Διάφορα της Ρόδου

ΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Η σπηλιά της Καλαμονιάς – Βρίσκεται σε μια δυσπρόσιτη περιοχή, μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας καθώς σύμφωνα με έρευνες αποδείχθηκε ότι εκεί έζησαν οι παλαιότεροι κάτοικοι του νησιού.

Η σπηλιά της Μακαρούνας – Βρίσκεται στο χωριό Σάλακος και είναι προσβάσιμη και αξιοποιημένη.

Το σπήλαιο Κουμέλου – Βρίσκεται στο χωριό Αρχάγγελος στην κορυφή ενός λόφου. Έχει αρχαιολογικό και σπηλαιολογικό ενδιαφέρον και στις ανασκαφές που έγιναν πρόσφατα βρέθηκαν αγγεία και άλλα αντικείμενα Νεολιθικής και μυκηναϊκής εποχής.

ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Το πιο ψηλό βουνό της Ρόδου είναι ο Ατάβυρος και έχει υψόμετρο 1240 μέτρα. Βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Έμπωνας και Άγιος Ισίδωρος και στην κορυφή του υπάρχουν λείψανα του ναού του Διός.

Ο Ακραμύτης, είναι ένα πευκόφυτο βουνό με υψόμετρο 850 μέτρα.

Ο Προφήτης Ηλίας είναι ένα δασώδες βουνό με υψόμετρο 800 μέτρα.

Στην ανατολική πλευρά του νησιού βρίσκεται το βουνό Τσαμπίκα με υψόμετρο 350 μέτρα, όπου στην κορυφή του βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας Τσαμπίκα.

Το Φιλέρημο είναι ένα καταπράσινο βουνό με υψόμετρο 280 μέτρα.

ΕΝΑΣ ΚΡΥΦΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Οικοσυστήματα με εκατοντάδες είδη ψαριών, σφουγγάρια και κοράλλια καθώς και μεγάλοι πληθυσμοί από σπάνια και προστατευόμενα είδη θαλάσσιων θηλαστικών όπως δελφίνια, φάλαινες και πλήθος θαλάσσιων χελωνών βρίσκονται νοτιοανατολικά της Ρόδου, όπου η θάλασσα έχει μεγάλο βάθος και υποθαλάσσιες πηγές εμπλουτίζουν την περιοχή με νερό πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία, χρήσιμα σε πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς

ΞΩΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΟΥΛΑ

Νότια του χωριού Σορωνή υπάρχει ένα μικρό ξωκλήσι το οποίο ονομάζεται Άγιος Σουλάς. Το εξωκλήσι είναι οικοδομημένο στο όνομα του Αγίου Σίλα του αχώριστου συνοδοιπόρου του Αποστόλου Παύλου. Ολόγυρά του εκτείνεται περιοχή κατάφυτη από πανύψηλα πεύκα.

Ο ναΐσκος είναι ρυθμού Βασιλικής, έχει μήκος 7,70 μέτρων, πλάτος 2,70μ. και ύψος 3μ. Στο επάνω μέρος της εισόδου υπάρχει ανάγλυφος σταυρός με ημερομηνία 1836. Θεωρείται βέβαιο ότι οικοδομήθηκε κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες πιθανόν κατά το 100-150 μ.Χ.

Μέσα στο ναό και απέναντι από την είσοδο στη βόρεια πλευρά υπάρχει πηγή νερού μέσα σε τεχνητό σπήλαιο.

ΜΟΥΣΕΙΑ ΣΤΗΝ ΡΟΔΟ

ΤΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΠΟΛΛΩΝΩΝ

Στο λαογραφικό μουσείο που βρίσκεται στο χωριό Απόλλωνα μπορεί να δει κανείς διάφορες οικιακές συσκευές, αγροτικά εργαλεία αλλά και αρχαία αντικείμενα όπως σαρκοφάγους και μεσαιωνικές μυλόπετρες.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΤΗΣ ΔΙΜΥΛΙΑΣ

Το λαογραφικό σπίτι της Σαλάκου

Το λαογραφικό σπίτι της Σαλάκου ήταν μια δωρεά του ακαδημαϊκού Αγαπητού Τσοπανάκη και διαμορφώθηκε για να στεγάσει διάφορα αρχαία αντικείμενα από τη ζωή των ντόπιων κατοίκων.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΗ ΣΟΡΩΝΗ

Το παραδοσιακό λαογραφικό σπίτι που βρίσκεται στη Σορωνή στεγάζεται μέσα σε μια παλιά κατοικία και σε αυτό μπορεί να δει κανείς διάφορα αρχαία αντικείμενα, υφαντά, κεντήματα, σκεύη αλλά και κάποιες παραδοσιακές στολές.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας βρίσκεται στο Δήμο Πεταλούδων και συμβάλλει ενεργά στην οικοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Λειτουργεί και ως κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ενημέρωσης, έρευνας, μελέτης και ανάπτυξης επιστημονικών δραστηριοτήτων. Ταυτόχρονα συμβάλλει στην οικολογική διαχείριση και την προστασία της Κοιλάδας των Πεταλούδων.

ΡΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΙΜΝΕΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΖΕΙ ΤΟ ΨΑΡΙ ΓΚΙΖΑΝΙ

ΛΙΜΝΗ ΤΩΝ ΝΑΝΩΝ

Η λίμνη των Νάνων βρίσκεται στη δυτική πλευρά του όρους Προφήτης Ηλίας. Είναι μια μικρή φυσική λίμνη που γεμίζει από τα νερά της βροχής. Το 1988 διαπιστώθηκε εκεί η ύπαρξη πληθυσμού γκιζανιών, ο οποίος μάλιστα χαρακτηρίστηκε και ως ασφαλής. Το 1991 όμως, έπειτα από νεότερη μελέτη, ο πληθυσμός αυτός αναφέρεται να έχει εξαφανιστεί. Σύμφωνα με πληροφορίες από κατοίκους της περιοχής, η λίμνη αυτή (που χρησιμοποιείται ως υδατοδεξαμενή για άρδευση) αποξηράνθηκε ολοκληρωτικά στις αρχές της δεκαετίας του '90.

Σ' αυτό το γεγονός οφείλεται μάλλον και η εξαφάνιση των γκιζανιών από το υδάτινο αυτό σύστημα. Τα μόνα ψάρια που βρίσκονται τώρα εκεί είναι τα κουνουπόψαρα (Gambusia affinis) και οι κοινοί κυπρίνοι (Cyprinus carpio), που είναι είδη με μεγάλη αντοχή σε δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες. Τα παραπάνω είδη έχουν εισαχθεί στη Ρόδο (και στο συγκεκριμένο υδάτινο σύστημα), αλλά άγνωστος παραμένει ο χρόνος εισαγωγής τους και η προέλευσή τους.

ΡΕΜΑ ΠΛΑΤΥΣ

Το ρέμα αυτό βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Ονομάζεται και Πλατύς ποταμός, μιας και η κοίτη του είναι πολύ πλατιά (περίπου 100 μέτρα) στο τμήμα του που βρίσκεται σε χαμηλό υψόμετρο. Οι κάτοικοι της περιοχής αναφέρουν ότι κατά καιρούς το ρέμα πλημμυρίζει και το νερό κατακλύζει την κοίτη. Αυτό όμως το κομμάτι του ρέματος είναι εντελώς ξερό κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Το καλοκαίρι νερό υπάρχει μόνο στο ορεινό τμήμα του ρέματος κοντά στις πηγές του εκεί όπου η κοίτη στενεύει σημαντικά.

Επισταμένη έρευνα πεδίου, στα σημεία που διατηρείται νερό το καλοκαίρι, έδειξε ότι στο συγκεκριμένο υδάτινο σύστημα δεν υπάρχουν γκιζάνια. Αυτό είναι, θα μπορούσε να πει κανείς, πρωτοφανές, μιας και τα γκιζάνια έχουν βρεθεί να ζουν κάτω από αντίξοες συνθήκες και σε πολύ μικρότερες ποσότητες νερού από αυτήν που υπάρχει κοντά στις πηγές του συγκεκριμένου ρέματος (π.χ. στις πηγές Μάκαρη). Εκτός από τα γκιζάνια, στο ρέμα αυτό δεν βρέθηκαν ούτε βάτραχοι, παρά μόνο κάβουρες. Η απουσία των γκιζανιών (και ίσως και των βατράχων) είναι πιθανό να οφείλεται σε εδαφολογικούς παράγοντες.

ΑΓΙΑ ΕΛΕΟΥΣΑ

Στην τεχνητή υδατοδεξαμενή της Αγίας Ελεούσας που βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του νησιού, ζει ένας αρκετά μεγάλος πληθυσμός γκιζανιών. Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων, αλλά και με τα αποτελέσματα των γενετικών αναλύσεων, ο πληθυσμός αυτός πρέπει να έχει μεταφερθεί εκεί από το παρακείμενο ρέμα της Ελεούσας. Το ρέμα αυτό αποτελούσε παλαιότερα παραπόταμο του ποταμού Πλατύ, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει ξεραθεί σχεδόν τελείως.

ΡΕΜΑ ΑΡΓΥΡΟΣ

Ο Αργυρός βρίσκεται στη δυτική πλευρά του νησιού. Είναι ένα ρέμα που τα τελευταία χρόνια έχει όλο και λιγότερο νερό.

Ο πληθυσμός των γκιζανιών του Αργυρού είναι μικρός και κινδυνεύει άμεσα με εξαφάνιση.

Στην περιοχή των εκβολών του Αργυρού, κοντά στο χωριό Καλαβάρδα και σε απόσταση λίγων μέτρων από τη θάλασσα, υπάρχει μια αβαθής λιμνούλα. Το Σεπτέμβριο του 2000 η λιμνούλα είχε αρκετό νερό και υπήρχαν εκεί κεφαλόπουλα και αρκετά γκιζάνια. Ένα χρόνο αργότερα το νερό είχε λιγοστέψει πολύ και στη λιμνούλα υπήρχαν μόνο κεφαλόπουλα.

ΡΕΜΑ ΓΑΔΟΥΡΑΣ

Στο Γαδουρά, που βρίσκεται ανατολικά στο κεντρικό τμήμα του νησιού της Ρόδου, ο πληθυσμός του γκιζανιού φαίνεται να είναι προς το παρόν ο πιο πολυπληθής και σταθερός, καθώς το ρέμα αυτό είναι το μεγαλύτερο στο νησί και διατηρεί ακόμη και το καλοκαίρι σημαντικές ποσότητες νερού σε πολλά σημεία του, κυρίως κοντά στις πηγές του.

ΕΠΤΑ ΠΗΓΕΣ

Οι Επτά πηγές βρίσκονται σε μια εξαιρετικά όμορφη τοποθεσία μεταξύ των Κολυμπίων και της Αρχίπολης. Είναι ένα σύστημα πηγών που τροφοδοτεί με νερό το ρέμα Λουτάνη. Στην περιοχή των Επτά Πηγών κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα ένα μικρό φράγμα που συλλέγει το νερό των πηγών σε μια λιμνούλα. Το νερό αυτό διατίθεται για άρδευση, κυρίως στους αγρούς της περιοχής των Κολυμπίων.

Η φραγμαλίμνη των Επτά Πηγών, καθώς είναι αβαθής, αποτελεί καλό βιότοπο για τα γκιζάνια και έτσι φιλοξενεί συνήθως ένα μεγάλο αριθμό ψαριών. Ο βιότοπος αυτός δεν είναι όμως σταθερός, επειδή κατά καιρούς η λίμνη εκκενώνεται για να καθαριστεί και τότε τα ψάρια παρασύρονται μαζί με το νερό και καταλήγουν στο ρέμα Λουτάνη.

ΡΕΜΑ ΚΟΝΤΑΡΗΣ

Το ρέμα Κόνταρης πηγάζει από το ψηλότερο βουνό της Ρόδου, τον Αττάβυρο, διασχίζει μια όμορφη δασωμένη κοιλάδα και χύνεται στον κόλπο της Λάρδου στην ανατολική ακτή της Ρόδου. Συντηρεί ένα σημαντικό πληθυσμό γκιζανιών, καθώς διατηρεί νερό σε αρκετά σημεία του κατά την περίοδο της ξηρασίας.

ΡΕΜΑ ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΣ

Ένας μικρός πληθυσμός γκιζανιού ζει στο ρέμα του Κρεμαστινού που βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, στην έξοδο (προς το αεροδρόμιο) του χωριού Κρεμαστή. Μέχρι σήμερα, αυτός είναι ο μοναδικός πληθυσμός του γκιζανιού που βρέθηκε να ζει στον ίδιο βιότοπο με το κουνουπόψαρο (Gambusia affinis). Παλαιότερα τα δύο αυτά είδη συμβίωναν και στη λίμνη των Νάνων. Το κουνουπόψαρο εισήχθη στην Ευρώπη στις αρχές του προηγούμενου αιώνα για την καταπολέμηση των κουνουπιών. Μάλιστα υπήρχε η πεποίθηση ότι ανταγωνίζεται με μεγάλη επιτυχία το γκιζάνι, το οποίο και εκτοπίζει σε περίπτωση συμβίωσης. Το τελευταίο δε φαίνεται να συμβαίνει στον Κρεμαστινό, όπου οι πληθυσμοί του γκιζανιού και του κουνουπόψαρου φαίνεται να συμβιώνουν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.

ΡΕΜΑ ΛΑΡΔΟΥ

Στην ανατολική πλευρά του νησιού βρίσκεται το ρέμα της Λάρδου που ονομάζεται και Φονιάς. Το ρέμα αυτό έχει τις πηγές του στην περιοχή της κοινότητας Λαέρμα, περνά δίπλα από τη Λάρδο και εκβάλλει στον κόλπο της Λάρδου, λίγο βορειότερα από το ρέμα Κόνταρη.

Το ρέμα της Λάρδου μπορεί να πλημμυρίσει το χειμώνα, αλλά το καλοκαίρι κρατά νερό σε ορισμένα μόνο σημεία του. Εκεί επιβιώνει ένας αρκετά σημαντικός πληθυσμός γκιζανιών.

ΛΙΜΝΗ ΑΠΟΛΑΚΚΙΑ

Στην τεχνητή λίμνη της Απολακκιάς, αν και είχε αναφερθεί η ύπαρξη γκιζανιών στις αρχές της δεκαετίας του '90, δεν βρέθηκε κατά τη διάρκεια πρόσφατων ερευνών ούτε ένα γκιζάνι.

Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους:

(α) Η φραγμαλίμνη γέμισε στην ανώτατη στάθμη της, πρώτη φορά, μόλις την άνοιξη του 1999. Το μεγαλύτερο βάθος της που μετρήθηκε (από την ομάδα του ΕΚΘΕ) τον Μάρτιο του '99, όταν ήδη υπήρχε υπερχείλιση, έφθανε τα 23 μέτρα. Το πιο πιθανό είναι ότι κατά τη διάρκεια του γεμίσματος της λίμνης, όταν ακόμη το βάθος του νερού ήταν μικρό, οι συνθήκες ήταν αρκετά ευνοϊκές και το γκιζάνι κατοικούσε στη λίμνη.

(β) Το γέμισμα της φραγμαλίμνης άρχισε χωρίς να προηγηθεί αποψίλωση της περιοχής. Αυτό είχε ως συνέπεια, καθώς η λίμνη γέμιζε, να αρχίσει και το σάπισμα των δέντρων και άλλων φυτών που υπήρχαν εκεί. Οι ντόπιοι αναφέρουν ότι το νερό ανέδιδε μια έντονη δυσοσμία. Γνωρίζουμε ότι η αποικοδόμηση μεγάλων ποσοτήτων οργανικής ύλης (των φυτών στη συγκεκριμένη περίπτωση) προκαλεί το φαινόμενο της ανοξίας, καθώς καταναλώνονται κατά τη διαδικασία αυτή μεγάλες ποσότητες οξυγόνου. Η δυσοσμία του νερού προκαλείται από τις χημικές ενώσεις που παράγονται καθώς τα βακτήρια συνεχίζουν να διασπούν αναερόβια την οργανική ύλη. Τα ψάρια, όπως και κάθε άλλος οργανισμός, χρειάζονται οξυγόνο για να ζήσουν. Έτσι, τα γκιζάνια δεν μπόρεσαν να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον που είχε έλλειψη οξυγόνου.

(γ) Το 1995 εισήχθησαν στη λίμνη δύο ξενικά (ασιατικά) είδη χορτοφάγων κυπρίνων του Hypophtalmichthys molitrix και Ctenopharyngodon idella Οι κυπρίνοι αυτοί δεν αναπαράγονται στο φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας (οπότε το μέγεθος του πληθυσμού τους είναι ελεγχόμενο) και χρησιμοποιούνται πολλές φορές σε εμπλουτισμούς λιμνών, για να ελεγχθεί η υδρόβια βλάστηση, καθώς τρέφονται με υδρόβια φύκη και φυτά.

Ωστόσο, κατά τον εμπλουτισμό εισήχθησαν στη λίμνη κατά λάθος, μαζί με τους χορτοφάγους κυπρίνους, και άλλα δύο είδη ψαριών. Ο κοινός κυπρίνος (Cyprinus carpio) και το άγριο χρυσόψαρο ή πεταλούδα (Carassius gibelio). Τα δύο τελευταία αυτά είδη, όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, μπορούν να αναπαραχθούν. Η πεταλούδα μάλιστα είναι ένα είδος που τα τελευταία χρόνια θεωρείται παράσιτο (pest), καθώς οι πληθυσμοί του αποτελούνται πολλές φορές μόνο από θηλυκά άτομα που αναπαράγονται παρθενογενετικά. Η ύπαρξη μεγάλων ψαριών μέσα στη λίμνη, αλλά και στις εκβολές των ρεμάτων, πρέπει να αποτελεί επίσης ανασταλτικό παράγοντα για το γκιζάνι που θα μπορούσε ίσως να κατοικεί στα αβαθή νερά των όχθεων και στις εκβολές. Σε σχέση με το τελευταίο πρέπει όμως να αναφερθεί επιπλέον ότι η εποχιακή διακύμανση της στάθμης στη λίμνη δεν επιτρέπει την ανάπτυξη της παρόχθιας υδρόβιας βλάστησης που θα αποτελούσε φυσικό καταφύγιο για το γκιζάνι.

ΡΕΜΑ ΛΟΥΤΑΝΗΣ

Ο Λουτάνης βρίσκεται στα βορειοανατολικά του νησιού της Ρόδου. Ανήκει στο μεγαλύτερο μέρος του σε προστατευόμενη περιοχή NATURA 2000.

Το σύστημα του Λουτάνη περιλαμβάνει και την περιοχή των Επτά Πηγών.

Όπως όλα τα ρέματα της Ρόδου, ο Λουτάνης συντηρεί κάθε χρόνο έναν αριθμό ψαριών ανάλογο με την υπάρχουσα ποσότητα νερού. Όταν έχουμε πολλές βροχοπτώσεις, το ρέμα έχει αρκετό νερό το χειμώνα και την άνοιξη. Οι λάρβες που προκύπτουν από την αναπαραγωγή, καταφέρνουν (στην πλειοψηφία τους) να επιζήσουν και έτσι ο πληθυσμός στις αρχές του καλοκαιριού εμφανίζεται πολυάριθμος.

Όταν όμως οι βροχές του χειμώνα είναι περιορισμένες, το καλοκαίρι το νερό στο ρέμα είναι ελάχιστο, με αποτέλεσμα πολλά ψάρια να εγκλωβίζονται σε περιοχές του ρέματος, που ξεραίνονται σταδιακά (π.χ. παρόχθιες λιμνούλες), και να πεθαίνουν.

ΡΕΜΑ ΜΑΚΑΡΗΣ Η ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ

Στο ρέμα του Μάκαρη ζει ένας πολύ μικρός πληθυσμός γκιζανιών που, λόγω του μεγέθους του, διατρέχει άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης. Το ρέμα ξεκινά από τον οικισμό Πηγάδια, στη νοτιοανατολική πλευρά του όρους Απόλλωνα και εκβάλει στον κόλπο Ρενί, κοντά στο χωριό Χαράκι. Το ρέμα Χας συμβάλει στο Μάκαρη, όχι μακριά από τις εκβολές του τελευταίου.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου, ο Μάκαρης ξεραίνεται σχεδόν εξ'ολοκλήρου. Το κύριο αίτιο γι' αυτό είναι οι πολλές γεωτρήσεις που έχουν γίνει στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης απορροής του Μάκαρη, από τις οποίες αντλείται ένας σημαντικός όγκος νερού για άρδευση.

ΡΕΜΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗΣ

Ένας ακόμη εξαιρετικά ολιγάριθμος πληθυσμός γκιζανιού, που δεν είχε καταγραφεί σε προηγούμενες έρευνες, βρέθηκε στο ρέμα Παραδεισιώτη, κοντά στο χωριό Παραδείσι στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Οι υδρολογικές συνθήκες του Παραδεισιώτη είναι παρόμοιες με αυτές της πλειονότητας των ρεμάτων της Ρόδου. Το νερό, που διατηρείται μόνον κατά τόπους στο ρέμα στη διάρκεια του καλοκαιριού, είναι ελάχιστο και ανεπαρκές για την επιβίωση ενός μεγάλου πληθυσμού. Και στο ρέμα αυτό πολλά ψάρια χάνονται κάθε χρόνο κατά την περίοδο ξηρασίας, γιατί εγκλωβίζονται σε λακκούβες νερού που σταδιακά ξεραίνονται.

Τα περισσότερα ενήλικα άτομα γκιζανιού που βρέθηκαν στον Παραδεισιώτη ήταν συγκεντρωμένα σε μια μικρή τεχνητή λακκούβα που είχε διανοιχθεί για τη συλλογή νερού για άρδευση. Τέτοιες λακκούβες μπορούν να αποτελέσουν καταφύγιο για τα ψάρια, όταν το νερό στο ρέμα στερεύει τελείως, ή όταν το βάθος του νερού μειώνεται σε λίγα μόλις εκατοστά. Όταν όμως όλο ή το περισσότερο νερό της αρδευτικής λακκούβας αντληθεί, τα ψάρια πεθαίνουν.

ΡΕΜΑ ΠΕΛΕΜΟΝΗΣ

Στην ανατολική πλευρά του νησιού, κοντά στην πόλη της Ρόδου, στην περιοχή Αφάντου, βρίσκεται το ρέμα Πελέμονης (το ρέμα της Ψίνθου αποτελεί παραπόταμο του Πελέμονη). Ο Πελέμονης είναι αρκετά υποβαθμισμένος και πλέον ξεραίνεται σχεδόν ολοκληρωτικά στο τέλος του καλοκαιριού. Έτσι, κατά το τέλος της περιόδου ξηρασίας, τα περισσότερα γκιζάνια που επιβιώνουν στον Πελέμονη βρίσκονται στην περιοχή της Ψίνθου και κυρίως στο μικρό φράγμα που υπάρχει εκεί.

Ένας πολύ μικρός αριθμός γκιζανιών επιβιώνει επίσης στο μικρό φράγμα που βρίσκεται στα κατάντη του ρέματος, πολύ κοντά στο χωριό Αφάντου.

ΡΕΜΑΤΑ ΑΠΟΛΑΚΚΙΑΣ

Τα ρέματα που τροφοδοτούν την τεχνητή λίμνη της Απολακκιάς με νερό ήταν παλαιότερα (πριν την κατασκευή του φράγματος) παραπόταμοι ενός ρέματος που χυνόταν στον κόλπο της Απολακκιάς.

Γκιζάνια βρέθηκαν σε δύο από τα τρία ρέματα που χύνονται στην Απολακκιά. Το ένα από αυτά έχει πλέον ξεραθεί, ενώ το δεύτερο κρατά νερό σε ελάχιστα σημεία. Στην κατάσταση αυτή συνέβαλλε η ανομβρία των δύο τελευταίων ετών (2000-2001) και η υπεράντληση νερού. Οι αντλίες που έδιναν νερό για την άρδευση των παρακείμενων αγρών από τη φραγμαλίμνη δεν λειτουργούν στο σύνολό τους και πολλοί αγρότες αντλούν νερό για να ποτίζουν απευθείας από τα ρέματα. Τα γκιζάνια που ζουν σήμερα στα ρέματα της Απολακκιάς είναι ελάχιστα και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Συνεπώς, για την επιβίωση του πληθυσμού πρέπει να γίνει άμεση, ορθολογική διαχείριση του νερού στην περιοχή.

Εκτός από το εξαιρετικά μικρό του μέγεθος που τον κάνει ιδιαίτερα ευπαθή, ο πληθυσμός γκιζανιών του ρέματος της Απολακκιάς είναι ο μόνος που έχει βρεθεί έως τώρα να υποφέρει από παρασίτωση. Πολλά άτομα βρέθηκαν προσβεβλημένα από το παράσιτο λερναία (Lernaea cyprinacea). Προφανώς τα παράσιτα αυτά εισήχθησαν στη λίμνη (αλλά και στο νησί της Ρόδου) μαζί με τους κυπρίνους. Μεταφέρθηκαν στα γκιζάνια της περιοχής και αποτέλεσαν έναν ακόμα παράγοντα εξασθένισής τους.

ΥΔΑΤΟΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΑΤΣΑΚΑ

Δύο μεγάλες υδατοδεξαμενές (55 και 35 χιλιάδων κυβικών μέτρων) υπάρχουν στην περιοχή Άτσακα της Μαλώνας. Έχουν φτιαχτεί για να μαζεύουν τα νερά της βροχής για άρδευση.

Φιλοξενούν γκιζάνια που προέρχονται από τα ρέματα Λουτάνη και Γαδουρά, καθώς και κέφαλους που προέρχονται από τις εκβολές του Μάκαρη. Όλα τα ψάρια έχουν εισαχθεί εκεί από τον ιδιοκτήτη της περιοχής.

ΡΕΜΑ ΧΑΣ

Ο Χας είναι ένα ρέμα που ανήκει στο σύστημα Μάκαρη, το οποίο βρίσκεται σχεδόν κεντρικά στο ανατολικό τμήμα του νησιού, ανάμεσα στα ρέματα Λουτάνη και Γαδουρά. Ο Χας τροφοδοτείται με νερό από δύο σημαντικές πηγές του νησιού και διατρέχει την πανέμορφη κοιλάδα του Αίθωνα, στην οποία καλλιεργούνται εσπεριδοειδή. Το νερό των πηγών του Χα χρησιμοποιείται κυρίως για άρδευση, αλλά και για ύδρευση. Στο Χα ζει ένας αρκετά σημαντικός πληθυσμός γκιζανιών που όμως κινδυνεύει άμεσα από την ξηρασία των τελευταίων χρόνων και την υπεράντληση του νερού των πηγών.