Τσουκνίδα: Ένα φυτό πλούσιο σε βιταμίνες Α, Β, C και E καθώς και σε μέταλλα

Τσουκνίδα: Θεραπευτικές ιδιότητες και παρενέργειες

Το ενδιαφέρον της εναλλακτικής ιατρικής για την τσουκνίδα έχει αναζωπυρωθεί. Τι λένε οι έρευνες για τα οφέλη της στην υγεία.

Γράφει: Μοσχοβάκη Αναστασία

Ειδική παθολόγος                         

Η τσουκνίδα είναι ποώδες φυτό που ευδοκιμεί στην Ευρώπη, την Ασία, τη βόρειο Αφρική και τη Βόρεια Αμερική. Η επιστημονική της ονομασία είναι Urtica dioica και στον αγγλοσαξωνικό κόσμο είναι γνωστή ως common nettle. Το φυτό έλαβε την ονομασία του από τα συμπτώματα φαγούρας, κνησμού και κοκκινίλας που προκαλούνται κατά την επαφή με αυτό. Μυρμηκικό οξύ, ακετυλοχολίνες και ισταμίνες, ευθύνονται για τις αντιδράσεις αυτές, η δράση ωστόσο των ουσιών αυτών εξουδετερώνεται με το βράσιμο ή το ψήσιμο.

Η τσουκνίδα έχει χρησιμοποιηθεί επί αιώνες για τη θεραπεία των συμπτωμάτων αλλεργίας, για ρευματοπάθειες και φλεγμονώδεις καταστάσεις (ειδκότερα κατώτερου ουροποιητικού συστήματος και προστάτη).

Το ενδιαφέρον της εναλλακτικής ιατρικής για την τσουκνίδα έχει αναζωπυρωθεί λόγω μελετών με βάση τις οποίες:

Ανέστειλε in vitro βασικές φλεγμονώδεις αντιδράσεις που προκαλούν τα συμπτώματα των εποχικών αλλεργιών.

Αύξησε την απόπτωση ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων του προστάτη αναστέλλοντας την ανάπτυξή τους.

Αύξησε την απόπτωση ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων του μαστού. 

Μείωσε τη συμπτωματολογία ανδρών που έπασχαν από υπερπλασία προστάτη. 

Βελτίωσε τον έλεγχο του διαβήτη σε διαβητικούς ασθενείς.

Βελτίωσε τους δείκτες φλεγμονής σε διαβητικούς. 

Μείωσε την τοξικότητα του καρκινικού φαρμάκου σισπλατίνη σε ποντίκια.

Είχε ευεργετικά αποτελέσματα σε ποντίκια που έπασχαν από διαβητική νευροπάθεια.

Άσκησε αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικές επιδράσεις σε ποντίκια. 

Συντέλεσε στην επούλωση της ηπατικής βλάβης, η οποία ήταν απότοκος της απόφραξης των χοληφόρων αγγείων σε αρουραίους. 

Είχε αντιική και αντιβακηριδιακή δράση σε ζωικά μοντέλα. 

Μείωσε τα επίπεδα χοληστερόλης σε αρουραίους με υπερχοληστερολαιμία. 

Συντέλεσε στη διάλυση ουρολίθων σε αρουραίους με λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος. 

Βελτίωσε τον γλυκαιμικό έλεγχο σε αρσενικούς αρουραίους.

Αύξησε την ποιότητα των σπερματοζωαρίων και ανέστειλε τις δυσμενείς επιδράσεις της νικοτίνης στην ποιότητα του σπέρματος αρσενικών ποντικιών. 

Μείωσε τα καταθλιπτικά συμπτώματα και την προκαλούμενη από την δεξαμεθαζόνη δυσλειτουργία της μνήμης σε διαβητικά ποντίκια.

Είχε προστατευτική επίδραση στο ήπαρ ποντικών που έπασχαν από δηλητηρίαση από αφλατοξίνες.

Είχε υποτασικά αποτελέσματα σε αρουραίους. 

Σήμερα η τσουκνίδα χρησιμοποιείται σε αλλεργίες, υπέρταση, υπερπλασία προστάτη, διαβήτη.

Παρενέργειες

Επικίνδυνη αλλεργία, λιποθυμία, πτώση πίεσης, υπογλυκαιμία, έχουν αναφερθεί. Η λήψη της δεν συνιστάται σε έγκυες, θηλάζουσες, νεφροπαθείς, καρδιοπαθείς.

Δυσμενείς αλληλεπιδράσεις έχουν αναφερθεί με διουρητικά, αντιδιαβητικά φάρμακα, αντιυπερτασικά φάρμακα, Κατασταλτικά φάρμακα του ΚΝΣ, ηρεμιστικά και αντιπηκτικά φάρμακα. Σημαντικό πρόβλημα που αφορά το φυτό είναι ότι ευδοκιμεί συχνά σε εδάφη με υψηλό δείκτη μόλυνσης, με αποτέλεσμα συχνά να επιμολύνεται από τοξικές ουσίες. Ο καταναλωτής πρέπει να μεριμνά για την προέλευση και την καθαρότητα του βοτάνου.

Η λήψη της τσουκνίδας πρέπει να γίνεται πάντοτε υπό την κατάλληλη ιατρική παρακολούθηση για να αποφευχθούν δυσμενείς παρενέργειες.

Πηγή κειμένου: https://www.iatronet.gr/ygeia/pathologia/article/35804/tsoyknida-therapeftikes-idiotites-kai-parenergeies.html

Τσουκνίδα (ή τσουκνίθα)

Η τσουκνίδα (ή τσουκνίθα) ανήκει στο γένος των αγγειόσπερμων φυτών Κνίδη και στην οικογένεια των Κνιδοειδών. Πρόκειται για μονοετές ή πολυετές, ποώδες, αυτοφυές φυτό, με 40 περίπου είδη παγκοσμίως.

Χαρακτηριστικά

Ο βλαστός της φτάνει σε ύψος το 1 μέτρο ενώ τα άνθη της είναι μικρά και άοσμα. Ολόκληρο το φυτό καλύπτεται από αδενώδεις τρίχες που κατά την επαφή τους με το δέρμα προκαλούν φαγούρα, πολλές φορές έντονη, τσούξιμο και κοκκινίλα σαν τσίμπημα κουνουπιού, ενώ σπανιότερα αλλεργικές διαταραχές. Αυτό οφείλεται σε ένα δηλητηριώδες υγρό, που περιέχουν οι λεπτές βελόνες του φυτού στη σύσταση του οποίου υπάρχει μυρμηκικό οξύ, ακετυλοχολίνες και ισταμίνες, οι οποίες όμως βελόνες καταστρέφονται με το βράσιμο ή το ψήσιμο. Το πιο δηλητηριώδες είδος τσουκνίδας είναι το γνωστό με την ονομασία φύλλο του διαβόλου που βρίσκεται στη νήσο Τιμόρ.

Είδη

Στην Ελλάδα απαντώνται τα εξής είδη:

Κνίδη η δίοικος (Urtica dioica)

Κνίδη η καυστηρά (Urtica urens)

Κνίδη η μεμβρανώδης (Urtica membranacea)

Κνίδη η σφαιριδιοφόρος (Urtica pilulifera)

Άλλα σημαντικά είδη εκτός Ελλάδας είναι:

Κνίδη η καννάβινος (Urtica cannabina) είδος της Ασίας κλωστικό.

Κνίδη η καυστηρωτάτη (Urtica urentissima) (devil's leaf, φύλλο του διαβόλου)

Κνίδη η θηριώδης (Urtica ferox). Ενδημικό είδος της Νέας Ζηλανδίας. Το τσίμπημα αυτού του είδους μπορεί να προκαλέσει ακόμα και το θάνατο.

Χρήσεις

Οι τσουκνίδες ουσιαστικά είναι ζιζάνια, όμως σε μερικές περιοχές κάποια είδη έχουν μεγάλη οικονομική σημασία. Για παράδειγμα, από ένα είδος τσουκνίδας στην Ασία λαμβάνονται κλωστικές ίνες από τον βλαστό για την παραγωγή υφασμάτων ενώ αποξηραμένες τσουκνίδες δίνονται σαν τροφή σε ζώα. Η τσουκνίδα είναι πλούσια σε μεταλλικά άλατα: ασβέστιο, χαλκό, χλώριο, κάλιο, πυρίτιο, νάτριο, σίδερο. Το αφέψημα του είδους Κνίδη η καυστηρά (Urtica urens), που βρίσκεται και στην Ελλάδα, είναι εξαιρετικό διουρητικό και κατά της πέτρας της χολής, ενώ ο χυμός των σπόρων του σταματά την αιμορραγία. Σύμφωνα με ορισμένους βοτανολόγους βοηθά στην αντιμετώπιση δερματικών

εκζεμάτων, συμβάλλει στην μείωση του ουρικού οξέος και γενικώς συμβάλλει στην καλή κυκλοφορία του αίματος. Επίσης χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της τριχόπτωσης. Το είδος κνίδη η δίοικος χρησιμοποιείται ευρέως και στην κουζίνα. Χάρη στα θρεπτικά συστατικά που περιέχει, το υψηλό ποσοστό σε λευκώματα και σε βιταμίνη C οι τσουκνίδες καταναλώνονται ως σαλάτα, σούπα και πολλές φορές αντικαθιστούν το σπανάκι. Η καυστικότητα των τριχιδίων εξουδετερώνεται με το στίψιμο ή με κοχλαστό νερό. Για κατανάλωση θεωρούνται καλύτεροι οι νεαροί τρυφεροί βλαστοί. Όλα τα μέρη του φυτού, υπέργεια και υπόγεια μπορούν να αποξηρανθούν και χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κηπουρική για την καταπολέμηση της ψώρας. Γι αυτό το σκοπό αναμειγνύονται 500-700 γρ. χλωρής ή 200 γρ. αποξηραμένης τσουκνίδας με 5 λίτρα κρύου νερού για ένα εικοσιτετράωρο. Μετά ψεκάζονται τα προσβεβλημένα φυτά.

Πηγή κειμένου: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%BA%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B1

Τσάι τσουκνίδας: η νέα τάση

Η τσουκνίδα είναι ένα αρκετά συνηθισμένο φυτό, το οποίο, όμως μπορεί να μας προσφέρει πολλά οφέλη. Πρόκειται για ένα θάμνο που έχει τη δυνατότητα να ψηλώσει έως ενάμιση μέτρο και τα άνθη του είναι σε κίτρινο και πράσινο χρώμα. Περιβάλλεται από λίγα φύλλα που περιέχουν «μυρμηκικό» οξύ. Αυτό το οξύ προκαλεί στους ανθρώπους φαγούρα όταν έρχονται σε επαφή με το συγκεκριμένο φυτό.

Η Τσουκνίδα (Επιστημονική ονομασία: Urtica dioica), παρά το γεγονός ότι θεωρείται από πολλούς ως ένα άγριο βότανο, έχει διακριθεί μέσα από την ιστορία ως τροφή και ως μια καλή πηγή φυτικών ινών, ως φάρμακο και ακόμη και ως υλικό για την κατασκευή υφασμάτων. (Αξίζει να σημειωθεί ότι οι στολές των Γερμανών στρατιωτών κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έγιναν κατά 85% από ίνες τσουκνίδας.) Επιπρόσθετα στο Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Βρετανοί στρατιώτες χρησιμοποίησαν αρκετούς τόνους αυτού του φυτού ως καμουφλάζ, εξαιτίας της πράσινης απόχρωσής του.

Η τσουκνίδα είναι ένα φυτό πλούσιο σε βιταμίνες Α,  Β, C και E καθώς και σε μέταλλα όπως ο σίδηρος, το ασβέστιο, το μαγνήσιο ή ο ψευδάργυρος. Έχει πολλαπλές ευεργετικές ιδιότητες για το σώμα μας, όπως αντιφλεγμονώδη, αναλγητική και αντιβακτηριδιακή δράση, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ένα τέλειο διουρητικό, στυπτικό και καταπραϋντικό βότανο. Χάρη σε όλες αυτές τις ιδιότητες, έχει χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικούς και ιατρικούς σκοπούς από τους αρχαίους χρόνους.

Ο Ιπποκράτης  χρησιμοποιούσε την τσουκνίδα σε περισσότερες από εξήντα συνταγές του. Στον κόσμο της ιατρικής, η τσουκνίδα έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της πνευμονίας, τους ρευματισμούς, την αντιμετώπιση των αλλεργιών και του άσθματος. 

Ο πιο κοινός και εύκολος τρόπος για να  επωφεληθείτε από τις θεραπευτικές ιδιότητες της τσουκνίδα είναι με τη μορφή του τσαγιού. To itrofi.gr σας συμβουλεύει πως να προετοιμάσετε έγχυμα τσουκνίδας: προσθέστε μία κουταλιά της σούπας φύλλα τσουκνίδας σε ένα φλιτζάνι με καυτό νερό, καλύψτε το κύπελλο και  αφήστε το για πέντε λεπτά. Στη συνέχεια, απολαύστε ένα τσάι που μπορεί να σας βοηθήσει στα εξής:

Βελτιώνει την σωστή λειτουργία των νεφρών

Η τσουκνίδα όταν λαμβάνεται ως έγχυση είναι  ένα φυσικό διουρητικό που επιτρέπει τη σωστή ροή του υγρού στα νεφρά και την ουροδόχο κύστη, εμποδίζοντας έτσι το σχηματισμό της πέτρας στα νεφρά. Το τσάι τσουκνίδας μπορεί να αποβάλλει τις τοξίνες από το ουροποιητικό σύστημα και να χρησιμεύσει ως θεραπεία για τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.

Ανακουφίζει από τον πόνο στις αρθρώσεις

Η Τσουκνίδα έχει χρησιμοποιηθεί από αρχαιοτάτων χρόνων για τη θεραπεία της αρθρίτιδας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Πανεπιστήμιο του Maryland Medical Center. Μελέτες υποστηρίζουν ότι η εξωτερική εφαρμογή της τσουκνίδας, αλλά και η λήψη της ως τσάι  μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από τους πόνους στις αρθρώσεις. 

Ανακουφίζει από τα συμπτώματα των αλλεργιών

Το τσάι τσουκνίδας προλαμβάνει και θεραπεύει τις αλλεργίες που συμβαίνουν με την αλλαγή των εποχών και παρουσιάζουν συμπτώματα όπως ο κνησμός, η αλλεργική ρινίτιδα και το φτέρνισμα. Η τσουκνίδα βοηθά στη μείωση της ποσότητας της ισταμίνης την οποία παράγει ο οργανισμός  σε απόκριση στο αλλεργιογόνο, έτσι οι γιατροί συνταγογραφούν λυοφιλιωμένη τσουκνίδα να αποτρέψει την εκδήλωση του αλλεργικού συναχιού.

Βοηθά στην αντιμετώπιση των αρχικών συμπτωμάτων του προστάτη

Το Πανεπιστήμιο του Maryland Medical Center επισημαίνει ότι η τσουκνίδα χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη στην Ευρώπη. Εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι η τσουκνίδα μπορεί να λειτουργήσει σαν τη φιναστερίδη (ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ΚΥΠ) στην επιβράδυνση του πολλαπλασιασμό των κυττάρων του προστάτη, αν και δεν μειώνει το μέγεθος του προστάτη αδένα. Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι για το πώς η τσουκνίδα μειώνει τα συμπτώματα της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, οπότε απαιτείται περισσότερη έρευνα σε αυτόν τον τομέα.

Λειτουργεί ως τονωτικό για τον γυναικείο οργανισμό

Το τσάι τσουκνίδας  είναι πλούσιο σε σίδηρο και βοηθά στην καταπολέμηση της αναιμίας. Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να πίνουν τσάι τσουκνίδας για την πρόληψη της αιμορραγίας. Η τσουκνίδα λειτουργεί επίσης ως galactagogue, δηλαδή, μια ουσία που διεγείρει την παραγωγή γάλακτος στις θηλάζουσες μητέρες. Οι νεαρές γυναίκες μπορούν επίσης να πίνουν το τσάι τσουκνίδας για την πρόληψη των φουσκωμάτων και των κραμπών που συνοδεύουν την εμφάνιση της έμμηνου ρύσης. Επίσης, το τσάι τσουκνίδας, μειώνει τα ινομυώματα και ρυθμίζει την έμμηνο ρύση και προλαμβάνει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης στις γυναίκες με την επεξεργασία των οιστρογόνων.

Βοηθά την διαδικασία της πέψης

Πιείτε τσάι τσουκνίδας για να ανακουφιστείτε από τη δυσπεψία, τη ναυτία, τα υπερβολικά αέρια. Επίσης, αποτρέπει τη διάρροια σκοτώνοντας τα εντερικά σκουλήκια και  παράσιτα.

Πηγή κειμένου: https://www.itrofi.gr/fytika/votana/article/1258/tsai-tsoyknidas-i-nea-tasi

Κεφτεδάκια τσουκνίδας

Με αυτή τη γρήγορη συνταγή αξιοποιώ τα πολύτιμα συστατικά της περιφρονημένης τσουκνίδας. Αφιερωμένη στον ggr που ανέδειξε την τσουκνίδα με την τριλογία του.

Λίγα μυστικά ακόμα

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αλεύρι σιταριού ή και ανάμικτο με καλαμποκιού ή και αλεύρι χωρίς γλουτένη. Τα έχω κάνει και στο φούρνο αλλά δεν μου πολυάρεσαν. Μπορούν να γίνουν και με προσθήκη αυγού και φέτας αν δεν τα θέλουμε νηστίσιμα.

Υλικά

200 γρ. κορφές φρέσκιας τσουκνίδας

200 γρ. σπανάκι

1 κρεμμυδάκι φρέσκο ψιλοκομμένο

1/2  πιπεριά Φλωρίνης ψημένη ψιλοκομμένη

άνηθο

δυόσμο

αλάτι, πιπέρι

1 φλ. καφέ ελαιόλαδο

αλεύρι όσο πάρει

Εκτέλεση

1.      Ψιλοκόβουμε όλα τα λαχανικά. Για τις τσουκνίδες φοράμε γάντια γιατί λίγοι είναι οι φακίριδες.

2.      Τα βάζουμε όλα σε ένα μπωλ και προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά.

3.      Προσθέτουμε όσο αλεύρι χρειαστεί (ανάλογα με τον τύπο του αλευριού), ώστε να μπορούμε να παίρνουμε κουταλιές χωρίς να τρέχει το μίγμα από το κουτάλι.

4.      Βάζουμε ένα τηγάνι με ελαιόλαδο στη φωτιά και μόλις κάψει, παίρνουμε με βρεγμένο κουτάλι μια κουταλιά από το μίγμα και το βάζουμε στο καυτό λάδι.

5.      Προσέχουμε τη θερμοκρασία να μην είναι πολύ δυνατή και δεν προλαβαίνουν να ψηθούν από μέσα.

6.      Βουτάμε πριν από κάθε κουταλιά το κουτάλι σε ένα ποτήρι με νερό για να πέφτει όμορφα στο λάδι.

7.      Μόλις ροδίσoυν τα γυρίζουμε από την άλλη και όταν πάρουν χρώμα τα βάζουμε σε μια πιατέλα με απορροφητικό χαρτί.

8.      Έπειτα σερβίρουμε.

Πηγή κειμένου: https://cookpad.com/gr/sintages/3073025-kephtedakia-tsouknidas?via=search&search_term=%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%BA%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B1

Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ Καρασαββας.