Ασφόδελος το νεκρολούλουδο των αρχαίων Ελλήνων
Ο Ασφόδελος είναι ένα σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό.
Ανθίζει Φεβρουάριο και Μάρτιο και δίνει μεγάλες ποσότητες γύρη και νέκταρ.
Επειδή ανθίζει πολύ νωρίς δεν μπορούμε να πάρουμε μέλι από ασφόδελο, ενώ δύσκολα μπορούμε να πάρουμε γύρη για τον ίδιο λόγο.
Οι μέλισσες το επισκέπτονται με μεγάλη λαιμαργία, και γεμίζουν την γούσα τους μπόλικο νέκταρ και παίρνουν επίσης μεγάλες ποσότητες κατακόκκινη γύρη.
Αν πάτε λοιπόν στο μελισσοκομείο σας αυτές τις ημέρες και δείτε ότι οι μέλισσες φέρνουν κόκκινη γύρη τότε μην έχετε καμία αμφιβολία ότι δουλεύουν τον ασφόδελο.
Λέγεται ότι αν δουλέψει ο ασφόδελος βοηθάει τα μελίσσια να αναπτυχτούν τόσο πολύ που μετά αυτά εκμεταλλεύονται όλες τις ανθοφορίες της άνοιξης, και καθώς είναι δυνατά μας δίνουν τελικά καλές ποσότητες ανθόμελο στα τέλη της άνοιξης.
Ο ασφόδελος όμως είναι και φυτό με ιστορία, αφού οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι οι νεκροί κατοικούσαν σε ένα λιβάδι με ασφόδελους…
Φυτό της οικογένειας των λειριοειδών, συχνά στις παραμεσόγειες χώρες. Στην Ελλάδα έχουμε 5 είδη. Η λαϊκή ονομασία του ασφόδελου είναι σφέρδουκλας, ασφόντυλος, σπερδούκλας, καραβούκι, ακαρώνι, άρβηκας, σπουρτούλα σπερδούκλι κ.α
Κατά την μυθολογία αποτελούσε έμβλημα του θεού Διόνυσου. Οι Αρχαίοι Έλληνες το είχαν σαν σύμβολο πένθους και όπως αναφέρει ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» έσπερναν τον ασφόδελο στους τάφους, γιατί νόμιζαν ότι οι ψυχές τρέφονταν με τους κονδύλους τους.
Έλεγαν ακόμα ότι οι πεθαμένοι άνθρωποι κατοικούν στον «Ασφόδελο Λειμώνα», λιβάδι
με ασφόδελους που βρίσκεται στον Άδη. Τα λουλούδια του αποτελούσαν πρότυπο λησμονιάς.
Το φυτό φέρει όλα τα φύλλα στη βάση του, γραμμικά όμοια με τους νάρκισσους. Μεταξύ των φύλλων φύεται ένα στέλεχος που τελειώνει στην κορυφή σ' ένα σύνολο βότρυων με άνθη αρκετά εντυπωσιακά κωδωνοειδή – αστεροειδή, λεπτά με έξη πέταλα.
Το μακρύ της στέλεχος όταν είναι στραβό, λένε ότι η χρονιά θα είναι κακή, αντίθετα αν είναι ίσιο η χρονιά θα πάει καλά. Επειδή είναι μαλακό παλιά τα παιδιά κατασκεύαζαν μ' αυτό ανεμόμυλους, που τους αναρτούσαν το
καλοκαίρι πάνω στα δώματα.
Οι κατσίκες, λένε οι βοσκοί, όταν φάνε ξερά τα μπουμπούκια της ζαλίζονται πρήσκονται και μπορεί και να πεθάνουν. Με τα φύλλα της γέμιζαν στρώματα, ευτελές υλικό για τους φτωχούς.
Κατά καιρούς είχε χρησιμοποιηθεί ως συγκολλητική ουσία, για την παρασκευή αλκοόλ αλλά και ως αλοιφή κατάλληλη για κάθε πληγή.
Στον άλλο κόσμο, o Άδης υποδέχεται τις αδύνατες μορφές των πεθαμένων στον “ασφοδελό λειμώνα”, ένα έρημο λιβάδι όπου φυτρώ¬νουν σπερδούκλια.
Σ' αυτό το περιβάλλον ταιριάζει το ωχρό λουλούδι του φυτού.
Σ' ένα από αυτά τα λιβάδια, γεμάτα από ασφόδελους, όπως τα βλέπουμε και σήμερα σε απέραντες εκτάσεις στους λόφους και στις ακτές, συναντήθηκαν και οι ψυχές των ηρώων πού είχαν πέσει στην Τροία (Όμηρος, Όδ. 11.539-24.3).
Τα χειμωνιάτικα γυμνά κοτσάνια του ασφόδελου τα σύγκριναν οι ποιητές με τις στρατιές των ψυχών πού περιφέρονταν στις όχθες του Αχέροντα.
Η δυσάρεστη μυρωδιά του φυτού, μαζί με τ’ άχαρα λουλούδια, ασφαλώς είχαν σχέση με τον
ωχρό θάνατο και το λυκόφως του κάτω κόσμου.
Το γεγονός ότι οι ρίζες του φυτού έχουν άμυλο, πού είναι μια θρεπτική τροφή, ίσως να έκαναν τους αρχαίους να πιστεύουν ότι φυτεύοντας ασφόδελους στα νεκροταφεία προσφέρανε στους νεκρούς μια έστω και πενιχρή τροφή στην τελευταία κατοικία τους. Ο ασφόδελος δεν τρώγεται από τα πρόβατα και τις κατσίκες γιατί οι βλαστοί του έχουν μικρές κρυστάλλινες βελόνες. Αυτό εξηγεί τη μεγάλη εξάπλωση του φυτού.
Ο ασφόδελος ο κοίλος, με τα ωραία του άσπρα λουλούδια και τα λεπτά φύλλα, ίσως να είναι το άλλο είδος πού στόλιζε τα Ηλύσια Πεδία,
εκείνη τη χώρα των νεκρών στην ήπια δυτική πλευρά της γης, όπου πήγαιναν μόνο οι γιοι των θεών και των ηρώων πού είχαν πέσει σε μάχες.
Στην Ελλάδα συναντάμε πέντε είδη. Σύμφωνα με το Θεόφραστο οι κόνδυλοι, οι βλαστοί και τα σπέρματα τρώγονται. Κατά τον Όμηρο τα Ηλύσια Πεδία, κατοικία των νεκρών στην Ελληνική μυθολογία, καλύπτονται από ασφόδελους. Τα φύτευαν στους τάφους και συχνά τα συνέδεαν με την Περσεφόνη.
Αυτή η σχέση τους με το θάνατο πιθανόν να οφειλόταν στο γκριζωπό χρώμα των φύλλων του και στα κιτρινωπά άνθη, χρώματα που συμβόλιζαν τη μελαγχολία του κάτω κόσμου
και τη χλωμάδα του θανάτου.
Πρόκειται για ένα σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό που λόγο της εποχής που ανθίζει (χειμώνα προς άνοιξη) είναι πολύ χρήσιμο για την ανάπτυξη των σμηνών μας.
Ο ασφόδελος δίνει νέκταρ και γύρη.
Πηγή κειμένου: http://www.melissocosmos.com/2013/03/blog-post_4.html
Το φυτό του κάτω κόσμου, η “αδυναμία” του Άδη: ασφόδελος (Asphodelus)...
Ο ασφόδελος
Ο ασφόδελος ή ασφόνδυλος (Asphodelus) είναι ένα γένος φυτών που περιλαμβάνει είδη που απαντώνται σε περιοχές με έντονη βόσκηση ή πυρκαγιές ή με έντονες ξηροθερμικές συνθήκες, καθώς είναι αρκετά ανθεκτικό και επειδή δεν βόσκεται από τα ζώα.
Στην αρχαία Ελλάδα
Ο ασφόδελος ήταν το «νεκρολούλουδο» των αρχαίων Ελλήνων, καθώς οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι οι νεκροί κατοικούσαν σε ένα λιβάδι με ασφόδελους (Ασφόδελο Λειμώνα)… Το είχαν σαν σύμβολο πένθους και όπως αναφέρει ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» έσπερναν τον ασφόδελο στους τάφους, γιατί νόμιζαν ότι οι ψυχές τρέφονταν με τους κονδύλους τους (καθώς είναι πλούσιοι σε άμυλο)! Σ' ένα από αυτά τα λιβάδια, γεμάτα από ασφόδελους, όπως τα βλέπουμε και σήμερα σε απέραντες εκτάσεις στους λόφους και στις ακτές, συναντήθηκαν και οι
ψυχές των ηρώων πού είχαν πέσει στην Τροία (Όμηρος, Όδ. 11.539-24.3). Τα χειμωνιάτικα γυμνά κοτσάνια του ασφόδελου τα σύγκριναν οι ποιητές με τις στρατιές των ψυχών πού περιφέρονταν στις όχθες του Αχέροντα. Η δυσάρεστη μυρωδιά του φυτού, μαζί με τ’ άχαρα λουλούδια, ασφαλώς είχαν σχέση με τον ωχρό θάνατο και το λυκόφως του κάτω κόσμου.
Στη σύγχρονη Ελλάδα
Εκτός όμως από τη μυθολογία, στις πιο σύγχρονες παραδόσεις ο ασφόδελος ήταν ο οιωνός για την επόμενη χρονιά: όταν το μακρύ στέλεχος (ποδίσκος) του ασφόδελου είναι στραβό, λένε ότι η χρονιά θα είναι κακή, αντίθετα αν είναι ίσιο η χρονιά θα πάει καλά. Το ίδιο το στέλεχος (ποδίσκος), επειδή είναι μαλακό, τα παιδιά (σε παλαιότερες εποχές) με αυτό κατασκεύαζαν ανεμόμυλους, που τους αναρτούσαν το καλοκαίρι πάνω στα δώματα. Κατά καιρούς είχε χρησιμοποιηθεί ως συγκολλητική ουσία, για την
παρασκευή αλκοόλ αλλά και ως αλοιφή κατάλληλη για κάθε πληγή.
Πηγή κειμένου: http://wi-fi-votaniki.net/node/492
Σπερδούλι (Ασφόδελος ο μικρόκαρπος Asphodelus fistulosus)
Φυτρώνει σε ακαλλιέργητα μέρη και κατά μήκος των δρόμων. Τα φύλλα του είναι μακρόστενα, ταινιόμορφα και σαρκώδη. Τα άνθη του είναι άσπρα, αστεροειδή και μοιάζουν με του Ασφόδελου του λευκού, αλλά μικρότερα σε μέγεθος. Βγαίνουν πολλά μαζί στην κορυφή του διακλαδιζόμενου στελέχους.
Αποτελεί ένα είδος που έχει ελαττωθεί αρκετά. Με τα στέλεχος του φυτού τα παιδιά έφτιαχναν ανεμόμυλους. Ακόμα κόβανε το στέλεχος του φυτού με τέτοιο τρόπο, που να μένει στην άκρη ένα παρακλάδι, που είχε μορφή γάντζου. Τα διασταύρωναν και τραβούσε ο καθένας προς τη δική του μεριά. Όποιος είχε τον πιο ανθεκτικό γάντζο, που δεν
έσπαγε, ήταν ο νικητής.
Τα τρυφερά βλαστάρια του αποτελούσαν πρώτη ύλη για την κατασκευή ομελέτας που έφτιαχναν παλιά οι νοικοκυρές1.
1. Πληροφορία από την Βούλα Δημέα, από τα Τσέρια της Έξω Μάνης.
Ασφόδελος ο λευκός - Asphodelus Alba
Ανήκει στην οικογένεια των Λειλιϊδών (Liliaceae). Κατά την μυθολογία αποτελούσε έμβλημα του θεού Διόνυσου. Οι Αρχαίοι Έλληνες το είχαν σαν σύμβολο πένθους και όπως αναφέρει ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» έσπερναν τον ασφόδελο στους τάφους, γιατί
νόμιζαν ότι οι ψυχές τρέφονταν με τους κονδύλους τους. Έλεγαν ακόμα ότι οι πεθαμένοι άνθρωποι κατοικούν στον «Ασφόδελο Λειμώνα», λιβάδι με ασφόδελους που βρίσκεται στον Άδη. Τα λουλούδια του αποτελούσαν πρότυπο λησμονιάς. Το φυτό φέρει όλα τα φύλλα στη βάση του, γραμμικά όμοια με τους νάρκισσους. Μεταξύ των φύλλων φύεται ένα στέλεχος που τελειώνει στην κορυφή σ' ένα σύνολο βότρυων με άνθη αρκετά εντυπωσιακά κωδωνοειδή – αστεροειδή, λεπτά με έξη πέταλα.
Το μακρύ της στέλεχος όταν είναι στραβό, λένε ότι η χρονιά θα είναι κακή, αντίθετα αν είναι
ίσιο η χρονιά θα πάει καλά. Επειδή είναι μαλακό παλιά τα παιδιά κατασκεύαζαν μ' αυτό ανεμόμυλους, που τους αναρτούσαν το καλοκαίρι πάνω στα δώματα.
Οι κατσίκες, λένε οι βοσκοί, όταν φάνε ξερά τα μπουμπούκια της ζαλίζονται πρήσκονται και μπορεί και να πεθάνουν. Με τα φύλλα της γέμιζαν στρώματα, ευτελές υλικό για τους φτωχούς.
Κατά καιρούς είχε χρησιμοποιηθεί ως συγκολλητική ουσία, για την παρασκευή αλκοόλ αλλά και ως αλοιφή κατάλληλη για κάθε πληγή.
Ασφόδελος (Σπερδούκλα)
Πολυετές φυτό, ύψους 1 - 1,50 μ, με λείο και ισχυρό βλαστό και ρίζες κονδυλώδεις. Έχει φύλλα πλατιά, τριγωνικά, γαλαζοπράσινα και μικρά, λευκά ή κίτρινα άνθη διατεταγμένα κατά «τσαμπιά» στον άφυλλο βλαστό.
Το συναντάμε σε άγονους και χέρσους αγρούς και τα κατά τόπους ονόματα του είναι: Ασφενδουλιά, σφεντυλιά, σπερδούκλα, ασπερδούκλα, ακαρώνι, σπορτούλα, άρβικας.
Για τους αρχαίους ο ασφόδελος ήταν σύμβολο
του πένθους. Τον φύτευαν στους τάφους διότι πίστευαν ότι με τις ρίζες του τρέφονταν οι ψυχές στον Άδη. Οι ρίζες (κόνδυλοι), αλλά και τα άλλα μέρη του ασφόδελου, θεωρείται ότι έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες (καρδιοτονωτικές, αποχρεμπτικές, εμετικές, διουριτικές, επουλωτικές), γι’αυτό και βρίσκουν ευρεία εφαρμογή στη φαρμακοποιϊα.
Οι ρίζες (κόνδυλοι) πρέπει να συλλέγονται πριν την αποξήρανση των φύλλων ή πρίν την άνοιξη και πρέπει να χρησιμοποιούνται αμέσως ή να φυλάγονται μακρυά από την υγρασία. Θεραπευτική χρήση : Καρδιοτονωτικό, αποχρεμπτικό, εμετικό, διουρητικό, επουλωτικό, κ.ά (4 g βότανο σε 300 g κρασί). Κατάπλασμα με αφέψημα με κρασί (20 g ρίζας σε 200 g κρασί) σε αποστήματα, φλεγμονές, δήγματα ερπετών, σκορπιών κ.λ.π.
Πηγή κειμένου: http://votanaki.blogspot.gr/2016/04/blog-post_62.html
Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ (ΡΟΔΟΣυλλέκτης)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου