ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ – ΓΝΩΜΙΚΑ που λέγονται στην Σορωνή. Μέρος Α.
Από δημοσίευσή μου στην ομάδα Παλιά Σορωνή.
Παράλληλα με την συλλογή λέξεων, παραμυθιών, ιστοριών, δίστιχων κτλ. από την Σορωνή, κατέγραψα και παροιμίες - γνωμικά που λέγονταν σε διάφορες κοινωνικές συγκυρίες.
Η συλλογή γινόταν με σημειώσεις από κουβέντες με τις γιαγιάδες μου καθώς και άλλους χωριανούς. Πολλές πληροφορίες σε αυτήν την κατηγορία, έλαβα από τον αείμνηστο Σταυριανό Ρεουλλά.
Βέβαια κάποια γνωμικά που έχουν γραφεί μπορεί να είναι πανελλήνια, τα συμπεριέλαβα όμως, γιατί τα άκουγα συχνά από τους γέροντες.
Να αποφεύγονται οι συντροφικές δουλειές γιατί δημιουργούν εντάσεις.
*-Άλλα μελετά το βούι, και άλλα ο ζευγάς.
Άλλα σχεδιάζουμε κι’ άλλα μας έρχονται, όταν εξαρτώνται από άλλους.
*-Άχρωπο από γενιά, και σκύλο που μάντρα.
Για γαμπρό ή νύφη από καλή οικογένεια.
*-Α εν πάθεις έν μαχαίνεις.
Το πάθημα γίνεται μάθημα..
*-Που το σιανό ποταμό, ψηλά τα ρούχα σου.
Μη σε εξαπατά η εξωτερική όψη των ανθρώπων.
Προσοχή στους σιωπηρούς και τους πονηρούς.
*-Άδειο σακί, όρθιο εν στέκει.
Όπως νηστική αρκούδα δεν χορεύει.
*-Αν η σκύλα εν κουνήσει την νουρά της, σκύλος εν κλουφά.
Για όσους προκαλούν με την συμπεριφορά τους.
*-Ακάλεστος γάδαρος στον γάμο τι γυρεύγεις.
Για τους απρόσκλητους που αναμειγνύονται σε ξένες υποθέσεις.
Για την έλλειψη προνοητικότητας που προκαλεί διπλό κόπο.
*-Αϊ Γιώργη βόθα με, με κούνα και συ το πόι σου.
Γι’αυτούς που παρακαλούν τον Θεό χωρίς να κάνουν οι ίδιοι τίποτα.
*-Από πίτα που δεν τρως, τι σε μέλλει κι αν καεί.
Μη νοιάζεσαι για θέματα που δε σε αφορούν
*-Αλίμονο σε αυτόν που τον τρων οι ξένες έγνοιες.
Για αυτόν που δεν ασχολείται με τον εαυτό του και νοιάζεται μόνο για τις ξένες υποθέσεις.
*-Αυτός που τον έχει έν κοιμάται, και αυτός που έν τον έχει έν κοιμάται
Η αγωνία κι η αξία που δίνει κανείς στα χρήματα (παρά).
*-Αρυ αρυ το φιλί, να΄χει και νοστιμάδα.
Όλα με μέτρο
*-Από την πόλη έρχομαι και τρέχαν οι χολέντρες, καλά έκαμα κι’ έτρεξα γιατί ννα γίνω ζούππα.
Για τις ασυναρτησίες που λέγονται ή γίνονται.
Για την σοφία που έχουν οι μεγάλοι άνθρωποι.
*-Αυτόν που τον λυπάσαι, θάρθει η ώρα που θα το φοβάσαι.
Για τα γυρίσματα της τύχης.
*-Αυτουνού, και οι πετεινοί γεννούν του.
Για τους πού τυχερούς.
*-Βασιλικός ορισμός, και τα σκυλιά δεμένα.
Τυφλή υπακοή στις διαταγές των ανώτερων.
*-Βάλε τον άντρα νάψει φωτιά, να δεις την προκοπή του.
Για το πόσο άξιος είναι ένας άντρας να φτιάξει οικογένεια.
Το να ανάψει κάποιος γρήγορα και επιτυχημένα φωτιά, ήταν βασικό προσόν γιατί
ήταν καθημερινή ανάγκη για το μαγείρεμα στο τζάκι.
*-Βάλε τον γάδαρο να κάμει δουλειά, και κλούφα και σύ που πίσω.
Για όσους δεν εμπιστεύεσαι ότι θα σου κάνουν δουλειά σωστή, ή όταν αναθέτεις μια δουλειά, και επειδή δεν γίνεται σωστά, αναγκάζεσαι να παρέμβεις.
*-Γαμπρός γιος δε γίνεται, κι’ η νύφη θυγατέρα.
*-Για πράξε για μετάπραξε, για που τον κόσμο λείψε.
Για την σημασία του να συναναστρέφεσαι στην κοινωνία. Αν δεν το κάνεις είναι σαν να μην υπάρχεις.
*-Γάμο κι’ αν εκάμαμε, πατοί μας (μόνοι μας) τον εφάαμε.
Όταν γίνετε κάτι αναμεταξύ μας.
*- Έκαμαν οι καματεροί, και βρήκαν οι ακαμάτες.
Για τους τεμπέληδες και σπάταλους κληρονόμους κυρίως.
*-Είπαν τον λολλό να χέσει, και έκατσε και ξεκολοθηκε.
Γι’ αυτούς που κάνουν κάτι σε υπερβολικό βαθμό.
*-Εμιάλωσε ο γάδαρος και μίκρανε το σουμάρι.
Για τα ρούχα που δεν μας χωρούν πια.
*-Ένα ξύλο στη φωτιά, και ο λολλός που το φυσά.
Σε περιπτώσεις ματαιοπονίας.
*-Εκεί που στέκεις έστεκα, και δω που στέκω θαρθεις.
*-Ένας γελά χλωρός (ανόητος) είναι, δύο γελούν κάτι ξέρουν.
Για το μήνυμα που στέλνει το γέλιο.
*-Επίαμε να τα πούμε, και είπα μας τα.
Χάσαμε το δίκιο μας,
*-Έβγα έξω και πομπέψου, και στο σπίτι σου πορέψου.
Έξω να φαίνεσαι αξιοπρεπή και μέσα στο σπίτι σου να περνάς όπως μπορείς.
*-Η σκρόφα το γεβέντησμα (διαπόμπευση), παναϊράκι το’χει.
Για τους αναιδέστατους που δεν υπολογίζουν ούτε τη διαπόμπευση.
*-Η γριά αφού έπαθε το κακό, έκλεισε την πόρτα.
Γι΄αυτούς που μόνο όταν πάθουν μαθαίνουν.
*-Η Αλαπού έν εχώριε στην τρύπαν της, ετράβαν και κολοκύθα.
Γι’ αυτούς που θέλουν να κάνουν κάτι υπεράνω των δυνατοτήτων τους.
*-Η κοπριά και το νερό, κάνουν λάχανο καλό.
Για ένα καλό αποτέλεσμα χρειάζονται καλά υλικά.
*- Η γριά κι’ αν ε στολίζεται, στον ανήφορο γνωρίζεται.
Τα χρόνια δεν κρύβονται κάτω από στολίδια.
*-Ήταν μια παλιοπροάττα, κι’ήμπε μες στ’αρνιά και σάρτα.
Για το αταίριαστο.
*-Η ζήλια ήβγε από τ΄αέρφια.
Για τις βαθιές ρίζες που έχει η ζήλια στον άνθρωπο.
*-Ήταν καρφιά, εβράχηκαν κιόλας.
Για τα χειρότερα.
Λουκάς Μπονιάτης
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου