίζοντας την επικυριαρχία του βυζαντινού αυτοκράτορα έως το 1240. Από το 1261, μετά την απελευθέρωση της Κων/πολης, το νησί τυπικά υπήχθη και πάλι στο Βυζάντιο, αλλά στην πραγματικότητα διοικείτο από τους Γενοβέζους ναύαρχους του Βυζαντίου. Το 1309 καταχτήθηκε από τους ιππότες του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ.
Σύντομη αναφορά στην ιστορία του Τάγματος των Ιωαννιτών Ιπποτών έως το 1309.
Το Τάγμα ιδρύθηκε στα μέσα του 11ου αιώνα στα Ιεροσόλυμα, που ήταν ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα των χριστιανών της Δύσης κατά το Μεσαίωνα, όταν έμποροι από το Αμάλφι της Ιταλίας πήραν άδεια από τον Χαλίφη για να κτίσουν κοντά στο ναό της Αναστάσεως την εκκλησία της Saint Marrie-Latine , έναν ξενώνα και ένα νοσοκομείο για τη φιλοξενία και την περίθαλψη των χριστιανών προσκυνητών των Αγίων Τόπων. Επειδή προστάτης τους ήταν ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος ονομάστηκαν Ιωαννίτες. Οι Ιωαννίτες Ιππότες ήταν αρχικά νοσοκόμοι και δεν είχαν καμία στρατιωτική ιδιότητα και οργάνωση. Όμως, όταν αρχηγός του Τάγματος ήταν ο Raymond du Puys,το τάγμα οργανώθηκε στρατιωτικά σύμφωνα με τις δυτικοευρωπαϊκές φεουδαρχικές αρχές, χωρίς όμως να χάσει τον αρχικό του σκοπό που ήταν η φιλανθρωπία. Το 12ο αιώνα από τις δωρεές απόκτησε τεράστια κτηματική περιουσία και μαζί με τους Ναϊτες έγιναν οι σπουδαιότεροι αντιπρόσωποι της σταυροφορικής ιδεολογίας. Ωστόσο δεν κατάφεραν να μείνουν περισσότερο από δύο αιώνες στη Μέση Ανατολή και να αντισταθούν στην ανανεωμένη δύναμη των Αράβων. Διωγμένοι και από το τελευταίο τους φρούριο στην Άκρα της Παλαιστίνης, μετά το 1291 κατέφυγαν στην Κύπρο και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Λεμεσού, υποτελείς στο Φράγκο βασιλιά. Τελικά, μετά από διαπραγματεύσεις με το Γενοβέζο ναύαρχο Vignolo de' Vignoli που διατηρούσε τιμάρια στη Ρόδο προχώρησαν σε συμφωνία για την κατάληψη της Ρόδου και το μοίρασμα των γαιών της. Με επικεφαλής τον F. de Villaret και αφού εξασφάλισαν βοήθεια από τους δυτικούς βασιλιάδες και τον πάπα, αποβιβάστηκαν στο νησί και κατέλαβαν τα κάστρα του Φαρακλού και του Φιλερήμου . Η κατάληψη του νησιού ολοκληρώθηκε το 1309 με την άλωση της πόλης της Ρόδου. 
Η Ρόδος στην Ιπποτοκρατία (1309-1522). 
Ι. Το τάγμα των Ιπποτών στη Ρόδο. Οι τάξεις. Οι αξιωματούχοι της κεντρικής διοίκησης. 
Οι τάξεις.
Τα μέλη του Τάγματος χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες: α)Στους ιππότες, γόνους ευγενών, που κατείχαν όλα τα μεγάλα διοικητικά και στρατιωτικά αξιώματα όπως των αρχηγών των μεγάλων " γλωσσών". Ο αριθμός τους ποτέ δε ξεπερνούσε τους 500-600.β)Στους καπελάνους, οι οποίοι δεν ήταν ευγενείς, αλλά οι γονείς τους δεν έπρεπε να είναι δούλοι. Οι καπελάνοι ήταν οι ιερείς του Τάγματος και τα καθήκοντα τους περιοριζόταν στην εκτέλεση των θρησκευτικών ιεροτελεστιών. Η τάξη των καπελάνων χωριζόταν σε τρεις βαθμίδες : στους απλούς κληρικούς, οι οποίοι βοηθούσαν στις ιερουργίες, στους καπελάνους ,οι οποίοι βρίσκονταν στην έδρα του Τάγματος και μερικοί συνόδευαν το ιπποτικό ναυτικό ή το στρατό στις πολεμικές τους επιχειρήσεις και τέλος στους πριόρηδες, οι οποίοι βρίσκονταν στην ανώτερη βαθμίδα, μετά από τουλάχιστον ενός χρόνου θητεία στις άλλες βαθμίδες και με την προϋπόθεση να ήταν τουλάχιστον 26 χρονών και γ) στους σεργέντες , οι οποίοι όπως και οι καπελάνοι δεν ήταν γόνοι ευγενών αλλά ούτε γόνοι δούλων. Οι σεργέντες βοηθούσαν τους ιππότες στον πόλεμο, στη διοίκηση και στην περίθαλψη των αρρώστων και των αναξιοπαθών. Αναλάμβαναν μόνο κατώτερα αξιώματα στη διοίκηση και το στρατό. 
Διοίκηση. 
Επικεφαλής ήταν ο μεγάλος μάγιστρος, που προερχόταν πάντα από την τάξη των ιπποτών.Ήταν ο ανώτατος διοικητικός και στρατιωτικός άρχοντας. Έπρεπε οπωσδήποτε να είναι ευγενής. Η θητεία του ήταν ισόβια. Διοικούσε συνήθως μαζί με το συμβούλιό του. 
Συλλογικά όργανα διοίκησης : 
1. Η Γενική Σύνοδος (Capitulum Generale) είχε την ανώτατη εξουσία και σε αυτήν μπορούσαν να πάρουν μέρος όλα τα μέλη του τάγματος. Έκανε έλεγχο σε όλες τις πράξεις των διοικητικών και στρατιωτικών οργάνων του κράτους Οι αποφάσεις της ήταν νόμοι. Συνερχόταν κάθε πέντε χρόνια ή τρία και αργότερα κάθε δέκα ή δεκαπέντε. 
2. Το Συμβούλιο (Conventus) βοηθούσε και συμβούλευε το μεγάλο μάγιστρο, αλλά και έπαιρνε αποφάσεις για σημαντικά θέματα. Βρισκόταν πάντα στην έδρα του τάγματος. Στη διάρκεια των δύο πρώτων αιώνων της ιστορίας του τάγματος η εκλογή των μελών του Συμβουλίου γινόταν από τη Γενική Σύνοδο ή από το μεγάλο μάγιστρο, χωρίς να έχει σημασία σε ποια "γλώσσα" ανήκαν. Μετά το 1320 αποφασίστηκε να απαρτίζεται από τους αρχηγούς των "γλωσσών". 
O Guillaume Caoursin γεννήθηκε στη Φλάνδρα το 1430 από οικογένεια ροδιακής καταγωγής. Διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Παρισιού, θεωρείτο ένας από τους πιο καλλιεργημένους, έξυπνους και επιτήδειους ανθρώπους που ζούσαν στη Ρόδο. Το 1459, αν και δεν ήταν ιππότης τοποθετήθηκε στη θέση του υποκαγκελάριου και παρέμεινε σ' αυτήν ως το θάνατό του το 1503. Από το χειρόγραφο έργο του κοσμημένο με μικρογραφίες που αφορά την πολιορκία της Ρόδου του 1480 από τους Τούρκους, το σεισμό του 1481, τη φιλοξενία του Τούρκου εξόριστου πρίγκιπα Τζεμ, αντλούμε εικόνες για την πόλη και τη ζωή στην πόλη της Ρόδου εκείνη την εποχή. 
Άλλοι άρχοντες:
Ήταν οι αρχηγοί των "γλωσσών". Μετά το 1320 αποφασίστηκε κάθε αξίωμα να δίνεται σε συγκεκριμένη "γλώσσα". Ο μεγάλος κομεντόρης, ήταν αρχηγός της "γλώσσας" της Προβηγκίας και ο δεύτερος σε ιεραρχία μετά τον μεγάλο μάγιστρο. Ήταν μάλλον διαχειριστής της περιουσίας του τάγματος και ελεγκτής των εσόδων. Ο μαρισκάλδος, ήταν ο αρχηγός της "γλώσσας" της Ωβέρνης. Δεν ήταν ο διοικητής του στρατού, όπως θα νόμιζε κανείς, αλλά υπεύθυνος να προμηθεύει το στρατό και το ναυτικό με τα απαραίτητα για τον πόλεμο όπλα, πυρομαχικά, αρματωσιές αλόγων κ.αΟ ξενοδόχος:ήταν ο αρχηγός της γλώσσας της Γαλλίας και υπεύθυνος για την περίθαλψη των αρρώστων και για την κοινωνική μέριμνα.Αυτός ήταν ο προϊστάμενος του νοσοκομείου και όλων εκείνων που μεριμνούσαν για τους αρρώστους. Τον βοηθούσαν δύο σύμβουλοι διορισμένοι από το Μεγάλο Μάγιστρο. Ο ξενοδόχος και οι σύμβουλοι του ήταν Επίσης διάλεγε έναν ακόμη αξιωματούχο, αφού φυσικά πρώτα εγκρινόταν από το Μεγάλο Μάγιστρο και το Συμβούλιο ,το νοσοκόμο, του οποίου η θητεία του ήταν διετής,αλλά μπορούσε να ανανεωθεί. Η δουλεία του ήταν να επισκέπτεται τους αρρώστους μέρα αλλά και νύχτα. Επίσης ήταν παρών όταν οι γιατροί εξέταζαν τους αρρώστους. Φυσικά παρόντες ήταν και οι αντιπρόσωποι των επτά Γλωσσών. Ο νοσοκόμος ελεγχόταν από τους δύο συμβούλους των ξενοδόχων. Υπήρχε ένα φαρμακείο και ένας Φαρμακοποιός. Υπεύθυνοι για την προμήθεια των φαρμάκων ήταν ο ξενοδόχος και οι δύο σύμβουλοι του. Ο αμιράλης ήταν ο αρχηγός της γλώσσας της Ιταλίας. Ήταν αρχηγός του στόλου και είχε απόλυτη εξουσία πάνω στα πλοία και τα πληρώματα , εκτός αν ήταν παρών ο Μεγάλος Μάγιστρος. Ο ντραπέριος ήταν ο αρχηγός της γλώσσας της Αραγώνας. Φρόντιζε για την ενδυμασία των μελών του τάγματος και ήταν υπεύθυνος για τα εργαστήρια και τις αποθήκες ιματισμού. Ο μεγάλος τουρκόπουλος ήταν ο αρχηγός της γλώσσας της Αγγλίας. Ήταν διοικητής των τουρκόπουλων που ήταν σώμα ελαφρού ιππικού. Ο μεγάλος καγκελλάριος ήταν αρχηγός της νεότερης γλώσσας της Καστίλλης. Ήταν προϊστάμενος της γραμματείας του Μεγάλου Μαγίστρου και σφράγιζε και υπέγραφε τα πρωτότυπα κρατικά έγγραφα. Ο τρεζουριέρης ή μεγάλος μπαλής ήταν ο αρχηγός της γλώσσας της Γερμανίας. Διαχειριστής των χρημάτων του τάγματος και επιφορτισμένος να ελέγχει τους διαχειριστές των αποθηκών τροφίμων,ξυλείας και εμπορευμάτων .Επέβλεπε επίσης τα εκτροφεία ζώων.Τη δικαιοσύνη ασκούσαν δικαστές κάτω από την εξουσία του μπαλή της Ρόδου. Το εμποροδικείο επόπτευε ο μπαλής του εμπορίου . Η διοίκηση των δωδεκανησιακών και των ευρωπαϊκών κτημάτων γινόταν μέσα από ένα συγκεντρωτικό σύστημα που κατέληγε στον έλεγχο της Γενικής Συνόδου του μ. μάγιστρου και του Συμβουλίου του. Η βασική διοικητική μονάδα ήταν η κομενταρία με επικεφαλής τον κομεντόρη. Οι πιο σημαντικές για την άμυνα κομενταρίες ονομάζονταν καστελλανίες και επικεφαλής τους ήταν ο καστελλάνος. Πολλές κομενταρίες αποτελούσαν το πριοράτο με επικεφαλής τονπριόρη. 
ΙΙ. Τοπογραφία της πόλης της Ρόδου.
Η τειχισμένη πόλη, όπως και στα βυζαντινά χρόνια διαιρείτο σε τρία μέρη, το πρώτο ήταν το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, κτισμένο στο υψηλότερο βορειοδυτικό σημείο της πόλης, που ήταν διοικητικό κέντρο και ακρόπολη. Ένα εσωτερικό τείχος με κατεύθυνση από τα δυτικά στα ανατολικά, χώριζε τον οικισμό σε άλλα δύο τμήματα. Το βόρειο και μικρότερο που ονομαζόταν Κολλάκιο, (Chastel , Chateau) περιέκλειε το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου , την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Κολλάκιου, τη μεγάλη εκκλησία του ιπποτικού τάγματος, την Παναγία του Κάστρου , καθεδρικό ναό των Λατίνων, τα καταλύματα των "γλωσσών", το Νοσοκομείο και τις κατοικίες του λατίνου αρχιεπισκόπου και των Ιπποτών. Στο βορειοανατολικό τμήμα απλωνόταν ο Ναύσταθμος και η Οπλοθήκη. Το νότιο και μεγαλύτερο τμήμα του οικισμού ήταν η κυρίως πόλη που την αποκαλούσανΜπούργκο (Ville, Burgus). Σ' αυτήν κατοικούσαν Έλληνες, αλλά και οι υπόλοιπες εθνότητες από όλα τα μέρη του κόσμου.Δεν έχουν εντοπιστεί συνοικίες με ιδιαίτερη εθνική ή ταξική σύνθεση. Μόνο οι Εβραίοι έμεναν ξεχωριστά στο ανατολικό τμήμα της πόλης, στην Οβριακή (Juifrie ή Giudecha). 
Οι Ιππότες ζούσαν στο Κολλάκιο όπως σ' ένα πολύ μεγάλο μοναστήρι, μοιράζοντας το χρόνο τους μεταξύ των στρατιωτικών ασκήσεων και των προσευχών. Κάθε"γλώσσα", δηλαδή εθνότητα που αποτελούσε το τάγμα είχε ένα ιδιαίτερο κατάλυμα. Τα καταλύματα ήταν χώροι συνεστίασης και συζήτησης των μελών κάθε εθνότητας ή χώρος φιλοξενίας επιφανών ξένων. Τα περισσότερα από τα καταλύματα αυτά βρίσκονται στην οδό Ιπποτών και έχουν υποστεί ευρείας κλίμακας αναστήλωση από τους Ιταλούς. Το πιο μεγάλο κατάλυμα είναι της "γλώσσας" της Ισπανίας, η οποία από το 1462 χωρίστηκε σε δύο γλώσσες , της Αραγώνας και της Καστίλης. Ακολουθεί της Γαλλίας και στη συνέχεια της Προβηγκίας, της Ωβέρνης και της Ιταλίας. Τα καταλύματα της Αγγλίας και της Γερμανίας (αν υπήρχε) είναι πολύ μικρότερα. Οι ιππότες κατοικούσαν σε δικά τους σπίτια στο Κολλάκιο. 
Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου δεν ήταν μόνο το διοικητικό κέντρο των Ιπποτών, αλλά και έδρα της κοινωνικής και πνευματικής δραστηριότητας των ανώτερων κοινωνικών τάξεων της Ρόδου. Είναι ένα ορθογώνιο κτήριο διαμορφωμένο γύρω από μία μεγάλη αυλή. Κτισμένο στο βορειοδυτικό υψηλότερο σημείο της Μεσαιωνικής Πόλης δεσπόζει πάνω απ’ αυτήν και τα λιμάνια. Ήταν το τελευταίο καταφύγιο του πληθυσμού σε περίπτωση κατάληψης του υπολοίπου οικισμού από τον εχθρό. Είναι βέβαιο ότι ο χώρος όπου ορθώνεται το Παλάτι οχυρώθηκε πριν καταλάβουν τη Ρόδο οι Ιππότες. Οι ιππότες άρχισαν να επισκευάζουν τη βυζαντινή ακρόπολη και να την μετασκευάζουν σε Παλάτι τουλάχιστον από το τέλος της πρώτης εικοσαετίας του 14ου αιώνα. Το κτήριο που βλέπουμε σήμερα έχει "αναστηλωθεί", δηλ. ανακατασκευαστεί από τους Ιταλούς από το 1937 έως το 1940, διότι μετά τα μέσα του 19ου αιώνα είχε σχεδόν ερειπωθεί, ενώ χρησιμοποιείτο ως φυλακή. Στα νότια του παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου βρισκόταν η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Κολλάκιου, που ανατινάχθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς το 1856. Σήμερα, παίρνουμε μια ιδέα για το πώς θα ήταν η εκκλησία αυτή παρατηρώντας την εκκλησία του Ευαγγελισμού στο Μαντράκι, το εξωτερικό της οποίας κατασκευάστηκε με πρότυπο αυτήν την εκκλησία, όπως την είχε αποτυπώσει σε σχέδια ο Rottiers το 1826. Η εκκλησία ήταν τρίκλιτη με εγκάρσιο κλίτος και είχε ορθογώνιου σχήματος ιερό βήμα. Τα κλίτη ήταν ξυλόστεγα. Το εγκάρσιο κλίτος και το ιερό στεγαζόταν με νευρωτά σταυροθόλια. Σ΄αυτήν θάβονταν οι μεγάλοι μάγιστροι. 
Το νοσοκομείο.
Η οικοδόμησή του άρχισε το 1440 από τον Μεγάλο Μάγιστρο de Lastic (ντε Λαστίκ), με χρήματα που άφησε με το θάνατό του ο προκάτοχός του Fluvian , αλλά ολοκληρώθηκε 49 χρόνια αργότερα από τον Μάγιστρο D' Aubusson. Πρόκειται για κτίσμα γοτθικού ρυθμού με αναγεννησιακά στοιχεία. Οξυκόρυφη πόρτα αποτελεί την είσοδό του, η οποία καλύπτεται με υστερογοτθικά σταυροθόλια. Το κτίριο περιλαμβάνει εσωτερική αυλή που πλαισιώνεται από διώροφη στοά, στην οποία ανοίγουν οι αίθουσες και οι αποθήκες του Μουσείου.Στον όροφο βρίσκονται η μεγάλη αίθουσα των ασθενών και η τραπεζαρία. Στη μεγάλη αίθουσα των ασθενών έχουν εκτεθεί ανάγλυφες επιτύμβιες πλάκες των ιπποτών, ιπποτικά εμβλήματα και ρωμαϊκή σαρκοφάγος που χρησιμοποιήθηκε ως τάφος του Μεγάλου Μαγίστρου Κορνεγιάν. Σήμερα ο χώρος χρησιμοποιείται ως Αρχαιολογικό Μουσείο με εκθέματα από την ελληνική αρχαιότητα και τη ρωμαΙκή εποχή.
Η Παναγία του Κάστρου.
Βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της οδού Ιπποτών, στο Κολάκκιο της μεσαιωνικής πόλης. Η πρώτη φάση οικοδόμησης του ναού τοποθετείται στον 11ο αιώνα και ανήκε στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο ναού. Η φάση αυτή σώζεται σήμερα έως τη γένεση των καμαρών. Ήταν ο μητροπολιτικός ναός των βυζαντινών χρόνων. Μετά την κατάληψή της Ρόδου από τους ιππότες πήρε τη μορφή τρίκλιτης γοτθικής βασιλικής με εγκάρσιο κλίτος στην οποία τα οικόσημα του μεγάλου μαγίστρου Helion de Villeneuve και του πάπα Ιωάννη XXII σώζονται στο κεντρικό οξυκόρυφο παράθυρο. Η ανατολική πλευρά του ναού εφάπτεται με την θαλασσινή οχύρωση και διαμορφώνεται εξωτερικά σε πύργο με ορθογώνιες επάλξεις. Στη δυτική όψη, επάνω από την κεντρική θύρα εισόδου, σώζεται ένα μεγάλων διαστάσεων ορθογώνιο πλαίσιο, το οποίο θα φιλοξενούσε ζωγραφική σύνθεση, χαμένη σήμερα, με θέμα την Παναγία με αγίους και ιππότες. Από τον ζωγραφικό διάκοσμο της εκκλησίας διατηρούνται ελάχιστα λείψανα. Αξίζει να αναφερθεί η Παναγία Βρεφοκρατούσα και ζεύγη αγίων στο βορειοδυτικό πεσσό (β΄τέταρτο 14ου αι.) και η μορφή της αγίας Λουκίας στο νότιο τοίχο, έργο πιθανότατα δυτικοευρωπαίου ζωγράφου (β΄μισό 14ου αι.).Σήμερα ο χώρος είναι κλειστός, επειδή το κτήριο συντηρείται. 
Στο Μπούργκο
Εδώ βρίσκονταν τα πιο σημαντικά δημόσια κτήρια της πόλης κατά μήκος του δρόμου της αγοράς , της Magna et Communis Platea που αντιστοιχεί στις σημερινές οδούς Σωκράτους, Απολλωνίων και Αριστοτέλους.Ήταν ένας φαρδύς και μακρύς δρόμος που διέσχιζε την πόλη από τα δυτικά στα ανατολικά. Ξεκινούσε από τον πύργο, αργότερα προμαχώνα του Αγίου Γεωργίου και έφθανε ως τη Θαλασσινή Πύλη. Από εκεί συνέχιζε την πορεία της μέσα στην Οβριακή για να καταλήξει στο ύψος περίπου του πύργου της Ιταλίας ή Carreto.Βορινό όριο της αγοράς ήταν το τείχος του Κολάκκιου και το νότιο, δύο ή τρία μέτρα νοτιότερα της οδού Σωκράτους.Η περιοχή αυτή ήταν το κέντρο των εμπορικών και χρηματιστηριακών δραστηριοτήτων και φιλοξενούσε τα δικαστήρια. Αξίζει να τονιστεί σ' αυτό το σημείο ότι και σήμερα αυτή η περιοχή έχει την ίδια ακριβώς χρήση φιλοξενώντας όμως πλέον τουριστικά κυρίως καταστήματα, ενώ μέχρι πριν λίγες δεκαετίες εξακολουθούσε να έχει τον αρχικό της χαρακτήρα. Εξαιτίας αυτών των δραστηριοτήτων η μεσαιωνική πόλη ονομάστηκε κυρίως από τους ντόπιους "παλιά αγορά", ενώ η αγορά που δημιουργήθηκε στο Μαντράκι κατά την Ιταλοκρατία, αποκλήθηκε "νέα αγορά". 
Ο Ξενώνας της Αγίας Αικατερίνης
Ο Ξενώνας της Αγίας Αικατερίνης ιδρύθηκε στο τέλος του 14ου αιώνα (1392) στην περιοχή της Οβριακής κοντά στην πύλη της Αγίας Αικατερίνης. Σκοπός του ήταν η προσφορά καταλύματος με έξοδα του Τάγματος σε επιφανείς κυρίως προσκυνητές των Αγίων Τόπων. Καταστράφηκε κατά την πολιορκία του 1480 και το σεισμό του 1481. Η νέα ανοικοδόμησή του περατώθηκε από τον Operti το 1516 την εποχή του Μ. Μάγιστρου Fabrizio dell Carretto. To 1944 κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών της πόλης από τους συμμάχους κατέρρευσε το ανατολικό τμήμα. Σήμερα έχει αποκατασταθεί μεγάλο μέρος του και λειτουργεί ως Κέντρο εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Το κτήριο είναι διώροφο με ξύλινες ζωγραφιστές οροφές .Στην πρόσοψη του ισογείου υπάρχουν ιπποτικά καταστήματα καθώς και χώροι αποθήκευσης και εργαστήρια, ενώ στον όροφο βρίσκεται ο ξενώνας.
Στον Ξενώνα , η ομάδα μας μετείχε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της 4ης Ε.Β.Α. με τίτλο : "Ρόδος, απόρθητη πόλη". Η συμμετοχή μας αυτή συνέβαλε στο να βιώσουμε και μεταφερθούμε νοερά στην ατμόσφαιρα της πόλης στον καιρό των Ιπποτών, ιδίως με όσα αφορούσαν τα γεγονότα της πολιορκίας της πόλης της Ρόδου του 1480. Οι εντυπώσεις μας είναι διαθέσιμες στο ιστολόγιο του σχολείου, εδώ
Καστελλανία 
Στο βορειοανατολικό άκρο της σημερινής πλατείας Ιπποκράτους βρίσκεται η «Καστελλανία» που στεγάζει σήμερα το ιστορικό και Λαογραφικό Αρχείο Δωδεκανήσου και τη Δημόσια Βιβλιοθήκη. Στα χρόνια των Ιπποτών ήταν ποινικό δικαστήριο. Το μεγαλύτερο τμήμα του ορόφου και τμήμα του ισογείου έχουν ερειπωθεί. Στη νοτιοδυτική άκρη μια φαρδιά σκάλα οδηγεί σε έναν εξωτερικό εξώστη, ένα μπαλκόνι πάνω από την πλατεία και σε μια πόρτα με μαρμάρινο περιθύρωμα αναγεννησιακής τεχνοτροπίας που οδηγεί στη μοναδική αίθουσα του α΄ορόφου. Ο εξωτερικός διάκοσμος του κτηρίου εμφανίζει πολλές ομοιότητες με αυτόν του καταλύματος της Γαλλίας έτσι ώστε να αποδίδεται η κατασκευή του ακόμα και στο ίδιο συνεργείο. Είναι κτήριο των αρχών του 16ου αιώνα. Εξαιρετικά σημαντικές για την τεχνοτροπία τους είναι οι ζωγραφισμένες μορφές φιλοσόφων και οι προσωποποίησεις αρετών που κοσμούν την οροφή του πρώτου ορόφου κια χρονολογούνται το 1507. 
Η Παναγία του Μπούργκου.
Ο ναός πιθανότατα κατασκευάστηκε το α΄μσό του 14ου αιώνα. Φαίνεται ότι αποτελούσε μέρος ενός μεγαλύτερου ιδρύματος με κτήματα, σπίτια και νοσοκομείο. Πρόκειται για ένα γοτθικό καθεδρικό ναό στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής, με δύο τοξοστοιχίες από τέσσερις κολώνες και οξυκόρυφα τόξα. Στην Ιταλοκρατία πέρασε μέσα από το μνημείο η οδός Αλχαδέφ χωρίζοντάς το στα δύο, γι αυτό και αποκλήθηκε "κομμένη εκκλησιά". Σήμερα, διατηρούνται σε όλο τους το ύψος οι τρεις αψίδες του ιερού βήματος, ο δυτικός τοίχος και λείψανα παρεκκλησίων. Ενίοτε στο εσωτερικό του διοργανώνονται μουσικές εκδηλώσεις.
ΙΙΙ. Η οχύρωση 
Η κατασκευή των νέων τειχών προσαρμόστηκε σταδιακά στις απαιτήσεις της εποχής, όπως είχαν διαμορφωθεί μετά τη γενικευμένη χρήση της πυρίτιδας και των πυροβόλων όπλων.Οι νέες οχυρώσεις όριζαν τρεις γραμμές άμυνας, με τελευταίο το φρουριακό συγκρότημα του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου. Μεταξύ αυτού και του περιμετρικού τείχους υπήρχε μια ενδιάμεση αμυντική γραμμή, ένα τείχος που διαιρούσε την πόλη σε δύο άνισα μέρη. Τα οχυρωματικά έργα, αρχικά, σχεδίαζαν και διηύθυναν οι πρωτομάστορες των τειχών μερικοί από τους οποίους ήσαν Έλληνες. Αργότερα, αρχές του 16ου αιώνα, επειδή η νέα αμυντική τακτική λόγω της καθιέρωσης της πυρίτιδας απαιτούσε εξειδικευμένες γνώσεις, τα έργα επέβλεπαν μηχανικοί από τη δυτική Ευρώπη. Το μεγαλύτερο μέρος της απλής χειρωνακτικής δουλειάς το έκαναν σκλάβοι (μουσουλμάνοι). Γύρω στα 1500 το τείχος παρουσίαζε την ακόλουθη διάταξη, από το εσωτερικό προς τα έξω. Η εσώτερη γραμμή οχύρωσης ήταν το τείχος που έφθανε κατακόρυφα μέχρι την τάφρο. Πάνω του περπατούσε κανείς στον περίδρομο, που προφυλαγμένος με στηθαίο, κατέληγε σε επάλξεις και ανοίγματα για μικρά πυροβόλα όπλα, τόξα και κανόνια. Στη συνέχεια υπήρχε σε καίρια σημεία το προτείχισμα χαμηλότερο από το τείχος και τέλος η τάφρος βαθιά και φαρδιά. Μέσα σ' αυτήν κατασκεύασαν επιμήκη προχώματα, παχιά και ψηλά ως το ύψος του κάμπου. Η τάφρος δε γέμιζε νερό, έμενε πάντα στεγνή και παγίδευε τους εχθρούς. Το λιμάνι το προστάτευε αρχικά ένα λεπτό τείχος με προτείχισμα. Στην αρχή του 15ου αιώνα κτίζεται από το μ. μάγιστρο Ph.de Naillac, πύργος στο βορειοδυτικό άκρο του λιμανιού, του Εμπορικού ΄σήμερα. Στο β΄τέταρτο του 15ου αιώνα κτίζεται και ο πύργος των μύλων βορειοανατολικά. Έτσι το λιμάνι προστατευόταν με τους δύο αυτούς σημαντικούς πύργους. Την ίδια εποχή κτίστηκε και ο σημαντικότερος πύργος για την άμυνα της βόρειας πλευράς της πόλης, ο πύργος του Αγίου Νικολάου, στην απόληξη του λιμανιού του Μαντρακίου. 
ΙV. Οικονομία- Εμπορικές σχέσεις. 
Η Ρόδος στην ιπποτοκρατία υπήρξε σημαντικός σταθμός για το εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και Ανατολής.Το κύριο λιμάνι ήταν το σημερινό Εμπορικό, που το αποκαλούσαν Εμποριό. Το ιπποτικό κράτος έκοβε δικά του νομίσματα που βάση τους είχαν το δηνάριο. Στο νησί διακινούνταν αρώματα, κρόκος, κερί, πιπέρι, χαβιάρι, μάλλινα και μεταξωτά υφάσματα, λάδι, κρασί, ζάχαρη. Σιτάρι έφθανε από την Κύπρο, τη Μ. Ασία, τη Σικελία και κρασί από την Κρήτη και την Ιταλία.Τρεις γαλέρες προστάτευαν τους θαλασσινούς εμπορικούς δρόμους του νησιού. Από τις πρώτες δεκαετίες της ιπποτοκρατίας, στο νησί εγκαταστάθηκαν μεγάλες εμπορικές και τραπεζικές εταιρείες της Φλωρεντίας. Αν και η σχέση με τη Βενετία ήσαν ανταγωνιστική, το μεγαλύτερο μέρος της ζάχαρης που παρήγαγαν οι Ιππότες στην Κύπρο και στη Ρόδο το αγόραζαν Βενετοί.Τραπεζίτες και έμποροι από τις πόλεις της Γαλλίας Narbonne και Montpellier διακινούσαν χρήματα και αγαθά από τα μεγάλα πλούσια ιπποτικά κτήματα στη δυτική Ευρώπη. Εμπορικές σχέσεις με την Ισπανία αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα κατά τον 15ο αιώνα. Σημαντικές εμπορικές σχέσεις αναπτύχθηκαν επίσης και με τους Τούρκους, παρά την αντιπαλότητα των δύο κρατών. Από τη Μ. Ασία εισάγονταν χαλιά, μεταξωτά, σιτάρι και κεραμικά, ενώ εξήγαγαν δέρματα, μάλλινα υφάσματα και άλλα είδη από τη δυτική Ευρώπη. Εκτός από το εμπόριο και τις χρηματιστηριακές συναλλαγές την οικονομία της Ρόδου στήριζαν μικρές οικογενειακές βιοτεχνίες που παρήγαγαν υφαντά, πήλινα αγγεία, μετάλλινα, σαπούνι και ζάχαρη. Η ροδιακή ζάχαρη ήταν η δεύτερη σε ποιότητα ζάχαρη μετά από την κυπριακή.Σημαντικός επίσης τομέας της οικονομίας της Ρόδου ήταν η ναυτιλία. Τα πληρώματα των πλοίων τα αποτελούσαν κυρίως Έλληνες Ρόδιοι. Οι Έλληνες μάλιστα είχαν έντονη συμμετοχή στην οικονομική ζωή του νησιού και σύμφωνα με τις πηγές μερικοί από αυτούς ήσαν πολύ πλούσιοι. 
V.Εθνική και ταξική σύνθεση του πληθυσμού.
Στην πόλη οι περισσότεροι κάτοικοι ήσαν Έλληνες, αλλά είχαν εγκατασταθεί έμποροι, τραπεζίτες, εφοπλιστές, τεχνίτες και στρατιώτες από χώρες της δυτικής Ευρώπης. Οι Εβραίοι, που κατοικούσαν στο ανατολικό τμήμα της τειχισμένης πόλης ήσαν έμποροι, τεχνίτες και γιατροί. Στη Ρόδο επίσης ζούσε από το εμπόριο και τη γεωργία μια ομάδα από Αρμένιους, ενώ φαίνεται ότι δεν έλειπαν ούτε οι Τσιγγάνοι. Οι μουσουλμάνοι, Τούρκοι και Αιγύπτιοι, που βρίσκονταν στη Ρόδο ήσαν σκλάβοι.Στην ύπαιθρο το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού το αποτελούσαν οι ντόπιοι Έλληνες που ήταν "πάροικοι" των φεουδαρχών. Υπήρχαν όμως και αρκετοί έποικοι από τη δυτική Ευρώπη.
VI. Κοινωνική διαστρωμάτωση. 
Βιβλιογραφία:
Κόλλια Ηλ., Οι ιππότες της Ρόδου,το παλάτι και η πόλη, Eκδοτική Αθηνών Α.Ε. Αθήνα 1994/2000
Κόλλια Ηλ., Η Ρόδος κατά την Ιπποτοκρατία, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Θ΄, Αθήνα 
Καρούζου Χ. Ρόδος, Ιστορία, Μνημεία, Τέχνη, εκδόσεις Έσπερος Αθήνα 1973 σελ. 59-72
Μανούσου- Ντέλλα Κ., Στοιχεία πολεοδομικής ανάλυσης μιας μεσαιωνικής οχυρωμένης πόλης, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, περίοδος Δ΄, τόμος ΚΑ΄(2000), Αθήνα 2000, σελ. 27-42. Διαθέσιμο και στο διαδίκτυο στη διεύθυνση: http://www.deltionchae.org/index.php/deltion/article/viewFile/551/520 (προσπελάστηκε τελευταία φορά στις 26/4/2013). 
Μανούσου-Ντέλλα Κ., Μεσαιωνική πόλη Ρόδου. Έργα αποκατάστασης (1985-2000), Υπουργείο Πολιτισμού, Ρόδος 2001. 
Μανούσου- Ντέλλα Κ.,Μεσαιωνική Ρόδος, Από το βυζαντινό κάστρο στο παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, Διεθνές Συνέδριο, Η οχυρωματική αρχιτεκτονική στο Αιγαίο και ο μεσαιωνικός οικισμός Αναβάτου Χίου, Χίος, 26-28 Σεπτεμβρίου 2008, σ. 313-330, διαθέσιμο και στο διαδίκτυο στη διεύθυνση: http://www.academia.edu/2492330/_._ (προσπελάστηκε τελευταία φορά στις 26/4/2013).
