Ελιά: Το σύμβολο της θεάς Αθηνάς.

Η ελιά ή ελαιόδενδρο ή λιόδεντρο (επιστ. Ελαία, Olea) είναι γένος καρποφόρων δέντρων της οικογένειας των Ελαιοειδών (Oleaceae), το οποίο συναντάται πολύ συχνά και στην Ελλάδα. Ο καρπός του ονομάζεται επίσης ελιά και από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο. Η ελιά υπήρξε το σύμβολο της θεάς Αθηνάς. 

Ιστορία 

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους, και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα και η πρώτη ελιά φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη. 

Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι. Όπως αναφέρει ο Πλίνιος, κατά το 580 π.Χ, ούτε το Λάτιο ούτε η Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά της. 

Είδη και ποικιλίες 

Είναι δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα αντίθετα, λογχοειδή, δερματώδη, σκουροπράσινα στην άνω επιφάνεια και αργυρόχρωμα στην κάτω. Τα άνθη της είναι λευκωπά, μονοπέταλα και πολύ μικρά, σχηματίζουν ταξιανθία βότρυοςκαι εμφανίζονται προς το τέλος Μαΐου, ενώ ο καρπός ωριμάζει και συλλέγεται κατά τα τέλη του φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα. Ο κορμός της ελιάς είναι οζώδης και καλύπτεται από τεφρόφαιο φλοιό. 

Το γένος Olea περιλαμβάνει τα εξής είδη και ποικιλίες: 

Ελαία η αγρία (Olea sylvestris), κοινώς αγρελιά ή αγρελίδι 

Ελαία η ευρωπαϊκή (Olea europaea) ή κοινή, το συνηθέστερα καλλιεργούμενο είδος ανά τον Κόσμο 

• Ελαία η αιολόκαρπος (Olea aeolocarpus) 

• Ελαία η ηδύκαρπος (Olea nigra dulcis) 

• Ελαία η ισπανική (Olea hispanica) 

• Ελαία η κρανιόμορφος (Olea craniomorpha), κοινώς σουβλολιά 

• Ελαία η εκκρεμής (Olea pendula), κοινώς κρεβατοελιά 

• Ελαία η κωνική (Olea conica) κοινώς ελιά σαλωνίτικη 

• Ελαία η λευκόκαρπος (Olea leucocarpa) 

• Ελαία η μακρόκαρπος (Olea macrocarpa), κοινώς αετονυχολιά 

• Ελαία η μικρόκαρπος (Olea microcarpa), κοινώς λιανολιά ή λαδοελιά 

• Ελαία η μαστοειδής (Olea mamillaris), κοινώς λιάστρος 

• Ελαία η πρώιμος (Olea precox), κοινώς καλοκαιρίδα 

• Ελαία η σαλέρνιος (Olea salerniensis), κοινώς γαϊδουρολιά 

• Ελαία η στρεπτή (Olea contorta), κοινώς στριφτολιά 

• Ελαία η στρόγγυλος (Olea rotunda virida) 

• Ελαία η υποστρόγγυλος (Olea subrotunda) 

• Ελαία η σφαιρική (Olea sphaerica) 

• Ελαία η υπόχλωρος (Olea virida) 

Σε μερικές απ' αυτές τις ποικιλίες, με ορθολογική επιλογή, έχει επιτευχθεί μεγαλύτερη απόδοση σε ελαιόλαδο χάρη σε μια αξιόλογη σμίκρυνση του πυρήνα προς όφελος της σάρκας. 

Η ελιά ευδοκιμεί σε κλίματα εύκρατα χωρίς ακρότητες θερμοκρασίας (με μέση ετήσια θερμοκρασία 16οC) και υγρασίας, για αυτό είναι ευρύτατα διαδεδομένη στη μεσογειακή ζώνη (όπως στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Τουρκία, την Αλγερία και αλλού). Ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, αρκεί η θερμοκρασία να μη κατέρχεται πολύ και για μεγάλα χρονικά διαστήματα κάτω από το μηδέν. Γι' αυτό και ιδιαίτερα κατάλληλες περιοχές για την καλλιέργειά της είναι οι παραθαλάσσιες. Τα δένδρα φυτεύονται σε ευθείες σειρές ή σε ρομβοειδείς διατάξεις. Ανάλογα με την ποικιλία και την ποιότητα του εδάφους η απόσταση μεταξύ των σειρών κυμαίνεται από 7 έως 20 μέτρα. Η περιοχή στην οποία καλλιεργούνται ελαιόδενδρα ονομάζεται "ελαιώνας". 

Η συγκομιδή της ελιάς 

Ο καρπός της ελιάς ωριμάζει στα μέσα προς τέλη του φθινοπώρου, οπότε και ξεκινάει η συγκομιδή, ή το λιομάζωμα. Η ελιά παραδοσιακά μαζεύεται με το χέρι, και το μάζεμα της ελιάς αποτελεί εδώ και αιώνες σημαντική αγροτική δραστηριότητα σε πολλές περιοχές της Μεσογείου. 

Στη σημερινή εποχή ευδοκιμεί ακόμη η παραδοσιακή μέθοδος συγκομιδής, με τη βοήθεια ίσως κάποιων νεότερων εργαλείων: τα κλαδιά περνιούνται με το "χτένι" για να αποσπαστεί ο καρπός με μεγαλύτερη ευκολία και ταχύτητα, ενώ το έδαφος κάτω από την ελιά στρώνεται με λιόπανα ή με ειδικό δίχτυ από συνθετικό υλικό. Σκάλες από ξύλο ή αλουμίνιο χρησιμοποιούνται για το μάζεμα των δυσπρόσιτων κλαδιών. Αφού πέσουν οι ελιές από το δέντρο, οι αγρότες τινάζουν τα άκρα των ελαιόπανων ώστε να δημιουργηθούν σωροί, οι οποίοι θα καθαριστούν με το χέρι ή με την κοσκοινίστρα από χοντρά κλαριά και τσαμπιά προκειμένου να τοποθετηθούν στη συνέχεια σε δοχεία μεταφοράς (κουβάδες, τενεκέδες κλπ.) και σακιά και να μεταφερθούν στον χώρο αποθήκευσης. Δεν είναι απαραίτητη η απομάκρυνση των φύλλων, αφού υπάρχει στο ελαιοτριβείο ειδικό μηχάνημα που τα απομακρύνει με αέρα. Εναλλακτική τεχνική είναι το "τίναγμα" της ελιάς με ξύλινα ραβδιά, η τεχνική όμως αυτή μπορεί να εφαρμοστεί μόνο όταν έχει ωριμάσει πλήρως ο καρπός και είναι εύκολη η απόσπασή του από το δέντρο. Τέλος, είναι σύνηθες κατά τη συγκομιδή να κόβονται με πριόνι επιλεγμένα κλαδιά του δέντρου, τόσο για τη διευκόλυνση της συγκομιδής, όσο και για να βοηθηθεί η σωστή ανάπτυξη του δέντρου. 

Σε μεγάλους ελαιώνες χρησιμοποιούνται συχνά ειδικά μηχανήματα για τη συγκομιδή. Τα μηχανήματα χειρός (βέργες ελαιοσυλλογής) λειτουργούν συνήθως είτε με την αρχή της δόνησης (παλμική βέργα) ή της περιστροφής (περιστροφική βέργα) της κεφαλής, ή και συνδυασμό των δυο κινήσεων. Κοντά στη χειρολαβή προσαρτάται ο βενζινοκινητήρας ή ηλεκτροκινητήρας που δίνει κίνηση στη βέργα. Οι κατασκευαστές των βεργών ελαιοσυλλογής εξελίσσουν συνεχώς την τεχνολογία λειτουργίας, ώστε να αυξάνεται η απόδοση και ταυτόχρονα να ελαχιστοποιείται η ζημιά που προκαλεί το μηχάνημα στο ελαιόδεντρο. Στην κατεύθυνση αυτή, εμφανίστηκαν τελευταία στην αγορά βέργες ελαιοσυλλογής από τεχνολογικά προηγμένα υλικά όπως τα ανθρακονήματα (carbon fiber). Για ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα και απόδοση στη συγκομιδή υπάρχουν στην αγορά και αυτοκινούμενα μηχανήματα ελαιοσυλλογής. Λόγω της αρκετά υψηλής δαπάνης αγοράς τα μηχανήματα αυτά προορίζονται για ελαιώνες μεγάλης έκτασης, ενώ συχνά η αγορά τους εντάσσεται σε ευρωπαϊκά προγράμματα επιδοτήσεων για αγρότες.

Κύριες χώρες παραγωγής ελιάς (Έτος 2011 από FAOSTAT)
Θέση	Χώρα	Παραγωγή (σε τόνους)	Καλλιεργήσιμη περιοχή (σε Εκτάρια)	Απόδοση (q/εκτάριο)
—	Συνολική παγκόσμια παραγωγή	19.845.300	9.634.576	20.598
01	Ισπανία	7.820.060	2.330.400	29.781
02	Ιταλία	3.182.204	1.144.420	27.806
03	Ελλάδα	2.000.000	850.000	23.529
04	Τουρκία	1.750.000	798.493	21.916
05	Μαρόκο	1.415.902	597.513	22.839
06	Συρία	1.095.043	684.490	15.997
07	Αλγερία	610.776	295.000	14.237
08	Τυνησία	562.000	1,779.950	4.848
09	Αίγυπτος	459.650	52.668	87.273
10	Πορτογαλία	443.800	343.200	12.931

Η ελιά στη διατροφή 

Ο καρπός της ελιάς είναι πολύ βασικός για τη Μεσογειακή διατροφή, τόσο ως εδώδιμος όσο και επειδή από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο. 

Ο καρπός της ελιάς είναι θαυμάσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Η ελιά παρέχει φυτικές ίνες και μέταλλα στον οργανισμό και είναι πηγή της βιταμίνης Ε, που είναι φυσικό αντιοξειδωτικό. Θεωρείται επίσης ότι η βιταμίνη Ε, επιβραδύνει τις αλλοιώσεις των κυτταρικών μεμβρανών και καταπολεμά την οστεοπόρωση. 

Η ελιά στην ιατρική 

Από το 4000 π.Χ. ήταν γνωστή η χρήση του ελαιολάδου για θεραπευτικούς σκοπούς. Ο Αριστοτέλης μελέτησε το ελαιόδεντρο και ανήγαγε την καλλιέργεια του σε επιστήμη. Ο Σόλων (639-559 π.Χ.) πρώτος νομοθέτησε την προστασία του. Ο Όμηρος το παρομοίασε με χρυσό υγρό. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, το περιγράφει σαν το τέλειο θεραπευτικό. Στις διασωθείσες εργασίες του αναφέρονται περισσότερες από 60 φαρμακευτικές και ιατρικές χρήσεις του ελαιολάδου. Αυτές περιλαμβάνουν δερματολογικές ασθένειες, μυϊκούς πόνους, θεραπεία του έλκους και της χολέρας, φλεγμονές των ούλων, αϋπνία, ναυτία, πυρετό και στομαχικούς πόνους. Ο Διοσκουρίδης ονομάζει το ελαιόλαδο προς την εν υγεία χρήσιν άριστον. Αναφέρει ποικίλες θεραπευτικές ιδιότητες κατά του έρπητος και της άφθας. Αναφέρει επίσης ότι το ελαιόλαδο από τις άγριες ελιές είναι στυπτικό και ευεργετικό για τις κεφαλαλγίες. 

Στην ιστορία των αρχαίων Αιγυπτίων αναφέρεται ότι εκχύλισμα από τα φύλλα της ελιάς το χρησιμοποιούσαν για την διατήρηση του σώματος των νεκρών (μούμιων), αφού παρεμπόδιζε την ανάπτυξη μικροοργανισμών που καταστρέφουν τις σάρκες. 

Μυθολογία 

Η ελιά αποτελεί ιερό δέντρο από τα αρχαία χρόνια και βρίσκεται υπό την προστασία της θεάς Αθηνάς. Όπως μας θυμίζει ο αρχαίος μύθος, στον αγώνα μεταξύ των θεών για την ανάδειξη του προστάτη των Αθηνών, που έγινε στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, νικήτρια βγήκε η Αθηνά δωρίζοντας στους Αθηναίους την πρώτη ελιά του κόσμου, που φύτρωσε εκεί όπου χτύπησε το δόρυ της. Το δέντρο αυτό ήταν χρήσιμο για τη διατροφή, το φωτισμό, τη θέρμανση, την υγεία και τον καλλωπισμό των Αθηναίων. Από τότε τα ελαιόδεντρα γύρω από την Αθήνα έγιναν ιερά. Αλίμονο σ' όποιον τολμούσε να τις πειράξει, αφού η τιμωρία ήταν ο εξοστρακισμός ή θάνατος. 

Η ελιά ως σύμβολο 

Λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε η ελιά ανά τους αιώνες στην καθημερινότητα των λαών της Μεσογείου και ειδικότερα στην Ελλάδα, τα κλαδιά, ο καρπός αλλά και το ελαιόλαδο, ο «χυμός» του ελαιόδεντρου, έχουν συμβολικό χαρακτήρα και κατέχουν τιμητική θέση σε διάφορες δραστηριότητες της ζωής των κατοίκων της περιοχής. 

Η ελιά στον αθλητισμό 

Πηγές αναφέρουν ότι οι έξι πρώτες Ολυμπιάδες είχαν ως έπαθλο ένα μήλο. Μετά καθιερώθηκε ως έπαθλο των Ολυμπίων ο κότινος, το στεφάνι από κλαδί της ιερής αγριελιάς που είχε βλαστήσει έξω από τον οπισθόδομο του ναού του Δία στην Ολυμπία. Στα Παναθήναιασημαντικό ρόλο έπαιζε η ελιά του Ερεχθείου, αλλά και τα στέφανα που φτιάχνονταν με τα κλαδιά της. Στην ιερή πομπή στους δρόμους της Αθήνας συμμετείχαν οι θαλλοφόροι, γέροντες ωραίοι και ευθυτενείς, που κρατούσαν στα χέρια τους κλάδους ελαίας. Οι Αθηναίοι, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους πολιτισμένους, κρατούσαν κλαδιά ελιάς, ενώ οι χειραφετημένοι δούλοι και οι βάρβαροι κρατούν κλαδιά βελανιδιάς, αφού η βελανιδιά σηματοδοτεί τον πρωτόγονο πολιτισμό, την τραχύτητα και τη βιαιότητα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι οι Ολυμπιακοί αγώνες ονομάστηκαν στεφανίτες ή ιεροί αφού τα έπαθλα είναι απλά στέφανα, σε αντίθεση με τα Παναθήναια που ήταν χρηματίτες, όπου το έπαθλο του στεφανιού ελιάς συνοδευόταν από βαρύτιμα υλικά έπαθλα. 

Η ελιά ως διακοσμητικό στοιχείο 

Σε ένδειξη της εκτίμησης που δείχνουν οι λαοί της Μεσογείου στην ελιά, πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης διακοσμούνται με μοτίβα αποτελούμενα από κλαδιά και καρπούς του ελαιόδεντρου. Έτσι, συχνά συναντάμε στην Ελλάδα και στις άλλες μεσογειακές χώρες την ελιά να κοσμεί πήλινα και ξύλινα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, λευκά είδη, κοσμήματα κ.α. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής η χρήση της ελιάς σε γάμους και βαπτίσεις, τόσο ως πρωτογενές υλικό (στεφάνια παρανύμφων σε γάμο, διακόσμηση λαμπάδων) όσο και ως διακοσμητικό στοιχείο (επάργυρα στέφανα του γάμου σε απομίμηση στεφάνου ελιάς, μπομπονιέρες κ.α.). 

Η ελιά στις τέχνες, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση 

Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της Ελλάδας ειδικότερα, αναπόφευκτο ήταν η μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των κατοίκων της περιοχής. Με έμπνευση την αγροτική ζωή στην περιοχή της νότιας Γαλλίας, ο Ολλανδός ζωγράφος Βίνσεντ βαν Γκογκ δημιούργησε πίνακες με θέμα την ελιά. Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς ύμνησε την ελιά στο ομώνυμο ποίημά του ενώ στα δημοτικά τραγούδια συχνά γίνεται αναφορά στο ελαιόδεντρο και τους καρπούς του. 

Μουσεία ελιάς και λαδιού υπάρχουν σε πολλές ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου. Τα μουσεία αυτά παρουσιάζουν εκθέματα που σχετίζονται με την καλλιέργεια και συγκομιδή της ελιάς και την παραγωγή λαδιού, ενώ συχνά πραγματοποιούνται και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές. Ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά μουσεία ελιάς είναι το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Μουσείο Ελιάς Πυλάρου στον οικισμό Μακρυώτικα της Κεφαλονιάς, μικρό μουσείο σε αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο με αυθεντικά μηχανήματα από τα τέλη του 19ου – αρχές 20ού αιώνα. Το Δίκτυο «Μουσεία Ελιάς της Μεσογείου» περιλαμβάνει αυτή τη στιγμή πάνω από 15 μουσεία από ολόκληρη τη Μεσογειακή λεκάνη. 

Τα τελευταία χρόνια η ελιά έχει αρχίσει να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιβαλλοντική εκπαίδευση των μαθητών όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Αυτή τη στιγμή λειτουργεί Θεματικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με θέμα την ελιά, συντονιστικός φορέας του οποίου είναι το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας. Το Θεματικό Δίκτυο «Ελιά» υποστηρίζει πλήθος δραστηριοτήτων σε πάνω από 15 συνεργαζόμενα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, και περιβαλλοντικά προγράμματα σε πάνω από 100 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ολόκληρη τη χώρα.. 

Πηγή κειμένου: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B9%CE%AC

Ελιά, φύλλα ελιάς και ελαιόλαδο: Θεραπευτικές ιδιότητες και τρόποι χρήσης 

Εναλλακτική Δράση

Εγκυκλοπαίδεια της Φύσης

Ελιά, φύλλα ελιάς και ελαιόλαδο 

Όνομα: Ελιά 

Επιστημονική ονομασία: Ελαία – Olea europea 

Οικογένεια: Ελαιοειδή 

Άλλα ονόματα: Λια, Λιόδεντρο, Ελαιόδενδρο 

Περιγραφή 

Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους, και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου, ενώ οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. 

Η ελιά είναι αιωνόβιο αειθαλές δένδρο, που φτάνει σε ύψος μέχρι και τα 10 μέτρα. Έχει σκληρό αυλακωμένο κορμό, μικρά δερματώδη ασημοπράσινα φύλλα, άνθη σε ταξιανθίες ασπροπράσινου χρώματος που εμφανίζονται προς το τέλος του Μαΐου και καρπούς στρογγυλούς ή ωοειδείς πράσινους στην αρχή και μαύρους όταν ωριμάζουν. 

Ο κορμός της ελιάς είναι οζώδης και καλύπτεται από τεφρόφαιο φλοιό. 

Το γένος olea περιλαμβάνει 19 ποικιλίες. 

Η ελιά ευδοκιμεί σε κλίματα εύκρατα χωρίς ακρότητες στη θερμοκρασία (με μέση ετήσια θερμοκρασία 16οC) και υγρασίας, για αυτό είναι ευρύτατα διαδεδομένη στη μεσογειακή ζώνη (όπως στην Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία, Αλγερία κ.α). Ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, αρκεί η θερμοκρασία να μην κατεβαίνει πολύ και για μεγάλα χρονικά διαστήματα κάτω από το μηδέν, γι’ αυτό και ιδιαίτερα κατάλληλες περιοχές για την καλλιέργειά της είναι οι παραθαλάσσιες. 

Τα δένδρα φυτεύονται σε ευθείες σειρές ή σε ρομβοειδείς διατάξεις. Ανάλογα με την ποικιλία και την ποιότητα του εδάφους η απόσταση μεταξύ των σειρών κυμαίνεται από 7 έως 20 μέτρα. Η περιοχή στην οποία καλλιεργούνται τα ελαιόδενδρα ονομάζεται “ελαιώνας”. Η ελιά καλλιεργείται κυρίως στη Μεσόγειο, όμως αντέχει σε όλες τις συνθήκες, εκτός ίσως από τα πολύ υγρά εδάφη. 

Τα φύλλα συλλέγονται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ενώ οι καρποί απ’ όπου εξάγεται το ελαιόλαδο, στα τέλη του καλοκαιριού και στις αρχές του φθινοπώρου. Η ελιά παραδοσιακά μαζεύεται με το χέρι, και το μάζεμα της ελιάς αποτελεί εδώ και αιώνες σημαντική αγροτική δραστηριότητα σε πολλές περιοχές της Μεσογείου. 

Δεν είναι απαραίτητη η απομάκρυνση των φύλλων, αφού υπάρχει στο ελαιοτριβείο ειδικό μηχάνημα που τα απομακρύνει με αέρα. Εναλλακτική τεχνική είναι το “τίναγμα” της ελιάς με ξύλινα ραβδιά, η τεχνική όμως αυτή μπορεί να εφαρμοστεί μόνο όταν έχει ωριμάσει πλήρως ο καρπός και είναι εύκολη η απόσπασή του από το δέντρο. 

Συστατικά της ελιάς 

Τα δραστικά συστατικά των φύλλων είναι η ελαιοροπίνη, η ελαιοστερόλη και η ελαιίνη, ενώ το ελαιόλαδο περιέχει το μονοακόρεστο λιπαρό οξύ, το ελαϊκό οξύ. Αν και το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά είναι παράλληλα φτωχό σε κορεσμένα (των οποίων η υψηλή κατανάλωση σχετίζεται με προβλήματα υγείας). 

Η τρίτη ομάδα λιπαρών, τα πολυακόρεστα, βρίσκεται σε μικρή αναλογία, με τα ω-6 να υπερτερούν των ω-3 λιπαρών. 

Το ελαιόλαδο είναι επίσης πλούσιο σε σκουαλένιο (ουσία με θαυμαστές ιδιότητες που βρίσκεται και στο συκώτι του καρχαρία), λιποδιαλυτές βιταμίνες και φαινόλες (σημαντικά αντιοξειδωτικά, και όχι μόνο). 

Οι βιταμίνες Α, D, E και K, που περιέχονται στις ελιές, βοηθούν την ανάπτυξη των οστών σε παιδιά και ενήλικες. Δύο κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο μας δίνουν το 20% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης σε βιταμίνη Ε. 

Οι ελιές είναι θρεπτικές και πλούσιες σε περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα, όπως νάτριο, κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο, φώσφορο και ιώδιο. 

Τυροσόλη, υδροξυτυροσόλη, ελαιοευρωπεΐνη, ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη (ίσως το πιο ισχυρό αντιοξειδωτικό του ελαιόλαδου) είναι οι ουσίες του ελαιόλαδου που πρωταγωνιστούν σε μεγάλο αριθμό επιστημονικών μελετών, τα αποτελέσματα των οποίων είναι πράγματι εντυπωσιακά. 

Ιστορία και Παράδοση 

Η ελιά ή λιόδεντρο, όπως πιστεύεται, καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά εδώ και 3.500 χρόνια στην Κρήτη και αποτελούσε πάντα το σύμβολο της ειρήνης και της νίκης. Έτσι, μετά τον Κατακλυσμό, το περιστέρι που έστειλε ο Νώε γύρισε με φύλλα ελιάς, ως απόδειξη της γαλήνης που είχε επέλθει μετά την καταστροφή. 

Από το 4000 π.Χ. ήταν γνωστή η χρήση του ελαιολάδου για θεραπευτικούς σκοπούς. Ο Αριστοτέλης μελέτησε το ελαιόδεντρο και ανήγαγε την καλλιέργεια του σε επιστήμη. Ο Ιπποκράτης το περιέγραψε ως το τέλειο φάρμακο. Ο Όμηρος το χαρακτήρισε ως “χρυσό” υγρό, ενώ πρώτος ο Σόλων νομοθέτησε την προστασία του. 

Κλάδοι ελιάς ήταν το βραβείο των νικητών στους αγώνες, στα δε Παναθήναια, οι “θαλλοφόροι”, έφεραν κλάδους “μορίας ελαίας”, δηλαδή από την ελιά που, σύμφωνα με το μύθο, είχε φυτευτεί από τη θεά Αθηνά και θεωρείτο ιερή στην Αθήνα. Λέγεται, μάλιστα, ότι η πρώτη ήμερη ελιά βρέθηκε στην Αθήνα και από εκεί μεταφέρθηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα (Αιλιανός, “Ποικίλη Ιστορία” 3.38). 

Η ελιά αποτελεί ιερό δέντρο από τα αρχαία χρόνια και βρίσκεται υπό την προστασία της θεάς Αθηνάς. Όπως μας θυμίζει ο αρχαίος μύθος, στον αγώνα μεταξύ των θεών για την ανάδειξη του προστάτη των Αθηνών, που έγινε στον ιερό βράχο της Ακρόπολης, νικήτρια βγήκε η Αθηνά, δωρίζοντας στους Αθηναίους την πρώτη ελιά του κόσμου, που φύτρωσε εκεί όπου χτύπησε το δόρυ της. Το δέντρο αυτό ήταν χρήσιμο για τη διατροφή, το φωτισμό, τη θέρμανση, την υγεία και τον καλλωπισμό των Αθηναίων. Από τότε τα ελαιόδεντρα γύρω από την Αθήνα έγιναν ιερά. Αλίμονο σ’ όποιον τολμούσε να τις πειράξει, αφού η τιμωρία ήταν ο εξοστρακισμός ή θάνατος. 

Πηγές αναφέρουν ότι οι έξι πρώτες Ολυμπιάδες είχαν ως έπαθλο ένα μήλο. Μετά καθιερώθηκε ως έπαθλο των Ολυμπίων ο κότινος, το στεφάνι από κλαδί της ιερής αγριελιάς που είχε βλαστήσει έξω από τον οπισθόδομο του ναού του Δία στην Ολυμπία. 

Στην ιστορία των αρχαίων Αιγυπτίων αναφέρεται ότι το εκχύλισμα από τα φύλλα της ελιάς το χρησιμοποιούσαν για την διατήρηση του σώματος των νεκρών (μούμιες). 

Ελιά και φύλλα ελιάς: Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις 

Από την ελιά για βοτανοθεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα, ο φλοιός και το ελαιόλαδο. 

– Τα φύλλα της ελιάς βοηθούν στη μείωση της πίεσης του αίματος και συμβάλλουν στην καλή κατάσταση του κυκλοφορικού. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διουρητικά, κατά της κυστίτιδας, των ρευματισμών, της αρθρίτιδας και για τη μείωση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα. Για το σκοπό αυτόν (κατά του σακχαροδιαβήτη) χρήσιμο είναι και το αφέψημα που προκύπτει από το φλοιό των νεαρών κλαδιών της ελιάς, που είναι και αντιπυρετικό. 

-Το ελαιόλαδο είναι αποτελεσματικό υπακτικό, χρήσιμο στις περιπτώσεις χολολιθίασης – σε συνδυασμό και με σταγόνες λεμονιού – και σπαστικής κολίτιδας. 

Η κατανάλωση ελαιόλαδου φαίνεται να βοηθά στην πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων, μέσω διαφόρων μηχανισμών όπως: 

– Η βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ, μέσω κυρίως της αύξησης της HDL “καλής” χοληστερόλης. 

– Μείωση της οξείδωσης της LDL “κακής” χοληστερόλης, με αποτέλεσμα την προστασία των αγγείων από τη φθορά που προκαλεί η οξείδωση. 

– Η προαγωγή της ενδοθηλιακής λειτουργίας (φανταστείτε το ενδοθήλιο ως τη “φόδρα” των αγγείων). 

– Ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης. 

– Βοηθούν στην πρόληψη των θρόμβων αίματος που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε έμφραγμα του μυοκαρδίου ή σε φλεβική θρόμβωση. 

– Συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση του ενδεχομένου εμφάνισης καρκίνου του μαστού. 

– Συμβάλλει στη μείωση του ενδεχομένου εμφάνισης καρκίνου του παχύ εντέρου. 

– Έχει βρεθεί ότι τα φύλλα ελιάς είναι αποτελεσματικά ενάντια στα αφροδίσια νοσήματα όπως ο έρπης και η γονόρροια καθώς και ενάντια σε οδοντικές μολύνσεις λόγω των αντιϊκών και αντιβακτηριακών ιδιοτήτων τους. 

– Μπορεί να συμβάλλει στην εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, θεραπεύοντας έτσι περιπτώσεις έλκους. 

– Έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. 

– Φαίνεται να προλαμβάνει τη νόσο του Αλτσχάιμερ. 

– Μελέτες έχουν δείξει ότι τα μικροθρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στις μαύρες ελιές, είναι ευεργετικά στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης και την πρόληψη της οστικής απώλειας, ιδιαίτερα στα μηριαία οστά. 

– Ενισχύουν τη γονιμότητα και το αναπαραγωγικό σύστημα. 

– Βοηθά στις εξάψεις κατά την εμμηνόπαυση. 

– Τα φύλλα ελιάς έχουν αντιβιοτικές, αντιϊκές, βακτηριοκτόνες και αντιμυκητιακές ιδιότητες. 

-Οι ελιές αποτελούν εξαιρετική πηγή διαιτητικών ινών. 

Άλλες χρήσεις 

– Στη φαρμακευτική, το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται σαν διαλυτικό ορισμένων φαρμάκων όπως π.χ είναι η καμφορά. 

– Το ελαιόλαδο είναι ένα εξαιρετικό καλλυντικό για τα μαλλιά και το δέρμα. Εντριβές στο τριχωτό της κεφαλής, δυναμώνουν και αναζωογονούν τα μαλλιά, ενώ δίνει λάμψη στο δέρμα, κάνοντάς το ελαστικό και νεανικό, μειώνοντας παράλληλα τις ρυτίδες. 

– Χρησιμοποιείται για την παρασκευή καλλυντικών, σαπουνιών και διαφόρων ειδών καθαρισμού. 

– Χρησιμοποιείται ως βάση για τη διάλυση αιθέριων ελαίων 

Παρασκευή – Δοσολογία 

Για λαμπερά μαλλιά χωρίς τριχόπτωση 

Για να αποκτήσουν τα μαλλιά λάμψη, κάνουμε απαλή εντριβή με ελαιόλαδο, αφήνουμε λίγες ώρες και στη συνέχεια τα λούζουμε. Τα μαλλιά θα λάμψουν από υγεία και θα μειωθεί η τριχόπτωση. 

Μάσκα μαλλιών 

Αναμείξτε ίση ποσότητα ελαιόλαδου και δαφνέλαιου και περάστε τα μαλλιά σας. Κάντε ελαφρύ μασάζ. Τυλίξτε τα με πετσέτα και αφήστε το ευεργετικό αυτό λάδι να δράσει για μισή ώρα. Ύστερα, μπορείτε να λουστείτε. 

Για πληγές 

Αναμιγνύουμε ελαιόλαδο με κόκκινο κρασί. 

Αντιπυρετικό 

Συλλέγουμε την άνοιξη φλοιό από νέα κλαδιά και παρασκευάζουμε αφέψημα με 30-60 γρ. σε ένα κιλό νερό. 

Για ρευματισμούς και αρθρίτιδα 

Πίνουμε ένα φλιτζάνι συμπυκνωμένου αφεψήματος, μία ώρα μετά το κύριο γεύμα. 

Για την υπέρταση 

Βράζουμε περίπου 20 φύλλα ελιάς σε ένα γεμάτο φλιτζάνι νερό για 15 λεπτά, μέχρι να μείνει το μισό νερό. Το σουρώνουμε και είναι έτοιμο. Πίνουμε από ένα φλιτζάνι, ζεστό, πρωί και βράδυ. 

Λάδι για εντριβές 

Ελαιόλαδο με χαμομήλι μαζί, μας δίνει ένα εξαιρετικό λάδι για εντριβές, ιδιαίτερα σε κρυολογήματα του χειμώνα. 

Για ξηρότητα του δέρματος 

Αναμείξτε ίσες ποσότητες από ελαιόλαδο, αμυγδαλέλαιο και λάδι καλέντουλας και ρίξτε λίγες σταγόνες αιθέριου ελαίου λεβάντας. Επαλείψτε τα σημεία που εμφανίζουν ξηρότητα ή σκασίματα. 

Για όμορφα και απαλά χείλη 

Βάλτε λίγες σταγόνες ελαιόλαδο, το βράδυ πριν κοιμηθείτε. 

Ενδιαφέροντα στοιχεία για την ελιά και το ελαιόλαδο 

– Τα βιώματα των Ελλήνων είναι συνδεδεμένα με το ελαιόλαδο, αυτό το “υγρό χρυσάφι” όπως το αποκαλούσε ο Όμηρος, γι΄αυτό το τιμούμε δεόντως, κατέχοντας την πρωτιά σε επίπεδο κατά κεφαλήν κατανάλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με 17,9 λίτρα ετησίως, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία. 

– Ο καταναλωτής πρέπει να είναι προσεκτικός όταν επιλέγει ελαιόλαδο και να εκλαμβάνει ως καθοριστικούς τους επίσημους χαρακτηρισμούς του ελαιόλαδου, χωρίς να παρασύρεται από επίθετα του τύπου “παραδοσιακό” ή “γνήσιο” που στερούνται περιεχομένου και ενδέχεται να παραπλανούν. 

– Οι ποιοτικές κατηγορίες των ελαιόλαδων επιτρέπεται να διακινούνται και να πωλούνται λιανικά εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, εφόσον περιγράφονται και ορίζονται ως εξής: 

1. Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο: 

Το ελαιόλαδο αυτό είναι εξαιρετικής ποιότητας και παράγεται χωρίς χημική επεξεργασία. Ο βαθμός οξύτητας δεν πρέπει να ξεπερνά το 0,8%. Το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο έχει τα καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά και διατηρεί ακέραιη τη διατροφική του αξία. 

2. Παρθένο ελαιόλαδο: 

Είναι και αυτό καλής ποιότητας ελαιόλαδο και παράγεται χωρίς χημική επεξεργασία. Ο βαθμός οξύτητάς του δεν πρέπει να ξεπερνά το 2%. 

3. Ελαιόλαδο αποτελούμενο από εξευγενισμένα ελαιόλαδα και παρθένα ελαιόλαδα: 

Είναι το έλαιο που λαμβάνεται από ανάμειξη εξευγενισμένου ελαιόλαδου (δηλαδή ραφιναρισμένου – μη σας ξεγελά ο όρος “εξευγενισμένο” και θεωρείτε ότι είναι ποιοτικότερο του παρθένου) και παρθένων ελαιόλαδων, και η οξύτητά του δεν υπερβαίνει το 1%. 

– Η αρχαιότερη ελιά του κόσμου βρίσκεται στην Κρήτη και συγκεκριμένα, σε ένα χωριό των Χανίων, τις Άνω Βούβες. Με ηλικία από 2.000-5.000 χρόνια, η ελιά αυτή, της οποίας τα κλαδιά έχουν στεφανώσει κάποιους από τους αρχαίους ολυμπιονίκες, έχει περίμετρο 12,55 μέτρα ενώ το εσωτερικό του κορμού της μπορεί να χωρέσει περί τα 10 άτομα. Το εντυπωσιακό είναι ότι η ελιά αυτή, ακόμη καρποφορεί! 

– Σε ανάλυση δειγμάτων ελληνικών ελαιόλαδων που παρουσιάστηκε από τον καθηγητή της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Π. Μαγιάτη, φάνηκε πως το ελαιόλαδο Θάσου εμπεριέχει έως και πέντε φορές υψηλότερη ποσότητα ελαιοκανθάλης από δείγματα άλλων περιοχών. Η ελαιοκανθάλη (στην οποία οφείλεται το χαρακτηριστικό κάψιμο στο λαιμό όταν καταναλώνουμε εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο) φαίνεται να διαθέτει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις δράσεις, ανάλογες ίσως της φαρμακευτικής ουσίας ιβουπροφαίνης. 

– Το ελαιόλαδο είναι το κύριο συστατικό της μεσογειακής κουζίνας, που τα τελευταία χρόνια εκτιμάται από τους ειδικούς παγκοσμίως, ως ο υγιεινότερος τρόπος διατροφής. 

– Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Ναβάρα στην Ισπανία έχουν δείξει πως η κατανάλωση ελαιόλαδου, σε συγκεκριμένες ποσότητες (μέση πρόσληψη 54 γραμμάρια ημερησίως), οδηγεί σε μείωση κατά 82% του σχετικού κινδύνου για εμφάνιση εμφράγματος. 

– Με την κατανάλωση μόλις 10 ελιών πριν από το γεύμα, μπορείτε να μειώσετε την όρεξή σας έως και 20%. 

– Ο καρπός της ελιάς γίνεται επίσης πολύ νόστιμο γλυκό του κουταλιού σε πολλές περιοχές στην χώρα μας. 

Πηγές

Πηγή κειμένου: https://enallaktikidrasi.com/2018/03/elia-therapeutikes-idiotites-tropoi-xrisis/

10 λόγοι για τους οποίους πρέπει να τρώμε κάθε μέρα ελιές 

Αν και συνήθως δίνουμε περισσότερη προσοχή στο πεντανόστιμο και θρεπτικότατο ελαιόλαδο, οι ελιές είναι εξίσου σημαντικές. Ακολουθούν οι 10 λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να τρώμε κάθε μέρα αυτή τη θαυματουργή τροφή. 

1. Καρδιαγγειακά Οφέλη 

Όταν οι ελεύθερες ρίζες οξεοποιούν τη χοληστερόλη, τα αιμοφόρα αγγεία καταστρέφονται και συσσωρεύεται λίπος στις αρτηρίες, οδηγώντας πιθανώς σε καρδιακή επίθεση. Τα αντιοξειδωτικά συστατικά στις μαύρες ελιές αποτρέπουν αυτή την οξείδωση της χοληστερόλης, προλαμβάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις καρδιακές παθήσεις. Οι ελιές περιέχουν λιπαρά, αλλά τα υγιεινά μονοακόρεστα λιπαρά, για τα οποία έχει βρεθεί ότι μειώνουν τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης και αυξάνουν την καλή χοληστερόλη. Όταν μία διατροφή χαμηλή σε μονοακόρεστα λιπαρά μεταβάλλεται ώστε να αυξηθεί η περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά (σ.σ. pentapostagma.gr – δίχως όμως να αυξάνεται η συνολική περιεκτικότητα σε λιπαρά), οι συμμετέχοντες των ερευνών βιώνουν συνηθέστερα μία μείωση της χοληστερόλης του αίματος, της LDL χοληστερόλης, και της αναλογίας LDL:HDL. Όλες αυτές οι αλλαγές μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακής πάθησης. 

Επιπρόσθετα, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα μονοακόρεστα λιπαρά που υπάρχουν στις ελιές – και στο ελαιόλαδο – μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. 

2. Απώλεια Βάρους 

Τα μονοακόρεστα λιπαρά, όπως αυτά που υπάρχουν στις ελιές, όταν αντικαθιστούν τα κορεσμένα λιπαρά, μπορεί να βοηθήσουν στην απώλεια βάρους. Η κατανάλωση ελαιολάδου έχει δειχθεί ότι διαλύει τα λίπη της κοιλιάς. 

Επίσης, οι άνθρωποι που επιδεικνύουν τη μεγαλύτερη κατανάλωση ελιάς λαμβάνουν εν γένει λιγότερες θερμίδες και είναι σπανίως υπέρβαροι. Οι αιματολογικές εξετάσεις δείχνουν ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν πολλές ελιές έχουν υψηλότερα επίπεδα σεροτονίνης, μία ορμόνη που είναι ενδεικτική των επιπέδων διάθεσης και ψυχολογικής ευεξίας. 

3. Πρόληψη του Καρκίνου 

Οι αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της ελιάς την καθιστούν μία φυσική πηγή προστασίας κατά του καρκίνου καθώς το χρόνιο οξειδωτικό stress και οι χρόνιες φλεγμονές μπορεί να αποτελούν παράγοντες κλειδιά στην ανάπτυξη του καρκίνου. Εάν τα κύτταρα μας υποστούν πολλές ζημιές στη δομή και τη λειτουργία τους από το οξειδωτικό stress και τη χρόνια υπερβολική φλεγμονή, ο κίνδυνος κυτταρικού καρκίνου αυξάνεται σημαντικά. Μέσω της παροχής αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών συστατικών στοιχείων, όπως η βιταμίνη E που βρίσκεται στις μαύρες ελιές, μπορούν να ουδετεροποιηθούν οι πολύ βλαβερές ελεύθερες ρίζες. 

4. Μείωση του Πόνου 

Οι πράσινες ελιές, οι ελιές Καλαμών και πολλοί ακόμη τύποι ελιάς μπορούν να μας παράσχουν πολύτιμες ποσότητες πολλών διαφορετικών αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών θρεπτικών συστατικών. 

Το ελαιόλαδο περιέχει ολεοκανθάλη, μία ουσία με αντιφλεγμονώδεις παράγοντες, καθώς 50 γραμμάρια (σ.σ. pentapostagma.gr – λίγο περισσότερο από τρεισήμισι κουταλιές) ενός συνηθισμένου παρθένου ελαιόλαδου περιέχει ποσότητα ολεοκανθάλης που είναι αντίστοιχη με την αντιφλεγμονώδη επίδραση του 1/10 της δόσης ibuprofen για ενήλικες. 

5. Υγεία του Δέρματος και των Μαλλιών 

Οι μαύρες ελιές είναι πλούσιες σε λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικά που θρέφουν, ενυδατώνουν και προστατεύουν με το κυριότερο από αυτά να είναι η βιταμίνη E. Είτε εφαρμόζεται τοπικά είτε τρώγεται, η βιταμίνη E έχει δειχθεί ότι προστατεύει το δέρμα από την υπεριώδη ακτινοβολία, προστατεύοντας το έτσι από τον καρκίνο και την πρόωρη γήρανση. 

Μπορείτε να αποκτήσετε ένα υγιές και λαμπερό δέρμα πλένοντας το πρόσωπό σας με ζεστό νερό εφαρμόζοντας μερικές σταγόνες ελαιολάδου στα «ευάλωτα» και ευαίσθητα σημεία για 15 λεπτά, προτού να το ξεβγάλετε. 

6. Λιγότερες Αλλεργίες 

Μία νέα έρευνα μπορεί να βοηθήσει στη επεξήγηση της δράσης της ελιάς και του ελαιολάδου σε σχέση με τα αντιφλεγμονώδη οφέλη και κατά τη διάρκεια περιπτώσεων που περιλαμβάνουν αλλεργίες. Τα εκχυλίσματα ελιάς έχει δειχθεί πλέον ότι λειτουργούν ως αντιισταμινικά σε κυτταρικό επίπεδο. Μέσω του αποκλεισμού των ειδικών υποδοχέων της ισταμίνης (που ονομάζονται υποδοχείς Η1), τα μοναδικά συστατικά των εκχυλισμάτων ελιάς μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της ισταμινικής αντίδρασης ενός κυττάρου. Επειδή η ισταμίνη είναι ένα μόριο που μπορεί να υπερπαραχθεί σε συνθήκες που σχετίζονται με αλλεργίες και μπορεί να αποτελέσει έναν βασικό παράγοντας στην φλεγμονώδη διαδικασία, είναι πιθανό ότι τα αντι-φλεγμονώδη οφέλη που λαμβάνουμε από τις να επιδρούν και στην αντι-ισταμινική απόκριση. 

7. Πεπτικό Σύστημα 

Η συχνή κατανάλωση τόσο της βιταμίνης E όσο και των μονοακόρεστων λιπαρών στις μαύρες ελιές σχετίζονται με τα μειωμένα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου μέσω της ουδετεροποίησης των ελεύθερων ριζών. Η προστατευτική επίδραση του ελαιολάδου έχει εξίσου ευεργετική επίδραση σε έλκη και γαστρίτιδες. 

8. Εξαιρετική πηγή Σιδήρου 

Οι ελιές και ειδικότερα οι μαύρες, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο. Η ικανότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων να μεταφέρουν οξυγόνο μέσω του οργανισμού οφείλεται στην παρουσία σιδήρου στο αίμα. Εάν υποφέρουμε από έλλειψη σιδήρου, οι ιστοί μας δεν θα λάβουν αρκετό οξυγόνο, και μπορεί να αισθανθούμε αδύναμοι.. Ο σίδηρος παίζει ζωτικό ρόλο στην παραγωγή ενέργειας και είναι απαραίτητο συστατικό ενός αριθμού ενζύμων. 

9. Υγεία των Ματιών 

Ένα φλιτζάνι ελιές περιέχει περίπου δέκα τοις εκατό της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης βιταμίνης Α, που είναι κρίσιμη για την υγεία των ματιών. Καθιστά το μάτι πιο ικανό να ξεχωρίζει μεταξύ φωτός και σκοταδιού, βελτιώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη νυχτερινή όραση. Επιπρόσθετα, η βιταμίνη Α θεωρείται ότι είναι αποτελεσματική κατά του σχηματισμού καταρράκτη και γλαυκώματος. 

10. Αυξάνει τα επίπεδα γλουταθειόνης στο αίμα 

Οι ελιές έχουν την ικανότητα να αυξάνουν τα επίπεδα γλουταθειόνης στο αίμα (ένα από τα κύρια και πρωταρχικά αντιοξειδωτικά στοιχεία). Η κατανάλωση πολτού ελιάς σχετίζεται με σημαντικά αυξημένα επίπεδα γλουταθειόνης στο αίμα και βελτίωσης της εν γένει αντιοξειδωτικής ικανότητας. 

pentapostagma.gr 

Πηγή κειμένου: https://www.pentapostagma.gr/2015/01/10-%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CE%B9-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%80%CF%81%CE%AD%CF%80%CE%B5%CE%B9-%CE%BD%CE%B1-%CF%84%CF%81%CF%8E%CE%BC.html

Όμηρος και ελιά 

Η ελιά είναι το κόσμημα της ελληνικής γης, το δέντρο που προσαρμόστηκε απόλυτα στο ‘λεπτόγεω’ του ελληνικού εδάφους. Ελάχιστα απαιτητική, με την αιωνόβια θητεία της μέσα στο χρόνο, αποτελεί σύμβολο σταθερότητας, υπομονής και ελπίδας. Γι’αυτό υμνήθηκε ανά τους αιώνες. Στην Οδύσσεια, συχνά, αποτελεί το πλαίσιο της εικόνας του πρωταγωνιστή Οδυσσέα. Στη ρίζα της κάθισε με τη θεά Αθηνά, για να οργανώσουν τη μνηστηροφρονία (ν. 385) και την ελιά χρησιμοποίησε η Αθηνά ως απόδειξη για να πειστεί ο ήρωας, ότι πατεί το χώμα της πατρίδας του. 

Μον’ έλα τώρα να πεισθείς το Θιάκι να σου δείξω. 

Να του θαλάσσιου γέροντα Φόρκυνα το λιμάνι. 

Να κι η στενόφυλλη ελιά στου λιμανιού το βάθος… 

(ν, 356-358) 

Άλλωστε, η ελιά τον πρωτοδέχτηκε στη στεριά και τον έσωσε από βέβαιο θάνατο, όταν, πρησμένος από την πολυήμερη πάλη του με τα κύματα και κατακομματιασμένος από τα χτυπήματα στους βράχους, έφτασε στη Σχερία, μετά το νησί της Καλυψώς. Πού θα περνούσε τη νύχτα ο πολύπαθος ήρωας, για να μη τον παραλύσει η υγρασία και να μη τον κατασπαράξουν τα θηρία : 

Κι εκεί που τέτοια ανάδευε, καλύτερο του βρήκε 

Να πάει στο δάσος. Και κοντά το βρήκε στο ποτάμι, 

Σε μια κορφή και τρύπωσε σε δυο από κάτω δέντρα 

Μαζί βγαλμένα, το ένα ελιά και το άλλο ήταν αγρέλα. 

Ποτέ δεν τα’ πιανε η ορμή του νοτισμένου ανέμου, 

μήτε κι ο ήλιος τα’ φρυγε με τις λαμπρές του αχτίδες, 

μήτε περνούσε κι η βροχή στη ρίζα τους να φτάσει. 

Τόσο πυκνά που φύτρωναν πλεγμένα ένα με τ’ άλλο. 

Κάτω ο Δυσσέας τρύπωσε, και με τα δυο του χέρια 

στοίβασε στρώμα απλόχωρο-γιατί είχε κει χυμένα 

σωρό τα φύλλα, που και δυο και τρεις θα φυλαγόνταν 

μες στου χειμώνα την καρδιά κι ας φρένιαζε φυσώντας. 

Το είδε και χάρηκε ο θεϊκός πολύπαθος Δυσσέας 

κι εκεί στη μέση πλάγιασε κι απάνω του με φύλλα 

σκεπάστηκε. 

( ε, 495-509) 

Στην υπέροχη περιγραφή του κήπου του Αλκίνου η ελιά βρίσκεται σε περίοπτη θέση: 

Στο απόξω μέρος της αυλής, κοντά στις πόρτες, είχε μεγάλο κήπο, τέσσερων στρεμμάτων, κι ένας φράχτης γύρω τον έφραζε παντού. Κι εκεί μεγάλα δέντρα, φύτρωναν δροσερά , αχλαδιές , ροδιές, μηλιές με μήλα , συκιές γλυκόκαρπες κι ελιές απάνω στον ανθό τους, που δεν τους έλειπε ο καρπός του χειμώνα καλοκαίρι, μήτε ποτέ τον έχαναν, μόν’ απαυτά φυσώντας ο Ζέφυρος άλλον γεννά κι άλλον τον ωριμάζει.

Στη ‘μεστή Άρεως’ Ιλιάδα υπάρχει μια θαυμάσια παρομοίωση του νεαρού Εύφορβου με τρυφερό δέντρο ελιάς. 

Πώς ανασταίνει μ’ έγνοια ολόδροσο φιντάνι ελιά ο ξωμάχος 

σε τόπο απόμερο, που γύρα του νερά βρυσίζουν πλήθια, 

πανώριο, τρυφερό, κι οι αγέρηδες κάθε λογής φυσώντας 

το ακρολογούν, και στέκει κάτασπρο στον πλήθιο μέσα ανθό του, 

όμως αγέρας ξάφνου ασκώνεται και δυνατό δρολάπι 

κι από το λάκκο του ανασπώντας το στο χώμα το ξαπλώνει, 

του Πάνθου τον υγιό, τον Εύφορβο τον κονταρά, παρό- 

μοια σκότωσε ο γιος του Ατρέα … 

( Ρ, 53-60 ) 

Αν και το λάδι της ελιάς δεν αποτελούσε τροφή στους Ομηρικούς χρόνους, ωστόσο αναφέρεται ως ένδειξη πλούτου και ισχύος. Η αποθήκη του Οδυσσέα ‘είχε σωρό χρυσάφι και στα σεντούκια ρουχικά και μυρωδάτο λάδι’ (β, 356). Στον ομηρικό κόσμο το λάδι είναι το απαραίτητο καλλυντικό μετά το λουτρό και προσδίδει στο σώμα ελαστικότητα και χάρη. Η βασίλισσα Αρήτη δίνει στην κόρη της, τη Ναυσικά, ένα χρυσό ροΐ γεμάτο λάδι για να τρίψει το σώμα της, όταν λουστεί στο ποτάμι (ζ, 81-82). Κι όταν λουστεί και τριφτεί με λάδι, με τη βοήθεια πάντα της Αθηνάς, θα παρουσιαστεί μπροστά στα μάτια της έκπληκτης κόρης γεμάτος τόση χάρη κι ομορφιά που θα ευχηθεί να ήταν αυτός ο άνδρας της ζωής της (ζ, 222).

Παρόμοια εικόνα έχουμε και στη ραψωδία ψ, όταν η Ευρυνόμη λούζει τον Οδυσσέα και αλείφει το κορμί του με λάδι, προκειμένου να εμφανιστεί στην Πηνελόπη. Και ήταν τόσο ευεργετικά τα αποτελέσματα του λαδιού, που μόλις βγήκε από το λουτρό έμοιαζε με αθάνατο θεό (ψ, 161). Μα και ο Τηλέμαχος, στο ανάκτορο του Νέστορα, στην Πύλο. Λούζεται και αλείφεται με λάδι και βγαίνει κι αυτός από το λουτρό όμοιος με αθάνατο θεό (γ, 486).

Στην Ιλιάδα (Κ,577) ο Οδυσσέας με το Διομήδη επιστρέφοντας από μια περιπολία, όπου σκότωσαν δώδεκα Θρακιώτες κι ένα κατάσκοπο του Έκτορα, 

σε καλοσκαλισμένους μπήκανε λουτρούς ν’ απολουστούνε. 

Κι αφού λουστήκαν πια αλείφτηκαν καλά με λάδι, 

πήγαν και κάθισαν να φαν…. 

Βαθιά θλιμμένος ο ‘νεφεληγερέτης’ Δίας προστάζει τον Απόλλωνα ν’ απομακρύνει από της μάχης την αντάρα το άψυχο σώμα του αγαπημένου του γιου Σαρπηδόνα και να τον φροντίσει τρυφερά: 

…στο ρέμα λούσε τον του ποταμού, με λάδι 

αθάνατο άλειψε τον, φορά του θεϊκό χιτώνα γύρω… 

Το νεκρό Πάτροκλο ‘τον λούσαν και τον άλειψαν με μυρωμένο λάδι’ οι Αχαιοί (Σ,350), ενώ η Αφροδίτη ΄ με αθάνατο ροδόλαδο ’ άλειφε το νεκρό Έκτορα να μη γδαρθεί από την κακοποίηση που έκανε στο πτώμα του ο Αχιλλέας (Ψ,186). 

Κουρασμένη από τα ερωτικά παιχνίδια η θέα του κάλλους επιφυλάσσει την ίδια περιποίηση για τον εαυτό της: αποσύρεται στην Πάφο, όπου οι Χάριτες την οδηγούν στο εσωτερικό του περικαλλούς ναού της, τη λούζουν και αρωματίζουν το θεσπέσιο σώμα της με άφθαρτο λάδι. 

Κι όταν η Ήρα σκέφτηκε να παρασύρει ερωτικά το Δια, για ν’ αποσπάσει την προσοχή του από τη μάχη, χάρη των Αχαιών, κίνησε για το ιδιαίτερο διαμέρισμα της, που το είχε χτίσει ο Ήφαιστος 

Κι ως μπήκε εκεί, διπλομαντάλωσε τις στραφταλούσες πόρτες. 

Το ποθητό κορμί μ’ αθάνατο νερό ξεπλένει πρώτα 

να φύγει η λέρα, διπλοπάλαμα μετά με λάδι αλείφτη, 

ευωδιαστό, θεϊκό, πανέμνοστο. Να το κουνούσες μόνο 

στου Δια μπροστά το χαλκοκάτωφλο, το αρχοντικό παλάτι, 

γη κι ουρανό θα γέμιζε με τη μοσκοβολιά του. 

Μ’ αυτό το πάγκαλο της άλειψε κορμί … 

Ξ, 169-175 

Στην ομηρική εποχή το ξύλο της ελιάς ήταν σε ευρεία χρήση. Η Καλυψώ έδωσε στον Οδυσσέα,‘μεγάλο μπαλτά, ολόχαλκο και δίστομο που ’χε όμορφο στειλιάρι μέσα μπηγμένο ελίτικο, με τέχνη σφηνωμένο…’ (ε, 242-4), για να κατασκευάσει τη σχεδία του. Ο Κύκλωπας Πολύφημος είχε στη σπηλιά του ένα τεράστιο ξύλο ελιάς, χλωροκομένο, που το προόριζε για ραβδί, όταν θα ξεραινόταν. Ήταν τόσο μεγάλο και χοντρό που έμοιαζε με κατάρτι εικοσάκουπου καραβιού, από τα μεγάλα φορτηγά (ι,320-4). Ένα κομμάτι, έως μια οργιά, απ’ αυτόν τον κορμό χρησιμοποίησε ο Οδυσσέας, για να τον τυφλώσει.

Αλλά η πιο ρομαντική αναφορά στη χρήση του ξύλου της ελιάς γίνεται στη ραψωδία ψ.

Ο Οδυσσέας έχει φτάσει στην Ιθάκη, έχει αναγνωριστεί από τον Εύμαιο, τον Τηλέμαχο και την Ευρύκλεια, έχει σκοτώσει τους μνηστήρες, δεν έχει όμως ακόμη αναγνωριστεί από την πίστη και γι ‘ αυτό δύσπιστη Πηνελόπη, που απαιτεί να τον… δοκιμάσει. Δίνει, λοιπόν, εντολή στην Ευρύκλεια να μεταφέρει έξω από το παλάτι το κρεβάτι του Οδυσσέα και να του στρώσει να κοιμηθεί εκεί. Και τότε ο ήρωας εξανίσταται, φωνάζει θυμωμένος, πως είναι δυνατόν να συμβεί αυτό, ποιος μπορεί να μετακινήσει το κρεβάτι του, αφού ήταν ένα κρεβάτι με… ρίζες! 

Φιντάνι ελιάς στενόφυλλης μες στην αυλή μου ανθούσε, 

Χλωρόφλουδο, ολοφούντωτο, χοντρό όσο ένας στύλος. 

Κι ολόγυρα της έχτισα μια καμάρα, φτιασμένη 

με μάρμαρα πελεκητά και με σκεπή από πάνω 

κι έβαλα πόρτες ταιριαστές κι ομορφοκαμωμένες. 

Έκοψα της πυκνόφυλλης ελιάς τη φούντα τότες 

και τον κορμό κλαδεύοντας τον πελεκώ απ’ τη ρίζα 

μ’ ένα σκεπάρνι τεχνικά, στη στάφνη ισώνοντας τον 

κι έφτιασα τα κλινόποδα, τρυπώντας με τρυπάνι. 

Κι εκείθε τότες άρχισα να φτιάχνω το κρεβάτι 

πλουμίζοντας το μάλαμα και φίλντισι κι ασήμι 

και μέσα κόκκινο λουρί βοδιού λαμπρό τεντώνω. 

Να τώρα τα σημάδια του σου τα’ πα, μήτε ξέρω 

αν μένει ακόμα ασάλευτο, γυναίκα, το κρεβάτι 

ή πια απ’ τη ρίζα το’ κόψε κανείς κι αλλού το πήγε. 

Μόλις η Πηνελόπη άκουσε τα αλάθητα σημάδια 

έτρεξε ευθύς απάνω του στα δάκρυα βουτημένη 

και το λαιμό του αγκάλιασε με τα λευκά της χέρια 

και φίλαε το κεφάλι του … 

Και το ελίτικο κρεβάτι στρώθηκε με στρώματα απαλά, για να χαρεί το πολύπαθο και πολυπόθητο ζευγάρι μια νύχτα μαγική, σπαρμένη θάματα. Γιατί η θεά Αθηνά, γεμάτη κατανόηση, επιμήκυνε τη διάρκεια της νύχτας, καθυστερώντας την Αυγή στην άκρη του Ωκεανού και εμποδίζοντας τη να ζέψει τα άλογα, 

που της τραβούν τ’ αμάξι της και φως στον κόσμο φέρνουν. 

Τέλος, ο Ομηρικός άνθρωπος, που δεν μπορεί να διανοηθεί το θάνατο να τον αποκόπτει από το φυσικό του περιβάλλον, φαντάζεται την ελιά απάνω στον καρπό της μαζί με τις γλυκόκαρπες συκιές και τα άλλα οπωροφόρα δέντρα να επιτείνει στον Κάτω Κόσμο το μαρτύριο του Ταντάλου (λ,596). 

Πηγή κειμένου: http://tafilarakiathselias.blogspot.com/p/blog-page_36.htmlhttp://tafilarakiathselias.blogspot.com/p/blog-page_36.html

Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ Καρασάββας.