Κολχικό: Το φυτό του Σεπτέμβρη

Κολχικό: Το φυτό του Σεπτέμβρη 

Το Colchicum chimonanthum K. Perss. όπως όλα τα κολχικά είναι ένα γεώφυτο με άνθη που ξεπροβάλλουν λίγα εκατοστά πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Όπως υποδηλώνει και το όνομά του, ανθίζει κατά τη διάρκεια του χειμώνα, από τον Δεκέμβριο έως και τον Φεβρουάριο. Τα πέταλά του είναι λευκά ή μπορεί να έχουν μια απαλή ρόδινη-ιώδη απόχρωση. Ανάμεσά τους, ξεπροβάλλουν οι στήμονες με τη χαρακτηριστική χρυσοκίτρινη βάση. Φύεται σε πλαγιές με χαμηλή ποώδη βλάστηση και αραιούς θαμνώνες. 

Πρόκειται για ένα τοπικό ενδημικό είδος της Μακεδονίας που πρωτοπεριγράφηκε το 1999. Το 2009 περιλήφθηκε στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων όπου και χαρακτηρίζεται ως Τρωτό (VU), λόγω της περιορισμένης εξάπλωσής του. Νέες θέσεις εμφάνισης συνεχίζουν να ανακαλύπτονται εντός της γεωγραφικής του εξάπλωσης. 

Πηγή κειμένου: Γ. Πουλής – www.hbs.gr

https://dasarxeio.com/2017/01/31/40730/

Κολχικό 

Το φθινόπωρο η γη της Κρήτης πριν ακόμα πέσουν οι πρώτες βροχές στο χώμα στολίζεται με διάφορα λουλούδια που ανθίζουν κυριολεκτικά στην ξερή από το καλοκαίρι γη προμηνύοντας την ανάσταση της γης που θα ακολουθήσει. Η οικογένεια των Κολχικών είναι από αυτές που ανθίζουν το φθινόπωρο και στολίζουν την ξερή γη. Τα Κολχικά που φύονται στην Κρήτη είναι διαφόρων ειδών και είναι όλα δηλητηριώδη και αυτός είναι και ο βασικός λόγος που δεν κινδυνεύουν με εξαφάνιση επειδή λόγω του δηλητηρίου που έχουν δεν τα τρώνε ούτε τα ζώα ούτε οι άνθρωποι. 

Το όνομά τους το παίρνουν από τη μυθική χώρα της μυθολογίας Κολχίδα, πατρίδα της Μήδειας που με τη δηλητηριώδη ουσία κολχικίνη που περιέχουν σκότωσε τα παιδιά της. Το μεγαλύτερο είδος από την οικογένεια των Κολχικών που φύονται στην Κρήτη και, ίσως και τα πιο όμορφα, είναι το μακρύφυλλο κολχικό (Colchicum Macrophyllum). Ο κύκλος της ζωής του φυτού είναι αρκετά ιδιαίτερος αφού τα λουλούδια του βγαίνουν μήνες ολόκληρους μετά τα φύλλα του που βγαίνουν την άνοιξη τα οποία το καλοκαίρι ξεραίνονται εντελώς και το φθινόπωρο ξεπροβάλλουν τα λουλούδια από το νεκρό φυτό. Τα λουλούδια τρέφονται από το βολβό που υπάρχει μέσα στο χώμα, όπως και τα περισσότερα φυτά που ανθίζουν στην Κρήτη πριν την περίοδο των βροχών. Τα λουλούδια του μακρύφυλλου κολχικού έχουν χρώμα από εντελώς λευκό μέχρι ροζ και ανοικτό μωβ. Ο βιότοπός του είναι τα μεσαία υψόμετρα από τα 200 μέχρι και τα 650 μέτρα περίπου. 

COLCHICUM PUSILLUM SIEBER 

Ένα από τα πιο συνηθισμένα είδη κολχικών που έχει ιδιαίτερη ομορφιά παρά το μικρό του μέγεθος είναι το Colchicum pusillum Sieber. Το Colchicum pusillum Sieber το συναντάμε σε χαμηλά υψόμετρα τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες και δεν πρέπει να το μπερδεύουμε με το Κρητικό Κολχικό (Colchicum Cretense) που οι ορειβάτες συναντούν πολύ συχνά στα βουνά του νησιού. Το φυτό είναι αρκετά μικρό και βγαίνει σε συστάδες που αποτελούνται συνήθως από αρκετά λουλούδια μαζί. Το χρώμα του είναι λευκό προς το ρόδινο κάποιες φορές ενώ στο εσωτερικό του άνθους ξεχωρίζουν οι ανθήρες του με το κοκκινόμαυρο χρώμα που έχουν. Συνήθως το κάθε φυτό έχει 3-6 φυλλαράκια που υψώνονται ελάχιστα εκατοστά πάνω από το έδαφος ενώ μέσα στο χώμα έχει βολβό ωοειδούς σχήματος. Μια περιοχή που είναι γεμάτη με τα Κολχικά Sieber είναι η Xαλέπα των Κεφαλογιάννηδων στο Τσαλικάκι Ηρακλείου. 

Πηγή: Χριστόφορος Χειλαδάκης 

Πηγή κειμένου: Κολχικό - Ταξιδιωτικός Οδηγός Κρήτης cretanbeaches.com

https://www.cretanbeaches.com/el/%CF%87%CE%BB%CF%89%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82/%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CF%87%CE%B9%CE%BA%CF%8C

Αυτό είναι το φυτό του Σεπτέμβρη 

Αυτόν τον Σεπτέμβρη το Υπουργείο Γεωργίας προτείνει γνωριμία με το Κολχικό το τροόδιο 

Από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Νοέμβριο, σε πολλές περιοχές του νησιού θα ανθίσει ένα όμορφο αλλά και δηλητηριώδες φυτό, το Κολχικόν το τροόδιο (Colchicumtroodi). 

Το φυτό αυτό, που θα στολίσει την κυπριακή ύπαιθρο με τα ροζ άνθη του όλο το Φθινόπωρο, σας προτείνει να γνωρίσετε αυτόν τον Σεπτέμβρη το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. 

Ονοματολογία

Το όνομα του γένους Colchicum (Κολχικόν) προέρχεται από την Κολχίδα (Κολχίς) της Μαύρης Θάλασσας (αρχαία χώρα του Εύξεινου Πόντου), ενώ στο επίθετο troodi δόθηκε στο είδος λόγω του ότι εντοπίστηκε αρχικά στο κεντρικό Τρόοδος. 

Ιδιότητες και χρήσεις

Όλα τα μέρη των κολχικών, ιδιαίτερα οι σπόροι, είναι τοξικά λόγω της περιεκτικότητάς τους σε κολχικίνη, δηλητηριώδη ουσία η οποία όμως σε μικρές δόσεις έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και ενεργεί ως καθαρτικό και διουρητικό. Η κολχικίνη χρησιμοποιείται στη φαρμακοβιομηχανία και έχει βιολογική σημασία αφού χρησιμοποιείται σε πειράματα γενετικής για διαχωρισμό του πυρήνα των κυττάρων. Στη μυθολογία αναφέρεται ότι η Μήδεια, κόρη του βασιλιά της Κολχίδας, με αδυναμία στα δηλητήρια, έδωσε ξανά τα νιάτα στο Αίσωνα, πατέρα του Ιάσωνα, χρησιμοποιώντας το μαγικό βότανο κολχικό. 

Γενικά

Το γένος Colchicum αποτελείται από πολυετείς, ριζωματώδεις πόες και περιλαμβάνει περίπου 70 είδη, με εξάπλωση στην Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και την Αφρική. Στην Κύπρο αντιπροσωπεύεται με 3 είδη, απότα οποία το ένα είναι ενδημικό. 

Εξάπλωση – Ενδιαίτημα

Πρόκειται για ενδημικό είδος της Κύπρου που το συναντούμε σε αρκετές περιοχές του νησιού, εκτός της κεντρικής πεδιάδας, σε ποικίλα ενδιαιτήματα από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι την κορυφή του Τροόδους (0-1950 m). Πιο συχνά, το συναντούμε σε πευκοδάση, θαμνώνες, σε ξηρές, πετρώδεις πλαγιές, σε ασβεστολιθικά και πυριγενή πετρώματα. 

Περιγραφή

Το συγκεκριμένο φυτό είναι πολυετές, πόα με ωοειδή κορμοβολβό διαμέτρου 2,5-6 εκ., καλυμμένο με πυκνές στρώσεις από παπυροειδείς χιτώνες. Διαθέτει 2-5 φύλλα, σκουροπράσινα, άτριχα, όρθια ή απλωτά, με μήκος 13-22 εκ. και πλάτος 1,5-4,5 εκ. τα οποία εμφανίζονται μετά την άνθιση. Αριθμεί συνήθως 2-6 άνθη από κάθε κορμοβλαστό, με καμπανοειδές περιάνθιο από 6 επιμήκη, λογχοειδή, άσπρα ή ελαφρά ρόδινα πέταλα. Έχει 6 στήμονες 6 με λευκό νήμα και γραμμοειδείς κίτρινους ανθήρες με ραχιαία πρόσφυση στο νήμα. Ο καρπός του φυτού είναι ωοειδής κάψα. 

Καθεστώς Διατήρησης

Είναι είδος με ευρεία εξάπλωση, ιδιαίτερα στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές του νησιού. Σημαντικό μέρος του πληθυσμού του βρίσκεται σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 και Εθνικά Δασικά Πάρκα ή άλλη κρατική δασική γη με ελεγχόμενες δραστηριότητες. 

Πηγή κειμένου: https://www.checkincyprus.com/article/59203/ayto-einai-fyto-toy-septemvri

Πώς να καλλιεργήσετε κολχικά. 

Το κολχικό είναι ένα χαριτωμένο φυτό με λουλούδια που μοιάζουν μ' αυτά του κρόκου και που ανθίζουν το φθινόπωρο. Έχει μεγάλα φύλλα που δεν εμφανίζονται πριν την άνοιξη. Το γεγονός ότι τα φύλλα αναπτύσσονται μετά την ανθοφορία έχει δώσει στο κολχικό ένα "προσωνύμιο" πολύ κοινό στο εξωτερικό, "naked lady" (γυμνή κυρία). 

Στο εξωτερικό επίσης το λένε και "φθινοπωρινό κρόκο" αν και δεν συγγενεύει με τους αληθινούς κρόκους. Εδώ υπάρχει μια σύγχυση. Το κολχικό λέγεται και φθινοπωρινός κρόκος αλλά δεν είναι αληθινός φθινοπωρινός κρόκος αν και υπάρχουν πολλές ποικιλίες κρόκου που ανθίζουν το φθινόπωρο, όπως το σαφράν (ο κρόκος τη Κοζάνης), οι οποίες μοιάζουν με αυτές που ανθίζουν την άνοιξη. Το γένος του κρόκου ανήκει οικογένεια της Ίριδας (Iridaceae) και δεν είναι συγγενικό με το γένος του κολχικού που ανήκει στην οικογένεια των κρίνων (Liliaceae) και ανθίζει το φθινόπωρο. Ωστόσο υπάρχουν κολχικά που ανθίζουν το χειμώνα και άλλα που ανθίζουν την άνοιξη. Αυτά βέβαια συνήθως βρίσκονται μόνο σε συλλέκτες καθώς στην αγορά κυκλοφορούν μόνο οι κλασσικές ποικιλίες που ανθίζουν το φθινόπωρο, έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος να μπερδευτείτε. 

Υπάρχουν γύρω στα 80 είδη κολχικού. Οι περισσότερες ποικιλίες έχουν ροζ ή λευκά άνθη με μονά ή διπλά πέταλα. 

Η ρίζα του κολχικού είναι επίμηκες κορμός (βολβός). Το κολχικό βρίσκεται άγριο σε πολλές περιοχές της Ευρώπης, της δυτικής Ασίας και της βόρειας Αφρικής. Οι περισσότεροι τύποι κολχικού είναι εύκολο να καλλιεργηθούν, αλλά τα φυτά θα χρειαστούν αρκετό χώρο την άνοιξη και το καλοκαίρι όταν και αναπτύσσονται τα φύλλα τους. 

Πού θα φυτέψετε κολχικά 

Διαλέξτε σημείο φύτευσης εκεί που θα δείχνουν ωραιότερα τον Σεπτέμβρη. Αυτό είναι σημαντικό για δύο λόγους. Πρώτο, τα κολχικά ανθίζουν αμέσως μετά την φύτευσή τους, το φθινόπωρο, αλλά τα φύλλα τους τα βγάζουν την άνοιξη όπου αναπτύσσονται κάπως άναρχα. Τα φύλλα τους δεν είναι άσχημα, αλλά πέφτουν νωρίς τον Ιούλιο γι' αυτό δεν είναι καλό να δείχνει "γυμνό" το μέρος. Ένας συνδυασμός με νάρκισσους είναι καλή ιδέα, αλλά όχι με φυτά με πλούσιο φύλλωμα σαν την χόστα, γιατί αν τα κολχικά σας ανθίσουν το φθινόπωρο, πιθανώς να μην τα δείτε! Η ιδανική τοποθεσία, είναι ένα ανοιχτό σημείο ανάμεσα σε μπορντούρες ανάμεικτων θάμνων, όπου μπορούν να παραμείνουν γυμνά (όπως στις φωτογραφίες). 

Για να προλάβετε τις ζημίες στα λουλούδια που πιθανώς θα προέλθουν από το χώμα που θα πιτσιλιστεί πάνω τους κατά την διάρκεια βροχών, οι βολβοί θα πρέπει να φυτευτούν σε έδαφος με γρασίδι ή με φυτά εδαφοκάλυψης. Αν τα κολχικά φυτευτούν και εγκλιματιστούν στο γρασίδι, τα φύλλα τους θα πρέπει να αφήνονται να πέσουν από μόνα τους προτού κουρέψουμε το γρασίδι. Τα κολχικά είναι επίσης κατάλληλα για βραχόκηπο, ή μπορεί μα φυτευτούν μαζικά σε ημισκιά κάτω από φυλλοβόλα δέντρα. 

Αν θέλετε να δημιουργήσετε χρωματικές σειρές χωρίς να χρειαστεί να αγοράσετε πολλά φυτά το κολχικό είναι ιδανικό καθώς εξαπλώνεται γρήγορα. Αρκούν λίγοι κορμοί (βολβοί) που θα φυτέψετε κάτω από ένα δέντρο ή μεγάλο θάμνο. Θα εξαπλωθούν και θα τετραπλασιαστούν τουλάχιστο μέσα σε λίγα χρόνια. Οι μικρότεροι βολβοί αν φυτευτούν σε κομπόστ νωρίς (Αύγουστο) είναι εξαιρετικά φυτά για άνθιση σε φωτεινό εσωτερικό χώρο, χωρίς θέρμανση. 

Πότε και πώς θα φυτέψετε κολχικά 

Για να προλάβετε να έχετε άμεση ανθοφορία μετά την φύτευση, πρέπει να φυτέψετε νωρίς (Σεπτέμβριο). Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παραγγείλετε και να προμηθευτείτε κορμούς (βολβούς) νωρίς (αρχές Σεπτεμβρίου). 

Οι κορμοί (βολβοί) του κολχικού μπορούν να φυτευτούν σε απόσταση 15-20 εκατοστών μεταξύ τους και σε 5 εκατοστά βάθος, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Τα φυτά δεν θα πρέπει να διαχωριστούν εκτός αν παρουσιάζουν σημάδια φθοράς. Τότε οι βολβοί θα πρέπει να ξεθάβονται αμέσως μετά την πτώση των φύλλων, να διαχωρίζονται, και να ξαναφυτεύονται αμέσως. 

Φυτέψτε πολλούς βολβούς Αν μπορείτε να παραγγείλετε από προμηθευτή που μπορεί να σας προμηθεύσει άμεσα με πολλούς βολβούς, τότε κάντε το. Ο Σεπτέμβριος είναι η καταλληλότερη εποχή αγοράς και φύτευσης, και επειδή τα κολχικά ανθίζουν αμέσως, όσο πιο πολλούς βολβούς φυτέψετε τόσο πιο εντυπωσιακό και γρήγορο θα είναι το αποτέλεσμα της ανθοφορίας τους Έχετε υπόψη ότι τα κολχικά εξαπλώνονται κάθε χρόνο, οπότε σκεφτείτε το σαν επένδυση στον κήπο σας. 

Το Κολχικό μπορεί να ανθίσει χωρίς να φυτευτεί σε χώμα. Απλά βάλτε το σε ένα φλιτζάνι ή μπολ με λίγο νερό και τοποθετήστε το πάνω σε ένα πρεβάζι παραθύρου. Η καλλιέργεια των κολχικών σε νερό δεν έχει κάποιο επιζήμιο αποτέλεσμα για τον βολβό αν φυτευτούν ακριβώς αμέσως μετά την ανθοφορία και προτού αναπτυχθούν τα φύλλα. Φυσικά μπορούν να φυτευτούν στον κήπο, αμέσως μόλις τα αγοράσετε (Σεπτέμβριο) καθώς δεν θα έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται ακόμα τα λουλούδια τους. Σ αυτήν την περίπτωση μπορείτε να τα απολαύσετε στο πρεβάζι σας πρώτα και μετά να τα φυτέψετε στον κήπο. 

Τα κολχικά μπορούν να καλλιεργηθούν πολύ εύκολα, άλλα όπως και με τους περισσότερους βολβούς, θα πρέπει να φοράτε γάντια όταν τα φυτεύετε. 

Αν θέλετε να καλλιεργήσετε κολχικά από σπόρο, η σπορά θα πρέπει να γίνει τον Ιούλιο, σε δοχεία με αμμώδες χώμα. Οι σπόροι θα πρέπει να σκεπαστούν με κοσκινισμένο χώμα και να τοποθετηθούν σε ψυχρό, φωτεινό μέρος. Όταν τα σπορόφυτα γίνουν ενός έτους και αφού αποβάλλουν το φύλλωμά τους, οι βολβοί τους θα πρέπει να ξεθαφτούν και να ξαναφυτευτούν σε εξωτερικό χώρο σε βάθος 8 εκατοστών και σε απόσταση μεταξύ τους 10 εκατοστών. Οι κορμοί (βολβοί) που θα δημιουργηθούν από τα σπορόφυτα θα χρειαστούν 3 - 5 χρόνια για να ανθίσουν. 

Πηγή κειμένου! https://www.valentine.gr/bulbs-colchicum.php

Πηγή φωτογραφιών και βίντεο: Ρουβήμ Καρασάββας.