Μανούσου- Ντέλλα Κ., Το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου και οι μεσαιωνικές οχυρώσεις της Ρόδου, Actes du colloque: "Rhodes et les chevaliers de Rhodes" 1310-2010, Ρόδος, 28 και 29 Μαίου 2010, σ. 71-100, διαθέσιμο και στο διαδίκτυο στη διεύθυνση: http://www.academia.edu/3207646/_ (προσπελάστηκε τελευταία φορά στις 26/4/2013).
Ντέλλας Γ., Οι μεγάλες ιπποτικές εκκλησίες της Ρόδου.Παναγία του Κάστρου, Άγιος Ιωάννης του Κολλάκιου,Παναγία του Μπούργκου, Πρακτικά του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, 15 χρόνια έργων αποκατάστασης στη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου, Αθήνα 2007.
Παπαχριστοδούλου Χρ., Ιστορία της Ρόδου, Eκδόσεις Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, β΄ έκδοση συμπληρωμένη, Αθήνα 1994, σ. 266- και από 387-393(Ιπποτικά μνημεία).
Πλάτων Λ., Κεφαλά Κ., Ρόδος η απόρθητη πόλη, εκπαιδευτικό πρόγραμμα, Υπουργείο Πολιτισμού, 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Ρόδος 2000. 
http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=7029 (Για τη Ρόδο: κόμβος για τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους του Υ.ΠΑΙ. Θ. Π.Α).
Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Β΄Γυμνασίου, Η καθημερινή ζωή στη Μεσαιωνική Ευρώπη, κεφ. 6_2_3.:http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B107/371/2485,9529/unit=397
Ιστορία του Μεσαιωνικού και Νεότερου Κόσμου, Β΄Λυκείου, 3.6. Κοινωνία και εξουσία στη Δυτική Ευρώπη,565-1815 
Παρουσίαση του κώδικα του Coursin της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Παρισιού latinus 6067 στο πλαίσιο της Έκθεσης της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Παρισιού " Γαλλία 1500. Ανάμεσα στο Μεσαίωνα και την Αναγέννηση"(10-1-2011) (προσπελάστηκε τελευταία φορά στις 26/4/2013). 
http://f1school.gr/rodos/%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%B9%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%B1/ (Ρόδος το νησί του ήλιου: Ένας ιστότοπος : F1 Τεχνολογία και Εκπαίδευση). (προσπελάστηκε τελευταία φορά στις 26/4/2013).
http://www.exploringbyzantium.gr/EKBMM/Page?name=stop&lang=gr&id=2&sub=68 : Εξερευνώντας τον κόσμο του Βυζαντίου. Σύστημα ψηφιακών διαδραστικών υπηρεσιών εκπαίδευσης για τον βυζαντινό πολιτισμό.Αρχική Σελίδα > Πολιτιστικές Διαδρομές > Κωνσταντινούπολη - Κρήτη: «Νικηφόρος Φωκάς» > Ρόδος, (τελευταία ενημέρωση 15/4/2013)(προσπελάστηκε τελευταία φορά στις 26/4/2013). 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η Ρόδος στην Ιταλοκρατία 1ο μέρος.

Η Ρόδος στην Ιταλοκρατία 2ο μέρος.

Η Ρόδος στην Ιταλοκρατία 3ο μέρος.

Η Ρόδος επί Ιταλοκρατίας 1920 – 1940

Εγω σωπαίνω....Φτύνω!!!

Μου μιλούν για δικαιοσύνη....οι δικαστές, Μου μιλούν για ηθική...οι αγύρτες, Μου μιλούν για ζωή...οι δολοφόνοι, Μου μιλούν για όνειρα...οι έμποροι, Μου μιλούν για ισότητα...τα αφεντικά, Μου μιλούν για φαντασία...οι υπάλληλοι, Μου μιλούν για ανθρωπιά...οι στρατοκράτες, Εγω σωπάινω....Φτύνω.


ΡΟΔΟΣυλλέκτης: e-mail r.telxinas@yahoo.gr
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες στον ΝΕΟ ΡΟΔΟΣυλλέκτη: http://rouvim.blogspot.com

ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΙΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: http://rouvim.blogspot.com/
ΚΡΗΤΗΝΙΑ: http://www.kritinia.gr/
ΙΣΤΡΙΟΣ: http://istrio.blogspot.com/
ΣΟΡΩΝΗ: http://www.ampernalli.gr/
Dj news: http://fanenos.blogspot.com/
ΠΑΛΜΟΣ: http://www.palmos-fm.gr/
ΕΚΟΦΙΛΜ: http://www.ecofilms.gr/
ΡΑΔΙΟ1: http://www.radio1.gr/
http://www.ksipnistere.blogspot.com/
ΣΦΕΝΤΟΝΑ: http://gipas.blogspot.com/
ΡΟΔΟΣυλλέκτης: http://www.rodosillektis.com/
Η Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Ρόδου: http://opsrodou.gr/
ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ: http://www.hamogelo.gr
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ – ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ: http://rodosillektis.blogspot.gr/
Ιστοσελίδα του ΡΟΔΟΣυλλέκτη: http://www.rodosillektis.com/
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ: http://www.pnai.gov.gr
ΔΗΜΟΣ ΡΟΔΟΥ: http://www.rodos.gr/el/

Αρχειοθήκη ιστολογίου