Περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι FUMARIA officinalis (Καπνία η φαρμακευτική) και ανήκει στην οικογένεια των Καπνοειδών (Φουμαροειδών). Το όνομα του φυτού οφείλεται στο ότι μοιάζει και φυτό καπνού, όταν το βλέπει κανείς από μακριά. Το συναντούμε με τις ονομασίες Καπνόχορτο, Καπνιά, Καπνίτης, Στάχτερη, Χιονίστρα, Αγριοκουφίτης, Μαγιασιλόχορτο (Κύθνο), Καπνογόργιον ή Καρυδάλιον του Διοσκουρίδου.
Τα φύλλα του είναι σχισμένα σε βάθος με τμήματα γραμμοειδή, μακρουλά, ρυτιδωμένα, αυγοειδή, χνουδωτά.
Έχει βλαστό όρθιο, τριχωτό και περίπου ξυλώδη.
Άνθη μέτρια, ερυθρά, σε βοτρώδεις ταξιανθίες (με 10-30 άνθη), μάλλον πυκνές, αυγοειδή, σουβλερά. Τα άνθη είναι με πλήκτρο, δεν ξεπερνούν τα 10-14 χιλιοστά και αποτελούνται από 2 σέπαλα και 4 πέταλα εκ των οποίων τα δύο πλαϊνά και το ανώτερο φέρουν σκουροκόκκινες ανταύγειες.
Καρπό καρδιοειδή και κολοβό στην κορυφή, εγκάρσια πλατύ. Υπάρχει και ποικιλία και λευκορόδινα άνθη. Φτάνει σε ύψος τα 40 έως 100 εκατοστά.
Οι γιατροί της αρχαιότητας χρησιμοποιούσαν πολύ το φυτό εναντίον πολλών παθήσεων.
Ήταν γνωστό από τον Πλίνιο και τον Διοσκουρίδη και αναφέρεται στα βιβλία βοτανοθεραπευτικής του Μεσαίωνα (Αβικέννιος). Σε έγγραφα μεγάλων Αράβων γιατρών και φιλοσόφων του 9ο αιώνα αναφέρεται πως όλα τα είδη του φυτού έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Ακόμη και σήμερα το βότανο έχει ευρεία χρήση στην Μέση Ανατολή.
Από την εποχή του Διοσκουρίδη είχε γίνει γνωστή η ιδιότητα του βοτάνου να καθαρίζει εσωτερικά τον οργανισμό.
Στην Ευρώπη ο Gilibert και ο Hoffmann το θεωρούσαν καλό αντισκορβουτικό φάρμακο. Ο Hoffmann το έδινε απίσης κατά των εντερικών παθήσεων, της υποχονδρίας και των χοιράδων, κυρίως δε κατά των χρόνιων δερματικών παθήσεων.
Γάλλοι και Γερμανοί γιατροί το προτιμούσαν από άλλα φάρμακα που υπήρχαν για τον καθαρισμό του αίματος.
Στη λαϊκή ιατρική κάπνιζαν τα φύλλα του φυτού για να αντιμετωπίσουν προβλήματα στην περιοχή του κεφαλιού. Το θεωρούσαν πολύτιμο σε όλες τις σπλαχνικές παθήσεις, ιδιαίτερα του ήπατος. Γνώριζαν ότι δρα θετικά σε σκορβούτο και σε σοβαρές ασθένειες όπως η λέπρα.
Οι χωρικοί γνώριζαν επίσης ότι η χρήση του σαν ζωοτροφή έκανε πολύ καλό στα ζώα τους.
Στην Κρήτη το Καπνόχορτο το ονόμαζαν Ερηνάκι ή Σπυρτάκι. Τα φύλλα τα κοπανούσαν και τα επέθεταν στα μάτια, όταν ήταν φλογισμένα από το απύριασμα (θειάφισμα). Επίσης το ίδιο έκαναν και στη λεπίαση των βλεφάρων. Αφθονούσε το φυτό στην περιφέρεια του χωριού Κυθαρίδα και στους λιθόχτιστους φράχτες της Ι.Μ. Αγκαράθου.
Όταν κανείς τρίψει το φυτό αναδίδει χορτώδη οσμή. Έχει γεύση πικρή και δυσάρεστη, όταν είναι πρόσφατο. Όταν αποξηρανθεί η γεύση είναι ακόμη περισσότερο πικρή και δυσάρεστη. Περιέχει επτά αλκαλοειδή (μεταξύ των οποίων φουμαρίνη και προτοπίνη), πικρό στοιχείο, γλίσχρασμα, φουμαρικό οξύ, τανικό οξύ, κάλιο, μηλικό ασβέστιο, αμινοξέα και ρητίνη.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη - συλλογή:
Το φυτό ανθίζει από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο. (Στην Ρόδο το συναντάμε ανθισμένο από τον Ιανουάριο),,,
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη του φυτού. Συλλέγονται κατά την περίοδο της ανθοφορίας, που διαρκεί όλο το καλοκαίρι.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Είναι πικρό τονωτικό, το οποίο δρα στους εσωτερικούς λείους μυς, αυξάνοντας την περισταλτικότητα των εντέρων, τη διούρηση και την έκκριση της χολής, δρώντας παράλληλα ως αντιφλεγμονώδες και ελαφρώς ηρεμιστικό. Βοηθά στον μεταβολισμό τους πληθωρισμούς και παχύσαρκους και βελτιώνει την στομαχοεντερική λειτουργία.
Το Καπνόχορτο έχει μεγάλη ιστορία στη θεραπεία δερματικών προβλημάτων, όπως το έκζεμα και η ακμή. Η δράση του μάλλον οφείλεται σε γενικό καθαρισμό του οργανισμού και γίνεται δια μέσου των νεφρών και του ήπατος.
Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για πλύσεις ματιών στην επιπεφυκίτιδα. Βοηθά στην ατονία των πεπτικών οργάνων και δρα κατά του ίκτερου, των σπλαχνικών εμφράξεων, σκορβούτου, χοιραδώσεως, ελεφαντιάσεως.
Το έγχυμα των φύλλων είναι κατάλληλο για την πλύση της κρούστας που δημιουργείται στο κρανίων των νηπίων.
Συνδυάζεται καλά με το Άρκτιο, το Γάλιο και τη Σκροφουλάρια.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τουλάχιστον 3 φορές την ημέρα (για δερματικά προβλήματα).
Για να δράσει ως ήπιο υπνωτικό παίρνουμε επί 20 ημέρες 3 φλιτζάνια του καφέ ημερησίως.
Υπό μορφή βάμματος η δοσολογία είναι 1-2 ml βάμματος 3 φορές την ημέρα.
Προφυλάξεις:
*Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου (Χειρουργός οδοντίατρος) στα Χανιώτικα Νέα
Φουμάρια: Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
Όνομα: Φουμάρια
Επιστημονική ονομασία: Φουμάρια η φαρμακευτική – Fumaria officinalis
Οικογένεια: Φουμαροειδών
Άλλα ονόματα: Καπνόχορτο, καπνιά, καπνίτης, στάχτερη, χιονίστρα, μαγιασιλόχορτο
Περιγραφή
Η Φουμάρια είναι ένα μονοετές ποώδες και αναρρηχητικό φυτό, με ύψος από 40-100 εκ. Το συναντούμε σε κάμπους, καλλιεργημένες γαίες, αμπέλια και περιβόλια. Φυτρώνει εύκολα σε σχισμές, ανάμεσα σε πλακόστρωτα και κενά των τοίχων.
Το όνομα του προέρχεται από το ρήμα φουμάρω και συνδέεται με τη μορφή του φυτού που θυμίζει καπνό που ανεβαίνει προς τα επάνω. Χρήσιμα μέρη είναι τα φύλλα και τα άνθη του. Τα άνθη του είναι σωληνωτά, ασπρορόδινα και με πορφυρές άκρες. Τα φύλλα του είναι σύνθετα, πολύ σχιστά, με χρώμα ασημί και γκρίζο.
Έχει βλαστό όρθιο, τριχωτό και περίπου ξυλώδη, που έρπει ή αναρριχάται. Ανθίζει από το Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο. Η συγκομιδή των λουλουδιών του γίνεται το καλοκαίρι και τα ξεραίνουμε, γιατί αυτά χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς.
Συστατικά
Ιστορία και παράδοση
Το φυτό αναφέρεται στα μεσαιωνικά βοτανοθεραπευτικά συγγράμματα.
Το αναφέρουν ο Πλίνιος και ο Διοσκουρίδης, που από την εποχή του ακόμη, είχε γίνει γνωστή η ιδιότητα του βοτάνου να καθαρίζει εσωτερικά τον οργανισμό.
Το συνιστούσε επίσης ο Ιπποκράτης.
Σε έγγραφα μεγάλων Αράβων γιατρών και φιλοσόφων του 9ου αιώνα αναφέρεται πως όλα τα είδη του φυτού έχουν θεραπευτικές ιδιότητες.
Το συνιστούσαν ακόμη, κινέζοι γιατροί καθώς και μοναχοί του Αγίου Όρους.
Στη λαϊκή ιατρική ήταν ευρέως γνωστό ως ευεργετικό για τα μάτια και την αφαίρεση κηλίδων από το δέρμα.
Κατά την εποχή του Μεσαίωνα επίσης, πίστευαν ότι ο καπνός από την καύση του έδιωχνε τα κακά πνεύματα.
Στην Ευρώπη, ο Gilibert και ο Hoffmann το θεωρούσαν καλό αντισκορβουτικό φάρμακο. Ο Hoffmann το συνέστηνε κατά των εντερικών παθήσεων, της υποχονδρίας και των χοιράδων, κυρίως όμως, κατά των χρόνιων δερματικών παθήσεων.
Γάλλοι και Γερμανοί γιατροί το προτιμούσαν από άλλα φάρμακα που υπήρχαν για τον καθαρισμό του αίματος.
Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις
-Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πλύσεις των ματιών στην επιπεφυκίτιδα.
-Το αφέψημα από τα άνθη του προσφέρει ανακούφιση από διάφορες μορφές δερματοπάθειας, με κυριότερες το έκζεμα, την ψωρίαση και τη λειχήνα.
-Είναι καθαρτικό, διουρητικό, ηρεμιστικό και συγχρόνως τονωτικό.
-Βοηθά στην ατονία των πεπτικών οργάνων και δρα κατά του ίκτερου, των σπλαχνικών εμφράξεων, σκορβούτου, χοιραδώσεως και ελεφαντιάσεως.
-Είναι καλό να το χρησιμοποιούν άτομα που αναρρώνουν από κάποια βαριά ασθένεια ή υποφέρουν από αϋπνίες.
-Είναι καλό για τους διαβητικούς και αυτούς που έχουν ενοχλήσεις στο συκώτι.
-Βοηθά στην ατονία των πεπτικών οργάνων και σε εντερικά προβλήματα διευκολύνοντας τις κράμπες στην ανώτερη πεπτική οδό. Επίσης, δρα ως χολαγωγό προωθώντας την ομαλή ροή της χολής και κατά του ίκτερου.
-Έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και δρα ευεργετικά σε φλεγμονές των γυναικείων οργάνων, όπου λαμβάνεται εσωτερικά αλλά και εξωτερικά με πλύσεις.
Άλλες χρήσεις
-Το έγχυμα από τα φύλλα του είναι αποτελεσματικό για την πλύση της κρούστας που σχηματίζεται πολλές φορές στο κεφάλι των μωρών.
-Συνδυάζεται καλά με το Άρκτιο, το Γάλιο και τη Σκροφουλάρια.
Παρασκευή – δοσολογία
Έγχυμα
Ρίξτε 1-2 κ.γ ξηρό βότανο σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και αφήστε το σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Το ρόφημα αυτό μπορούμε να το πίνουμε όποτε θέλουμε αλλά για τα δερματικά προβλήματα πρέπει να το πίνουμε τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα.
1-2 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.
Αφέψημα
Χρησιμοποιούμε συνήθως τους σπόρους και τις ρίζες του φυτού. Βράζουμε 1-2 κ.γ βότανο σε 1 φλιτζάνι νερό, σε χαμηλή φωτιά, για περίπου 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε.
Κατάπλασμα
Σε μια κατσαρόλα βάζουμε νερό και αφήνουμε να βράσει. Πάνω στην κατσαρόλα τοποθετούμε ένα σουρωτήρι που περιέχει το βότανο.
Μόλις το βότανο μαλακώσει, το τοποθετούμε σε καθαρή γάζα και το βάζουμε πάνω στην πάσχουσα περιοχή.
Στη λαϊκή ιατρική κάπνιζαν τα φύλλα του φυτού για να αντιμετωπίσουν προβλήματα στην περιοχή του κεφαλιού. Οι χωρικοί γνώριζαν επίσης ότι η χρήση του σαν ζωοτροφή έκανε πολύ καλό στα ζώα τους.
Στην Κρήτη, το Καπνόχορτο, το ονόμαζαν Ερηνάκι ή Σπυρτάκι. Τα φύλλα τα κοπανούσαν και τα επέθεταν στα μάτια, όταν ήταν φλογισμένα από το απύριασμα (θειάφισμα). Επίσης το ίδιο έκαναν και στη λεπίαση των βλεφάρων.
Προφυλάξεις
Πρέπει να αποφεύγεται από άτομα με κρίσεις επιληψίας και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.
Πλεονάζουσα δόση μπορεί να προκαλέσει υπνωτική και ηρεμιστική δράση.
Υπερβολική δόση μπορεί να προκαλέσει παράλυση του κέντρου της αναπνοής.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.
Πηγές κειμένου:
Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ Καρασάββας.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου