Ένας 8χρονος Ροδίτης ανάμεσα σε 900 νύφες θυμάται… «Από τα Σιάννα στην Αδελαΐδα».

«Κάποιες κοπέλες έμεναν μόνες στο λιμάνι της Μελβούρνης, ο γαμπρός που περίμεναν δεν ήρθε ποτέ ή έφυγε επειδή στη φωτογραφία που είχε σταλεί δεν απεικονίζονταν οι ίδιες»

Τα άρθρα τα έστειλε από την Αυστραλία ο Peter M Photakis (Παναγιώτης Φωτάκης)

Κάποιες από τις νύφες του Begona

14 Apr 2016 

Πριν 50 και πλέον χρόνια πολλές χιλιάδες ήταν οι Ελληνίδες νύφες που μετανάστευσαν στην Αυστραλία.

Νέες κοπέλες που ήρθαν εδώ για να παντρευτούν έναν άνδρα που γνώρισαν μόνο από μια… φωτογραφία.

Ένας ομογενής εκπαιδευτικός, ο Παναγιώτης Φωτάκης, από την Αδελαΐδα, έφτασε στην Αυστραλία, μ’ ένα γερασμένο πλοίο που μετέφερε 900 Ελληνίδες νύφες.

Την ιστορία του αυτή, μέρος της οποίας δημοσίευσε παλαιότερα ο «Νέος Κόσμος», ο κ. Φωτάκης την διηγήθηκε, πριν λίγες μέρες, σε πυκνό ακροατήριο σε εκδήλωση που έγινε πρόσφατα στο λιμάνι της Μελβούρνης (Piers Festival).

ο Peter M Photakis
(Παναγιώτης Φωτάκης)

Τίτλος της ομιλίας του ήταν «Από τα Σιάννα στην Αδελαΐδα». O ομογενής αναφέρθηκε διεξοδικά στις «νύφες» με τις οποίες συνταξίδευσε στην Αυστραλία πριν 59 χρόνια, όταν οκτώ χρόνων έφευγε με την οικογένειά του από το χωριό Σιάνα της Ρόδου για την Αυστραλία.

Του χρόνου, που θα συμπληρώσει 60 χρόνια στην Αυστραλία, θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο του αφιερωμένο σε κάποιες απ’ αυτές τις νύφες, όπως δήλωσε στο «Νέο Κόσμο».

Ο ομογενής εκπαιδευτικός, εδώ και χρόνια ξεκίνησε να συγκεντρώνει στοιχεία για να βρει τις 900 νύφες με τις οποίες έφτασε στην Αυστραλία, να δει τι απέγιναν και να καταγράψει την ιστορία τους, πιστεύοντας ότι «πρόκειται για μια συγκλονιστική ιστορία που δεν έχει ειπωθεί σε όλη της την έκταση».

Όπως είπε στο «Νέο Κόσμο», ήταν Μάιος και Ιούνιος του 1957 όταν το πλοίο «Begona» μετέφερε εκατοντάδες μετανάστες στην Αυστραλία. Ανάμεσά τους και τις 900 νύφες που ερχόταν εδώ για να παντρευτούν άνδρες, που γνώριζαν μόνο από φωτογραφίες. 

Για την εμπειρία αυτή του κ. Φωτάκη, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Μιχάλης Δαμανάκης, έγραψε πριν λίγα χρόνια, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα:

«Για τις νύφες μού είχε μιλήσει ο φίλος μου ο Παναγιώτης από την Αδελαΐδα, πριν ακόμα γυρίσει ο Βούλγαρης την ομώνυμη κινηματογραφική ταινία και γίνουν της μόδας. Ο Παναγιώτης ταξίδευσε σε ηλικία μόλις οκτώ χρόνων με εννιακόσιες νύφες από τον Πειραιά για τη Μελβούρνη, με το καράβι «Begona».

Οι νύφες, επομένως, αποτελούσαν μέρος των βιωμάτων και των αναμνήσεών του. Γι’ αυτό, όσο πιο πολύ έσκαβε στο παρελθόν και στη βιογραφία του -τώρα πια που πέρασε τα εξήντα και ένιωθε την ανάγκη να προχωρήσει σε ένα είδος απολογισμού-, τόσο περισσότερο τον απασχολούσε και το θέμα των νυφών, τόσο και πιο πλούσια πηγή πληροφοριών γινόταν ο ίδιος για μένα. Τουλάχιστον έτσι νόμιζα, μέχρι που γνώρισα τη Χαρίκλεια.

Η Χαρίκλεια, μια μάλλον κοντή παρά κανονικού αναστήματος γυναίκα, στρουμπουλή, γελαστή, εύθυμη και καλοστεκούμενη, παρά την ηλικία της, μού συστήθηκε αυθόρμητα, με τη λήξη της συζήτησης που ακολούθησε μετά τη δημόσια διάλεξή μου τον Ιούνιο του 2009 στην Αδελαΐδα.

“Το θέμα της ταυτότητας στη διασπορά είναι μεγάλο” μου είπε. “Δεν είναι απλώς θέμα, είναι ζήτημα. Και αυτό σου το λέω εγώ, που έχω ασχοληθεί μ’ αυτά και που ήμουν μια από τις πολλές νύφες που ήλθαν στην Αυστραλία”.

Ανταλλάξαμε μερικές κουβέντες, για να καταλήξουμε σύντομα στο κλείσιμο ενός ραντεβού για το επόμενο πρωί στις εννέα. Όλα εξελίχθηκαν πολύ γρήγορα, γιατί και αυτή ήθελε να δώσει και εγώ ήθελα να πάρω. Και μιλώ για πάρε-δώσε και όχι για συζήτηση ή για συνέντευξη, γιατί η Χαρίκλεια μού υποσχέθηκε, πως ό,τι είχε να μου πει θα μου το έδιδε σε ντοκουμέντα. 

Το ίδιο κιόλας βράδυ πληροφορήθηκα από τον Παναγιώτη, ότι η Χαρίκλεια ήταν μια από τις εννιακόσιες νύφες, που κατέπλευσαν μαζί του τον Ιούνιο του 1957 στο Port Philip Bay της Μελβούρνης, και ότι επί σειράν ετών έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές σε έναν τοπικό ελληνόφωνο σταθμό, το Ράδιο “Δορυφόρος”.

Μια από τις δυο κασέτες που μού έδωσε την επόμενη μέρα περιείχε τις δικές της εκπομπές για τις νύφες και η άλλη μια συνέντευξη για τη δική της βιογραφία.

“Σας τις εμπιστεύομαι, αξιοποιήστε τις όπως νομίζετε” μου είπε. “Εγώ, βέβαια, δεν ήμουν στην κυριολεξία νύφη, εμένα με είχε προσκαλέσει ο αδελφός μου στη Αυστραλία»” λέει στη συνέντευξή της η Χαρίκλεια. “Στο καράβι όμως υπήρχαν πάρα πολλές κοπέλες που ήταν πράγματι αρραβωνιασμένες και που τις περίμεναν οι γαμπροί στο λιμάνι, με ανθοδέσμες στα χέρια. Όμως, αυτή την εποχή όποια γυναίκα πήγαινε στην Αυστραλία ήταν νύφη. Οι άνδρες περίμεναν με αγωνία την κάθε καραβιά με γυναίκες και οι γυναίκες μάθαιναν το αργότερα στο καράβι ότι μόλις φθάσουν μπορούν να βρουν άνδρα. Εγώ καθυστέρησα τρεις μήνες να παντρευτώ και όλοι έλεγαν, ‘αυτή κάτι έχει για να μην παντρεύεται’. Ε, μετά γνώρισα τον Α…, τον γλεντζέ, και…”

Ακούγοντας τη Χαρίκλεια να αφηγείται, θυμήθηκα τα αποτελέσματα των ερευνών του Παναγιώτη. Αυτός είχε κατατάξει τις νύφες σε κατηγορίες. Μια μεγάλη κατηγορία αποτελούσαν οι “αρραβωνιασμένες με φωτογραφία”, κάποιες άλλες γνώριζαν ήδη τον γαμπρό και υπήρχαν και οι “ελεύθερες”. Τις αποκαλούσαν ελεύθερες, γιατί, όπως λέει και η Χαρίκλεια, είχαν την ελευθερία να επιλέξουν μόνες τους τον γαμπρό, ενώ οι αρραβωνιασμένες ζούσαν με την αγωνία, θα αρέσουν στον γαμπρό; Θα τους αρέσει ο γαμπρός; Θα είναι όπως στη φωτογραφία ή θα είναι γεροντότερος και καταπονημένος από την πολύ δουλειά;

Για τις ελεύθερες γίνονταν ολόκληρες τελετουργίες και νυφοπάζαρα, μέσα από οικογενειακές συναντήσεις, μέσα από γλέντια, κοινωνικές συνάξεις και εκκλησιασμούς, όπου παρατηρούνταν συνωστισμός και διαγκωνισμός υποψήφιων γαμπρών.

Για τις αρραβωνιασμένες υπήρχε μέριμνα. Είχαν τη δυνατότητα μέσα ένα μήνα να επιστρέψουν με το ίδιο εισιτήριο στην πατρίδα, εφόσον κάτι πήγαινε στραβά με το γάμο ή μετάνιωναν οι ίδιες. Το ενδεχόμενο κάτι να μην πάει καλά ήταν πάντα λίγο ώς πολύ δεδομένο, γιατί, όπως μου έλεγε και ο φίλος μου ο Άρης από τη Βοστώνη, εκτός των άλλων παρατηρείτο το φαινόμενο να στέλνουν στο γαμπρό μια φωτογραφία της νύφης όταν αυτή ήταν εικοσάχρονη, ενώ ήταν τριάντα πέντε. Ή άλλη φωτογραφία έστελναν στο γαμπρό και άλλη γυναίκα στη συνέχεια. Μ’ άλλα λόγια, έλεγε ο Άρης, “άλλη του δείξανε και άλλη του μπήξανε”. Στην Αμερική, μάλιστα, υπήρχε, από πλευράς εκκλησιάς, ειδική μέριμνα για τις εγκαταλελειμμένες νύφες».

Τα ίδια υποστηρίζει και ο Παναγιώτης, όταν περιγράφει την υποδοχή στο λιμάνι: «Κάποιες κοπέλες έμεναν μόνες, ο γαμπρός που περίμεναν δεν ήρθε ποτέ ή έφυγε επειδή στη φωτογραφία που είχε σταλεί δεν απεικονίζονταν οι ίδιες, αλλά κάποια μικρότερη αδελφή τους».

Και η Χαρίκλεια λέει με νόημα: «Πόσες ανθοδέσμες δεν πετάχτηκαν στα πεζοδρόμια. Και πόσες κοπέλες δεν έβαλαν τα κλάματα και δεν επαναστάτησαν.

Αλλά και πόσες άλλες δεν έσκυψαν το κεφάλι και υπέμειναν τη μοίρα τους».

«Δύσκολα τα πρώτα χρόνια» υπογραμμίζει η Χαρίκλεια. «Ξένες σε ξένο τόπο, χωρίς γλώσσα, σε σκοτεινά μελαγχολικά σπίτια και όλα ανάποδα. Ιούνιος μήνας να βρέχει και να κάνει κρύο - πού ξανακούστηκε; Τα πρώτα είκοσι χρόνια είναι δύσκολα μας έλεγαν. Μετά συνηθίζεις. Τα είκοσι χρόνια έγιναν σαράντα και η μητριά Αυστραλία έγινε μάνα μας. 

Δόξα τω θεώ».

What ever happened to the brides of the Begona?

Μετανάστευση μου, άρθρο στα αγγλικά

A boy from Sianna reflects on his 59 years Down Under, and the young Greek women destined to marry unknown men waiting for them in Australia

26 Apr 2016

PETER M. PHOTAKIS

I arrived in Australia on 12 June (Fremantle) and 16 June in Port Philip Bay (Melbourne) by ship (Begona) with my mother and my two brothers, and over 900 'brides' in 1957.

It took us about one month to arrive in Australia; it was not a very pleasant trip for some but we all managed to arrive at our destinations in Australia. For myself and my family, it was very pleasant, because we had a cabin, with all the comforts. For the brides, many of them were below deck with all the noise and odour, which made their journey long and unpleasant, as one can imagine. So many of them used to visit us, and some of them slept on deck for most of the journey.

As a child of eight years of age I had many fond memories of the journey with so much happening, and having an inquisitive mind I was not bored at all, especially at mealtimes when the ship used to move from side to side; our plates used to move backward and forward on the dining tables and I played games with the other children on board, like who would finish their meals first. The best part was when we were given bowls of soup they most often ended up on the table, on us and on the floor and we would be told off by the sailors. The most unpleasant part was when we ran out of fresh water and they used seawater; many times we would find seaweed in our cups when we turned on the taps for a drink.

The other thing I asked my mother many times was why there were so many young women on the ship - she would give me a different answer every time and it didn't make much sense. 

One thing that I noticed was that some were holding photographs of men. I couldn't accept my mother's different answers until one day near the end of journey she said to me that they were brides, who were married by photograph, and that confused me even more. How can someone get married by photograph? By the time I could get my head around this we had arrived in Australia and I had forgotten all those questions except for the fact of whether I would ever see the brides and the friends I made on the ship again.

For many years I kept asking myself what ever happened to the brides of the Begona and where are they now? So I started to ask many Greek people about their backgrounds and their migration to Australia and I found their stories very interesting and fascinating. I had the urge to take my research further, so I started by looking for the passenger list of the ship (Begona), which led me to The Australian Archives, and also to visit their offices in Melbourne and actually hold and read the log book in my hands. Thus the journey back in time began. 

During my research I also found and met a few of the brides through my students, as I am an educator and had, without knowing, become good friends with them as well. Now I would like to take this research further and help the children and grandchildren of the brides to make case studies of their mothers and grandmothers experiences and eventually have a reunion next year (60 years), writing their stories in a book so that each family remembers the journey we all made so many years ago. 

Each bride will no doubt have good and bad memories of the odyssey they made 59 years ago. Through my research I have found some of the brides in South Australia have met a few times and even had a 40 and 50-year reunion. 

All the brides had to choose a profession and most chose housewives and some chose dressmakers. The other passengers were listed as married, students or children. I was listed as a student and my brothers as children. The few men were listed as farmers. Other information given was their age and their addresses in Australia. Spelling of names and addresses were not written as we know them today but as the passengers remembered them from letters sent to them by future partners, in English. 

I would like the project to be very successful because the alternative is that all these stories and information will be lost forever, and the future generations will never learn about their Greek heritage. I would also like very much for all this to be added into the Australian history. As we are aware, Australia is very much a multicultural country, and we must recognise, accept and introduce these findings into the school curriculum to be taught as part of Australian studies.

Greeks as migrants are found in every corner of the world and have made a great contribution to their adopted country and we never forget our place of birth. The word diaspora means living away from your homeland. There are approximately 11 million people living in Greece and about five million in the diaspora; but not all communities have as much passion about their place of birth. 

I have made a list of all the passengers and brides that came to South Australia, but most of their names have changed because they got married and I will be making requests through community television (CH 31's Hellenic Presences) and Facebook. I would also like to put on a photographic exhibition with the title 'Then and Now - Begona Many Years Ago', and make a DVD about the brides now and share their stories while they are still alive and well. I am sure they will enjoy the project as much as I will. I also have the complete list of passengers and books of the migrant ships with all the history and information of the journeys they made, what happened to them and where they ended up.

I hope that many others who have migrated to Australia have the same passion as I have and start collecting such information to make a family history folder, no matter which country they came from, and pass it down to their family members. We owe it to Australia because people like myself would not have had the chance to become better people and educated in our chosen professions. I love Australia very much but I love my place of birth just as much, and even more, its history and what Greece has given to the world. I would like to be known as Greek Australian and contribute to both countries in the field of education, my chosen area of expertise.