Το 1988, η UNESCO ανακήρυξε τη Ρόδο «πόλη παγκόσμιας κληρονομιάς». Το χαρακτηρισμό αυτό η πόλη τον οφείλει στο κάστρο της και τη μεσαιωνική πόλη που βρίσκεται κτισμένη στο εσωτερικό του, τα οποία αντίστοιχα χαρακτηρίστηκαν «μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς».
Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα και πιο καλοδιατηρημένα κάστρα της Ευρώπης.
Πρόκειται, όμως, και για ένα μνημείο που σχετίζεται με μία από τις πιο παράξενες και λαβυρινθώδεις περιόδους της ιστορίας: τον Μεσαίωνα. Και ήταν εδώ που γράφτηκε η συνέχεια της ιστορίας των αινιγματικών Ναϊτών Ιπποτών. Αλλά, πριν μιλήσουμε για την ιστορία του μνημείου, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στο χώρο.
Το κάστρο ορίζεται από τα τείχη του, που με τη σειρά τους οριοθετούν τη μήκους χιλιομέτρων τάφρο που το περιζώνει.
Λίγες πετρόκτιστες γέφυρες ενώνουν τη σύγχρονη πόλη με το κάστρο... οδηγώντας προς την παλιά μεσαιωνική πόλη εντός των τειχών του.
Εκτός από τις γέφυρες, πρόσβαση στο εσωτερικό του κάστρου παρείχε παλαιότερα και αριθμός υπόγειων στοών, στις οποίες κανείς μπορούσε να εισέλθει δια μέσω ανοιγμάτων της τάφρου που διατηρούνται ως σήμερα.
Οι στοές αυτές εκτείνονταν, φτάνοντας μερικές φορές σε μήκος εκατοντάδων μέτρων, άλλες προς τη μεσαιωνική πόλη και άλλες προς απομακρυσμένες από το κάστρο τοποθεσίες. Στις μέρες μας, ελάχιστες έχουν παραμείνει βατές, με την πλειονότητα να έχει πια καταρρεύσει ή μπαζωθεί.
Η διάνοιξη των περισσότερων από αυτές ανάγεται στην εποχή κατασκευής του κάστρου από τους Ιωαννίτες Ιππότες, στις αρχές του 14ου αιώνα μ.Χ.
Όμως, ποιοι ήταν οι Ιωαννίτες Ιππότες;
Η ιστορία ξεκινάει πολύ παλιά, λίγο πριν την ολοκλήρωση της πρώτης σταυροφορίας, η λήξη της οποίας ταυτίζεται με την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ από τους χριστιανούς σταυροφόρους στις 11/11/1100 (ενδιαφέρουσα ημερομηνία, ε;). Πριν, λοιπόν, ακόμα από την έναρξη της σταυροφορίας, στην περιοχή είχαν εγκατασταθεί Βενεδικτίνοι μοναχοί, το δόγμα των οποίων, μεταξύ των λοιπών θρησκευτικών καθηκόντων, έθετε ως ύψιστο χρέος την περίθαλψη των ασθενών και των αναπήρων. Καθ' εφαρμογή του δόγματος αυτού, οι μοναχοί είχαν ιδρύσει ήδη από το 1070 ένα νοσοκομείο στην Ιερουσαλήμ, αφιερωμένο στον καθολικό Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα («St. John the Almsgiver»).
Το έτος 1099, μαζί με τις λοιπές ανακατατάξεις που επέφερε στα εδάφη των Αγίων Τόπων η σταυροφορία, το νοσοκομείο αποκόπηκε διοικητικά από τους Βενεδικτίνους και απέκτησε αυτόνομη υπόσταση, συνιστώντας ανεξάρτητη αρχή. Οι μοναχοί που το υπηρετούσαν μετονομάστηκαν σε "Τάγμα των Περιθαλπόντων Μοναχών"("Hospitallers"), φερόμενοι πλέον υπό την ηγεσία του ιδρυτή και πρώτου τους αρχηγού, Peter Gerard.
Αξίζει να επισημάνουμε την αρχική αυτή ενασχόληση των μοναχών του τάγματος με την περίθαλψη των πασχόντων. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ιατρικές μέθοδοι της εποχής λίγο απείχαν από τις πρακτικές της μαγγανείας, και ότι οι όποιες θεραπευτικές προσεγγίσεις ενάντια στις χρόνιες ασθένειες συνήθως κατέληγαν σε τεχνικές εξορκισμού «των δαιμονίων», μιας και οι περισσότερες νόσοι του σώματος αντιμετωπίζονταν ως νόσοι της ψυχής. Έτσι, οι Περιθάλποντες μοναχοί, όποτε δεν επιτελούσαν τα φιλανθρωπικά τους καθήκοντα, μελετούσαν θεραπευτικές πρακτικές της εποχής. Αυτό έχει σημασία για τη συνέχεια της ιστορίας.
Ο πρώτος αρχηγός του τάγματος, Peter Gerard, πεθαίνει το 1118. Διάδοχος του, την ίδια χρονιά, θα αναλάβει ο Γάλλος Raymond de Puy, ο οποίος λίγο αργότερα έμελλε να μεταβάλει καθοριστικά το χαρακτήρα της αδελφότητας. Εδώ υπάρχει μία σημαντική λεπτομέρεια: λίγους μόνο μήνες νωρίτερα εκείνη τη χρονιά, ένας άλλος Γάλλος ιππότης, ο Hugh of Payens, είχε ιδρύσει ένα διαφορετικό τάγμα υπό το δόγμα των Βενεδικτίνων, το μιλιταριστικό τάγμα των "Πτωχών ιπποτών του Χριστού και του ναού του Σολομώντα" ("The Poor Knights of Christ and of the Temple of Solomon"), ή "Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών", όπως έμεινε στην ιστορία.
Ο Raymond de Puy σύντομα θα ακολουθήσει το παράδειγμα του τάγματος των Ναϊτών, ιδρύοντας έναν στρατιωτικό βραχίονα στο τάγμα των Περιθαλπόντων. Τα επόμενα χρόνια, ο μιλιταριστικός προσανατολισμός του τάγματος θα υπερισχύσει του αρχικού φιλανθρωπικού του χαρακτήρα και ταυτόχρονα ο προστάτης άγιος του τάγματος θα αλλάξει από τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Ως επίσημη δικαιολογία για την αλλαγή αυτή του προστάτη αγίου προβλήθηκε η προσάρτηση από το τάγμα του γειτονικού ελληνορθόδοξου μοναστηριού του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή (το οποίο επανήλθε υπό Ορθόδοξη δικαιοδοσία τον 19ο αιώνα). Το τάγμα εφεξής φέρεται υπό την ονομασία "Ιωαννίτες Ιππότες", ενώ ο αρχηγός του, αρχής γενομένης από τον de Puy, φέρει τον τίτλο "Mέγας Μάγιστρος" ("Grant Master").
Σταδιακά, ως τα μέσα του 12ου αιώνα, οι Ιωαννίτες, μεταλλασσόμενοι πλήρως σε στρατιωτικό τάγμα μοναχών και λογοδοτώντας αποκλειστικά στον Πάπα, θα επεκτείνουν την κυριαρχία τους στα εδάφη της Εγγύς Ανατολής, θέτοντας υπό τον έλεγχο τους αρκετά κάστρα, με πιο γνωστό το "Crak des Chevaliers", το οποίο αποτελούσε και το ισχυρότερο φρούριο ολόκληρης της περιοχής.
Παρά τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, οι Ιωαννίτες θεωρούνταν αδελφό τάγμα με τους Ναΐτες, σε συνεργασία με τους οποίους μάχονταν εναντίων των μουσουλμάνων, που με τη σειρά τους επιχειρούσαν διαρκώς την ανακατάληψη των Αγίων Τόπων.
Στις 12 Ιουλίου του 1244, η Ιερουσαλήμ πέφτει τελικά στα χέρια των μουσουλμάνων. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1291, με τα τελευταία οχυρά να έχουν πλέον καταληφθεί, οι Ιωαννίτες θα μεταφέρουν τη μονή και το νοσοκομείο τους στη Λεμεσό της Κύπρου, η οποία εκείνα τα χρόνια λειτουργούσε ως ενδιάμεσος σταθμός για τους χριστιανούς που εγκατέλειπαν τους Αγίους Τόπους. Οι Ιωαννίτες χρειάζονταν πια ένα καινούριο «σπίτι». Το 1307 θα αποσπάσουν την παπική έγκριση προκειμένου να καταλάβουν το νησί της Ρόδου, που εν τω μεταξύ είχε ανεξαρτητοποιηθεί από την υπόλοιπη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Το 1310 η Ρόδος θα περιέλθει υπό την κυριαρχία τους (σε σχέση με τα προηγούμενα: http://www2.prestel.co.uk/church/oosj/history.htm).
Κάτι περισσότερο από δύο αιώνες είχαν περάσει από την ίδρυση τους, και οι Ιωαννίτες είχαν εξελιχθεί, απέχοντας κατά πολύ από το χαρακτήρα του αρχικού τάγματος. Δεν επρόκειτο πια για ένα συνηθισμένο μοναστικό τάγμα, αλλά για μία πολυεθνική αδελφότητα με πολλά παρακλάδια και ποικίλες επιδιώξεις. Οι Ιωαννίτες της Ρόδου ήταν οργανωμένοι σε επτά διαφορετικές «Γλώσσες» («Langues» ή «Tongues»), εκείνες της Προβηγγίας, της Ωβέρνης, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Αγγλίας. Έμβλημα τους ήταν ο «σταυρός της Αμάλφης», ο οποίος αργότερα έγινε γνωστός ως «σταυρός της Μάλτας»:
Η προέλευση του συμβόλου αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των μελετητών. Ορισμένοι προσδιορίζουν τις ρίζες του στον ισλαμικό μυστικισμό, επισημαίνοντας πως οι γραμμές συμμετρίας του παριστάνουν και άστρο εκτός από σταυρό:
Σαν σχέδιο, απαντάται στην αρχιτεκτονική των Μαυριτανών και των Σαρακηνών, ενώ κοσμεί και αρκετά αρχαία τζαμιά στην Ιερουσαλήμ, τη Δαμασκό, τη Βαγδάτη και αλλού στον αραβικό κόσμο (http://www.orderofmalta.org.uk/cross.htm, http://www.oocities.org/vfw2539/Maltese-Cross.html).
Κατά τη μακρόχρονη τους παραμονή στα εδάφη της Ανατολής, οι Ιωαννίτες είχαν έρθει σε επαφή με την ισλαμική κουλτούρα, αλλά και με τις δοξασίες της ανατολίτικης αποκρυφιστικής παράδοσης. Τις επιρροές αυτές έμελλε να ενισχύσει μία πολιτική εξέλιξη, δύο μόλις χρόνια μετά την εγκατάσταση τους στη Ρόδο. Συγκεκριμένα, το 1312 οι πρώην ανταγωνιστές τους Ναΐτες Ιππότες, οι οποίοι ενδιάμεσα είχαν καταφύγει στο σύνολο τους σχεδόν στη Γαλλία, θα κηρυχθούν εκτός νόμου από το βασιλιά Φίλιππο. Αμέσως το τάγμα τους θα διαλυθεί ως βλάσφημη αίρεση, και με απόφαση του Πάπα ολόκληρη η τεράστια περιουσία τους θα περιέλθει στους Ιωαννίτες. Ταυτόχρονα, αρκετοί Ναΐτες θα προσχωρήσουν στο τάγμα των Ιωαννιτών.
Η ενασχόληση των Ναϊτών Ιπποτών με τον αποκρυφισμό έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών ιστορικών μελετών, τα δε βιβλία που έχουν γραφτεί σχετικά ανέρχονται σε εκατοντάδες. Το θέμα είναι μεγάλο και υπερβαίνει τη συζήτηση μας. Εκείνο, ωστόσο, που έχει σημασία και θα πρέπει να σημειωθεί είναι ότι, μαζί με τα περιουσιακά τους στοιχεία, οι Ναΐτες θεωρείται ότι κληροδότησαν στους Ιωαννίτες και στοιχεία από το αποκρυφιστικό τους τελετουργικό. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον ιστορικό Roger Peyrefitte, όπως περιγράφεται στο βιβλίο του "The Knights of Malta" (Secker & Warburg, London, 1960), ήταν ο ίδιος ο Jacques de Molay, ο τελευταίος αρχηγός των Ναϊτών, που λίγες μέρες πριν πεθάνει στην πυρά είχε ορίσει τους Ιωαννίτες Ιππότες διάδοχους των Ναϊτών με μυστικό του διάταγμα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, στο κάστρο της Ρόδου, τους παράξενους εκείνους αιώνες, το αρχαιότερο ιπποτικό τάγμα της Χριστιανοσύνης έγινε φορέας δοξασιών και πρακτικών που θα επηρέαζαν σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη της μυστικιστικής παράδοσης στον δυτικό κόσμο.
Η ιστορία αυτή έχει πολλά ακόμη κεφάλαια. Το 1480, μερικά μόλις χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β' ο πορθητής εκστρατεύει με μία δύναμη 70.000 ανδρών εναντίον της Ρόδου. Το νησί υπερασπίζονται 600 μόλις Ιωαννίτες Ιππότες μαζί με 2000 στρατιώτες και μισθοφόρους. Η πολιορκία του κάστρου θα διαρκέσει δύο μήνες, με τους μουσουλμάνους να αποχωρούν τελικά κακήν κακώς, έχοντας υποστεί βαρύτατες απώλειες. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας έλαβε χώρα και το ακόλουθο περιστατικό: ένα σοβαρό ρήγμα είχε δημιουργηθεί στα τείχη, μέσω του οποίου μουσουλμάνοι στρατιώτες εισχωρούσαν κατά εκατοντάδες στο εσωτερικό του κάστρου. Ξαφνικά, οι μουσουλμάνοι σταμάτησαν την προέλαση τους και άρχισαν να υποχωρούν πανικόβλητοι. Κανείς δεν έμαθε ποτέ το τι ακριβώς συνέβη, σύμφωνα όμως με το θρύλο είχαν αντικρίσει την Παναγία και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, ντυμένους με δέρματα τράγων και ακολουθούμενους από μία μπάντα ουράνιων στρατιωτών.
Οι μουσουλμάνοι ανέκαθεν βασίζονταν στους μεγάλους τους αριθμούς. Έτσι, μισό περίπου αιώνα αργότερα, το 1522, ο Σουλτάνος ξαναδοκιμάζει, με μία δύναμη 700 πλοίων και 200.000 ανδρών αυτή τη φορά. Έπειτα από μάχες έξι μηνών, οι Ιωαννίτες συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να κρατήσουν άλλο το κάστρο, και την 1η Ιανουαρίου του 1523 αποχωρούν από τη Ρόδο, η οποία είχε υπάρξει πατρίδα τους για περισσότερο από δύο αιώνες. Η αποχώρηση αυτή γίνεται αναίμακτα, στους δε Ιωαννίτες επιτρέπεται η μεταφορά όλων τους των υπαρχόντων, κατόπιν συμφωνίας με τον Σουλτάνο. Ο λόγος; Κατά τη διάρκεια των μαχών, για κάθε θάνατο Ιωαννίτη ιππότη αντιστοιχούσε υπερδεκαπλάσιος αριθμός νεκρών μουσουλμάνων στρατιωτών.
Μετά την αποχώρηση τους από τη Ρόδο, οι Ιωαννίτες εγκαταστάθηκαν στη Μάλτα, όπου συνέχισαν να εξελίσσονται, μετονομαζόμενοι σε "Ιππότες της Μάλτας". Η συνέχεια της ιστορίας ξεφεύγει από το θέμα μας. Στους αιώνες που θα ακολουθούσαν, πάντως, το τάγμα των Ιωαννιτών θα άπλωνε σταδιακά παρακλάδια του στη Ρωσία, την Αγγλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σουηδία, την Αμερική, και σε πολλές ακόμα χώρες, συχνά υπό τη μορφή ελευθεροτεκτονισμού (σχετικά: http://www2.prestel.co.uk/church/oosj/quest2.htm, http://www2.prestel.co.uk/church/oosj/quest.htm). Από ορισμένους, μάλιστα, το τάγμα συνδέεται και με τη συγκρότηση των αμφισβητούμενων "Ιlluminati".
Σε κάθε περίπτωση, εκείνο που δεν αμφισβητείται είναι ότι κατά τη μακρά διαδρομή της στο χρόνο η αδελφότητα των Ιωαννιτών αναμίχθηκε και διασπάστηκε σε πλήθος διαφορετικών κλειστών/μυστικών εταιρειών ανά τον κόσμο, τα νήματα των οποίων είναι δύσκολο να ξεδιαλυθούν. Κατόπιν της εξάπλωσης την οποία γνώρισαν, δεν αποτελεί έκπληξη ότι μεγάλος αριθμός τοπικών και εθνικών οργανώσεων Ιωαννιτών ευδοκιμεί ως τις μέρες μας (http://www.webpages.free-online.co.uk/ksj/modkts.html). Όπως και δε θα πρέπει να προκαλεί εντύπωση, τελικά, το γεγονός των συνεδριάσεων της λέσχης "Bilderberg" στη Ρόδο τα προηγούμενα χρόνια.
Ναι, ασφαλώς η Ρόδος αποτελεί πόλη παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Ίσως μάλιστα εκεί, στο κάστρο της, να κρύβονται περισσότερα μυστικά απ' όσα μπορούμε να υποψιαστούμε.
___________________________
Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου
Το κάστρο της Ρόδου -ουσιαστικά πρόκειται για ολόκληρη μεσαιωνική πόλη περιβαλλόμενη από τείχη- είναι ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα και πιο ιστορικά κάστρα του κόσμου.
Η σημερινή του μορφή οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στους Ιωαννίτες ιππότες ή, αλλιώς, τους ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη που κατείχαν το νησί από το 1309 έως το 1522.
Συν τοις άλλοις υπήρξε και το θέατρο επιχειρήσεων δύο από τις πιο σημαντικές πολιορκίες της παγκόσμιας ιστορίας:
1. Από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή το 305 π.X. Η πολιορκία υπήρξε πρότυπο και σημείο αναφοράς για τη χρήση πολιορκητικών μηχανών.
2. Από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή το 1522. Εκείνη η πολιορκία σήμανε το τέλος της εποχής των παραδοσιακών κάστρων αλλάζοντας το τοπίο -κυριολεκτικά- των Ευρωπαϊκών οχυρώσεων.
Ιστορία
Λόγω της γεωγραφικής της θέσης στην είσοδο του Αιγαίου, στο μεταίχμιο Δύσης-Ανατολής, και λόγω των καλών της λιμανιών η Ρόδος ανέκαθεν είχε μεγάλη στρατηγική σημασία. Ήδη κατά της Ελληνιστική περίοδο η πόλη ήταν πλούσια και διέθετε ισχυρά τείχη που της επέτρεψαν να αντέξει την πολιορκία του Δημητρίου του Πολιορκητή το 305 π.Χ. Ο φημισμένος Κολοσσός της Ρόδου είχε αναγερθεί σαν μνημείο εκείνης της επιτυχίας με λεφτά που έβγαλαν οι Ρόδιοι από τις πολιορκητικές μηχανές που άφησαν πίσω τους οι Μακεδόνες.
Το 226 π.Χ. ένας μεγάλος σεισμός προκάλεσε σημαντικές ζημιές στα τείχη που σύντομα όπως αποκαταστάθηκαν. Αργότερα οι Βυζαντινοί έχτισαν ένα φρούριο στο ψηλότερο σημείο της πόλης.
Σε έναν από τους πιο σημαντικούς σταθμούς της ιστορίας της, το 1309 η Ρόδος κατακτήθηκε από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη. Την εποχή εκείνη η περιοχή ήταν φέουδο μιας Γενοβέζικης οικογένειας υπό την επικυριαρχία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι Ιππότες σύντομα επέκτειναν την κυριαρχία τους και στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα.
Το τάγμα των Ιπποτών είχε ιδρυθεί αμέσως μετά την Α’ Σταυροφορία και αναγνωρίστηκε επίσημα από τον Πάπα το 1134. Σκοπός του αρχικά ήταν η περίθαλψη των προσκυνητών, αλλά συν των χρόνω απέκτησε μεγάλη στρατιωτική και οικονομική δύναμη. Μετά την πτώση της Ιερουσαλήμ το 1187, οι Ιππότες περιορίστηκαν στην Κομητεία της Τρίπολης (στο βόρειο Λίβανο) και με την πτώση της Άκρας το 1291 κατέφυγαν στην Κύπρο, όπου δεν μπόρεσαν να μείνουν για πολύ και επέλεξαν σαν επόμενη έδρα τους τη Ρόδο.
Οι Ιππότες είχαν ήδη μια ιστορία 200 ετών και είχαν μεγάλη εμπειρία στην κατασκευή φρουρίων στους Αγίους Τόπους, αλλά το πρότυπο για τα τείχη της Ρόδου όπως και όλων σχεδόν των Μεσαιωνικών πόλεων εκείνης της εποχής ήταν τα Θεοδοσιανά τείχη της Κωνσταντινούπολης.
Η επέκταση των τειχών ξεκίνησε επί ηγεσίας του Μεγάλου ΜάγιστρουAntonio Fluvian de Riviere (1421-1437) που επέτρεψε την πόλη να καλύψει μια συνολική έκταση 420 στρεμμάτων. Το εξωτερικό τείχος αποπερατώθηκε μεταξύ 1457 και 1465. Η Βυζαντινή οχύρωση κατεδαφίστηκε όλη εκτός από ένα μικρό τμήμα που οι Ιππότες ονόμαζαν Κολλάκιον.
Το 1444 ο Μαμελούκος Σουλτάνος της Αιγύπτου πολιόρκησε τη Ρόδο ανεπιτυχώς για 40 μέρες.
Το 1480 η Ρόδος πολιορκήθηκε από το στρατό του Μωάμεθ Β’ Του Πορθητή. Οι Τούρκοι είχαν 100,000 άντρες και 170 πλοία αλλά η σφοδρή αντίσταση των πολιορκημένων δεν τους επέτρεψε να την κυριεύσουν.
To 1481 ένας μεγάλος σεισμός ισοπέδωσε την πόλη και κατέστρεψε μεγάλο μέρος των τειχών αφήνοντας πίσω 30.000 νεκρούς. Δεδομένου ότι η Οθωμανική απειλή ήταν πάντα υπαρκτή και άμεση, οι Ιππότες έκαναν μια τεράστια και πολυέξοδη προσπάθεια αναστήλωσης. Τα επόμενα χρόνια οι Μεγάλοι Μάγιστροι Pierre d'Aubusson, Emery d'Amboise, Fabrizio del Carretto και Philippe Villiers de l’Isle Adam επέβλεψαν την αποκατάσταση των τειχών και την ενίσχυσή τους για να αντέχουν τους κανονιοβολισμούς.
Μεταξύ των ενισχύσεων που έγιναν τότε ήταν οι προσθήκες των ισχυρών προμαχώνων του Αγίου Γεωργίου και του Ντελ Καρέτο.
Η Ρόδος πολιορκήθηκε ξανά από τους Οθωμανούς το 1522, όταν την πολιόρκησε ο στρατός του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς με 400 πλοία και 100.000-200.000 άντρες. Την πόλη υπεράσπιζαν 7.000 χριστιανοί.
Η πολιορκία κράτησε 6μήνες. Στο τέλος, το Δεκέμβριο του 1522, οι Ιωαννίτες είδαν ότι ήταν αδύνατο να συνεχίσουν και παραδόθηκαν. Οι λίγοι επιζώντες ιππότες και 4000 κάτοικοι αναχώρησαν με 50 πλοία. Κατέφυγαν αρχικά στη Σικελία και κατέληξαν στη Μάλτα όπου το τάγμα αναδιοργανώθηκε και επανέκαμψε.
Όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν την πόλη δεν γκρέμισαν τα τείχη (δεν διέβλεπαν άλλωστε κάποια πιθανότητα να χάσουν την πόλη) και τα επισκεύασαν, ενώ δεν παρέλειπαν τη συντήρησή τους στους τέσσερις αιώνες που κράτησε η κυριαρχία τους. Δεν έκαναν όμως καμία προσθήκη ούτε καμιά σοβαρή τροποποίηση της οχύρωσης.
Οι εργασίες οχύρωσης σταμάτησαν για πάντα παγώνοντας το χρόνο στο 1522, με αποτέλεσμα η Ρόδος να είναι παγκοσμίως αντιπροσωπευτικό δείγμα της μετάβασης από τον παραδοσιακό τρόπο κατασκευής κάστρων σε έναν νέο τύπο προσαρμοσμένο στην εποχή των πυροβόλων όπλων.
Το 1912 η Ρόδος κατελήφθη από τους Ιταλούς (που πόζαραν σαν «ελευθερωτές») και το 1949 τα Δωδεκάνησα ενώθηκαν με την Ελλάδα.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Οι πύλες
Υπάρχουν 11 πύλες στην Παλαιά Πόλη της Ρόδου. Οι 3 από αυτές είναι κατασκευές του 20ου αιώνα. Η μία από αυτές, του Αγίου Γεωργίου, μετατράπηκε το 1480 σε προμαχώνα. Οι υπόλοιπες αρχίζοντας από το Παλάτι του Μάγιστρου από βορειοδυτικά προς νότο είναι:
Πύλη ντ’Αμπουάζ
Η μεγάλη πύλη κάτω ακριβώς από το Παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου. Προστατεύεται από δύο κυλινδρικούς πύργους. Δίπλα της βρίσκεται ο ισχυρότερος προμαχώνας της πόλης, ο προμαχώνας Αγίου Γεωργίου.
Πύλη Αγίου Αθανασίου
Χτίστηκε μεταξύ 1441 και 1442. Είναι επίσης γνωστή σαν πύλη του Αγίου Φραγκίσκου από την ομώνυμη εκκλησία που οι Ιταλοί έκτισαν δίπλα στην Πύλη.
Σύμφωνα με την τουρκική παράδοση, από αυτήν την πύλη πέρσαν στην πόλη τα στρατεύματα του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς και η πύλη στη συνέχεια σφραγίστηκε για να μην ξαναμπεί, υποτίθεται, άλλος κατακτητής στην πόλη. Πάντως μάλλον η πύλη ήδη είχε κλειστεί από τους Ιππότες για λόγους ασφαλείας.
Η πύλη ανοίχτηκε ξανά το 1922 στην 400η επέτειο της κατάληψης της Ρόδου από τους Οθωμανούς.
Πύλη Αγίου Ιωάννου
Γνωστή επίσης σαν «Κοσκινου» ή «Πόρτα Κόκκινη». Ο θρύλος λέει ότι στην πολιορκία του 1522, οι νεκροί μπροστά στην πύλη ήταν τόσο πολλοί, που οι πέτρες βάφτηκαν κόκκινες. Η εξωτερική οχύρωση της πύλης είναι έργο του Μεγάλου Μαγίστρου d'Aubusson για να ενισχύσει τις οχυρωματικές εργασίες των προκατόχων του.
Το 1912 οι Ιταλοί μπήκαν στη Ρόδο από αυτήν την πύλη και παλιά υπήρχε εδώ μια αναμνηστική επιγραφή.
Πύλη Ακαντιάς
Ανοίχτηκε από τους Ιταλούς το 1935.
Πύλη της Αγίας Αικατερίνης
Γνωστή επίσης σαν Πύλη των Μύλων. Έδινε πρόσβαση στους μύλους του λιμανιού από το εμπορικό κέντρο της πόλης.
Πύλη Παναγίας
Σύγχρονη πύλη που σχεδιάστηκε από τους Ιταλούς αλλά η υλοποίηση του έργου έγινε το 1955. Η ονομασία προέρχεται από την παρακείμενη εκκλησία της Παναγίας.
Πύλη Θαλασσινή
Η κύρια είσοδος της πόλης από το λιμάνι. Οι αμυντικοί πύργροι έχουν περισσότερο διακοσμητικό χαρακτήρα καθώς από το σημείο αυτό δεν είναι εύκολο, ελλείψει χώρου, να γίνει σοβαρή επίθεση. Στον Β’ Παγκόσμιο οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί κατέστρεψαν μέρος του ενός πύργου. Αποκαταστάθηκε το 1951.
Πύλη Αρνάλδου
Μια μικρή πύλη που έδινε πρόσβαση στο νοσοκομείο των Ιπποτών όπου σήμερα είναι το αρχαιολογικό μουσείο Ρόδου.
Πύλη Ταρσανά
Χρίστηκε τον 14ο αιών από τον Μεγάλο Μάγιστρο Juan Fernandez de Heredia του οποίου το έμβλημα υπάρχει πάνω από την πύλη. Το 1908 οι Τούρκοι γκρέμισαν τους πύργους για να διαπλατύνουν το δρόμο προς το λιμάνι.
Πύλη Αγίου Παύλου
Χτίστηκε στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα για να διευκολύνει την πρόσβαση προς τη θάλασσα. Καταστράφηκε σχεδόν εντελώς από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο για να αποκατασταθεί μαζί με τη Θαλασσινή Πόρτα το 1951.
Πύλη Ελευθερίας
Δημιουργήθηκε από τους Ιταλούς το 1924 για να γίνει η κύρια πύλη προς το λιμάνι. Αν και καινούργια σχετικά, είναι εναρμονισμένη με την μεσαιωνική αρχιτεκτονική της πολης.
Πύργοι και Προμαχώνες
Προμαχώνας Αγίου Γεωργίου
Το αρχέτυπο των ευρωπαϊκών προμαχώνων στη νέα εποχή των πυροβόλων όπλων. Έχει σχήμα πενταγώνου και παλιότερα ήταν πύλη. Σχεδιάστηκε από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Basilio della Scuola και φέρει το έμβλημα του τελευταίου Μεγάλου Μάγιστρου της Ρόδου, του Philippe Villiers de l’Isle Adam.
Προμαχώνας Ιταλίας
Λέγεται και προμαχώνας Καρέτο. Στο σημείο αυτό το 1481, τα οθωμανικά στρατεύματα πάτησαν τα τείχη αλλά τελικά απωθήθηκαν. Η ενίσχυσή του έγινε από τον Μάγιστρο Fabrizio del Carretto οπότε προστέθηκε το ειδικό παραπέτο για την τοποθέτηση κανονιών.
Πύργος Naillac
Εντυπωσιακός πύργος που τους προηγούμενους αιώνες ήταν το πιο διακριτό κομμάτι της οχύρωσης της Ρόδου. Χτίστηκε μεταξύ 1396 και 1421 από τον Μεγάλο Μάγιστρο Philibert de Naillac και η διαμόρφωσή του έγινε πριν την εμφάνιση των πυροβόλων όπλων. Είχε τετράγωνο σχήμα όπως συνηθιζόταν στους πύργους της εποχής του και χρησίμευε σαν παρατηρητήριο του λιμανιού. Έπαθε σοβαρές ζημιές από σεισμούς κατά τον 19ο αιών και οι Τούρκοι τον κατεδάφισαν.
Πύργος των Μύλων
Επίσης γνωστός σαν πύργος της Γαλλίας. Χρησίμευε για την προστασία του λιμανιού
Ανάχωμα Ισπανίας
Χτίστηκε στο κέντρο της τάφρου μετά την πρώτη Οθωμανική πολιορκία του 1480. Σκοπός του να εμποδίζει τις βολές των κανονιών προς τα τείχη. Βρισκόταν δίπλα από την πύλη του Αγίου Αθανασίου και το φρουρούσε ηΓλώσσα των Ισπανών.
Ανάχωμα Αγγλίας
Στη νότια πλευρά των τειχών ανάμεσα στις πύλες Αγίου Αθανασίου και Αγίου Ιωάννη φρουρούμενο από τη Γλώσσα των Άγγλων.
Ανάχωμα Ιταλίας
Στη νοτιοανατολική πλευρά, βόρεια από τον προμαχώνα Ιταλίας, στην περιοχή ευθύνης των Ιταλών. Κατεδαφίστηκε εν μέρει τη δεκαετία του ‘30 για να ανοιχτεί η πύλη της Ακαντιάς.
Η Μεσαιωνική Πόλη
Τα τείχη περικλείουν τη Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου που με 6,000 κατοίκους είναι η μεγαλύτερη ενεργή μεσαιωνική πόλη της Ευρώπης. Η πόλη είναι αναγνωρισμένο Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
H πόλη είναι μείγμα διαφορετικών αρχιτεκτονικών σαν αποτέλεσμα της μακραίωνης και πολυτάραχης ιστορίας της. Τα στοιχεία από την εποχή των Ιπποτών κυριαρχούν αλλά και οι Οθωμανοί έχουν προσθέσει πολλά κτίρια όπως τζαμιά, κατοικίες και λουτρά.
__________________________
Ρόδος Κάστρα: Αφιέρωμα στα Κάστρα της Ρόδου
Η Ρόδος εκτός από την μεσαιωνική οχύρωση της παλιάς πόλης και το κάστρο του Μεγάλου Μαγίστρου, διαθέτει κάστρα και σε άλλες περιοχές του νησιού. Τα κάστρα της Ρόδου είναι ένα δίκτυο οχυρών που έφτιαξαν οι Ιππότες της Ρόδου, με ζητούμενο την προστασία του πληθυσμού και την αντοχή σε πολύμηνες πολιορκίες. Αυτό το σκοπό τον κατάφεραν με το καλύτερο τρόπο καθώς τα κάστρα της Ρόδου παρά τις επίμονες πολιορκίες των Οθωμανών, ποτέ τους δεν καταλύθηκαν. Οι Ιωαννίτες Ιππότες τα εγκατέλειψαν μετά από συμφωνία που τους επέτρεψε να φύγουν από την Ρόδο με τον οπλισμό τους και τη κινητή τους περιουσία.
Τα κάστρα της Ρόδου δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια πολλών αιώνων. Άλλα έχουν φτιαχτεί επάνω σε αρχαίες οχυρές θέσεις, ενώ άλλα είναι δημιουργίες της Βυζαντινής εποχής. Βέβαια η ενίσχυση, η συμπλήρωση ή το χτίσιμο από την αρχή για τα περισσότερα κάστρα της Ρόδου, οφείλεται στους Ιωαννίτες Ιππότες.
Παλάτι Μεγάλου Μαγίστρου (Καστέλο)
Το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου των Ιπποτών της Ρόδου που ονομάζεται και Καστέλο, είναι ένα κάστρο μέσα στο κάστρο, στη παλιά πόλη της Ρόδου. Το παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου ήταν το διοικητικό κέντρο των Ιπποτών και η κατοικία του εκάστοτε Μαγίστρου.
Το Καστέλο βρίσκεται στη σημερινή εξαιρετική του κατάσταση χάρη στους ιταλούς κατακτητές της Ρόδου που το αναστήλωσαν ή για να είμαστε πιο ακριβείς το ξανάχτισαν με βάση τα αρχικά σχέδια, μιας και κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας είχε σχεδόν καταστραφεί. Στη θέση του παλατιού στην αρχαιότητα, βρίσκονταν η κάτω Ακρόπολη της Ρόδου και ναός αφιερωμένος στο θεό Ήλιο.
Σήμερα το κάστρο του Μεγάλου Μαγίστρου λειτουργεί σαν μουσείο, είναι ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά μνημεία στο κόσμο και φυσικά το σημαντικότερο αξιοθέατο της Ρόδου. Θα το βρείτε στην παλιά πόλη της Ρόδου στο τέλος του δρόμου των Ιπποτών. Αν και σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης και να βρίσκεστε, εύκολα μπορείτε να το ξεχωρίσετε και να προσανατολιστείτε προς τα εκεί.
Κάστρο Αγίου Νικολάου
Το φρούριο ή μικρό κάστρο του Αγίου Νικολάου, είναι ένα ακόμη οχυρό που έκτισαν οι ιππότες της Ρόδου για να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού. Φανταστείτε ότι εκείνη την εποχή το λιμάνι της Ρόδου ήταν το Μαντράκι. Το φρούριο του Αγίου Νικολάου κατασκευάστηκε από τον Μεγάλο Μάγιστρο Piero Raimondo Zacosta το 1464 στην θέση όπου υπήρχε εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
Έτσι το κάστρο πήρε το όνομα του Αγίου προστάτη των ναυτικών. Από τις πολιορκίες αλλά και από το σεισμό του 1481 το κάστρο του Αγίου Νικολάου έπαθε ζημιές και έτσι χρειάστηκε επιδιορθώσεις που τις έκανε ο Μεγάλος Μάγιστρος Pierre d' Aubusson, που μάλιστα το ενίσχυσε και του έδωσε τη τελική του μορφή. Ήδη από τα μέσα του 17ου αιώνα λειτούργησε πάνω στο φρούριο φάρος, που τον αντικατέστησε το 1863 ένας σύγχρονος πέτρινος φάρος (Ο παραδοσιακός Φάρος του Αγίου Νικολάου), που τον θαυμάζουμε μέχρι σήμερα.
Φάρος Αγίου Νικολάου στη Ρόδο
Οι Παραδοσιακοί Φάροι της Ρόδου
Ο φάρος του Αγίου Νικολάου στη Ρόδο πήρε το όνομα του από το φρούριο του Αγίου Νικολάου πάνω στο οποίο είναι χτισμένος. Ο φάρος χτίστηκε το 1863 από την γαλλική εταιρεία οθωμανικών φάρων. Το ύψος του φάρου είναι έξι μέτρα και το εστιακό του ύψος είκοσι πέντε μέτρα.
Το φρούριο του Αγίου Νικολάου επάνω στο οποίο κτίστηκε ο φάρος το κατασκεύασαν οι Ιππότες της Ρόδου το 1464 σε αυτή τη θέση που δεσπόζει στο λιμάνι της Ρόδου. Πήρε το όνομα του από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου που υπήρχε στο ίδιο σημείο. Τον Φάρο και το κάστρο του Αγίου Νικολάου θα τα βρείτε εύκολα καθώς βρίσκονται στη δεξιά άκρη στο λιμάνι Μαντράκι, στη πόλη της Ρόδου.
Κάστρο Μονόλιθου
Το κάστρο στο Μονόλιθο ήταν ένα από τα 4 κύρια κάστρα της Ρόδου την εποχή των Ιπποτών. Είναι χτισμένο σε ένα λόφο από βράχια που υψώνεται πάνω από μια κοιλάδα και δεσπόζει σε όλη την περιοχή κοντά στο χωριό Μονόλιθος στη νοτιοδυτική Ρόδο. Το κάστρο υπήρξε αρχαία φρυκτωρία και βυζαντινό κάστρο που τον καιρό των Ιπποτών είχε παρακμάσει. Ο Μέγας Μάγιστρος D’Aubusson (1476 – 1503) που έχτισε κάστρα σε όλη τη Ρόδο με σκοπό να ενισχύσει την άμυνα του νησιού και να δώσει οχυρά που θα μπορούν να προφυλάσσονται οι κάτοικοι στις διάφορες επιδρομές και πολιορκίες, έχτισε και το κάστρο της Μονόλιθου το 1476. Το κάστρο έχει το οικόσημο του στην είσοδο.
Το κάστρο στο Μονόλιθο λόγω της εξαιρετικά οχυρής του θέσης δεν καταλήφθηκε ποτέ από εχθρούς. Οι Ιωαννίτες Ιππότες αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν κατά την διάρκεια της μεγάλης πολιορκίας του 1522, για να ενισχύσουν την άμυνα της πόλης της Ρόδου.
Το κάστρο δεν έχει προσεχθεί όπως θα έπρεπε. Με λίγη συντήρηση θα μπορούσε να αναδειχθεί η ομορφιά του. Η θέα από το κάστρο στη Μονόλιθο είναι μαγευτική ενώ υπέροχο είναι και το ηλιοβασίλεμα. Εκτός από την εξωτερική τειχοποιία μέσα στο κάστρο σώζονται κάποια ίχνη κτισμάτων και δεξαμενών, ενώ υπάρχει ένα καλοδιατηρημένο εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμονα.
_______________________
Τα κάστρα της Ρόδου
Σε όλο το νησί της Ρόδου, στις τοποθεσίες που θεωρούνταν στρατηγικής σημασίας από την αρχαιότητα, υψώνονται φρούρια και κάστρα που αποσκοπούσαν στην προστασία των κατοίκων από τις επιθέσεις του εχθρού.
Πάνω από τον όρμο του Χαρακίου - σημερινό τουριστικό θέρετρο - δεσπόζουν τα ερείπια του απόρθητου μεσαιωνικού κάστρου του Φαρακλού, στους πρόποδες του οποίου βρέθηκε αρχαίος μύλος εργαστηρίου παραγωγής ζάχαρης, που λειτουργούσε έως και την Ιπποτοκρατία. Κοντά στο γραφικό χωριό Μονόλιθος βρίσκεται το κάστρο της Μονολίθου.
Στην κορυφή του τεράστιου βράχου που υψώνεται απόκρημνος κοντά στην ακτή, με εκπληκτική θέα. Χτίστηκε από τους Iωαννίτες Ιππότες τον 14ο αιώνα για τον έλεγχο του θαλασσίου περάσματος και την προστασία των κατοίκων από τις πειρατικές επιδρομές.
Tο ηλιοβασίλεμα από εκεί είναι μαγευτικό, ενώ ο δρόμος από το κάστρο οδηγεί σε όμορφες απομονωμένες παραλίες. Το κάστρο της Κρητηνίας είναι μείγμα Βυζαντινής και Μεσαιωνι- κής τεχνοτροπίας - γνωστό και ως Κάστελλος - με την ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Παύλου στο εσωτερικό του. Χρησιμοποιήθηκε επί Ενετοκρατίας ως Ναύσταθμος.
Το κάστρο Ασκληπειού χτίστηκε από τον μεγάλο μάγιστρο Pierre d’ Aubusson το 1479 στη θέση της αρχαίας φρυκτωρίας. Το κάστρο χρησιμοποιήθηκε από τους ιππότες και νωρίτερα από τους βυζαντινούς για την προστασία των κατοίκων των γύρω χωριών. Είχε ορθογώνιες επάλξεις και δυο ισχυρούς πύργους.
__________________________________
Μεσαιωνική πόλη Ιπποτών Ρόδου
Η μεσαιωνική πόλη της Ρόδου αναπτύχθηκε πάνω σε ένα τμήμα της αντίστοιχης ελληνιστικής, στο βόρειο άκρο του νησιού. Οι γραπτές πηγές αναφέρουν την παρουσία ενός φρουρίου που εξυπηρετούσε την προστασία του πληθυσμού σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής, ήδη από τον 7ο αι., κάτι που επιβεβαιώθηκε από την ανασκαφική έρευνα. Η πρωτοβυζαντινή αυτή οχύρωση περιέκλειε αρχικά ένα μόνο μέρος του οικισμού, το οποίο στην περίοδο της Ιπποτοκρατίας ονομάστηκε Κολλάκιο, αλλά στα τέλη του 11ου ή στη διάρκεια του 12ου αι. φαίνεται ότι τροποποιήθηκε για να περιλάβει και τον εκτός τειχών οικισμό.
Το 1204, μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, η Ρόδος όπως και πολλά άλλα Ελληνικά νησιά παραχωρήθηκε στους Ενετούς αλλά ο Βυζαντινός διοικητής Λέων Γαβαλάς αυτοανακηρύσσεται ανεξάρτητος ηγεμόνας του νησιού. Περί το 1250 το νησί τέθηκε υπό την κυριαρχία της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και από το 1261 υπό την κυριαρχία της ανασυσταμένης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Τα χρόνια μετά το 1261 το νησί διοκήθηκε και από Γενουάτες ναυάρχους.
Το 1309 η Ρόδος, η Κως και η Λέρος πωλούνται στο Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ. Μια νέα εποχή ξεκινά για τη Ρόδο καθώς το Τάγμα που αρχικός σκοπός του ήταν η περίθαλψη των Χριστιανών προσκυνητών στους Αγίους Τόπους, αναδεικνύεται σε στρατιωτική, οικονομική και εμπορική δύναμη στην περιοχή. Οι Ιππότες που κατάγονταν απ’ όλες τις καθολικές χώρες, κατάφεραν να συνάψουν συμφωνίες με τις μεγάλες δυνάμεις της Δυτικής Ευρώπης, με σκοπό να αποδυναμώσουν τις μουσουλμανικές δυνάμεις που είχαν αρχίσει να επεκτείνονται.
Στα χρόνια της ιπποτοκρατίας η Ρόδος αποτέλεσε ισχυρό εμπορικό κέντρο λόγω της σημασίας της Μεσογείου στο εμπόριο της εποχής και της γεωγραφικής θέσης του νησιού. Τότε ανανεώθηκε και επεκτάθηκε η Μεσαιωνική πόλη, που παραμένει ζωντανή ως τις μέρες μας και όλα τα σημαντικά κάστρα, οι οχυρώσεις της πόλης, καθώς και πολλά μοναστήρια και εκκλησίες. Ο στόλος των Ιωαννιτών έλεγχε τη ναυσιπλοία στην Ανατολική Μεσόγειο και αποτελούσε συνεχή απειλή για τον Τουρκικό στόλο. Οι Μωαμεθανοί προσπάθησαν επανειλημμένα να εκδιώξουν τους Ιωαννίτες από την περιοχή ενώ οι Ιππότες με συνδυασμό συνεχούς στρατιωτικής προετοιμασίας, διπλωματίας και κατασκοπίας κατάφερναν να τους αντιμετωπίσουν. Το 1480 η μεγάλη πολιορκία του νησιού από τους Τούρκους αποκρούστηκε από τους Ιππότες και τον Ροδιακό πληθυσμό. Η επόμενη πολιορκία όμως το 1522 από τον Σουλτάνο Σουλεϊμάν, παρά την γενναία αντίσταση δεν είχε το ίδιο αποτέλεσμα. Το Τάγμα αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει και να εγκαταλείψει το νησί την 1η Ιανουαρίου 1522.
Μετά την έλευση των Ιωαννιτών ιπποτών στο νησί, το 1309, οι οχυρώσεις της πόλης επεκτάθηκαν, η πόλη τετραπλαστιάστηκε σε μέγεθος σε σχέση με τη βυζαντινή και αναπτύχθηκε σε μια ημικυκλική περιοχή έκτασης 800.000 τ.μ. γύρω από το κεντρικό λιμάνι. Η κατασκευή των νέων τειχών προσαρμόστηκε σταδιακά στις απαιτήσεις της εποχής, όπως είχαν διαμορφωθεί μετά τη γενικευμένη χρήση της πυρίτιδας και των πυροβόλων όπλων. Οι επισκευές και τροποποιητικές παρεμβάσεις στην ροδιακή οχύρωση στη διάρκεια της Ιπποτοκρατίας αποτελούν σαφείς μαρτυρίες της παραπάνω εξέλιξης.
Οι νέες οχυρώσεις όριζαν τρεις γραμμές άμυνας, με τελευταίο το φρουριακό συγκρότημα του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου. Μεταξύ αυτού και του περιμετρικού τείχους υπήρχε μια ενδιάμεση αμυντική γραμμή, ένα τείχος που διαιρούσε την πόλη σε δύο άνισα μέρη. Το βόρειο και μικρότερο τμήμα ονομαζόταν Κολλάκιο και προοριζόταν αποκλειστικά για τις δραστηριότητες των μελών του ιπποτικού τάγματος. Κύριος άξονάς του ήταν η οδός Ιπποτών, η οποία ξεκινούσε από το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου και κατέληγε στην εκκλησία της Παναγίας του Κάστρου, ενώ στις δύο πλευρές του υψώνονταν ορισμένα από τα σπουδαιότερα ιπποτικά κτίσματα, ο Άγιος Ιωάννης του Κολλακίου, τα Καταλύματα των Γλωσσών, το παρεκκλήσι της Αγίας Τριάδας, το Νοσοκομείο και οι οικίες των αξιωματούχων του τάγματος. Ο υπόλοιπος πληθυσμός κατοικούσε στο Μπούργκο. Την περιοχή αυτή διέσχιζε ο φαρδύς δρόμος της Αγοράς που κατέληγε σε δύο πολύ σημαντικά κτήρια της εποχής, την Παναγία του Μπούργκου και τον Ξενώνα της Αγίας Αικατερίνης.Τα σημαντικότερα κτίρια αξιοθέατα της Παλιάς Πόλης είναι:
Ναός Αγίας Τριάδας
Η εκκλησία της Αγίας Τριάδας ανήκει στον τύπο του ελεύθερου σταυρού με τρούλο και χρονολογείται στα τέλη του 15ου ή στις αρχές του 16ου αι. Οι κεραίες του σταυρού καλύπτονται από ελαφρά οξυκόρυφες καμάρες, στη διασταύρωση των οποίων υψώνεται ο οκτάπλευρος τρούλος. Το μνημείο έχει κτισθεί από εγχώριους πωρόλιθους, ενώ ορισμένα τμήματά του, όπως η αψίδα και ο τρούλος, χαρακτηρίζονται από ξεχωριστή επιμέλεια στην τοιχοδομία τους.
Το εικονογραφικό πρόγραμμα που διακοσμούσε το εσωτερικό της Αγίας Τριάδας διατηρείται σήμερα αποσπασματικά. Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας διακρίνεται το Προφητικό Όραμα του Ιεζεκιήλ και στον ημικύλινδρο η Κοινωνία των Αποστόλων και οι Συλλειτουργούντες Ιεράρχες. Η παράσταση της Ανάληψης απλώνεται στην καμάρα του Ιερού Βήματος, ενώ την κόγχη της πρόθεσης διακοσμεί η Άκρα Ταπείνωση. Ιδιαίτερη σημασία έχει η εικονογράφηση του δυτικού σκέλους της σταυρικής εκκλησίας, η οποία περιλαμβάνει επεισόδια από το Βιβλίο της Γένεσης. Μεταξύ αυτών εικονίζεται ο Αδάμ να δίνει ονόματα στα ζώα, το Προπατορικό Αμάρτημα, η Εκδίωξη των Πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο, η Θυσία του Άβελ, ο Κατακλυσμός του Νώε. Οι τοιχογραφίες της Αγίας Τριάδας ανήκουν στην εκλεκτική τάση της ροδιακής ζωγραφικής και πιστεύεται ότι εκτελέστηκαν γύρω στο 1500.
Ξενώνας Αγίας Αικατερίνης
Ο Ξενώνας της Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται στο Μπούργκο της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου. Κτίστηκε το 1391-92, επί μεγάλου μαγίστρου Heredia, από τον Ιταλό Domenico d’Allemagna, αμιράλη του Τάγματος των Ιωαννιτών Ιπποτών. Ο ιδρυτής ήταν μία επιφανής προσωπικότητα που διέθετε ισχυρά οικονομικά μέσα. Στο ιδρυτικό συμβόλαιο του Ξενώνα το 1391 αναγράφεται ότι ιδρύθηκε «στο βούργο της Ρόδου, κοντά στα τείχη στην πύλη που οδηγούσε στο μώλο και ήδη το 1465 ονομαζόταν »πύλη της Αγίας Αικατερίνης». Η θέση του κτιρίου ήταν περίοπτη, αφού προβάλλεται στον άξονα της εμπορικής »πλατείας», όπου τοποθετήθηκαν και τα οικόσημα του 1516. Ο Ξενώνας, που προοριζόταν μόνο για διακεκριμένους επισκέπτες της Ρόδου, χρησιμοποιείται ήδη από το 1394-95, οπότε περιγράφεται από τον ταξιδιώτη Niccole de Martoni ως »ωραίος και λαμπρός, με πολλά και όμορφα δωμάτια με πολλά και καλά κρεβάτια».
Το κτήριο καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς κατά την πολιορκία του 1480 και το σεισμό του 1481. Η ανοικοδόμησή του περατώθηκε από τον Costanzo Operti το 1516, την εποχή του μεγάλου μαγίστρου Fabrizio del Carretto, όπως μαρτυρούν τα οικόσημα που σώζονται εντοιχισμένα στη δυτική όψη του. Κατά τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς το 1944, κατέρρευσε το ανατολικό τμήμα του Ξενώνα μαζί με πολλά άλλα οικοδομήματα στην καρδιά της εβραϊκής συνοικίας. Τα χρόνια που ακολούθησαν τις καταστροφές του πολέμου, το σωζόμενο μέρος του κτηρίου ορθωνόταν ταλαιπωρημένο σε μια ερημωμένη γειτονιά. Άποροι καταληψίες, μετανάστες από τα γύρω νησιά, το κατοίκησαν σε υποβαθμισμένες συνθήκες μέχρι το 1986.
ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΑΓΙΣΤΡΟΥ
Το επιβλητικό Παλάτι του Μαγίστρου, βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του κάστρου. Το συναντάμε στο τέρμα της οδού των Ιπποτών, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη. Κτίστηκε στο τέλος του 7ου αιώνα με σκοπό να γίνει η Ακρόπολη του πρωτοβυζαντινού «φρουρίου».Τον 14ο αιώνα οι Ιππότες έκαναν οικοδομικές επεμβάσεις στο παλάτι με σκοπό να αποτελέσει την κατοικία του μεγάλου Μαγίστρου και το διοικητικό κέντρο του ιπποτικού κράτους. Οι αλλαγές αυτές όμως, δεν του αφαίρεσαν την ταυτότητά του ως ακρόπολη της Μεσαιωνικής πόλης.Έμεινε ανέπαφο κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του 1522, χάρη στη γερή κατασκευή του, αλλά καταστράφηκε ολοκληρωτικά από την έκρηξη της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννου. Οι Ιταλοί το ανακατασκεύασαν το 1940, διατηρώντας πιστά την αρχική του μορφή.
ΟΔΟΣ ΙΠΠΟΤΩΝ
Ο σημαντικότερος δρόμος της παλιάς πόλης και ο πιο καλοδιατηρημένος στο είδος του της Ευρώπης. Το μήκος του είναι 200μ. και το πλάτος του 6μ. Οδηγεί στο Κάστρο του Μεγάλου Μάγιστρου. Κατά μήκος των δύο πλευρών του είναι κτισμένες οι οικίες των Ιπποτών, οι οποίες είναι χωρισμένες ανάλογα με το Τάγμα στο οποίο ανήκαν οι επικεφαλής τους. Ακόμα και σήμερα στις εισόδους τους σώζονται τα οικόσημα.
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΠΠΟΤΩΝ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Πρόκειται για το σημαντικότερο ιπποτικό κτίριο στην πόλη. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για την περίθαλψη προσκυνητών των Αγίων Τόπων και μετά των σταυροφόρων. Άρχισε να κτίζεται το 1440 από τον μάγιστρο de Lastic και ολοκληρώθηκε από τον μάγιστρο D?Aubusson το 1484.
Το μεγαλύτερο μέρος του επάνω πατώματος καταλάμβανε ο μεγάλος «θάλαμος των ασθενών». Στο ισόγειο βρίσκονταν οι αποθήκες ενώ υπήρχε και εσωτερική αυλή. Εκεί, σήμερα στεγάζεται το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, όπου εκτίθεται σημαντικός αριθμός γλυπτών και άλλων έργων τέχνης. Επίσης, υπάρχουν παλαιοχριστιανικές τοιχογραφίες.
ΚΑΣΤΕΛΛΑΝΙΑ
Βρίσκεται στην πλατεία Ιπποκράτους. Η Καστελλανία, κτίστηκε το 1597. Πρόκειται για ένα ακόμη σπουδαίο ιπποτικό κτίριο που αποτελούσε εμπορικό κέντρο της εποχής. Στο ισόγειο στεγαζόταν και ειδικό δικαστήριο για επίλυση εμπορικών υποθέσεων.
ΤΖΑΜΙ ΤΟΥ ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ
Βρίσκεται στην οδό Σωκράτους, στο δρόμο με την μεγαλύτερη εμπορική κίνηση. Κτίστηκε το 1808 προς τιμήν του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή, κατακτητή της Ρόδου. Λειτουργεί ως τζαμί ακόμη και σήμερα.
ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ
Απέκτησαν την τελική τους μορφή μετά το 1480 από το μεγάλο μάγιστρο D’ Aubusson, κατόπιν επιδιόρθωσης των πρώτων βυζαντινών τειχών.Τα νέα στοιχεία που πρόσθεσαν οι ιππότες, αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της εξέλιξης στην πολεμική αρχιτεκτονική. Συγκεκριμένα, προστέθηκαν στρογγυλοί πύργοι αντί για επίπεδους όπως ίσχυε μέχρι τότε. Επίσης αυξήθηκε το πάχος των τειχών, το πλάτος της τάφρου και ανοίχτηκαν νέες Πύλες. Το μήκος των τειχών παρέμεινε στα τέσσερα περίπου χιλιόμετρα.
ΜΑΝΔΡΑΚΙ
Το λιμάνι Μανδράκι, ήταν το πολεμικό λιμάνι της αρχαίας Ρόδου. Χαρακτηριστικό του είναι οι τρεις μεσαιωνικοί ανεμόμυλοι.Στην είσοδο του, δεσπόζουν τα δύο μπρούτζινα ελάφια, σήμα κατατεθέν της Ρόδου, που καλωσορίζουν τον επισκέπτη στο νησί.Στο ίδιο σημείο λέγεται ότι βρισκόταν ο περίφημος Κολοσσός της Ρόδου.
_________________________________
Ακρόπολη της Ρόδου
H ακρόπολη της Ρόδου δέσποζε στο δυτικό και ψηλότερο μέρος της πόλης. Δεν είχε οχυρωματικό χαρακτήρα όπως οι παλιές ακροπόλεις. Αποτελούσε μια μνημειακή ζώνη με Iερά, μεγάλους ναούς, δημόσια κτίρια και υπόγειους χώρους λατρείας. Tα οικοδομήματα ήταν κτισμένα κλιμακωτά σε διαφορετικά επίπεδα, πάνω σε διαμορφωμένα πλατώματα που συγκρατούντο από δυνατούς αναλημματικούς τοίχους. Ήταν "πεδίων και αλσών μεστή" σύμφωνα με την περιγραφή του ρήτορα Αίλιου Αριστείδη (2ος αιώνας μ.X.) Tο πνεύμα της ελληνιστικής αρχιτεκτονικής στην ακρόπολη της Pόδου, εκφράζεται τέλεια με τον συνδιασμό του φυσικού κάλλους με τις τεχνιτές επεμβάσεις. Tα μνημεία της ακρόπολης χρονολογούνται στην ελληνιστική και υστεροελληνιστική εποχή. (3ος-2ος αι. π.X.)
Oι ανασκαφές έγιναν από την Iταλική αρχαιολογική σχολή κατά την διάρκεια της Iταλικής κατοχής του νησιού (1912-1945). H ελληνική Αρχαιολογική Yπηρεσία από το 1946 και μετά, διενέργησε ανασκαφές που βοήθησαν στη γνώση της Iστορίας και της τοπογραφίας του χώρου. H ακρόπολη δεν έχει ακόμα ανασκαφεί σε όλη της την έκταση. Eδώ υπάρχει μια αρχαιολογική ζώνη 1250 στρεμμάτων που έχει εξαιρεθεί από την σύγχρονη οικοδόμηση με σκοπό την συνέχιση των ανασκαφών γιά τηναποκάλυψη της λαμπρής αρχαίας πόλης της Ρόδου.
Eυρείας έκτασης ανακατασκευές έγιναν κατά την διάρκεια της Ιταλοκρατίας, σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής. Aπό το 1945 και μετά η ελληνική αρχαιολογική Υπηρεσία προχώρησε σε συντηρήσεις στο χώρο του ναού του Πυθίου Απόλλωνος που έπαθε μεγάλες ζημιές από τους βομβαρδισμούς του 2ου παγκόσμιου πολέμου και από το βάρος των πυροβόλων που είχαν εγκατασταθεί εκεί. Kατά την δεκαετία του 60 και 70 έγιναν αναστηλωτικές εργασίες στο δυτικό θεμέλιο του ίδιου Nαού. Tο 1996 ξεκίνησαν οι αναστηλωτικές εργασίες στον ίδιο Nαό και στα Nυμφαία.
Τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι:
Ναός Αθηνάς Πολιάδος και Διός Πολιέως: Βρίσκεται στο Βορειότερο άκρο του λόφου της Aκρόπολης. Eίχε προσανατολισμό από A. προς Δ. Ήταν δωρικού ρυθμού, πώρινος περίπτερος (δηλαδή είχε στοά με κίονες στις τέσσερις εξωτερικές πλευρές). Oι εννέα υπερμεγέθεις σπόνδυλοι,τμήμα του κιονοκράνου και του επιστυλίου, που βρίσκονται τώρα στο έδαφος, δηλώνουν τον μνημειώδη χαρακτήρα του. Eδώ οι Pόδιοι φύλαγαν τα κείμενα των συνθηκών με τα άλλα κράτη. O ναός εντασσόταν σε ευρύτερο τέμενος που ανατολικά οριζόταν από στοά.
"Nυμφαία". Bρίσκονται ανατολικά και νότια του τοίχου της στοάς. Πρόκειται για τέσσερις υπόγειες σπηλαιώδεις κατασκευές λαξευμένες στον βράχο με κλίμακες εισόδου, διαδρόμους, επικοινωνίας και μεγάλο άνοιγμα στο κεντρικό τμήμα της οροφής τους. Στις εσωτερικές παρειές τους υπάρχουν κόγχες γιά την τοποθέτηση αγαλαμτιδίων. Δεξαμενές και πλούσια βλάστηση συμπλήρωναν το τοπίο. Ήταν χώροι αναψυχής και λατρείας.
Ωδείο. Bορειοδυτικά του Σταδίου βρίσκεται αναστηλωμένο ένα μικρό μαρμάρινο Ωδείο. Eίχε χωρητικότητα περίπου 800 θεατών και πιστεύεται ότι θα χρησίμευε ή γιά την διεξαγωγή μουσικών εκδηλώσεων ή ως χώρος παρακολούθησης μαθημάτων των φημισμένων ρητόρων της Pόδου.
Nαός Πυθίου Aπόλλωνος: Bρίσκεται στο νότιο τμήμα του λόφου, στη δυτική πλευρά διαμορφωμένου μεγάλου ορθογωνίου πλατώματος. Eίχε προσανατολισμό A-Δ. Ήταν πώρινος, περίπτερος, αλλά μικρότερων διαστάσεων από το ναό της Aθηνάς και του Διός.Έχει αναστηλωθεί τμήμα της BA πλευράς του με τέσσερις κίονες και μέρος του επιστυλίου.
Στωϊκό κτίσμα: Σήμερα σώζεται ο τοίχος της θεμελίωσης της στοάς η οποία πρέπει να δημιουργούσε μια εντυπωσιακή πρόσοψη ορατή από την κάτω πόλη και τα λιμάνια.
Aρτεμίσιο: Στη BA πλευρά του ίδιου πλατώματος βρίσκονται τα λείψανα άλλων χώρων λατρείας, ένας από τους οποίους αποδίδεται σε λατρεία της Aρτέμιδος.
Στάδιο. Στους NA πρόποδες του λόφου βρίσκεται το Στάδιο με προσανατολισμό B-N, ανασκαμένο και ανσατηλωμένο από τους Iταλούς. Eίχε μήκος ενός Σταδίου, δηλ. 600 ποδιών ή 201 μέτρων. Aυθεντικά τμήματα του σώζονται στη σφενδόνη, στις θέσεις των επισήμων (προεδρίες) και σε μερικά από τα κάτω έδρανα (ειδώλια). Διατηρείται επίσης η θέση όπου υπήρχε ο μηχανισμός γιά την εκκίνηση των αθλητών (ύσπληξ).
Γυμνάσιο. Tο Γυμνάσιο βρισκόταν στα ανατολικά του Σταδίου. Παλαιότερα είχε αποκαλυφθεί μέρος της δυτικής πλευράς του και πρόσφατα κάτω από το κυλικείο εντοπίστηκε η BA άκρη του. Ήταν μεγάλο τετράγωνο κτήριο με πλευρά 200 μ. περίπου. Ήταν σημαντικό γιά τα καλλιτεχνικά έργα που περιείχε.
Bιβλιοθήκη. Mια πολύ σημαντική Bιβλιοθήκη με αξιόλογα συγράμματα κυρίως ρητορικού χαρακτήρα βρισκόταν κοντά στο Γυμνάσιο και το Ωδείο απ' ό,τι μας επιτρέπει να συμπεράνουμε μια επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή.
Μυθολογικά / Ιστορικά Πρόσωπα
Αθηνά
Απόλλων
Δίας
________________________________________
ΠΗΓΕΣ:
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου