Η Παναγία Καθολική της Σορωνής.

Γράφει ο Λουκάς Μπονιάτης

Η Παναγία Καθολική της Σορωνής.

Από τις μεγαλύτερες εορτές της Ορθοδοξίας είναι η κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, με πολλές εκκλησίες στην Ρόδο να είναι αφιερωμένες σε αυτό το γεγονός. Ιδιαίτερη θέση στη Ρόδο έχει ο εορτασμός της Παναγίας Καθολικής στην Κρεμαστή. Επίσης είναι γνωστή και η εκκλησία της Παναγίας Καθολικής στα Αφάντου. Λιγότερο γνωστές είναι η Καθολική της Κατταβιάς του 10ου αιώνα που λειτουργεί ως εκκλησία κοιμητηρίου και το μοναστήρι της Καθολικής στην Λάρδο του 15ου αιώνα.

Σύμφωνα όμως με την προφορική παράδοση, υπήρξε μεγάλος ναός αφιερωμένος στην Παναγία Καθολική και στην Σορωνή. Ο ναός βρίσκονταν μεταξύ του νέου σταδίου του Αγίου Σουλά <Γιάννης Πρώτος> και του άνω Αι Γιώργη.

Από αφηγήσεις των αείμνηστων Σταυριανού Παπαστεργή (Σταυριανάκι) και Σταυριανού Ρεουλλά, εκεί υπήρχε μεγάλος ναός, και μάλιστα υπήρχαν και κατακόμβες τα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Αν αναλογιστούμε τη ιστορία της επίσκεψης στον χώρο του Αποστόλου Σίλα και στην συγκρότηση εκκλησίας από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια στην περιοχή αυτή, τότε η παράδοση για κατακόμβες στους μετέπειτα ρωμαϊκούς διωγμούς έχει βάση. Στη θέση εκείνη που υπήρχαν οι κατακόμβες, ανεγέρθηκε έπειτα παλαιοχριστιανική εκκλησία και αργότερα μεγαλύτερος ναός του οποίου τα θεμέλια υπάρχουν έως σήμερα.

Όλο το χρήσιμο υλικό από τα ερείπια, μεταφέρθηκε στην οικοδόμηση της εκκλησίας του Αγίου Λουκά στο χωριό. Μάλιστα απ ότι λέγεται, τα μαρμάρινα σκαλοπάτια που υπάρχουν μπροστά από το τέμπλο του ναού, προέρχονται από την Παναγία Καθολική.

Σύμφωνα με την παράδοση, τριγύρω στην περιοχή υπήρχαν διάφοροι οικισμοί και ο ναός της Παναγίας Καθολικής ήταν η κεντρική τους εκκλησία. Το καμπαναριό δε του ναού, δεν ήταν δίπλα στην εκκλησία, αλλά σε έναν λόφο απέναντι από τον χείμαρρο που κατεβαίνει από τον Μόη, που μέχρι σήμερα λέγετε Σωμαντήρα από τη λέξη σήμαντρο - κωδωνοστάσιο. Την καμπάνα την τοποθέτησαν εκεί για να ακούγεται καλύτερα στη γύρω περιοχή με τους οικισμούς.

Το μεγάλο αυτό κτήμα ήταν της εκκλησίας αλλά πουλήθηκε πριν αρκετές δεκαετίες για να υπάρξουν έσοδα για την συντήρηση του ναού του χωριού. Γύρω στο 1997 είχαν γίνει κάποιες ανασκαφές και εμφανίστηκαν τα θεμέλια του ναού. Μετά την σύντομη ανασκαφή, τα ευρήματα ξανά μπαζώθηκαν. Η μαρμάρινη κολόνα που υπάρχει στο κιόσκι του Αγίου Σουλά, προέρχονταν από αυτή την σύντομη ανασκαφή.

Μαντινάδες που έμειναν από την εποχή που υπήρχε η εκκλησία της Παναγίας Καθολικής και μέσα από αυτές φανερώνεται η εκτίμηση του κόσμου προς αυτή, καθώς και η μεγαλοπρέπεια της είναι οι παρακάτω:

Ω Παναγιά Καθολική και Παναγιά Ελεούσα,

την κόρη οπού γαπώ να μου την ευλοούσα.

Ω Παναγιά Καθολική με τ’ασημένιο χέρι,

γλέπε τα μαντράκια μου χειμώνα καλοκαίρι.

Ω Παναγιά Καθολική με τα εκατό καντήλια,

φύλαγε την αγάπη μου να σου τα κάνω χίλια.

Ω Παναγιά Καθολική, Σταυρέ μου Πολλωνιάτη,

βλέπε την αγάπη μου να μην την πιάνει μάτι.

Στην πρώτη μαντινάδα μάλιστα, φαίνεται η ευλάβεια που υπήρχε στην Παναγιά Καθολική και στην Παναγιά Ελεούσα από το γειτονικό χωριό Διμυλιά (από την οποία πήρε το όνομα του ο οικισμός Ελεούσα), οι οποίες απέχουν έξι χιλιόμετρα μεταξύ τους.

Φωτογραφίες:

-Η μαρμάρινη κολόνα που υπάρχει στο κιόσκι του Αγίου Σουλά.

-Τα μαρμάρινα σκαλοπάτια μπροστά από το τέμπλο της εκκλησίας Σορωνής.

-Με κίτρινο πλαίσιο εκεί που βρίσκονταν η Παναγία Καθολική. 1- Άγιος Σουλάς. 2 - Άγιος Γιώργης. 3 - Το ύψωμα Σωμαντήρα όπου υπήρχε η καμπάνα.

-Φωτογραφία από την ανασκαφή όπου φαίνονται τα θεμέλια.

-Η Παναγιά Ελεούσα, εικόνα της γιαγιάς μου Ελένης Δημητρά - Κάκρη, την οποία της προίκισε ο πατέρας της παπά Νικόλας Κάκρης, του οποίου την προίκισαν οι γονείς του.

Λουκάς Μπονιάτης

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»: https://www.facebook.com/groups/2637261696541637?multi_permalinks=3026557057612097&hoisted_section_header_type=recently_seen