Η πικροδάφνη ή ροδοδάφνη (επιστημονική ονομασία Nerium oleander, Νήριον το ολέανδρον συνών. Νήριον η ροδοδάφνη) ανήκει στο γένος Νήριον (Nerium). Το είδος Ράιτια η αντιδυσεντερική (Wrightia antidysenterica) συν. Νήριον το αντιδυσεντερικόν (Nerium antidysentericum) είχε συμπεριληφθεί στο γένος παλαιότερα. Η ροδοδάφνη είναι ένας αειθαλής θάμνος της οικογένειας των αποκυνίδων που μπορεί να φτάσει σε ύψος 5 μέτρων, με τοξικά μέρη. Μεγαλώνει σε ηλιόλουστα μέρη με υγρό υπόστρωμα, όπως οι όχθες ποταμών σε χαμηλό υψόμετρο. Αντέχει επίσης τα ελαφρώς υφάλμυρα εδάφη. Πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα με μοσχεύματα. Έχει λογχοειδή, δερματώδη φύλλα και μονά ροζ-κόκκινα άνθη. Υπάρχουν και ποικιλίες με άσπρα, κίτρινα, μωβ και διπλά άνθη, οι οποίες καλλιεργούνται. Στην Ελλάδα είναι αυτοφυής, όπως και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Η τοξικότητα της πικροδάφνης οφείλεται στην τοξική ουσία νηριίνη, και έχει ως στόχο να προστατεύσει το φυτό από τις επιθέσεις ζώων. 
ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ: ΕΝΑ ΟΜΟΡΦΟ, ΑΛΛΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΤΟΞΙΚΟ ΦΥΤΟ ΠΟΥ ΚΑΚΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
by Πελιώ Παπαδιά
Η επιστημονική της ονομασία είναι Νήριο , αλλά όλοι την γνωρίζουν ως πικροδάφνη ή ροδοδάφνη. Φύεται παντού σε υγρές περιοχές στη Μεσόγειο και έχει όμορφα λουλούδια, είναι χρήσιμη, όμως ταυτόχρονα είναι ιδιαίτερα τοξική. Για τον λόγο αυτό απορώ που πολλά σχολεία, τουλάχιστον στην Αθήνα, απ’ όπου έχω εικόνα, είναι γεμάτα από αυτή. Προσωπικά, έχω απομακρύνει τις πικροδάφνες από το μπαλκόνι μου από τότε που απέκτησα παιδιά και έχω ενημερώσει τα παιδιά μου να την αποφεύγουν και να μην αγγίζουν καν τα φύλλα της. Αλλά θεωρώ ότι ένα τόσο επικίνδυνο φυτό, παρά το ότι είναι εύκολα συντηρήσιμο, ανθεκτικό στη ζέστη και στην υγρασία, και όμορφο, ΔΕΝ θα έπρεπε να υπάρχει σε χώρους όπου περνούν την ημέρα τους μικρά παιδιά. 
Η πικροδάφνη είναι δηλητηριώδες φυτό. Όλα τα μέρη της είναι τοξικά αν καταποθούν και φυσικά τοξικό γίνεται ακόμα και το νερό σε βάζο με άνθη πικροδάφνης. Η τοξική της δράση οφείλεται στην ουσία νηριίνη ή ολεανδρίνη, ενώ τα δραστικά συστατικά της εξάγονται από τα φύλλα. Υπάρχουν πολλές αναφορές για δηλητηριάσεις ή ακόμα θανάτους από λήψη πικροδάφνης. Ακόμα και μία μικρή ποσότητα μπορεί να είναι θανατηφόρα προκαλώντας αναπνευστική παράλυση και καρδιακό επεισόδιο. Ακόμα και οι αναθυμιάσεις από το κάψιμο της πικροδάφνης είναι επικίνδυνες, γι’ αυτό τα κλαδιά της δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται σαν καυσόξυλα. 
Τα παιδιά µέσω του παιχνιδιού ή της περιέργειας τους έρχονται σε επαφή µε τα δηλητηριώδη µέρη των φυτών χωρίς να αντιλαµβάνονται τον κίνδυνο που διατρέχουν. Παρόλα αυτά θανατηφόρες περιπτώσεις είχαµε και σε άτοµα µεγάλης ηλικίας, τα οποία εξαιτίας της άγνοιας τους χρησιµοποίησαν δηλητηριώδη µέρη φυτών και πέθαναν. Τέτοια κρούσµατα έχουν εντοπιστεί από άτοµα που χρησιµοποίησαν κλαδιά πικροδάφνης για σούβλισμα µε αποτέλεσμα η δηλητηριώδης ουσία να εισχώρησει στο κρέας που έφαγαν. 
Έρευνα η οποία διεξάχθηκε µε βάση περιστατικά δηλητηριάσεων έδειξε πως η πικροδάφνη ήταν η πιο συχνή αιτία σχετικά µε φυτικές δηλητηριάσεις (Παπαγεωργίου κα. 2007; Ozturk, 2008; Gupta and Mittal, 2010). Το γεγονός ότι ποσότητα 5-10 ανθέων πικροδάφνης είναι αρκετά θανατηφόρες δόσεις για τον άνθρωπο (Buff and Dunk, 1998), θα πρέπει να µας προβληµατίζει εφόσον αυτά τα είδη χρησιµοποιούνται τακτικά ως καλλωπιστικά. 
Η πικροδάφνη, λοιπόν, περιέχει τοξικές ουσίες, θανάσιμες για τους ανθρώπους και ιδιαίτερα για τα μικρά παιδιά. Μοναχά λίγα φύλλα αν καταναλωθούν από ενήλικα μπορεί να προκαλέσουν δηλητηρίαση, ενώ αρκεί ένα φύλλο για να αποβεί θανατηφόρο για ένα μικρό παιδί. Η δηλητηρίαση από πικροδάφνη προκαλεί γαστρεντερικά προβλήματα, όπως ναυτία, εμετό, σιελόρροια, κοιλιακό πόνο, διάρροια (με αίμα μερικές φορές) και καρδιακά προβλήματα όπως καρδιακή αρρυθμία (έντονες ταχυκαρδίες και βραδυκαρδίες). Παράλληλα δημιουργεί και προβλήματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα όπως υπνηλία, τρέμουλο η τίναγμα μυών, ξαφνική αδιαθεσία, σπασμούς, κατάρρευση ακόμα και κώμα. 
Ο χυμός του φυτού μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς δέρματος, ερεθισμό ή φλεγμονή οφθαλμών, δερματίτιδα εξ επαφής. Τα συμπτώματα εμφανίζονται άμεσα και οι πρώτες βοήθειες σε περίπτωση δηλητηρίασης από εσωτερική λήψη, περιλαμβάνουν πρόκληση εμετού και πλύση στομάχου προληπτικά για την μείωση των τοξικών ουσιών. Ο ξυλάνθρακας (κάρβουνο) μπορεί ακόμη να βοηθήσει στην απορρόφηση των τοξινών. Περαιτέρω ιατρική βοήθεια θα κριθεί από τη δριμύτητα της δηλητηρίασης και των συμπτωμάτων. Αν υποπτεύεστε ή δείτε το παιδί σας να γλείψει φύλλο ή λουλούδι πικροδάφνης ή να βάλει τα χέρια του στο στόμα, αφού έπιασε το φυτό, επικοινωνήστε με το Κέντρο Δηλητηριάσεων, 210 7793777, ακολουθήστε τις οδηγίες τους, παρατηρήστε αν υπάρχουν δυσμενή συμπτώματα και για να είστε σίγουροι, πηγαίνετε στα επείγοντα περιστατικά του κοντινότερου νοσοκομείου. 
Το φυτό είναι τοξικό ακριβώς γιατί προσπαθεί να προστατευτεί από τις επιθέσεις ζώων και εντόμων και αυτή η τοξικότητα είναι η φυσική του ασπίδα. Έτσι μπορεί να λειτουργήσει ως απωθητικό εναντίον εντόμων, τρωκτικών και ερπετών. Ήδη από την αρχαιότητα έφραζαν τις φωλιές των ποντικιών και των αρουραίων με τα φύλλα της. Τα τρωκτικά στην προσπάθειά τους να βγουν τα έτρωγαν και πέθαιναν. Άλλωστε το φυτό χρησιμοποιείται για να εμποδίσει την εμφάνιση ενοχλητικών εντόμων (κουνούπια, κατσαρίδες, μύγες κ.λπ.), φιδιών και τρωκτικών στους κήπους, καθώς η μυρωδιά της και μόνο τα απωθεί. 
Ενημερώστε, λοιπόν, καταρχάς τα παιδιά σας να την αποφεύγουν, αλλά και το σχολείο που φοιτούν, αν έχει στον κήπο του και στα παρτέρια του πικροδάφνες.
Πικροδάφνη, ένας ανθεκτικός θάμνος με εντυπωσιακά λουλούδια
Αν ψάχνουμε για ανθεκτικό θάμνο που να μας χαρίζει πολλά λουλούδια από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, τότε μία δοκιμασμένη και εξαιρετικά δημοφιλής επιλογή είναι η πικροδάφνη που μπορούμε να τη συναντήσουμε και με το όνομα ροδοδάφνη. Αειθαλής, καλλωπιστικός θάμνος με μεγάλα λουλούδια, η πικροδάφνη αποτελεί χαρακτηριστικό φυτό της μεσογειακής χλωρίδας. Έχει γρήγορη ανάπτυξη, φτάνει σε ύψος τα τέσσερα μέτρα και μας χαρίζει πλούσια παρατεταμένη ανθοφορία σε αποχρώσεις του κόκκινου, ροζ, μωβ, βιολετί, σομόν και λευκού. Λόγω της μεγάλης ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας της, η πικροδάφνη χρησιμοποιείται εκτεταμένα στην κηποτεχνία για τη διαμόρφωση παρτεριών και φραχτών αλλά και για μεμονωμένες φυτεύσεις στον κήπο καθώς και σε γλάστρες στο μπαλκόνι.
Τι συνθήκες χρειάζεται η πικροδάφνη για να αναπτυχθεί;
Η πικροδάφνη είναι σκληραγωγημένο φυτό που μεγαλώνει σε όλα τα εδάφη, ακόμα και στα πιο άγονα, αμμώδη και ασβεστώδη. Θα τη συναντήσουμε να φυτρώνει μόνη της σε διάφορες περιοχές της χώρας, στις κοίτες των ποταμών και των χειμάρρων, σε βουνοπλαγιές και σε κοιλάδες και μάλιστα να έχει εντυπωσιακή ανάπτυξη. Η πικροδάφνη ευδοκιμεί τόσο σε ηλιόλουστες, όσο και σε ημισκιερές θέσεις και μας χαρίζει πλούσια ανθοφορία. Είναι ανθεκτική τόσο στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, στις παγωνιές του χειμώνα καθώς και στους δυνατούς ανέμους. Η πικροδάφνη μπορεί να φυτευτεί και στα παραθαλάσσια μέρη, καθώς είναι ανεκτική στην αλατότητα των υδροσταγονιδίων της θάλασσας ενώ λόγω της μεγάλης ανθεκτικότητας και της αντοχής στους ρύπους, την συναντάμε στους περισσότερους εθνικούς δρόμους της χώρας. Αν φυτέψουμε την πικροδάφνη σε γλάστρα στο μπαλκόνι, επιλέγουμε σημείο με νότια, δυτική ή ανατολική έκθεση. 
Τι ανάγκες σε πότισμα και λίπανση έχει η πικροδάφνη; 
Η πικροδάφνη δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς το πότισμα καθώς είναι αρκετά ανθεκτικό φυτό στην έλλειψη νερού. Πάντως, τους καλοκαιρινούς μήνες θα απαιτηθούν τακτικά ποτίσματα αν θέλουμε να μας δώσει πλούσα και παρατεταμένη ανθοφορία. Επίσης, αν έχουμε φυτέψει τις πικροδάφνες σε γλάστρα, μπορεί να χρειάζονται πιο συχνά ποτίσματα για να ευδοκιμήσουν. Σχετικά με τη λίπανση της πικροδάφνης όταν έχει φυτευτεί στο χώμα, προσθέτουμε πλήρες λίπασμα στις αρχές της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού για να ενισχύσουμε την βλάστηση και την ανθοφορία της. Αν έχει φυτευτεί η πικροδάφνη σε γλάστρα, βάζουμε πλήρες υδατοδιαλυτό ή υγρό λιπασμα μία φορά το μήνα από την άνοξη μέχρι τις αρχές φθινοπώρου.
Τι ασθένειες και έντομα προσβάλλουν την πικροδάφνη;
Αν και γενικότερα είναι ανθεκτική σε ασθένειες και έντομα, η πικροδάφη προσβάλλεται από μυκητολογική ασθένεια που προκαλεί μαύρες κηλίδες στο φύλλωμα της. Επίσης, προσβάλλεται από το έντομο της βαμβακάδας (ψώρας) καθώς και από την κίτρινη μελίγκρα που προκαλεί καρούλιασμα των φύλλων της. Για να προστατέψουμε προληπτικά την πικροδάφνη με οικολογικό τρόπο, συστήνουμε ένα προληπτικό ψεκασμό με διάλυμα θερινού πολτού και χαλκού, στις αρχές της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού. Ο χαλκός και ο θερινός πολτός είναι οικολογικά σκευάσματα που μπορούμε να προμηθευτούμε από γεωπονικά καταστήματα. Πάντως, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η πικροδάφνη είναι ευαίσθητη στο επικίνδυνο βακτήριο Xylella fastidiosa που έχει εμφανιστεί στην Ιταλία και απειλεί με προσβολή τα ελαιόδεντρα της Νότιας Ευρώπης. 
Πότε κλαδεύεται η πικροδάφνη και πως πολλαπλασιάζεται; 
Οι πικροδάφνες χρειάζονται κλάδεμα κάθε χρόνο νωρίς την άνοιξη ή το φθινόπωρο μετά το τέλος της ανθοφορίας για να διατηρήσουμε το σχήμα τους συμπαγές. Σε κάθε περίπτωση, κάθε 2-3 χρόνια, πραγματοποιούμε ένα αυστηρό κλάδεμα ανανέωσης αν θέλουμε να τις διατηρήσουμε σε σχετικά χαμηλό ύψος. Επίσης, καλό είναι να αφαιρούμε τα άνθη που ξεραίνονται ώστε να ενισχύσουμε την ανθοφορία της πικροδάφνης. Ο πολλαπλασιασμός της πικροδάφνης γίνεται κύρίως με μοσχεύματα. Μπορούμε να πάρουμε μοσχεύματα μήκους 15-20 εκατοστά, όλη την περίοδο του έτους αρκεί να είναι από την τρυφερή κορυφαία βλάστηση της πικροδάφνης ενώ την περίοδο του φθινοπώρου μπορούμα να πάρουμε και ημιξυλώδη μοσχεύματα, δηλαδή ετήσια βλάστηση που έχει μερικώς ξυλοποιηθεί. Πάντως για τον πολλαπλασισμό της πικροδάφνης με μοσχεύματα, καλό είναι να χρησιμοποιούμε ορμόνη ριζοβολίας για νε έχουμε μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας.
Κι ένα μυστικό για την πικροδάφνη
Επειδή η πικροδάφνη περιέχει τοξικές ουσίες, δεν δίνουμε ποτέ τα φύλλα της για ζωοτροφή ενώ τα κλαδιά της δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για καυσόξυλα καθώς οι αναθυμιάσεις από την καύση μπορεί να προκαλέσουν αναπνευστικά προβλήματα.
Πικροδάφνη
Λατινική ονομασία φυτού: Nerium Oleander
Οικογένεια: Apocynaceae
Κοινή ονομασία: Πικροδάφνη, Ροδοδάφνη
Καταγωγή: Προέρχεται από τη Μεσόγειο και την Ανατολή.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα: Είναι τα πανέμορφα λουλούδια της.
Περιγραφή
Είναι αειθαλής θάμνος. Η ανάπτυξη του είναι γρήγορη. Τα φύλλα του είναι πράσινα και λογχοειδή. Τα άνθη του έχουν κόκκινη, σομόν, λευκή, κίτρινη, ροζ και πορτοκαλή απόχρωση. Ανθίζει το καλοκαίρι. Μπορεί να φτάσει τα 5 μέτρα σε ύψος.
Θέση
Καταλληλότερες θέσεις είναι οι ηλιόλουστες.
Θερμοκρασία
Δεν παρουσιάζει προβλήματα σε υψηλές θερμοκρασίες αλλά αν η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους 0οC, το φυτό μπορεί να καταστραφεί.
Χώμα
Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε έδαφος. Αναπτύσσεται σε ποικιλία εδαφών, όπως φτωχά, αλατούχα κ.α..
Ιδανικό φυτό για...
Να στολίσετε τον κήπο, σε εισόδους σπιτιών και σε γλάστρες στο μπαλκόνι σας. Είναι κατάλληλη για να δημιουργήσετε φυτοφράχτες. Αν την φυτέψετε σε γλάστρα θα πρέπει να την αναφυτεύετε ή μεταφυτεύετε κάθε 3 χρόνια. Ιδανική για παραθαλάσσιες περιοχές, διότι είναι ανθεκτική στα σταγονίδια της θάλασσας.
Πότισμα
Είναι ανθεκτική στην έλλειψη νερού και μπορεί να επιβιώσει και σε άνυδρους κήπους.
Κλάδεμα
Κλαδεύετε την πικροδάφνη μετά την άνθισή της, για να της δώσετε σχήμα και κατεύθυνση. Απομακρύνετε τα ξερά κλαδιά της και τα μαραμένα λουλούδια της.
Προσοχή! Αν δεν την κλαδέψετε μπορεί να λυγίσουν και να πλαγιάσουν τα κλαδιά της από το βάρος.
Λίπανση
Μπορείτε να προσθέσετε ένα πλήρες και ισορροπημένο λίπασμα την άνοιξη και το φθινόπωρο.
Πολλαπλασιασμός
Με μοσχεύματα.
Εχθροί και ασθένειες
Μπορεί να προσβληθεί από ψώρα, αφίδες και κοκκοειδή. Σε κάποια φυτά μπορεί να εμφανιστούν καρκινώματα.
Tip-άκος
Η πικροδάφνη είναι ανθεκτικό φυτό στην ρύπανση, γι’ αυτό το λόγο την συναντάτε σε εθνικές οδούς και σε βιομηχανικές περιοχές.
Τα άλογα του στρατού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα δηλητηρίαζαν οι Πέρσες ρίχνοντας πικροδάφνες στις πηγές που έπιναν νερό.
Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ Καρασάββας.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου