Ένα καταπληκτικό άρθρο στη εφημερίδα “H ΡΟΔΙΑΚΗ” με αφιέρωμα στον Ιταλό Αρχαιολόγο Ανίδεο Μαγιούρι

Ο Αμεδέο Μαγιούρι υπέρμαχος των αρχαιολογικών θησαυρών της Δωδ/σου

Αναμνήσεις ιταλού αρχαιολόγου της δεκαετίας 1914-1924

Ένα καταπληκτικό άρθρο στη εφημερίδα “H ΡΟΔΙΑΚΗ” με αφιέρωμα στον Ιταλό Αρχαιολόγο Ανίδεο Μαγιούρι

Ο Αμεδέο Μαγιούρι υπέρμαχος των  αρχαιολογικών θησαυρών της Δωδ/σου

Γράφει ο Κυριάκος Ι. Φίνας

Οι Ιταλοί, αμέσως με την εγκατάστασή τους, το Μάιο του 1912 στα Δωδεκάνησα, άρχισαν συστηματικές έρευνες και έδωκαν μεγάλη προσοχή στην προστασίαν των δωδεκανησιακών αρχαιολογικών ευρημάτων.

Το έργο αυτό ανατέθηκε σε ειδική αρχαιολογική αποστολή, η οποία εγκαταστάθηκε στη Ρόδο, το Σεπτέμβριο του 1914, με επικεφαλής τον διάσημο αρχαιολόγο Αμεδέο Μαγιούρι.

Ο εν λόγω αρχαιολόγος διετέλεσε Έφορος Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου από τον Φεβρουάριο 1916 μέχρι τον Οκτώβριο 1924.

Ο Αμεδέο Μαγιούρι μετά από τη Ρόδο μετατέθηκε στην Πομπηΐα (έφορος αρχαιοτήτων Καμπανίας). Ως ιδιώτης, πλέον, μετά δεκαετία από τη συνταξιοδότησή του, επισκέφθηκε τη Ρόδο και με την επάνοδο στην Πατρίδατου, το 1936, συνέγραψε βιβλίο με τον τίτλο: «Dall’ Egeo al Tirremo» (Από το Αιγαίο Πέλαγος στον Τυρρανικό), στο οποίο συμπεριλαμβάνονται οι αναμνήσεις του από την Κρήτη, από τη Ρόδο και από την Πομπηΐα.

Το κεφάλαιο που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στη Λίνδο φέρει τον τίτλο, «Λίνδος: Πόλη και Ακρόπολη».

Έτσι, αποκλειστικά για τη Λίνδο, γράφει, μεταξύ των άλλων:

 «...Είδα πάλι τη Λίνδο, στο ζεστό καλοκαίρι της Ρόδου, στο καταμεσήμερο και ξαναείδα την απόκρημνη, την πιο επιβλητική, την πιο θαλασσινή Ακρόπολη όλης της Μεσογείου. Εκεί όπου το νησί σβολιάζει και στερεοποιείται σε πέτρινες φλέβες και βραχοκοκαλιές και η πυρόξανθη γη δεν έχει παρά μόνο λιθάρια και γιγάντιες αγριαγγινάρες για να σπαταλήσει τον καιρό της μια πεινασμένη φοράδα και η πιο γαλάζια θάλασσα μπαίνει μέσα στις σπηλιές της ακτής.

Εκεί είναι η Λίνδος, η πόλη των μυθικών προσορμίσεων του Δαναού και των Δαναΐδων από την Αίγυπτο, του Κάδμου από τη Φοινίκη, του Αντίφημου, τολμηρού θαλασσοπόρου και αποικιστή από την Κρήτη, του Σοφού Κλεόβουλου, ποιητή, πολεμιστή, φιλόσοφου και Νομοθέτη.

Κι ακόμη εκεί είναι η ιερότερη πόλη του νησιού, το οχυρό του μεγάλου Ναού της Αθηνάς, γιατί οι γιοί του Ηλίου μετά που ο Ήλιος είχε αποξηράνει και γονιμοποιήσει το νησί που αναδύθηκε από τα κύματα, έτρεξαν σε συναγωνισμό πάνω στις απόκρημνες ξέρες για να διαμφισβητήσουν από την ίδια την Αθηνά το προνόμιο της πρωτοκαθιέρωσης της λατρείας στην προσφιλή θυγατέρα του Δία.

 «Και διαφορετικά από τις άλλες αδελφές πόλεις, την Κάμιρο και την Ιαλυσό, η Λίνδος προσφέρει με το πρώτο αντίκρισμα από το διάσελο σε μια στροφή, σχεδόν, μέσα στο πλαίσιο ενός πλαστικού ανάγλυφου, ξεκάθαρου και ακριβούς, τη εικόνα της διαμόρφωσής της σε άστυ».

Στη Ρόδο, ομολογουμένως ο Α. Μαγιούρι συνετέλεσε σημαντικά στο ανασκαφικό έργο και το όνομά του συνδέεται και με την ίδρυση, στα 1916, του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρόδου.

Ο Αμαδέο Μαγιούρι χρησιμοποίησε, όπως γράφει ο ίδιος, ως βοηθό του για το ανασκαφικό έργο, ανάμεσα στους “τυμβωρύχους” και τους “αρχαιοκαπήλους”. Τον Αγαπητό από τις Φάνες, τον οποίο προβάλλει ως δεξί του χέρι, περίπου, ως πρωταγωνιστή του πετυχημένου ανασκαφικού του έργου, από το 1914 έως το 1924.

Επίσης, στο βιβλίο του εξαίρει και την πολύτιμη συνδρομή τους στο έργο του, που βρήκε στα πρόσωπα δύο άλλων φωτισμένων συμπατριωτών μας Δωδεκανησίων: το Δημοσθένη Χαβιαρά από τη Σύμη και τον Ιάκωβο Ζαράφτη από την Κω.

Μεταφέρουμε ενδεικτικά τα όσα έγραψε στο προαναφερθέν βιβλί του ο Αμεδέο Μαγιούρι (Μετάφραση-Παρουσίαση Μ.Δ. Παπαϊωάννου. Εκδόσεις “Δωδώνη”, Αθήνα 1991).

α) Για τον Αγαπητό από τις Φάνες-Ρόδου με την επίσκεψή του στη Ρόδο, ως απλός πολίτης το 1936, γράφει

Ο Αγαπητός Λουκάς από τις Φάνες (Ρόδου)

«...Τον Αγαπητό, από τις Φάνες, τον βρήκα στο απλοϊκό του σπίτι των Φανών... καθισμένο με τη μεγάλη γαλανή βράκα, τα πέτσινα υποδήματα και ξεκουμπωμένο το γιλέκο, πάνω στο στήθος, εκτός εαυτού, καθώς λαχάνιαζε και παραμιλούσε από την έξαψη του πυρετού... Ξαναείδα τον Αγαπητό, τον παλιό μου ανασκαφέα νεκροπόλεων, τον πρώτο άφθαστο στην τέχνη της αξίνης και της τσάπας..., τον ξανάζησα, νάτανε εκεί να με περιμένει στο τελείωμα της ανασκαφής, στο το κατώφλι κάποιου Ναού..., σκεπτόμουν ότι θα μπορούσε να είναι ένας από τους ναύτες που πήρε ο Τληπόλεμος στην Τροία... Νάτος ξημερώματα, σηκωνόταν όρθιος Ηράκλειος ...αρπάζοντας τον κασμά, ως ένας ομηρικός όρθιος, το τόξο του ...και με δύο τρεις αξινιές και απόφαση: «Τάφου». Τότε ο Αγαπητός στρογγυλοκάθιζε μέσα στον τάφο, μαζεύοντας από κάτω του το άπλωμα της βράκας του, σαν μαξιλάρι και αρχίζοντας το έργο του με ένα μειδίαμα πατρικής αυταρέσκειας...».

 «Ο Αγαπητός μού φαινόταν να είναι πολίτης που είχε επιζήσει από τη νεκρή Πολιτεία του και ότι θα μπορούσε αργότερα να λεγόταν Αγαθόβουλος, Αλκίδαμος, Ιππόμαχος...»

Συνεχίζοντας εξαίρει τη συμβολή του Δημοσθένη Χαβιαρά (Σύμη) και του Ιάκωβου Ζαράφτη (Κω) στη διάσωση των αρχαιοτήτων της περιοχής τους.

Τελευταία βρέθηκε η αλληλογραφία του με τον Δ. Χαβιαρά στη νεοελληνική, ενώ για το Ζαράφτη γράφει: «...Στην Κω ο Ιάκωβος Ζαράφτης με την όμορφη κυματίζουσα γενειάδα ενός Ασκληπιάδη της Ιπποκράτειας Σχολής, με βοηθούσε να συγκεντρώσω τις ελληνικές επιγραφές και όταν καθόμασταν κάτω από τον Πλάτανο του Ιπποκράτη, για να πιούμε το Νερό της Βουρίνας και τη μαστίχα του, που βγάινει από το απόσπασμα των γλυκών σταφυλιών των αμπελιών του Ασφεντιού, έφερνα στο νου μου τα ειδύλια του Θεόκριτου και τους μίμιους του Ερώνδα».

Εν των μεταξύ, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο Δημοσθένης Χαβιαράς-Συμαίος-με τη δράση, ως και τις δημοσιεύσεις του, κατατάσσεται στις ξεχωριστές πνευματικές φυσιογνωμίες του αλύτρωτου Ελληνισμού, ως και πιστός των πατρίων ερευνητής (1849-1922).

Για το βιβλίο του Δημοσθένη Χαβιαρά με τον τίτλο: «Περί σπόγγων και σπογγαλιείας από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς», Αθήναι 1916, ο Αμεδέο Μαγιούρι έκανε σχετική εγκωμιαστική παρουσίαση-κριτική που δημοσιεύθηκε στο φύλλο 167 της 7ης Οκτωβρίου 1916 της ιταλικής εφημερίδας, που τότε κυκλοφορούσε στη Ρόδο «Il Messaggero di Rodi».

Επίσης, ο Μαγιούρι επισκέφθηκε τον Αγγειοπλάστη Χατζηγιακουμή στο εργαστήριό του στον Αρχάγγελο, και περιέγραψε την απαράμιλλη δεξιοτεχνία τον τρόπο της δουλειάς του και, καθώς αναφέρει, «έφερνε στο νου του, παρατηρώντας το μάστρο-Γιακουμή στον τροχό, τον αγγειοπλάστη των μεγάλων αμφορέων και των σταμνιών με το μηκυναϊκό στενό λαιμό...».

 «Από τις παραπάνω περικοπές ο αρχαιολόγος Μαγιούρι παρουσιάζει τον Αγαπητό κατ’ ευθείαν απόγονο του Ηρακλή και τους Τληπόλεμου, του αγγεοπλάστη Χατζηγιακουμή εφάμιλλο των περίφημων κεραμουργών της αρχαίας Ρόδου, ενώ ένας γέρος Παπάς, που ζωντανεύει μπροστά του: τον Ελληνικό “Μειλίχιο Δία”. Σε άλλο σημείο παρουσιάζει τη λατρεία της Παναγίας της Λίνδου σαν συνέχεια της λατρείας προς τη Λινδία Αθηνά».

Ο Δημοσθένης Χαβιαράς, εκτός των άλλων επίκαιρων δημοσιεύσεων του, σε σημείωμά του το 1912 στο «Ροδιακόν Ημερολόγιον» που εκδιδόταν από το Γυμναστικό Σύλλογο “Διαγόρας”, περιγράφει περιληπτικά τους Κώδικες της Εκκλησίας Λίνδου από του έτους 1693 και φθάνει μέχρι το 1797.

Οι προαναφερθέντες Κώδικες, παρέχουν πολλές πληροφορίες για τοπικά θέματα. Σήμερα, δεν βρίσκονται στην Εκκλησία της Λίνδου και διαδίδεται ότι τούς έχει η Αρχαιολογική Υπηρεσία της Ρόδου. Αν πράγματι η φύλαξη αυτή ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, γιατί δεν επιστρέφονται στη Λίνδο, που ανήκουν, και να τοποθετηθούν κατάλληλα στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Κωμόπολης, που λειτουργεί από τον Απρίλιο του 1998;

Κατά την υπηρεσιακή παραμονή του στη Ρόδο ο Α. Μαγιούρι έχει να παρουσιάσει, ως προαναφέρεται, σημαντικό ανασκαφικό έργο κατά τη δεκαετία 1914-1924, το οποίο ανέδειξε την πολιτιστική κληρονομιά της Δωδεκανήσου ολόκληρης. Και πολύ ορθά οι αείμνηστοι Ρόδιοι δικηγόροι, τόσο ο Αχιλέας Θ. Κωνσταντινίδης, όσο και ο Μανόλης Δ. Παπαϊωάννου έχουν γράψει ο καθένας χωριστά υπέρ του (Α. Μαγιούρι), χωρίς να λαμβάνουν υπόψη-και πολύ σωστά-την υπηκοότητα τού εν λόγω μακαρίτη Αρχαιολόγου. Δοθέντας ότι ο Α.Μ. συνετέλεσε να μην αποκοπεί κάθε δίκαιος ιστορικός δεσμός των Ροδίων με τους αρχαίους προγόνους τους.

Η επιστολής που έστειλε ο Αμεδέο Μαγιούρι,
στο Συμαίο Δημοσθένη Χαβιαρά

Κλείνοντας το σημερινό σύντομο άρθρο μας παραθέτουμε ένα μέρος από τα καλά λόγια που αναφέρει ο Α. Μαγιούρι στο βιβλίο του για τη Λίνδο, σελ. 49-56. «...Θέλησα, αναφέρει προτού φύγω από τη Λίνδο, την πόλη του Δαναού, του Αντίφημου και του Κλεόβουλου, να ξαναδώ την Εκκλησούλα του χωριού με το μικρό κωδωνοστάσιο διακοσμημένο ακόμη με ένα θυρεό σταυροφοριακό, καλυμμένη στο εσωτερικό με εικόνες σαν από υφαντό χαλί του τοίχου και βρήκα κλειστή την πόρτα του ιερού περιβόλου, φευγάτος και ο Παπάς με το γαϊδουράκι και τα δισάκια στο περιβολάκι του της Λάρδου, φευγάτη και η κανδηλονάφτισσα, που ασχολείται ολημερίς να ανάβει κεριά κίτρινα από γνήσιο κερί και να μαζεύει πρόσφορα. Έμεινε μόνο η Παναγιά ανάμεσα στα σπίτια του χωριού πίσω από τη σκιά του εικονοστασίου, έτσι όπως έρημος έμεινε ο Ναός της Λινδίας Αθηνάς πάνω στην Ακρόπολη, χωρίς φως”.

Παραπέμποντας, δε, σε υποσημείωση ο ίδιος αναφέρει επιπρόσθετα. «Στο σημείο αυτό τονίζεται η συνέχεια της ελληνικής φυλής. Τη λατρεία της Λινδίας Αθηνάς είχε διαδεχθεί στη Λίνδο η λατρεία της Θεοτόκου και τον περίφημο Ναό της Αθηνάς στην Ακρόπολη ο Ιερός Ναός της Παναγίας» (σ.σ. Σήμερα, όμως, στην Ακρόπολη της Λίνδου υπάρχει τοποθετημένος κατάλληλος ηλεκτροφωτισμός).

Στη συνέχεια παρατίθεται το πρώτο μέρος μιας επιστολής που έστειλε ο Αμεδέο Μαγιούρι, στο Συμαίο Δημοσθένη Χαβιαρά στις 10 Νοεμβρίου 1916.

ΠΗΓΗ εφημερίδα “H ΡΟΔΙΑΚΗ”: https://www.rodiaki.gr/article/406697/o-amedeo-magioyri-ypermaxos-twn-arxaiologikwn-thhsayrwn-ths-dwd-soy