Ιστορία της Ρόδου

Tο μεγαλύτερο σε έκταση και σε πληθυσμό νησί των Δωδεκανήσων είναι η Ρόδος. Κάθε λαός και τόπος έχει ένα μύθο για την απαρχή της ιστορίας του. Για τη Ρόδο ο μύθος της γέννησής της αναφέρει ότι αναδύθηκε από τη θάλασσα για να δοθεί ως δώρο στο θεό Ήλιο, ο οποίος έγινε ο πολιούχος θεός του, το προίκισε αιώνια με το χρυσό φως των ακτίνων του και του χάρισε ως σύμβολο το ιερό άνθος του, το ρόδον.

Η Ρόδος κατοικήθηκε στα προϊστορικά χρόνια από προελληνικά φύλα (τα οποία ο μύθος αναφέρει με το όνομα Τελχίνες) και αργότερα από Μυκηναίους και Αχαιούς. Τελικά κυρίαρχοι του νησιού έγιναν οι Δωριείς, οι οποίοι ίδρυσαν τρεις σημαντικές πόλεις, την Ιαλυσό, τη Λίνδο και την Κάμειρο, και έδωσαν στο νησί το δωρικό χαρακτήρα που διατήρησε σ’ όλη τη διάρκεια της αρχαίας ιστορίας του.

Ευνοημένη η Ρόδος από τη γεωγραφική θέση της, στο μέσο ακριβώς των αρχαίων εμπορικών δρόμων μεταξύ Βορρά -Νότου και Ανατολής-Δύσης και χωρίς αξιόλογη ανταγωνίστρια πόλη στα απέναντι μικρασιατικά παράλια αναπτύσσεται, ευημερεί οικονομικά και μετατρέπεται σε σημαντική ναυτική δύναμη και σε σπουδαίο εμπορικό κέντρο. Οι Ρόδιοι ταξιδεύουν σ’ όλη τη Μεσόγειο ιδρύοντας αποικίες και εμπορικούς σταθμούς, ενώ συνάπτουν προνομιακές εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο, τις οποίες θα διατηρήσουν και θα εκμεταλλευτούν και σε επόμενες ιστορικές περιόδους.

Το σπουδαιότερο γεγονός στην αρχαία ιστορία του νησιού είναι ο Συνοικισμός. Τότε (408 π.Χ.) οι τρεις αρχαίες πόλεις του νησιού, υπό την καθοδήγηση του Δωριέα, πολιτικού, ολυμπιονίκη και γιου του Διαγόρα, ενώνονται για να ιδρύσουν την πόλη της Ρόδου. Έκτοτε η ιστορία όλου του νησιού ταυτίζεται με την ιστορία της νέας πόλης. Η νέα πόλη κτίζεται σύμφωνα με το ιπποδάμειο ρυμοτομικό σύστημα στο βόρειο άκρο του νησιού. Ελέγχοντας το θαλάσσιο δρόμο από το Αιγαίο προς τα ελληνιστικά βασίλεια της ανατολής, προικισμένη με πέντε λιμάνια και ευνοημένη από ιστορικές συνθήκες και συγκυρίες, ακμάζει, ευημερεί και γίνεται μια από τις ωραιότερες, πλουσιότερες και ισχυρότερες πόλεις της εποχής.

Η θέση της ως δημοκρατικής και ουδέτερης πόλης ανάμεσα στις ελληνιστικές μοναρχίες εδραιώνεται κυρίως μετά την απόκρουση της πολιορκίας του Δημήτριου του Πολιορκητή. Από την πώληση των πολιορκητικών μηχανών που ο Δημήτριος εγκαταλείπει, χρηματοδοτείται η κατασκευή του Κολοσσού Ρόδου, που αποτελεί ένα από τα επτά θαύματα της αρχαιότητας.

Η πόλη εξελίσσεται σε μεγάλη ναυτική δύναμη και στο κύριο διαμετακομιστικό εμπορικό και τραπεζικό κέντρο της ανατολικής Μεσογείου σημειώνοντας ταυτόχρονα μεγάλη πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη. Όμως η άνοδος της Ρώμης διακόπτει την ακμή της πόλης.

Η νέα τάξη πραγμάτων της pax romana δεν μπορεί να ανεχθεί την παρουσία οποιασδήποτε άλλης ανταγωνιστικής στη Ρώμη πόλης. Το 42 π.Χ. οι Ρωμαίοι πολιορκούν και κυριεύουν τη Ρόδο. Της αφαιρούν το στόλο και την απογυμνώνουν από τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς που την κοσμούν, μεταφέροντάς τους στη Ρώμη.

Ζωγραφικές Απεικονίσεις

Η Ρόδος, παρά το ότι καταφέρνει να διατηρήσει για πολλά χρόνια ακόμα την πνευματική και πολιτιστική ακτινοβολία της, έχει εισέλθει πια σε τροχιά παρακμής και τελικά μετατρέπεται σε μια απλή επαρχία της Ρωμαϊκής και αργότερα της διάδοχης Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η οικονομική παρακμή, οι φυσικές καταστροφές και οι εχθρικές επιδρομές δεν επιτρέπουν στη Ρόδο να ανακτήσει το χαμένο κλέος. Η αρχαία πόλη συρρικνώνεται και περιορίζεται στα σημερινά όρια της μεσαιωνικής πόλης. Δε χάνει βέβαια τη στρατηγική σημασία της και εξακολουθεί να αποτελεί ναυτική βάση και εμπορικό σταθμό των Βυζαντινών, αλλά ελάχιστα πράγματα θυμίζουν την αρχαία ένδοξη εποχή.

Κατά τη Λατινοκρατία η Ρόδος ακολουθεί παρόμοια τύχη με τα υπόλοιπα νησιά του αρχιπελάγους, αλλάζοντας συνεχώς άρχοντες, ώσπου το 1309 το νησί καταλαμβάνεται από το πολυεθνικό στρατιωτικό-θρησκευτικό τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών της Ιερουσαλήμ, οι οποίοι εκπατρισμένοι (μετά την επανάκτηση των Αγίων Τόπων από τους Μουσουλμάνους), αναζητούν νέα έδρα.

Το νησί έρχεται σε οικονομική, πολιτική και πολιτιστική επαφή μ’ όλη τη δυτική Ευρώπη και μετατρέπεται σ’ ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά και ναυτικά κέντρα της Ευρώπης, εξυπηρετώντας το εμπόριο και τη ναυσιπλοΐα μεταξύ Δύσης και Ανατολής.

Η κύρια δραστηριότητα των Ιπποτών ήταν οι πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των μουσουλμάνων (Οθωμανών, Τούρκων ). Θωρακίζουν την πόλη με μια σειρά από εξαιρετικά ισχυρά οχυρωματικά έργα που της χαρίζουν τον τίτλο της καλύτερα οχυρωμένης πόλης της εποχής. Ταυτόχρονα οικοδομούν μεγάλα δημόσια κτίρια όπως το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου και το Νοσοκομείο. Η ισχυρή οχύρωσή της θα βοηθήσει στην απόκρουση της μεγάλης τουρκικής πολιορκίας του 1480. Το 1522 όμως οι Τούρκοι επανέρχονται και αυτή τη φορά οι Ιππότες δεν μπορούν να αντισταθούν στην τουρκική λαίλαπα. Οι Ιππότες εκπατρίζονται ξανά και καταλήγουν στη Μάλτα, ενώ η Ρόδος παραδίδεται στα χέρια των Τούρκων και μετατρέπεται ξανά σε επαρχία αυτοκρατορίας – αυτή τη φορά της Οθωμανικής.

Τους επόμενους τέσσερις αιώνες η Ρόδος είναι αδύνατο να ξεφύγει από το πολιτισμικό και οικονομικό τέλμα στο οποίο τη συμπαρασύρει η Οθωμανική αυτοκρατορία. Αποκόπτεται από τις κοσμογονικές εξελίξεις που συντελούνται στην Ευρώπη, εισέρχεται στο περιθώριο της ιστορίας και βιώνει μια σκοτεινή περίοδο οικονομικής και πολιτιστικής παρακμής.

Το μόνο παρήγορο στοιχείο είναι η διατήρηση της εθνικής συνείδησης, της γλώσσας, της θρησκείας και των παραδόσεων των κατοίκων.

Ζωγραφικές Απεικονίσεις

Το 1912 η Ιταλία (που βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με την Οθωμανική αυτοκρατορία) καταλαμβάνει τη Ρόδο μαζί με τα άλλα Δωδεκάνησα. Αρχικά υπόσχεται την αυτονόμηση των νησιών και τη μελλοντική απόδοσή τους στην Ελλάδα. Καθώς όμως ο καιρός περνά και κυρίως μετά την εδραίωση του φασιστικού καθεστώτος συμπεριφέρεται αποικιοκρατικά και ακολουθεί απροκάλυπτα πολιτική εξιταλισμού.

Ενώ εκτελεί μεγαλόπνοα δημόσια έργα και εκσυγχρονίζει τη διοίκηση, η καταπίεση που ασκεί, οι διώξεις και η προσπάθεια αφελληνισμού συσπειρώνουν και ξεσηκώνουν την κοινωνία της Ρόδου. Η εθνική δικαίωση ήρθε μετά τη λήξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου, το Μάρτιο του 1948, όταν η Ρόδος και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα ενώθηκαν με την Ελλάδα.

Η πόλη της Ρόδου είναι μια από τις πιο όμορφες πόλεις της Ευρώπης με 43.500 κατοίκους. Κτίσθηκε αμφιθεατρικά στο βορειότερο άκρο του νησιού το 408 π.Χ. και πρόσφατα γιόρτασε τα 2400 χρόνια από την ίδρυση της. Τα δύο πρόσωπά της - το μεσαιωνικό και το σύγχρονο - είναι εξίσου γοητευτικά και εντυπωσιακά. Το μεσαιωνικό τμήμα της πόλης βρίσκεται μέσα από την τάφρο και το εντυπωσιακό οχυρωματικό τείχος με τους προμαχώνες και τις επάλξεις. Διατηρεί αναλλοίωτο το μεσαιωνικό χαρακτήρα και το χρώμα της με τα πέτρινα ιδιωτικά και δημόσια κτίρια, τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους, τις καμάρες και τις αψίδες,

Όλα τέλεια διατηρημένα όπως ήταν τον 15ο αι. μ.Χ. Αυτός είναι και ο λόγος που όλο το οικιστικό σύνολο έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς και προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες και οργανισμούς (Unesco).

Το εντυπωσιακότερο οικοδόμημα της μεσαιωνικής πόλης είναι το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, το οποίο δεσπόζει στο ψηλότερο σημείο της. Χρησίμευε ως κατοικία του Μεγάλου Μαγίστρου και ως διοικητικό κέντρο του τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη οι οποίοι διαφέντευαν τη Ρόδο για 200 περίπου χρόνια.

Στο σύγχρονο τμήμα της πόλης κυριαρχεί η κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα ενός σύγχρονου τουριστικού θέρετρου με το όμορφο λιμάνι, τα επιβλητικά δημόσια κτίρια, τους φαρδείς δρόμους με τις δενδροστοιχίες, τα πάρκα, τις παραλίες, τα πολυτελή ξενοδοχεία, το πλούσιο και πολύβουο εμπορικό κέντρο

Η Ρόδος στο Μεσαίωνα

Το Φεστιβάλ του Μεσαιωνικού Ρόδου αντλεί στο σύνολο του θέματα από την καθημερινή ζωή, την ιστορία και τους μύθους της Μεσαιωνικής Ρόδου και αναπαράγει την ατμόσφαιρα της εποχής. Ας δούμε όμως πως ξεκίνησαν όλα...

Το Τάγμα των Ιπποτών του Αγ. Ιωάννη 

Φαίνεται να ιδρύεται στην αρχή του 12ου αι. μ.Χ. στα Ιεροσόλυμα από τον Ρierre Gerard ως τάγμα νοσοκόμων. Αργότερα οργανώνεται στρατιωτικά υπό τον Raymond du Puys και αγωνίζεται για να πετύχει τον δυτικό επεκτατισμό στην Μέση Ανατολή όπου όμως δεν κατορθώνει να κρατηθεί πάνω από δύο αιώνες. 

Το 1247, μετά από την πτώση των Ιεροσολύμων, οι Ιωαννίτες Ιππότες αρχίζουν να χάνουν ένα - ένα τα φρούρια τους και περνούν πια το 1291 στην Κύπρο. Από εκεί ο Μεγάλος Μάγιστρος Foulques de Villaret έρχεται σε διαπραγματεύσεις με τον τσιφλικά Vignolo de Vignoli, ο οποίος του πουλάει ουσιαστικά τη Ρόδο κι έτσι από το 1309 το Tάγμα των Ιπποτών, που ήταν όλοι μαζί 600, καταλαμβάνει τη Ρόδο. Από τότε και ως την αποχώρηση τους το 1522 θα ονομάζονται ¨Ιππότες της Ρόδου¨. 

Το τάγμα των σταυροφόρων διοικείται από το Μεγάλο

Μάγιστρο που ήταν ο ισόβιος ανώτατος άρχοντας στη διοίκηση και στο στράτευμα . Αυτός διοικούσε με το διοικητικό του συμβούλιο. Στα 213 χρόνια παραμονής τους στη Ρόδο πέρασαν από το νησί 19 Μάγιστροι.

Οι Ιππότες ήταν οργανισμός διεθνής στον οποίο οι εθνικές ομάδες διακρίνονταν με σαφήνεια και λέγονταν γλώσσες. Αυτές ήταν 7 και με σειρά αρχαιότητας ήταν οι εξής: Προβηγκίας, Ωβέρνης, Γαλλίας, Ιταλίας, Αραγώνας (Ιβηρική Χερσόνησος), Αγγλίας, Γερμανίας. Η γλώσσα της Αραγώνας χωρίστηκε αργότερα σε γλώσσα Αραγώνας και σε μία όγδοη, αυτή της Καστίλλης. Όλες οι γλώσσες μιλούσαν τη λατινική. Η κάθε γλώσσα είχε το κατάλυμα της ενώ οι Ιππότες ζούσαν στο Κολλάκιο, μοιράζοντας το χρόνο τους μεταξύ στρατιωτικών ασκήσεων και προσευχής.

Η ζωή στη Ρόδο 

Η πρώτη 10ετία ήταν ταραγμένη λόγω της δυσκολίας προσαρμογής των Ιπποτών στο ντόπιο ελληνικό στοιχείο. Το 1317 μάλιστα οι ίδιοι οι Ιππότες επαναστάτησαν κατά του Villaret λόγω του γεμάτου χλιδή βίου του και του δεσποτισμού του . Τελικά την εξουσία πήρε ο Helion de Villeneuve.

Τα Θρησκευτικά Δόγματα 

Αρχικά τη μητρόπολη Ρόδου έπαψαν να τη διοικούν ορθόδοξοι αρχιερείς κι αυτό ήταν πράξη άμυνας των Ιπποτών. Η κατάσταση όμως άλλαξε το 1438/9 με την Ένωση των Εκκλησιών ( Σύνοδος Φερράρας -Φλωρεντίας).

Η μητρόπολη του νησιού παρέμεινε τελικά ορθόδοξη, όμως ιδρύθηκε παράλληλα και καθολική αρχιεπισκοπή, με υποκείμενες σε αυτήν επισκοπές στα γύρω νησιά.

Ο ουνιτισμός έγινε δεκτός από τη Ροδιακή Εκκλησία καθώς δεν έθιγε δογματικά θέματα και δεχόταν τη διοικητική και μόνο κυριαρχία της Καθολικής Εκκλησίας και του μεγάλου μαγίστρου επί της Ορθοδόξου. 

Ζωγραφικές Απεικονίσεις

Ο ουνιτισμός φαίνεται ότι ήταν αποδεκτός από το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής αστικής κοινωνίας της Ρόδου, που συνειδητά είχε προσχωρήσει στις νέες δυτικές μορφές κοινωνικού βίου. Αντίθετα ο λαός, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο, έμενε πιστός στις παραδόσεις και το ορθόδοξο δόγμα. Συχνά μάλιστα γίνονταν ταραχές που δύο φορές ανάγκασαν τον ουνίτη μητροπολίτη να πατάξει ιερείς και καλόγερους που ξεσήκωναν το λαό.

Οικονομία 

Η Ρόδος αποκτά στα χρόνια της Ιπποτοκρατίας μεγάλη στρατηγική και οικονομική σπουδαιότητα. Από τις πρώτες κιόλας δεκαετίες, μεγάλες εμπορικές και τραπεζικές εταιρείες της Φλωρεντίας εγκατέστησαν στη Ρόδο υποκαταστήματα.

Το νησί μεταβάλλεται σε προφυλακή της Δύσης και σε σημαντικό σταθμό για το εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και Ανατολής.

Έτσι, αναπτύσσει εμπορικές συναλλαγές με Μικρά Ασία – Τουρκία, Σικελία, Κρήτη, Κύπρο, Ιταλία, Γαλλία, Ιβηρική Χερσόνησο και Ισπανία. Οι βιοτεχνικές μονάδες του νησιού παράγουν κερί, αρώματα, υφαντά αλλά κυρίως σαπούνι και ζάχαρη, που ήταν η δεύτερη καλύτερη σε ποιότητα μετά της Κύπρου. Αναπτυγμένη ήταν επίσης η μεταλλουργία και η βιοτεχνία πήλινων αγγείων. 

Η ναυτιλία, αποτελούμενη από φράγκικα και ελληνικά πλοία, ήταν ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ροδιακής οικονομίας, αφού έπαιζε σημαντικό ρόλο στη διακίνηση εμπορευμάτων. Τα πληρώματα των ιπποτικών καραβιών τα αποτελούσαν στην πλειονότητα τους Ρόδιοι. 

Ζωγραφικές Απεικονίσεις

Οι Έλληνες χρησιμοποιούνταν από τους Ιππότες και στις διαπραγματεύσεις τους με τους Τούρκους, είτε σαν διερμηνείς είτε σαν εκπρόσωποι κι έτσι η συμμετοχή στην οικονομική ζωή του νησιού προσέφερε, σε κάποιους Ρόδιους, αρκετό πλούτο. 

Οι πάροικοι όμως, που ζούσαν στους 45 περίπου οικισμούς που υπήρχαν στη ροδιακή ύπαιθρο, είχαν ως κύρια ασχολία τη γεωργία και τη κτηνοτροφία.

Εθνική και φυλετική σύνθεση του πληθυσμού 

Στην ύπαιθρο το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού το αποτελούσαν ντόπιοι έλληνες πάροικοι. Στην πόλη οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν Έλληνες, αλλά ζούσαν και πολλοί δυτικοευρωπαίοι (Ισπανοί, Γάλλοι, Ιταλοί, Γερμανοί κ.α.) έμποροι, τραπεζίτες, εφοπλιστές, τεχνίτες. Στο ανατολικό τμήμα της κατοικούσαν απομονωμένοι περίπου 500 Εβραίοι έμποροι, γιατροί και τεχνίτες. 

Από την κοινωνία της Ρόδου δεν έλλειπαν οι Τσιγγάνοι αλλά και οι Αρμένιοι γεωργοί. Μουσουλμανική κοινότητα δεν υπήρχε γιατί οι Τούρκοι και οι Αιγύπτιοι ήταν μόνο σκλάβοι.

Ιδεολογικές ομάδες 

Μέσα σ’ αυτή τη φυλετική κι εθνολογική πανσπερμία ήταν ανάλογη και η κοινωνική και ιδεολογική διαστρωμάτωση. Έτσι οι Ιππότες και οι Δυτικοευρωπαίοι αντιπροσώπευαν τη φραγκική ιδεολογία και τη σχολαστική φιλοσοφία όπως διαμορφώθηκαν από τον καθολικισμό.

Η ελληνορθόδοξη ιδεολογία των Ροδίων ήταν θρεμμένη από την ελληνική παράδοση και την ορθοδοξία, αφού μέχρι τότε η μόνη οικονομική δραστηριότητα στο νησί ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία κι έτσι η ιδεολογία των ντόπιων ήταν εχθρική προς αυτή των Ιπποτών. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ξεσπούν κατά καιρούς λαϊκές διαμάχες, κάποιες αιματηρές, με αιτία το θρησκευτικό ζήτημα. 

Ζωγραφικές Απεικονίσεις

Με το πέρασμα των χρόνων, ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων, ιδιαίτερα των αστών, σε ένα κλίμα ευνοϊκό γι’ αυτούς, συμβιβάστηκε με τη νέα κατάσταση πραγμάτων. Έτσι, όπως κι άλλού στην Ελλάδα, εμφανίστηκε μία νέα ιδεολογία, η φραγκοελληνική.

Κρατώντας τις παραδόσεις, τη γλώσσα και τα ήθη τους και μένοντας δεμένοι με τις ρίζες τους, οι Έλληνες Ρόδιοι δέχτηκαν την πολιτική κυριαρχία των Φράγκων και τις ιδέες τους και κάποιοι κατέλαβαν υψηλές κοινωνικές θέσεις, πλούτο και διακρίσεις ενώ οι δεύτεροι τους ανάθεταν ακόμα και λεπτές διπλωματικές αποστολές. Άλλες ιδεολογικές ομάδες στο νησι ήταν αυτές των Αρμενίων και των Εβραίων. Των τελευταίων η ιδεολογία πήγαζε από τη θρησκευτική τους πίστη και ήταν η περισσότερο διωκόμενη στο νησί.

Κοινωνική Διαστρωμάτωση 

Μελετώντας την κοινωνία του τόπου της εποχής, βλέπουμε πως είχαν διαμορφωθεί οι παρακάτω κοινωνικές τάξεις :

Ανώτερη τάξη: ευγενείς, Φράγκοι και Έλληνες τιμαριούχοι μεγάλων εκτάσεων γης ( τσιφλικάδες ).

Μικροαστοί: υπάλληλοι κρατικής μηχανής, καλλιτέχνες, τεχνίτες, μικροβιοτέχνες, μικροέμποροι, ελεύθεροι γεωργοί, στρατιώτες, ναυτικοί.

«Πάροικοι»: κάτοικοι υπαίθρου, υποχρεωμένοι να υπακούν στους φεουδαρχικούς κανόνες.

Δούλοι: στην πλειονότητα τους ήταν αιχμάλωτοι μουσουλμάνοι.

Η κοινωνική διαστρωμάτωση της μεσαιωνικής Ρόδου συμπληρωνόταν με τον υπόκοσμο. Έτσι παράλληλα με την οικονομική άνθηση, εμφανίζεται, ιδιαίτερα στα τέλη του 15ου αι., έκλυση ηθών, που αναγκάζει το μεγάλο Μάγιστρο Ρierre d’ Aubusson να επιβάλλει, το 1483, βαριές ποινές στους μοιχούς, τις μοιχαλίδες, προαγωγούς, παιδεραστές, τζογαδόρους. Η τιμωρία μπορεί να ήταν ακόμα και θάνατος στην πυρά, ειδικά για κάθε χριστιανή που θα ερχόταν σε επαφή με Μουσουλμάνο ή Εβραίο. Την ίδια εποχή οι πόρνες είχαν γεμίσει την πόλη και προκαλούσαν σκάνδαλα. Για την πάταξη του φαινομένου, η Γενική Σύνοδος των Ιπποτών, αποφάσισε τον περιορισμό τους σε ορισμένη συνοικία της πόλης.

Κοινωνική Πρόνοια 

Την ευθύνη της περίθαλψης των αρρώστων, αλλά και της φροντίδας των αναξιοπαθούντων, την είχε ο «ξενοδόχος» (hospitalarius ). Αυτές οι υπηρεσίες είχαν μορφή φιλανθρωπίας και είχαν στόχο τον περιορισμό της δημιουργίας αντικοινωνικών και περιθωριακών φαινομένων, εξαιτίας της φτώχειας, ενώ περιόριζαν την αιτία λαϊκών εξεγέρσεων.

Επίσης υπήρχε και η υπηρεσία «σανιτά», που έπαιρνες μέτρα για τη δημόσια υγεία και την καταστολή συχνών κατά το Μεσαίωνα επιδημιών, όπως ήταν η Πανούκλα ή Θανατικό ή Χτικιό, που έσπειρε το θάνατο στην Ευρώπη, αλλά και στη Ρόδο, την περίοδο 1498 – 1500. Λέγεται ότι οι νεκροί ήταν χιλιάδες ανεξαρτήτου τάξης, ηλικίας ή φυλής.

Πολιτισμός 

Την περίοδο της Ιπποτοκρατίας ήρθαν στη Ρόδο πολλοί λόγιοι και καλλιτέχνες και η αυλή του μεγάλου μαγίστρου συγκέντρωνε πολλούς από αυτούς. 

Στην περίοδο αυτή γράφει ο Εμμανουήλ Λιμενίτης το γνωστό ποίημα « Το Θανατικό της Ρόδου», που αν και δεν έχει κάποια λογοτεχνική αξία, είναι γραμμένο στο γλωσσικό ιδίωμα της εποχής και μας δίνει μία εκτενή εικόνα της ατμόσφαιρας, των ηθών, των εθίμων και της κοινωνικής ζωής της Ρόδου. 

Το σημαντικότερο όμως ποιοτικά κείμενο της Ροδιακής λογοτεχνίας, αυτής της εποχής, είναι μια σειρά ποιημάτων, με τίτλο «Καταλόγια», με στίχους για τον έρωτα και την αγάπη (άγνωστου ποιητή). 

Μία μεγάλη μορφή της εποχής είναι ο Guillaume Caoursin .

Γεννήθηκε το 1430 στη Φλάνδρα από οικογένεια ροδιακής καταγωγής. Έκανε λαμπρές σπουδές και θεωρήθηκε ένας από τους πιο καλλιεργημένους, έξυπνους και επιτήδειους ανθρώπους που ζούσαν στη Ρόδο. Ονομάστηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Παρισιού και υποκαγκελλάριος των Ιπποτών. Διεκπεραίωσε διπλωματικές αποστολές, έγραψε το ιστορικό της πολιορκίας της Ρόδου του 1480, κωδικοποίησε τους νόμους του Τάγματος και τους μετέφρασε στα Γαλλικά. 

Το 1379, ο μεγάλος Μάγιστρος Juan Fernandez de Ηeredia, φροντίζει να μεταφραστούν στα Αραγωνικά πολλοί αρχαίοι κλασσικοί συγγραφείς, όπως ο Πλούταρχος και το 1510 ο Εmery d’ Amboise, με διάταγμα του, υποχρεώνει τους αστούς της Ρόδου να πληρώνουν εισφορά ώστε να έρθει ο magister scholarum Μatheus Laurus στη Ρόδο, για να διδάξει στα παιδιά των ντόπιων ελληνικά και λατινικά. Την περίοδο αυτή ακμάζουν και οι εικαστικές τέχνες στο νησί όπως η γλυπτική και η ζωγραφική. Στη δεύτερη διακρίνονται τρεις τάσεις : η δυτικοευρωπαϊκή, τη βυζαντινή – παλαιολόγεια ( μέτριας καλλιτεχνικής αξίας ) και η εκλεκτική τάση που ήταν κυρίως πάντρεμα των δύο προηγούμενων.

Συμπερασματικά 

Οι Ρόδιοι ζούσαν σ’ έναν τόπο ανοιχτό προς όλα τα κοινωνικά, οικονομικά και καλλιτεχνικά ρεύματα και τις παραλλαγές τους, στην Υστερογοτθική εποχή και την πρώιμη Αναγέννηση.

Αποτελούν μία κοινωνία που δε διστάζει να δεχτεί απ’ έξω και να αφομοιώσει ό,τι νομίζει πως την ωφελεί και της πάει όπως και αρμόζει σε μία πόλη πολυπολιτισμική.

Οι Μάχες 

Η Κωνσταντινούπολη πέφτει το 1453 στα χέρια των Τούρκων και ο εχθρός είναι πια « προ των πυλών ». Οι Μάγιστροι οχυρώνουν όσο καλύτερα γίνεται την πόλη, το λιμάνι και τα κάστρα της υπαίθρου και ανεφοδιάζονται με τρόφιμα και όπλα. Η περίοδος αυτή ως το 1480 υπήρξε πολύ ταραγμένη με επιδρομές από τον τουρκικό στόλο, με διαμάχες με τη δημοκρατία της Βενετίας και αποτυχημένη προσπάθεια σύναψης ειρήνης των Ιπποτών με τους Τούρκους. Τη γενική διεύθυνση των οχυρωματικών εργασιών ανέλαβε ο Mάγιστρος Ρ. d’ Aubusson που είχε γνώσεις μηχανικής.

Πρώτη Πολιορκία 

23 Μαΐου 1480. Στόλος 170 περίπου πλοίων αποβιβάζει 100.000 τουρκικό στρατό στον κόλπο των Τριάντα. Τις τουρκικές δυνάμεις οδηγούσε ο ναύαρχος Μεσίχ πασάς Παλαιολόγος. Μετά από αλλεπάλληλα χτυπήματα, από στεριά και θάλασσα,

οι Τούρκοι κάνουν τη μεγάλη επίθεση και η εμπροσθοφυλακή τους παίρνει τον πύργο της Ιταλίας και περνάει μέσα στην πόλη. Ακολουθεί λυσσαλέα μάχη αλλά η ισχυρή αντεπίθεση των ιπποτών τρέπει σε άτακτη φυγή τον εχθρό. Οι νεκροί τούρκοι έφτασαν τους 3000 – 4000. Τελικά, ο Μεσίχ πασάς, στις 17 Αυγούστου, έλυσε την πολιορκία και με ότι του είχε απομείνει από το στρατό επέστρεψε στην Τουρκία. Την επόμενη χρονιά μεγάλος σεισμός χτυπά το νησί και αποτελειώνει ότι έχει μείνει όρθιο. Η εικόνα είναι φοβερή κι ο λαός αποδεκατισμένος πεινά. Οι ιππότες φροντίζουν για την ανοικοδόμηση της οχύρωσης και τη σίτιση του λαού.

 Η ανασυγκρότηση 

1482 – 1521. Σ’ αυτή την περίοδο πεθαίνει ο Μεχμέτ Β΄ και το θρόνο του διεκδικούν οι γιοι του Βαγιαζήτ και Τζεμ ή Τζιτζίμ, όταν τελικά επικρατεί ο πρώτος. Ο Τζεμ κατέφυγε στους Ιωαννίτες όπου ο Ντωμπυσσόν τον δέχτηκε πρόθυμα γιατί έτσι θα αποτελούσε διαρκή απειλή για τον Βαγιαζήτ. Τελικά, για μεγαλύτερη ασφάλεια οι Ιππότες τον στέλνουν στην Ωβέρνη και συνάπτουν ειρήνη με το Σουλτάνο αποσπώντας του διατροφή για τον Τζεμ. Από εκεί και πέρα ο Τούρκος πρίγκιπας περιπλανήθηκε στην Ευρώπη, σαν αιχμάλωτος, ώσπου πέθανε από άγνωστη αιτία στο στρατόπεδο του Καρόλου.

Δεύτερη πολιορκία 

26 Ιουνίου 1522. Οι τουρκικές δυνάμεις, με αρχιστράτηγο το βεζίρη Μουσταφά πασά, αποβιβάζονται στη Ρόδο με 200.000 στρατό. Τα πλοία τους φτάνουν τα 400. Αντίστοιχα, τη Ρόδο την υπερασπίζεται μία δύναμη 6.000 – 7.500 ανδρών, από τους οποίους μόνο οι 290 είναι ιππότες ενώ οι υπόλοιποι είναι μισθοφόροι. Οι χωρικοί – όσοι δεν έχουν κλειστεί στα κάστρα Λίνδου, Μονόλιθου και Φαρακλού – συρρέουν μέσα στην πόλη και στη διάρκεια της πολιορκίας χρησιμοποιούνται σε βοηθητικές δουλειές. Η τουρκική επίθεση γίνεται αυτή τη φορά από ξηράς και τα χτυπήματα είναι δυνατά τόσο από πολιορκητές όσο και από πολιορκημένους. Οι Τούρκοι σκάβουν υπονόμους για να μπουν στην πόλη ή για να την ανατινάξουν με πυρίτιδα. Οι ιππότες καταφέρνουν σχεδόν πάντα να τους εξουδετερώνουν με ανθυπονόμους. Παράλληλα συνεχίζεται ο βομβαρδισμός της πόλης και καθώς τα εφόδια τελειώνουν το ηθικό του λαού πέφτει. Παρόλα αυτά ο φόρος αίματος είναι βαρύτερος για τους Τούρκούς που θρηνούν ήδη 15.000 – 20.000 νεκρούς ενώ οι Χριστιανοί μόνο 200. Η αποτυχία κατατάραξε το Σουλτάνο που σκεφτόταν να λύσει την πολιορκία και να υποχωρήσει.

Τον συγκράτησαν οι πληροφορίες ενός Αλβανού φυγάδα και η προδοσία του μεγάλου καγκελάριου Αndre d’ Αmaral, που τον διαβεβαίωσαν για την εξάντληση των πολιορκημένων. Η προδοσία όμως των δύο αποκαλύφθηκε από τους Ιππότες που εκτέλεσαν και τους δύο συνένοχους. Η τετράμηνη πολιορκία είχε εξουθενώσει και τις δύο πλευρές, όταν πια οι Τούρκοι γνωρίζοντας το πεσμένο ηθικό του λαού, ρίχνουν με βέλη προκηρύξεις στην πόλη, που υπόσχονται στον κόσμο πως σε περίπτωση παράδοσης θα δείξουν σεβασμό της θρησκείας και της ειρήνης, ενώ την εκπόρθηση θα ακολουθήσει σκλαβιά και σφαγή. Αρχικά οι Ιππότες δεν ήθελαν ούτε να το ακούσουν, όμως με την πίεση του λαού και με το πάρσιμο του προμαχώνα της Ισπανίας από τον εχθρό, αποφασίζουν να συνθηκολογήσουν και να αποδεχτούν τους όρους της ειρήνης, στις 22 Δεκεμβρίου του 1522. Οι όροι ήταν οι εξής : οι Ιωαννίτες μπορούσαν να αποχωρήσουν παίρνοντας μαζί τα όπλα και τα υπάρχοντα τους. Μαζί μπορούσαν να φύγουν κι όσοι άλλοι ήθελαν σε διάστημα τριών χρόνων. Οι εκκλησίες δε θα βεβηλώνονταν και θα υπήρχε ανεξιθρησκία. Ο Σουλτάνος θα χορηγούσε φοροαπαλλαγή για 5 χρόνια και δε θα γινόταν παιδομάζωμα. Οι Τούρκοι μόλις μπήκαν στην πόλη διέπραξαν μεγάλες λεηλασίες και βιαιότητες. Τελικός απολογισμός : 50.000 Τούρκοι και 2.000 Χριστιανοί νεκροί. Τα υπόλοιπα νησιά, ένα – ένα κι αυτά, παραδόθηκαν. Η πόλη της Ρόδου προδόθηκε και παραδόθηκε αλλά δεν κατακτήθηκε ποτέ!

Η αποχώρηση 

Οι ¨Ιππότες της Ρόδου¨ κατέφυγαν στην Κρήτη μαζί με 5.000 Ροδίτες που θέλησαν να τους ακολουθήσουν. Από εκεί πήγαν στην Ιταλία, όπου περιπλανήθηκαν από πόλη σε πόλη, ώσπου ο Κάρολος Ε΄ της Ισπανίας τους παραχώρησε τη Μάλτα το 1530 και γι’ αυτό ονομάστηκαν πια ¨Ιππότες της Μάλτας¨. Από το 1830 αποβάλλουν τον πολεμικό χαραχτήρα τους και μεταφέρουν την έδρα τους στη Ρώμη. Διατηρούν μέχρι σήμερα νοσοκομεία σε πέντε χώρες της Ευρώπης ενώ η δράση τους απλώνεται και στην Αμερική.

«Τίποτα στον κόσμο δε χάθηκε τόσο ένδοξα όσο η Ρόδος» Βασιλιάς Κάρολος Ε 

Η πρώτη Όπερα που γράφτηκε και ανέβηκε ποτέ στην Αγγλία, το 1656, από τον ιμπρεσάριο William Davenant, λεγόταν Η Πολιορκία της Ρόδου (The Siege of Rhodes). Η παράσταση αφορούσε την πολιορκία του νησιού από τους Τούρκους το 1522 και την ηρωική προσπάθεια των Ιπποτών και των κατοίκων της Ρόδου όπως και των γύρω νησιών, έως την τελική παράδοση τους στο Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή, μετά από προδωσία. Σήμερα το μόνο που σώζεται από αυτό το έργο είναι τα αυθεντικά σκίτσα των σκηνικών της Όπερας.

Κάποια γεγονότα 

Καταστροφές: Μεγάλοι σεισμοί χτύπησαν το νησί τη μεσαιωνική περίοδο το 1304, το 1364 με πιο καταστροφικό αυτόν του 1481, ύψους 7 Ρίχτερ, που τον ακολούθησε μεγάλο θαλάσσιο παλιρροϊκό κύμα που σκόρπισε το θάνατο. Επίσης, το 1476 ένας κατακλυσμός προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στα τείχη και την πόλη και εξαφάνισε χωριά από το χάρτη

Ο Δράκος: Σε ένα βαλτότοπο στην περιοχή Μαλ Πάσο ( σημερινό Μπελ Πάσο ) λέγεται πως εμφανίστηκε ένας δράκος, που κατασπάραζε ανθρώπους και μικρά παιδιά. Ιππότες που προσπάθησαν να το σκοτώσουν έχασαν τη ζωή τους. Τελικά, ο ιππότης Ντιεντοννέ Ντε Γκοζόν, το 1342, εκπαιδεύοντας τα σκυλιά του και αψηφώντας το απαγορευτικό διάταγμα του Μαγίστρου, τον σκότωσε και τιμητικά χρίστηκε Μάγιστρος. Ο δράκος πρέπει να ήταν κροκόδειλος. Ο διάσημος ποιητής της Γερμανίας Σίλλερ του αφιέρωσε μεγάλο επικό ποίημα.

Η Τάφρος: Τα τείχη και η Τάφρος, στη μορφή που είναι σήμερα, κατασκευάστηκαν από τους καλύτερους και πιο γνωστούς μηχανικούς της Ευρώπης, εκείνης της εποχής και η Τάφρος δεν είχε ποτέ νερό.

Ιστορίες του Φεστιβάλ

Ο θρυλικός Δράκος της Ρόδου

Όπως πολλά μέρη στον Μεσαιωνικό κόσμο, έτσι και η Ρόδος είχε το Δράκο της! Η "Αναζήτηση του Δράκου" είναι ένα συναρπαστικό ομαδικό παιχνίδι εμπνευσμένο από αυτόν το θρύλο και ανοίγει τις εκδηλώσεις του Μεσαιωνικού Φεστιβάλ! Ας δούμε όμως πώς ξεκίνησε η ιστορία... 

Το 1332, περίπου δεκαοχτώ χρόνια μετά από την κατάκτηση της Ρόδου από τους ιππότες του Αγ. Ιωάννη, ολόκληρο το νησί ζούσε με το φόβο ενός τεράστιου πλάσματος, που κρυβόταν στην πλαγιά του λόφου του Αγ. Στεφάνου (σημερινό Μonte Smith), σε μια περιοχή, τότε αποκαλούμενη: ‘Mal Paso’(=κακό πέρασμα), περίπου δύο μίλια από την πόλη της Ρόδου. Η παράδοση το ονόμασε Δράκο! 

Το προσκύνημα στο παρεκκλήσι του Αγ. Στεφάνου, στο λόφο επάνω από τη φωλιά του, ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνο, τόσο για τους προσκυνητές όσο για τα παιδιά και τους ποιμένες, που συχνά εξαφανίζονταν περνώντας από την περιοχή. Διάφοροι ιππότες είχαν προσπαθήσει να εξοντώσουν το πλάσμα, αλλά κανείς δεν είχε επιστρέψει, ώσπου ο Μεγάλος Μάγιστρος, Helion de Villeneuve, απαγόρευσε με διάταγμα οποιαδήποτε επίθεση στο θηρίο. 

Ο δράκος λέγεται πως είχε στο δέρμα φολίδες, που ήταν τέλεια αδιαπέραστες είτε στα βέλη είτε σε οποιοδήποτε τέμνον όπλο. Εντούτοις, ένας νέος ιππότης, που ονομαζόταν Dieudonné de Gozon, δεν ήταν καθόλου πρόθυμος να πειθαρχήσει στο διάταγμα. Ζήτησε την άδεια να λείψει για έναν χρόνο, και πήγε στο σπίτι του, στο κάστρο του πατέρα του Gozon, στο Languedoc και εκεί ζήτησε να του φτιάξουν ένα πρότυπο του τέρατος, με το οποίο εκπαίδευσε το άλογο και τα σκυλιά του. Είχε παρατηρήσει ότι οι φολίδες δεν προστάτευσαν την κοιλιά του ζώου, αν και ήταν σχεδόν αδύνατο να καταφέρει εκεί ένα χτύπημα, εξ αιτίας των τεράστιων δοντιών του και των άγριων κτυπημάτων της μακριάς ουράς του.

Όταν ολοκλήρωσε την εκπαίδευση του αλόγου και των σκυλιών, επέστρεψε στη Ρόδο και κατευθύνθηκε προς τη βουνοπλαγιά, όπου σύχναζε ο δράκος. Το άλογό του ήταν καλά προετοιμασμένο, ώστε να αντιληφθεί τη διαφορά μεταξύ του αληθινού και ψεύτικου τέρατος και τα δύο σκυλιά, που του ήταν αφοσιωμένα, επιτίθονταν στο ζώο, καθώς ο κύριος τους το χτύπαγε με το ξίφος του. Ένα χτύπημα όμως από την ουρά του τέρατος τον έριξε κάτω και ο δράκος έσκυψε πάνω του, αφήνοντας εκτεθειμένη την κοιλιά του. Ο ιππότης, ώθησε τότε το ξίφος του σε αυτήν. Το τέρας σωριάστηκε πάνω του και όταν τελικά οι υπηρέτες του de Gozon ανέβηκαν στο λόφο, βρήκαν τον ιππότη τους ακριβώς κάτω από το σφάγιο του δράκου. Αφού τον απεγκλώβισαν, έβγαλαν το κράνος του και όταν ανέκτησε τις αισθήσεις του, οδηγήθηκε στην πόλη, ανάμεσα στις εκστατικές κραυγές ολόκληρου του λαού, ο οποίος τον παρέπεμψε θριαμβευτικά στο παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου. Αρχικά, αυτός θέλησε να τον τιμωρήσει με φυλάκιση και θάνατο, επειδή παρενέβη την εντολή του, αλλά κατόπιν κατόπιν διαμαρτυρίας του πλήθους, αναίρεσε και τον έχρισε τιμητικά Μεγάλο Μάγιστρο. 

Το κεφάλι του δράκου τοποθετήθηκε πάνω από τη Θαλασσινή πύλη της πόλης, όπου οι περιηγητές Thèvenot, Rottiers και Biliotti έγραψαν πως το είχαν δει το 17ο αιώνα. Ειπώθηκε ότι ήταν μεγαλύτερο από αυτό ενός αλόγου, με ένα τεράστιο στόμα και δόντια αλλά και πολύ μεγάλα μάτια. 

Η ιστορία αμφισβητείται από πολλούς, αλλά δεν πρέπει να είναι μία απλή επινόηση, αν και η περιγραφή του τέρατος μπορεί να είναι λίγο υπερβολική. Οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι πρέπει να ήταν ένας κροκόδειλος ή ένα μεγάλο ερπετό, που ίσως να είχαν φέρει στο νησί πειρατές ή να σώθηκε από ναυάγιο.

Ο θρυλικός Δράκος της Ρόδου

Η περιοχή, όπου πέθανε ο δράκος, πήρε το όνομα ‘Μπελ Πάσο’(=καλό πέρασμα). Ο Dieudonné de Gozon έγινε Μ. Μάγιστρος μετά από το θάνατο του Villeneuve. Ήταν άριστος στη διοίκηση, μεγάλος στρατιώτης, και πολύ αγαπητός από όλους τους φτωχούς αγρότες του νησιού, στους οποίους ήταν υπερβολικά καλός. Πέθανε το 1353, και ο τάφος του λέγεται πως ήταν ο μόνος που έγραφε: «Εδώ βρίσκεται ο σφαγέας του δράκου.» 
Η δοκιμασία του Dieudonné de Gozon εξυμνήθηκε σε ένα ποίημα, που γράφτηκε από το διάσημο Γερμανό ποιητή Friedrich von Schiller.

Διαβάστε το ποίημα του Friedrich von Schiller
Διαβάστε το ποίημα της Μάχης με το Δράκο online

Ο Χορός των Νεράιδων

Οι Νεράιδες, πλάσματα των δασών και των ποταμών, σύμφωνα με τους θρύλους, σπάνια εμφανίζονται στους ανθρώπους. Προτιμούν τα σκιερά φυλλώματα, τις σπηλιές, τη συντροφιά των πουλιών. Λούζουν τα μαλλιά τους στις κρυστάλλινες πηγές των βουνών, στα τρεχούμενα νερά των ποταμών και των πηγών, χορεύουν πάνω στα πεσμένα φύλλα. Συμβολίζουν την «πλανεύτρα» φύση, μια φύση χαρούμενη, παιχνιδιάρικη και αιώνια νέα.

Οι Νεράιδες ή Ανεράδες είναι αέρινα πλάσματα, όμορφα και ασπροφόρα, παιχνιδιάρικα και γελαστά. Όταν εμφανίζονται στις πηγές, μαγεύουν τους περαστικούς που μπορεί να τις απαντήσουν στο δρόμο τους αλλά κανείς δεν πρέπει να παρασυρθεί και να τους μιλήσει γιατί τον τρελαίνουν ή του παίρνουν τη μιλιά...

Έτσι και οι δικές μας Νεράιδες, εμφανίζονται μέσα από τα δέντρα γελώντας και χορεύοντας γύρω από κρυστάλλινα νερά! Παιχνιδίζουν ανέμελα και προσκαλούν στο παιχνίδι τους περαστικούς ... Όταν όμως ένας Ιππότης σαγηνεύεται και παρασύρεται από την ομορφιά τους, τον παίρνουν μαζί τους και χάνονται πίσω στα δέντρα, απ’ όπου και ήρθαν ξαφνικά.!

Η πορνεία στην Μεσαιωνική Ρόδο

Η Ρόδος, γνωστό εμπορικό λιμάνι από την αρχαιότητα, σε τέτοια γεωγραφική θέση που την έφερνε σε επαφή με τους περισσότερους λαούς της Μεσογείου και της Ευρώπης, διαμορφώνοντας μία πολυεθνική κοινωνία, γεμάτη χριστιανούς, μουσουλμάνους και Εβραίους που εκτονώνονταν σεξουαλικά μετά από πολυήμερα ταξίδια στη θάλασσα, δεν ήταν δυνατόν να είναι απαλλαγμένη του περιθωριακού στοιχείου και φυσικά της πορνείας. Άλλωστε, καθώς στο Μεσαίωνα το φαινόμενο πήρε μεγαλύτερη διάσταση, κατά την περίοδο των Σταυροφοριών, όταν πλήθη εκδιδόμενων γυναικών συνόδευαν τα στρατεύματα, είναι ευνόητο πως σε μια πόλη που διοικείτο από καλόγερους Ιππότες για 213 χρόνια (1309 – 1522), η καταφυγή στον παράνομο έρωτα να είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο. 

Εξάλλου, ήδη από το 13ο αι., ο μεγάλος στοχαστής Θωμάς Ακυϊνάτης είχε κατορθώσει να επηρεάσει βαθιά τη φιλοσοφία της Δύσης και τη δογματική στάση της Καθολικής Εκκλησίας με δύο επιβλητικά συγγραφικά έργα του, σύμφωνα με τα οποία: η πορνεία πρέπει να είναι ανεκτή, γιατί συντελεί στην αποτροπή μεγαλύτερων αμαρτημάτων, όπως η μοιχεία και ο βιασμός. Την ίδια περίπου περίοδο ιδρύονται στη Φλωρεντία αλλά και σε άλλες πόλεις της Ευρώπης, πορνεία για να αυξηθεί ο πληθυσμός, επειδή οι νέοι είχαν στραφεί στην ομοφυλοφιλία, λόγω των αυστηρών ηθικών περιορισμών των προηγούμενων χρόνων. 
Παρόλα αυτά, είναι σαφές πως η ηθική που επέβαλε ο χριστιανισμός, ιδανικά του οποίου ήταν η παρθενία και ο ασκητισμός, καταδίκαζε την πορνεία, της οποίας η έννοια ήταν πολύ ευρύτερη από τη σημερινή και αφορούσε τη γενετήσια συμπεριφορά των ανθρώπων που κατοικούσαν μόνιμα ή παροδικά στον τόπο.

Έτσι, όροι όπως: πόρνη, πορνεύειν, κουρτεζάνες (cortigiane-cortigia=αυλή), εταιρείον, πορνοκαπηλείον, πορνοστάσιον, αναφέρονταν σε ένα ευρύτερο φάσμα σεξουαλικών πράξεων και δραστηριοτήτων, καταδικαστέων από την τότε Μεσαιωνική κοινωνία. Κατά αυτή την έννοια, πόρνες δεν ήταν μόνο αυτές που εκδίδονταν επ΄αμοιβή, αλλά και αυτές που διατηρούσαν προγαμιαίες σεξουαλικές σχέσεις παρά τη γνώμη του πατρός τους, όσες είχαν σχέσεις με αλλόθρησκους (μουσουλμάνους, Εβραίους) και φυσικά όλες οι μοιχαλίδες. Με ανάλογο τρόπο και η ανδρική πορνεία είχε ευρύτερη έννοια, καθώς συμπεριλάμβανε όχι μόνο τους νέους που εκδίδονταν επ΄αμοιβή, αλλά και τους ομοφυλόφιλους, τους αρρενομανείς ή αρσενοκοίτες που αποπλανούσαν ανηλίκους, τους μοιχούς, τους συνευρισκόμενους με ευνούχους και τους κτηνοβάτες. 

Έτσι, σε μία κοινωνία όπου δεν έλλειπαν οι οίκοι «της χαράς» ή οι συντεχνίες, επικεφαλής των οποίων ήταν η Κυρά ή Πριόρα ή Ηγουμένη ή κάποιος πορνοβοσκός, όπως πηγάζει κυρίως μέσα από διατάγματα Μεγάλων Μαγίστρων που εκδίδονταν σε περιόδους έξαρσης του φαινομένου ή μετά από θεομηνίες και επιδημίες - οι οποίες αποδίδονταν στην έκλυση των ηθών - δεν ήταν λίγοι οι περιορισμοί και οι τιμωρίες πουν επιβάλλονταν σε όσους εκπορνεύονταν, πολλές φορές κατόπιν πίεσης από οικογενειάρχες, κυρίως της τοπικής ελληνορθόδοξης κοινωνίας, που ξεσηκωνόταν από την επιδειχθείσα ανοχή του Τάγματος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τις υψηλόβαθμες θέσεις του Τάγματος καταλάμβαναν τέκνα Φεουδαρχών, πολλές φορές χωρίς καμία κλίση προς το εκκλησιαστικό στάδιο και επηρεασμένοι από την φιλοσοφία της πρώιμης Αναγέννησης που κυριαρχούσε στην Ευρώπη.

Τα κοινωνικά σκάνδαλα έγιναν ακόμα πιο μεγάλα γύρω στο 15ο αι., αφού οι πόρνες που είχαν κατακλύσει τα πυκνοκατοικημένα κέντρα του νησιού και κατοικούσαν είτε σε σπίτια, που γειτόνευαν με κατοικίες τίμιων γυναικών ή ήταν κρυφές και εκδίδονταν χωρίς την προστασία προαγωγού (donne disoneste), έβαζαν σε πειρασμό όχι μόνο τους Ιππότες αλλά και τους Ιερείς

Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις νόθων παιδιών των Ιπποτών, που διεκδικούσαν αγαθά από το Τάγμα, ως ανήκοντα στον πατέρα τους, ή Ιπποτών που συζούσαν με παλλακίδες και ακόμα Ιερέων, όπως ο εφημέριος της Παναγιάς του Βούργου, Guilielmo de Prosida, που διαπομπεύτηκε.

Τα πιο δραστικά μέτρα, για τον περιορισμό του υποκόσμου και της ανηθικότητας, επιβάλλονται το 1478 με διάταγμα, από το Μεγάλο Μάγιστρο Pierre d’ Aubusson, όπου περιορίζει τις πόρνες (Ρόδιες, Εβραίες, Μουσουλμάνες σκλάβες και Ευρωπαίες) σε συγκεκριμένη συνοικία της πόλης, που πολύ πιθανόν να ήταν η Οβριακή, καθώς οι Εβραϊκή κοινότητα αποτελούσε την πλέον διωκόμενη και περιχαρακωμένη στην Μεσαιωνική Ρόδο, τόσο από τους Καθολικούς όσο και από τους Ορθόδοξους, ενώ ο αντισημιτισμός είχε κάνει έντονη την εμφάνιση του στη Μεσαιωνική Ευρώπη. Σε περίπτωση που κάποιο από τα σπίτια ήταν ιδιοκτησία κουρτεζάνας, εκείνος που θα ήθελε να τη διώξει ήταν υποχρεωμένος να το αγοράσει. 

Αργότερα, η υποτροπή της έξαρσης του φαινομένου μετά την 1η Πολιορκία του 1480, λόγω της οικονομικής ανάπτυξης που επήλθε από την ειρήνη με τους Τούρκους, αναγκάζουν τον ίδιο Μ. Μάγιστρο να επέμβει για να επαναφέρει στην τάξη κι αυτούς τους μοναχούς Ιππότες. Επιβάλλει βαριές ποινές στους μοιχούς, τις μοιχαλίδες, τους προαγωγούς, τους παιδεραστές και τους τζογαδόρους. Ειδικά για τους παιδεραστές και τις χριστιανές που θα έρχονταν σε επαφή με τους Τούρκους εμπόρους, που κατέφθαναν στο νησί, ή τους Εβραίους και γενικά για όλους του χριστιανούς που θα είχαν επαφή με αλλόθρησκους, η ποινή ήταν ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΥΡΑ. 

Άλλοι τρόποι τιμωρίας για τους πόρνους και τις πόρνες (ή αλλιώς κούρβες, βρώμες, μαλαφρανζιασμένες, αναμαλλιάρες, ξετσίπωτες, σουρτούκες, χαλασμένες, γεβγεντισμένες, βορτούδες - αυτές που γυρνούν στους δρόμους - και πολλά άλλα) ήταν οι γνωστές διαπομπεύσεις και οι διαπομπευόμενες ονομάζονταν μουζιάρες.

Γνωστός τρόπος διαπόμπευσης ήταν η περιφορά πάνω σε ψωραλέο γάιδαρο, πισαλλειμένο με ακαθαρσίες και καπνιά, όπου ο διαπομπευόμενος καθόταν ανάστροφα κρατώντας την ουρά του γαϊδάρου (από εκεί προήλθε στη Ρόδο και το επίθετο ξανάστροφος). Για την διαπόμπευση ο διαλαλητής απηύθυνε πρόσκληση στο λαό, για συμμετοχή, με ΄αγγελήματα΄ δηλ. με τυμπανοκρουσίες ή με βούκινο - σάλπιγγα ή κέρατο βοδιού - (εξού και η φράση «Γίνηκε Βούκινο»), ενώ χτυπούσαν ταυτόχρονα οι καμπάνες. Επίσης, η διαπόμπευση μπορεί να περιλάμβανε κούρεμα ΄εν χρω, αποσβόλωμα, εμπαιγμό και ΄μουζοστακτοσύναις΄ (πισάλλειμα με στάχτη στο πρόσωπο και με τα δάχτυλα της παλάμης ανοικτά, έτσι που τύφλωναν τον διαπομπευόμενο). Όσο για τις μοιχαλίδες, σε κάποιες περιπτώσεις, χρησιμοποιούταν η pietra vituperis, (πέτρα σε σχήμα κόλουρου κώνου) πάνω στην οποία τοποθετούσαν την berlina, δύο επιμήκη ξύλα με τρεις οπές για τα χέρια και το λαιμό, όπου η διαπομπευόμενη αιχμαλωτιζόταν και υφίστατο αμέτρητους εξευτελισμούς για να καταλήξει τελικά σε κακόφημο σπίτι. Όσον αφορά την ομοφυλοφιλία, τιμωρούνταν με βασανιστήρια, εξευτελισμό και εξορία (Ησαϊας Ρόδου) και στη χειρότερη περίπτωση με αποκοπή του καυλού και θάνατο. 

Οι πόρνες του Μεσαίωνα στη Ρόδο, πρέπει να ήταν φτιασιδωμένες και βαμμένες έντονα, με μαλλιά ξέπλεκα και πρόσωπο ακάλυπτο, με προκλητική συμπεριφορά σε δημόσιες εμφανίσεις, φορώντας στολίδια χρυσά και ακριβά ρούχα, αν και σε πολλές περιπτώσεις τους απαγορευόταν να φορούν ότι οι τίμιες γυναίκες και μάλιστα στην Κωνσταντινούπολη και τη Δύση θεσπίστηκε να φορούν ιδιαίτερο ένδυμα που τις διέκρινε από τις υπόλοιπες γυναίκες.

Κλείνοντας, θα έπρεπε να πούμε πως η ροδιακή κοινωνία, με τον τρόπο που έζησε και δραστηριοποιήθηκε, δεν αποτελεί κραυγαλέα περίπτωση ηθικής κατάπτωσης, ούτε το μέγεθος της πορνείας ήταν τέτοιο που να στιγματίζει ολόκληρη την κοινωνία και σίγουρα δεν υπερέβαινε τα όρια άλλων πόλεων της Μεσογείου.

ΠΗΓΗ: Πολιτιστικός Σύλλογος "Μεσαιωνικό Ρόδο"

 http://www.medievalfestival.gr/GR/history.asp

http://www.medievalfestival.gr/GR/history.asp?Page=7

http://www.medievalfestival.gr/GR/history.asp?Page=20