Προστασία Δασών και δασικοί χάρτες

Το παρόν άρθρο αποτελεί απόσπασμα ομιλίας της κυρίας Μαρίας Καραμανώφ* που δόθηκε στην Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, κατά τη διάρκεια επιστημονικής εσπερίδας με θέμα «Δασικοί χάρτες: Αντιμετώπιση ή επιδείνωση του ελλείμματος δασικής προστασίας; Διαπιστώσεις-Προτάσεις», στις 25/05/2017. 

Αντικείμενο της σημερινής μου εισήγησης είναι η παρουσίαση και αξιολόγηση, σε πολύ αδρές γραμμές, του νομικού πλαισίου που διέπει την κατάρτιση και κύρωση των δασικών χαρτών και του δασολογίου. Παρά το γεγονός ότι η προστατευτική των δασών νομοθεσία χρονολογείται από τις αρχές του περασμένου αιώνα, η δε σχετική συνταγματική διάταξη (άρθρο 24) έχει πλέον ηλικία άνω των 40 ετών, το καθεστώς προστασίας του δασικού πλούτου της χώρας, συμπεριλαμβανομένων και των διατάξεων περί δασολογίου, γίνεται ολοένα πιο περίπλοκο και, κατά τρόπο αντιστρόφως ανάλογο, ολοένα και πιο αναποτελεσματικό. 

Το ζητούμενο όλων των σχετικών ρυθμίσεων (Συντάγματος, νόμων, διοικητικών πράξεων και δικαστικών αποφάσεων) είναι η πλήρης και αποτελεσματική προστασία του δασικού πλούτου της χώρας. Η προστασία αυτή περιλαμβάνει τρία στάδια, σαφώς διακεκριμένα. Το πρώτο είναι η εννοιολόγηση του αντικειμένου της προστασίας, δηλ. τι είναι δάσος, πως ορίζεται, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του. Το δεύτερο στάδιο συνίσταται στην εφαρμογή του ορισμού αυτού στην πραγματικότητα, με άλλα λόγια στην αποτύπωση, την οριοθεσία των δασών επί του εδάφους. Τέλος, το τρίτο στάδιο έχει ως αντικείμενο τον καθορισμό του ουσιαστικού περιεχομένου της προστασίας, δηλ. τι μέτρα λαμβάνονται για τη διαχείριση των δασών και την προστασία τους από φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους και ποια έργα, δραστηριότητες και εν γένει χρήσεις επιτρέπονται μέσα σε αυτά. Και για τα τρία αυτά στάδια, εν όψει της κρίσιμης σημασίας τους, έχει διαλάβει ειδικές διατάξεις το Σύνταγμα στα άρθρα 24 και 117.

Τον ορισμό του δάσους είχε διαπλάσει αρχικά η νομολογία του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ (υπό την προεδρία του κ. Μιχαήλ Δεκλερή), στη συνέχεια δε τον ενσωμάτωσε και το άρθρο 24 του Συντάγματος σε ειδική ερμηνευτική δήλωση κατά την αναθεώρηση το 2001. Η νομολογία αυτή διευκρίνισε τρία βασικά σημεία. Πρώτον, ότι το δάσος δεν είναι απλώς πολλά δένδρα το ένα δίπλα στο άλλο, αλλά οικοσύστημα με οργανική ενότητα, η οποία συνίσταται στην αλληλεπίδραση της δασικής βλάστησης, υψηλής ή ποώδους (μακκία βλάστηση), με τη δασική χλωρίδα και πανίδα. Δεύτερον, ότι το δάσος δεν απαιτείται να έχει κάποια συγκεκριμένη χρησιμότητα. Η χρησιμότητά του έγκειται σε αυτή καθ’ εαυτή την ύπαρξη και λειτουργία του, η οποία συμβάλλει στη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας του πλανήτη. Το δάσος είναι χρήσιμο μόνο και μόνο επειδή υπάρχει. Τρίτον, τι είναι δάσος δεν το ορίζει ο νόμος, αλλά η οικεία επιστήμη της δασικής οικολογίας. 

Με δεδομένο τον ορισμό του δάσους και προτού καν γίνει λόγος για επιτρεπόμενες χρήσεις, μεσολαβεί αναγκαία το δεύτερο, κρίσιμο, στάδιο της αποτύπωσης των δασών, της οριοθεσίας τους επί του εδάφους. Αυτό είναι και το αντικείμενο των δασικών χαρτών. Πρόκειται για μια διαδικασία καθαρώς τεχνική, η οποία, με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα δεν θα έπρεπε να παρουσιάζει κανένα πρόβλημα. Και όμως, η διαδικασία αυτή έχει περιπλακεί και καθυστερήσει κατά τρόπο που θα ήταν ακατανόητος, αν δεν διαφαινόταν ότι μέσω των δασικών χαρτών επιδιώκονται πράγματι άλλοι σκοποί, θεμιτοί ή μη, πάντως όμως εντελώς ξένοι προς το δάσος και την προστασία του. 

Η πρώτη νομοθετική πρόβλεψη για την κατάρτιση δασολογίου (ν. 998/79) γίνεται αμέσως μετά το Σύνταγμα 1975, ακριβώς διότι ο τότε νομοθέτης αντιλαμβάνεται το αυτονόητο, ότι δηλ. χωρίς δασικούς χάρτες είναι οξύμωρο να μιλάμε για δασική προστασία. Ο νόμος αυτός περιέχει επιτυχημένες ρυθμίσεις, οι οποίες όμως έμειναν ανεφάρμοστες. Για το λόγο αυτό, 20 χρόνια αργότερα, με την υπ’ αρ. 2818/97 απόφαση – σταθμό της Ολομελείας του ΣτΕ ακυρώθηκε η παράλειψη κατάρτισης του δασολογίου και επισημάνθηκε ότι το Δασολόγιο έχει αυτοτέλεια και δεν πρέπει να συναρτάται με την κατάρτιση του Κτηματολογίου. Παρ’ όλα αυτά, όλα τα νομοθετήματα που επακολούθησαν (ν. 2664/1998, ν.3208/03, μ.3880/10, ν.4164/13, ν.4389/16) υιοθέτησαν μια προσέγγιση εντελώς αντίθετη με όσα ορθολογικά και διορατικά είχε κρίνει το ΣτΕ. Κοινά χαρακτηριστικά της προσέγγισης αυτής είναι η άστοχη σύνδεση του Δασολογίου με το Κτηματολόγιο, η ανάθεση της κατάρτισης των δασικών χαρτών όχι στις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες, αλλά, κατ’ αρχήν επικουρικά αλλά στην ουσία σχεδόν αποκλειστικά, στην ΑΕ Κτηματολόγιο και μέσω αυτής σε ιδιωτικά γραφεία δασολόγων και, τέλος, η εμμονή στον αποσπασματικό χαρακτηρισμό δασών και δασικών εκτάσεων με τη διαδικασία του άρθρου 14 του ν.998/79. Μολονότι η τελευταία είχε προβλεφθεί ως καθαρά μεταβατικού χαρακτήρα, εξακολουθεί ακόμα ισχύει και είναι υπεύθυνη για την υπέρμετρη επιβάρυνση των δασικών υπηρεσιών και των δικαστηρίων, την ανασφάλεια δικαίου, τη διαφθορά και πολλά άλλα δεινά που θα είχαν αποφευχθεί με την έγκαιρη κατάρτιση του δασολογίου. 

Τη στιγμή αυτή, σαράντα και πλέον χρόνια μετά την ψήφιση του Συντάγματος, η κατάσταση έχει ως εξής. Τόσο το Δασολόγιο όσο και το Κτηματολόγιο έχουν καθυστερήσει ανεπίτρεπτα, ενώ αυξάνονται οι πανταχόθεν πιέσεις για την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου αλλά και για το αποχαρακτηρισμό των δασικών εκτάσεων. Με δεδομένο δε ότι το ΣτΕ έχει πρόσφατα αποφανθεί ότι οι δύο αυτές διαδικασίες ναι μεν μπορεί να βαίνουν παράλληλα, αλλά πάντως οι δασικοί χάρτες πρέπει να έχουν κυρωθεί πριν από την κύρωση του Κτηματολογίου, επισπεύδεται δραστικά η διαδικασία κατάρτισης των δασικών χαρτών. 

Και αυτό θα ήταν κατ’ αρχήν ευκταίο, αν επρόκειτο να παραχθούν γνήσιοι δασικοί χάρτες, πλήρεις και συντεταγμένοι με επιστημονική ακρίβεια από τις αρμόδιες Υπηρεσίες. Δεν συμβαίνει όμως αυτό. Τα προβλήματα που εμφανίζουν οι υπό κατάρτιση δασικοί χάρτες είναι σοβαρά και αναιρούν πράγματι τη χρησιμότητά τους ως βασικού εργαλείου για την προστασία του δασικού πλούτου της χώρας. Δεν πρόκειται μόνο για τα τεράστια σφάλματα αποτύπωσης τα οποία τους καθιστούν επικίνδυνα επισφαλείς, ούτε για το γεγονός ότι οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, κατ’ εξοχήν ενδιαφερόμενες να υπερασπιστούν τα δάση, έχουν ουσιαστικά αποκλεισθεί από την διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων λόγω των υπέρογκων παραβόλων. 

Το βασικότερο ελάττωμα των δασικών χαρτών είναι ο διάτρητος χαρακτήρας τους. Από τους προς κύρωση δασικούς χάρτες έχουν αφαιρεθεί, εμφανιζόμενες ως κενά, οι κρισιμότερες κατηγορίες δασικών περιοχών, οι πλέον κακοποιημένες και ταλαιπωρημένες ή, άλλως, οι πλέον ελκυστικές για μελλοντική κακοποίηση. Έχουν αφαιρεθεί όλοι οι οικισμοί, είτε με σχέδιο είτε χωρίς, ακόμα και οι συστάδες αυθαιρέτων εντός δασών, οι οποίες χαρακτηρίζονται με τον ευφημισμό «οικιστικές πυκνώσεις». Έχουν επίσης αφαιρεθεί οι καταπατήσεις εκατομμυρίων στρεμμάτων δημοσίων δασών που παράνομα καλλιεργούνται και παράνομα επιδοτούνται. Και το σοβαρότερο, έχουν αφαιρεθεί όλες οι αναδασωτέες περιοχές, με το πρόσχημα ότι χρήζουν επανεξέτασης διότι ενδέχεται να έχουν περιληφθεί σε αυτές και εκτάσεις οι οποίες ουδέποτε είχαν δασικό χαρακτήρα. Και το ενδεχόμενο αυτό πράγματι υπάρχει. Προβλέπεται όμως και πάγια νομοθετική διαδικασία διόρθωσης των σφαλμάτων αυτών, είτε με προσφυγή του ενδιαφερομένου στα δικαστήρια είτε και αυτεπαγγέλτως από τη Διοίκηση, μια διαδικασία την οποία όμως η Διοίκηση σπάνια χρησιμοποιεί. Αντ’ αυτού επιλέγει να αντιστρέψει πλήρως τη λογική που διέπει το σύστημα των αναδασώσεων. 

Με τους δασικούς χάρτες, όλες συλλήβδην οι αναδασώσεις καθίστανται εκ νέου εκκρεμείς και ανοίγει έτσι ο δρόμος για ένα νέο κύμα αμφισβητήσεων, πιέσεων, αθέμιτων συναλλαγών, δημιουργίας τετελεσμένων γεγονότων κ.ο.κ., τα οποία θα εξουδετερώσουν εν τέλει τη συνταγματική προστασία των αναδασωτέων. 

Για τη δικαιολόγηση των ρυθμίσεων αυτών γίνεται επίκληση κοινωνικών προβλημάτων, τα οποία έχουν ανακύψει από την εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας. Πρόκειται για μεγάλο σφάλμα και ηθελημένη σύγχυση και ανακρίβεια. Η ύπαρξη ή μη κοινωνικών λόγων που πρέπει κάποτε να αντιμετωπιστούν είναι θέμα που δεν αφορά το στάδιο της κατάρτισης των δασικών χαρτών, αλλά το επόμενο (τρίτο) στάδιο του καθορισμού των επιτρεπτών χρήσεων εντός δασών και δασικών εκτάσεων. Οι δασικοί χάρτες έχουν ένα και μόνο αντικείμενο, την ακριβή αποτύπωση του δασικού πλούτου της χώρας. Το τι θα γίνει από κει και πέρα είναι μια άλλη νομική και πολιτική απόφαση, η οποία πρέπει να ληφθεί ρητώς, ευθαρσώς και στην ώρα της και να αντιμετωπίσει κατάματα τις συνταγματικές και περιβαλλοντικές συνέπειές της. Εκείνο όμως που επιχειρείται τώρα, είναι να ικανοποιηθούν, εμμέσως και κρυπτόμενα πίσω από τους δασικούς χάρτες, άλλης τάξεως αιτήματα και πιέσεις δικαίων όσο και αδίκων.

Και ένα τελευταίο ερώτημα που φαίνεται να απασχολεί πολλούς. Σε κάθε περίπτωση, παρά καθόλου δασικούς χάρτες, δεν είναι καλύτερα να έχουμε κάποιους χάρτες, έστω και διάτρητους, ελλιπείς και προβληματικούς; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Σκοπός των δασικών χαρτών είναι η συνολική, οριστική και επιστημονικά τεκμηριωμένη αποτύπωση των δασών, ώστε να πάψει επιτέλους η σύγχυση, η ανασφάλεια δικαίου, οι αθέμιτες συναλλαγές και οι αυθαιρεσίες. Εκείνο όμως που θα παραχθεί τελικά, με την παρούσα διαδικασία, θα είναι δασικοί χάρτες που θα αποτυπώνουν μόνο τα δάση εκείνα που, ούτως ή άλλως, είχαν αφεθεί στην ησυχία τους, προφανώς γιατί κανείς δεν είχε οικιστικές, επιχειρηματικές, ή άλλες βλέψεις σε αυτά. Θα λείπουν όμως όλα εκείνα τα δάση που κατά καιρούς αποψιλώθηκαν, καταπατήθηκαν, οικοδομήθηκαν ή πρόκειται στο άμεσο μέλλον να υποστούν τέτοια τύχη. Αυτό λοιπόν που θα επιτευχθεί δεν θα είναι καλύτερο, ούτε καν ισοδύναμο με το τίποτα, θα είναι χειρότερο από το τίποτα. Είναι ένα καινούριο άλλοθι, για να παρακαμφθεί η υπάρχουσα, έστω ελλιπής, δασική προστασία και να καταστούν εκ νέου εκκρεμή, νομικώς και πραγματικώς, ακόμα και όσα ζητήματα (αναδασώσεις, παράνομες καταπατήσεις, αυθαίρετα) ήταν μέχρι τώρα οριστικά ρυθμισμένα.

*Μαρία Καραμανώφ

Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, 

Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος

Θέμα εισήγησης: «Νομική προστασία των δασών στην Ελλάδα. Παρελθόν και μέλλον».

……………………………..

«Η αδόκητη σύγκρουση των δασικών χαρτών με τη δασική προστασία (Νομικά ζητήματα)».

(Περίληψη της Εισήγησης του Δήμου Γ. ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δικηγόρου, πρώην Νομικού Συμβούλου ΓΕΩΤΕΕ, στην Επιστημονική Εσπερίδα της ΕλλΕτ για τους Δασικούς Χάρτες, στην Αθήνα, 25.05.2017)

Ι. Η σύγκρουση των Δασικών Χαρτών με τη δασική προστασία δεν μπορεί παρά να είναι αδόκητη. Με τη λέξη αυτή, τονίζεται, ως αποτέλεσμα της εν λόγω σύγκρουσης, το απροσδόκητο και θλιβερό ενδεχόμενο απώλειας της δασικής προστασίας. Αυτό είναι, ολοφάνερα, το αληθινό κακό και όχι, βέβαια, η μη σύνταξη των Δασικών Χαρτών. Δυστυχώς, ο Νομοθέτης, από το 2010 και, ιδίως, από το Μάιο 2016, υπηρετεί, διαρκώς και περισσότερο, την παράδοξη (ακριβέστερα, την παράλογη) άποψη ότι πρέπει να επισπευσθεί, οψίμως, η σύνταξη Δασικών Χαρτών-Δασολογίου, σε βάρος, ολοένα και περισσότερο, της δασικής προστασίας. 

Με την επίκληση «μνημονιακών δεσμεύσεων» (υπέρ της «δημιουργίας θετικού επενδυτικού κλίματος»), βιώνουμε, υπό το κράτος της δεινής οικονομικής συγκυρίας, την προαναφερόμενη τραγική εξέλιξη, που ήταν αδιανόητη υπό το φως της ιστορικής, υπ’ αριθ. 2818/1997 Απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας. Πράγματι, με εξαιρετική σαφήνεια και πληρότητα, η Απόφαση αυτή προσδιόρισε, πριν από 20 χρόνια, ότι μοναδικός σκοπός της σύνταξης Δασικών Χαρτών- Δασολογίου είναι η κατά το Σύνταγμα (άρθρο 24 παρ. 1 και άρθρο 117 παρ. 3) προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων και ότι αυτή πρέπει να διακριθεί και να προηγηθεί από τη διαδικασία του Εθνικού Κτηματολογίου, για προφανείς τεχνικούς λόγους, αλλά και διότι η καταγραφή και η αποτύπωση της δασικής γης συνάπτονται με την προστασία της δημόσιας γης, βάσει του τεκμηρίου κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου επ’ αυτής (Β.Δ. 17/29.11.1836). 

Υπό τις ανωτέρω συνθήκες, οι Δασικοί Χάρτες, οι οποίοι από μέτρο δασικής προστασίας, έχουν μεταλλαχθεί σε εχθρό των δασικών οικοσυστημάτων, προβάλλονται, κατ’ ευφημισμόν, ως «εργαλείο ανάπτυξης» και ως μέσο επικύρωσης των πληγών που αυτά υπέστησαν, επί δεκαετίες (και μετά τη θεσμοθετηθείσα, με το Σύνταγμα 1975, προστασία τους), εξαιτίας του ελλείμματος δασικής προστασίας, που οφείλεται, πρωτίστως, στην αθέτηση της υποχρέωσης του Κράτους, να συντάξει το Δασολόγιο της Χώρας. 

ΙΙ. Συνοπτικά, η ιστορία της σύγκρουσης και η κατάληξή της: 

1. Σε πλήρη αντιπαράθεση με την Απόφαση 2818/1997 του ΣτΕ, ο Νομοθέτης κατάργησε τα «Μέτρα Προστασίας» (Τρίτο Κεφάλαιο του Ν. 998/1979, άρθρα 11-13: «Φωτογράφησις», «Χαρτογράφησις», «Δασολόγιον») και, με τα άρθρα 27 και 28 του Ν. 2664/1998, συνέδεσε τη σύνταξη των Δασικών Χαρτών με τις διαδικασίες του Κτηματολογίου.

2. Το έλλειμμα της δασικής προστασίας από την αδράνεια της εκτελεστικής εξουσίας (που ούτε αθώα ούτε τυχαία ήταν) για τη σύνταξη του Δασολογίου επιδεινώθηκε με τις αντισυνταγματικές ρυθμίσεις των Ν. 3147/2003 και 3208/2003 (βλ. σχετικά την υπ’ αριθ. 32/2013 Απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ), οι οποίες οδήγησαν στην αναστολή σύνταξης των Δασικών Χαρτών, με την ιστορική Απόφαση 202/2005 της Επιτροπής Αναστολών ΣτΕ.

3. Τα καταστροφικά αποτελέσματα της επίθεσης του Νομοθέτη κατά της Νομολογίας του ΣτΕ και του Συντάγματος, καθώς και της αδράνειας της εκτελεστικής εξουσίας, έχουν πλέον διαπιστωθεί, με τις προδικαστικές Αποφάσεις 805/2016 και 1203/2017 του ΣτΕ, με τις οποίες επιχειρείται η θεραπεία του Εθνικού Κτηματολογίου από τις «νομικές πλημμέλειες» που προέκυψαν από την υπερεικοσαετή περιφρόνηση των δασικών οικοσυστημάτων. 

4. Το ανωτέρω έλλειμμα προστασίας οξύνθηκε στους μεταμνημονιακούς χρόνους, ιδίως με το Ν. 3889/2010, το Ν. 4042/2012, το Ν. 4280/2014.

5. Η εν λόγω σύγκρουση κορυφώθηκε με τους τελευταίους τέσσερις δασικούς νόμους, σε λιγότερο από ένα χρόνο (δηλ. το Ν. 4389/2016, το Ν. 4446/2016, το Ν. 4462/2017 και το Ν. 4467/2017). 

ΙΙΙ. Οι Δασικοί Χάρτες που αναρτήθηκαν, υπό την προβαλλόμενη πίεση «μνημονιακών δεσμεύσεων», από τον Ιανουάριο του 2017, και παραμένουν σε εκκρεμότητα, με αλλεπάλληλες παρατάσεις της προθεσμίας υποβολής Αντιρρήσεων, αποκάλυψαν τις προπεριγραφόμενες εκτροπές, που, υπό το πρόσχημα διόρθωσής τους, συνεχίζονται με νέες:

1. Οι σχετικές διαδικασίες κινήθηκαν και κινούνται υπό καθεστώς υποβιβασμού των Δασικών Υπηρεσιών, υπέρ των αρμοδιότητων (α) της ΕΚΧΑ ΑΕ, ως αναθέτουσας (σε αναδόχους, τη σύνταξη των Δασικών Χαρτών) Αρχής και (β) των πολεοδομικών Υπηρεσιών, στις οποίες αναγνωρίστηκε αρμοδιότητα να εξαιρούν από τους Δασικούς Χάρτες τις εκτάσεις των εγκεκριμένων οικισμών (πορτοκαλί γραμμή), των αμφισβητούμενης εγκυρότητας οικισμών (κίτρινη γραμμή) και τέλος, των «οικιστικών πυκνώσεων» (μωβ γραμμή). 

2. Τις παραμονές της ανάρτησης των καταρτισθέντων Δασικών Χαρτών(με σαφέστατες παραβιάσεις των Τεχνικών Προδιαγραφών σύνταξής τους), αλλά και μετά την ανάρτηση τους:

α. Τροποποιήθηκε καταλυτικά η σχετική δασική νομοθεσία, κατά το ουσιαστικό και διαδικαστικό μέρος και οι τροποποιήσεις συνεχίζονται, με τυπικά έγκυρες κανονιστικές ρυθμίσεις, αλλά και με ψευδοερμηνευτικές εγκυκλίους, που ολοκληρώνουν τα αντισυνταγματικά εγχειρήματα, ιδίως των τελευταίων δασικών νόμων.

β. Θεσμοθετήθηκε διαδικασία εξαγοράς των εκτάσεων που εκχερσώθηκαν πριν από το 1975 και διαδικασία πλήρους νομιμοποίησης των παράνομων εκχερσώσεων από το έτος 1975 μέχρι το έτος 2007. 

γ. Νομοθετήθηκε αλλαγή της διαδικασίας για την απαλλαγή των αναδασωτέων εκτάσεων από το αναδασωτικό βάρος, με πλήρη νόθευση του περιεχομένου των Αντιρρήσεων, υπέρ της εξουσίας των δασαρχών και του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

δ. Θεσπίσθηκε, για την υποβολή Αντιρρήσεων, αναλογικό παράβολο, που κατέστησε εξ αντικειμένου αδύνατη τη συμμετοχή οικολογικών οργανώσεων στη διαδικασία αυτή, κατά παράβαση του Συντάγματος και της Σύμβασης του Άαρχους.

ε. Σε επιστέγασμα των αδιεξόδων, με κανονιστική Απόφαση, υπονομεύτηκε πλήρως η διαδικασία των αντιρρήσεων, με παράλληλη διαδικασία διόρθωσης των «προδήλων σφαλμάτων» των Δασικών Χαρτών.

IV. Συμπερασματικά, ο μόνος λόγος σύνταξης Δασολογίου είναι η αποτύπωση των δασών και δασικών εκτάσεων, με αποκλειστικό σκοπό την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων. Δυστυχώς, οι αναρτημένοι Χάρτες δεν εκπληρώνουν το σκοπό τους, αλλά την πρόθεση μεταβολής του προορισμού εκατομμυρίων στρεμμάτων δασικής γης, που θυσιάζονται στο βωμό μιας «ανάπτυξης», που θυμίζει τον μυθικό Ερυσίχθονα και γι’ αυτό αποκλείεται να είναι αειφόρος.

…………………………

Και οι χορτολιβαδικές εκτάσεις στο σφυρί;

Του Δ. Παλάσκα, Δασολόγου, PhD

Λεζάντα: Παράκτια χορτολιβαδική έκταση στην Τ.Κ. Αγίου του Δ.Ιστιαίας – Αιδηψού, η οποία αποδίδεται ως «Άλλης μορφής έκταση» στον αναρτημένο Δασικό Χάρτη

Οι χορτολιβαδικές εκτάσεις, ή αλλιώς χορτολιβαδικά εδάφη, αποτελούν εκτάσεις οι οποίες βρίσκονται, εννοιολογικά, μεταξύ των δασικών και γεωργικών εκτάσεων, αφού ούτε καλλιεργούνται συστηματικά, ούτε όμως και συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά των δασικών οικοσυστημάτων, κυρίως λόγω μικρού ποσοστού κάλυψης από άγρια ξυλώδη φυτά. Οι χορτολιβαδικές εκτάσεις που βρίσκονται υπεράνω των δασών (ψευδαλπικά ή θερινά λιβάδια), καθώς επίσης και όσες βρίσκονται εντός δασών και δασικών εκτάσεων (δασικά διάκενα), προστατεύονταν από παλιά και συνεχίζουν να προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία ως δασικές εκτάσεις, για λόγους διατήρησης του ενιαίου και αδιάσπαστου χαρακτήρα των δασικών οικοσυστήματων, αλλά και για περιβαλλοντικούς λόγους (π.χ. προστασία εδαφών των ορεινών λεκανών απορροής). Μέχρι το 2014 οι δημόσιες χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις χαρτογραφούνταν κατά τη σύνταξη των Δασικών Χαρτών, το δε Δημόσιο διά των Δ/νσεων Δασών συμπεριλάμβανε αυτές στη δήλωση του Δημοσίου κατά τη διαδικασία της κτηματογράφησης του Εθνικού Κτηματολογίου. Με το ν.4280/2014 επήλθε μία αλλαγή που μάλλον πέρασε στα «ψιλά». Οι χορτολιβαδικές εκτάσεις κατά τρόπο αυθαίρετο (στην εισηγητική έκθεση του νόμου δεν υπάρχει κάποια σχετική τεκμηρίωση) διακρίθηκαν σε πεδινές και ορεινές – ημιορεινές ή ευρισκόμενες επί ανωμάλων εδαφών. Οι πεδινές δημόσιες χορτολιβαδικές εκτάσεις αποδεσμεύονται πλήρως από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας! Ακόμα και τελεσίδικες Πράξεις Χαρακτηρισμού ανακαλούνται με την έκδοση διαπιστωτικών πράξεων. Με δεδομένο ότι τα κριτήρια διαχωρισμού των πεδινών χορτολιβαδικών εκτάσεων είναι σωρευτικά (π.δ.32/2016) το υψόμετρο (100 μ.), η μέση κλίση (8%) και η μέγιστη κλίση (12%) αναρωτιέται κανείς ποια ήταν η σκοπιμότητα της συγκεκριμένης αλλαγής; Μήπως η διευκόλυνση της παραχώρησης δημόσιων (ή αμφιβόλου ιδιοκτήτη) εκτάσεων στην παράκτια ζώνη, η οποία συγκαλύφθηκε από μία εικονική προστασία των μη πεδινών χορτολιβαδικών εκτάσεων, χωρίς να μπλέκεται η Δασική Υπηρεσία στα πόδια των επίδοξων επενδυτών; Ποιος διασφαλίζει πλέον την ακίνητη περιουσία του Δημοσίου στην υψομετρική ζώνη των 100 μ., στην πλέον κρίσιμη ζώνη από άποψη ανθρωπογενών επεμβάσεων και καταπατήσεων, όταν, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα δικαιώματα του Δημοσίου βασίζονται στη διαπίστωση του χορτολιβαδικού χαρακτήρα μιας έκτασης διαχρονικά (τουλάχιστον από το έτος 1945); Επομένως για την αποφυγή της νομιμοποίησης καταπατήσεων στην παράκτια ζώνη, η χαρτογράφηση των δημόσιων πεδινών χορτολιβαδικών εκτάσεων θα πρέπει να επανέλθει στην αρμοδιότητα της Δασικής Υπηρεσίας και να αποτελέσει ειδική κατηγορία εκτάσεων στους Δασικούς Χάρτες.

……………………………