Ο Ναός του Πυθίου Απόλλωνα της Ρόδου

Οι ανασκαφές των Ιταλών αρχαιολόγων στην Ρόδο ξεκίνησαν το 1916. Στην ομάδα συμμετείχε και ο Mario Paolini [1902 -1954] αρχιτέκτων και ποιητής. 

Τότε βρέθηκε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του νησιού, ο δωρικός ναός του Πυθίου Απόλλωνα. Το 1938-9 ο Paolini σκιτσογράφησε τον ναό κόσμημα του προστάτη της Ρόδου που βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο του Monte S.Stefano [Άγιος Στέφανος]. Η περιοχή στην αρχαία ακρόπολη της Ρόδου, είναι γνωστή ως Monte Smith, όνομα το οποίο προέρχεται από τον Άγγλο ναύαρχο, William Sidney Smith. 

Ο Paolini βρέθηκε στην Ρόδο κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας. Μετά τον σεισμό της Κω του 1933, η ιταλική κυβέρνηση ανέθεσε στο Τεχνικό Γραφείο της Ρόδου να εκπονήσει το σχέδιο της Κω και τα νέα σπίτια που θα αντικαταστήσουν τα κατεστραμμένα. Εργάστηκε στην Soprintendenza di Rodi και τοποθετήθηκε στην ομάδα τεχνικών, οι οποίοι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα κατάφεραν να σχεδιάσουν, να χτίσουν και να οργανώσουν μια νέα πόλη.

Δούλεψε στη Ρόδο και σε άλλα νησιά του Αιγαίου μέχρι το 1947 και ήταν ένας από τους τελευταίους Ιταλούς τεχνικούς που έφυγαν από τα Δωδεκάνησα μετά τον πόλεμο. Ασχολήθηκε κατά κύριο λόγο με την αποκατάσταση των μεσαιωνικών μνημείων και συνεργάστηκε στην υλοποίηση του Πολεοδομικού Σχεδίου της Ρόδου μετά τον πόλεμο. Είναι επίσης γνωστός για τα πολύ γνωστά και όμορφα σχέδια αποκατάστασης των αρχαίων μνημείων της Κω και της Ρόδου. Επιστρέφοντας στην Ιταλία, εργάστηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία της Νάπολης. 

Ο Ναός του Απόλλωνα, συναντάται στο βόρειο άκρο του νησιού, στο λόφο της Ακρόπολης της αρχαίας Ρόδου, είναι ελληνιστικής περιόδου [3-2ου αιώνα π.Χ]. Είναι κατασκευασμένος από ντόπιο βιοκαλκαρενίτη. Ο Απόλλωνας έλαβε το όνομα Πύθιος, όταν σκότωσε –ενώ ήταν βρέφος τον Πύθωνα την χθόνια θεότητα με σώμα φιδιού που φύλαγε το Μαντείο των Δελφών. Η λατρεία του ήταν γνωστή σε όλη την ελληνική επικράτεια. 

Οι Ιταλοί αναστήλωσαν τους τέσσερις κίονες που στέκονται σήμερα όρθιοι. Το αρχαίο στάδιο, που βρίσκεται κάτω από το ναό του Απόλλωνα κατασκευάστηκε τον 2o π.Χ. 

Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Κολοσσός της Ρόδου, ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου, είναι πολύ πιο πιθανό να είχε τοποθετηθεί στο Μόντε Σμιθ ή στην Παλιά Πόλη της Ρόδου και όχι στην είσοδο του λιμανιού της Ρόδου, όπως παρουσιάζεται συχνά. Η μελέτη της ιστορικής ακτογραμμής μπορεί να οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα. 

Λέγεται ότι ο ναός του Πυθίου Απόλλωνα έπαθε μεγάλες ζημιές από τους βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και από το βάρος των πυροβόλων που είχαν εγκατασταθεί εκεί. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι μεγάλοι σεισμοί από την τάφρο της Ρόδου συχνά έχουν καταστρέψει τα μνημεία της ιστορικής πόλης. Ο υποθαλάσσιος σεισμός του 198 π.Χ, με μέγεθος 7.2, ΒΑ από το Αφάντου, ίσως προκάλεσε μεγάλες ζημιές στον ναό. 

Γεωδίφης 

Πηγές 

1.archeologia.beniculturali.it/ 

2.Βικιπαίδεια 

3.odysseus.culture.gr/ 

Πηγή κειμένου: https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/03/blog-post_30.html

Η αρχαιολογική κληρονομιά της Ιταλοκρατίας 

Πολύ σημαντικό έργο επιτέλεσαν οι Ιταλοί στο κομμάτι των αρχαιολογικών ερευνών. Άμεσα μετά την κατάληψη των νησιών, απεστάλησαν αρχαιολόγοι και μηχανικοί να μελετήσουν τα αρχαία μνημεία. Ο αρχαιολόγος Αμεντέο Μαγιούρι (it. Amedeo Maiuri) συνέβαλε στην έκδοση διατάγματος σύμφωνα με το οποίο απαγορευόταν η κατοχή και η εμπορία αρχαιοτήτων. Έγιναν ανασκαφές στην περιοχή της Ιαλυσού, στο Φιλέρημο, όπου αποκαλύφθηκαν τα θεμέλια του ναού της Ιαλυσίας Αθηνάς, στην ακρόπολη της Ρόδου, στην Κω και την Χάλκη. 

Στη Ρόδο, από το 1915 το Νοσοκομείο των Ιπποτών, αφού πρώτα επισκευάστηκε, μετατράπηκε σε αρχαιολογικό Μουσείο [Σημ. 6]. Έγιναν έρευνες στην αρχαία Κάμειρο και την Κάρπαθο και αναστηλώσεις στην ακρόπολη της Λίνδου. Αυτό που ξεχωρίζει όμως, είναι οι επεμβάσεις στη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου. Κάποια κτίσματα της οθωμανικής περιόδου καταστράφηκαν για να αναδειχθούν τα κτίρια της Ιπποτικής περιόδου που αναστηλώθηκαν. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, η ανακατασκευή του, από το 1856 κατεστραμμένου, παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου, που πλέον θα χρησίμευε ως κατοικία του Ντε Βέκκι. 

Πηγή κειμένου Βικιπαίδεια: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%B1_%CE%94%CF%89%CE%B4%CE%B5%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B1

Ιστορία 

Η αρχαία Άνω Ακρόπολη της Ρόδου βρίσκεται στον λόφο του Αγίου Στεφάνου. Καλύπτει έκταση 900 στρεμμάτων, στο ψηλότερο και δυτικότερο τμήμα της σύγχρονης πόλης της Ρόδου, χτισμένης αμφιθεατρικά ακριβώς στην ίδια θέση με την αρχαία (408 π.Χ.). Η περιοχή σήμερα είναι γνωστή ως Μόντε Σμιθ, όνομα που προέρχεται από τον άγγλο ναύαρχο William Sidney Smith, ο οποίος είχε στήσει εκεί το παρατηρητήριο του το 1802, προκειμένου να παρακολουθεί τις κινήσεις του στόλου του Ναπολέοντα.

Η Ακρόπολη δεν είχε οχυρωματικό χαρακτήρα όπως οι παλιές ακροπόλεις. Αποτελούσε μια μνημειακή ζώνη με ιερά, μεγάλους ναούς, δημόσια κτίρια και υπόγειους χώρους λατρείας, παιδείας και ψυχαγωγίας. Τα οικοδομήματα ήταν κτισμένα κλιμακωτά σε διαφορετικά επίπεδα, ενώ σύμφωνα με την περιγραφή του ρήτορα Αίλιου Αριστείδη (2ος αι. μ.Χ.), ήταν «πεδίων και αλσών μεστή», αφού οι κατασκευαστικές αντιλήψεις των Ροδίων ήθελαν τη σύζευξη του φυσικού κάλλους με τα μνημειώδη σύνολα. Τα μνημεία της χρονολογούνται στην ελληνιστική και υστεροελληνιστική εποχή. (3ος-2ος αι. π.X.). 

Ανάμεσα στα μνημεία, αυτά που αποτελούν τον κεντρικό πυρήνα της Ακρόπολης είναι: 

• Ο ναός του Διός Πολιέως και της Αθηνάς Πολιάδος, στο ψηλότερο και βορειότερο τμήμα του λόφου, από τον οποίον διασώζονται υπολείμματα θεμελιώσεων και σπόνδυλοι κιόνων και λειτουργούσε ως είδος προπυλαίων. Στην ίδια πλευρά, κατάλοιπα μνημειώδους Στοάς και τέσσερις υπόγειες σπηλαιώδεις κατασκευές (Νυμφαία). 
• Ο ναός του Πυθίου Απόλλωνος, στο νότιο τμήμα, εν μέρει αναστηλωμένος από τους Ιταλούς, με χαρακτηριστικούς τους τέσσερις κίονες και τμήμα του επιστυλίου. Αποτελεί τοπόσημο για τη Ρόδο και είναι αρχιτεκτόνημα μείζονος σημασίας. Το μνημείο, κυρίως το αναστηλωμένο τμήμα, παρουσιάζει σημαντικά δομικά προβλήματα λόγω φθορών, θραύσεων, ρηγματώσεων και διάβρωσης υλικών. Η συνεχιζόμενη αποκόλληση και κατάρρευση των ιταλικών συμπληρώσεων – πωρόλιθου και σκυροδέματος επέβαλε την σε πρώτη φάση λήψη προσωρινών στερεωτικών μέτρων και την εγκατάσταση οικοδομικού ικριώματος για την διερεύνηση της σοβαρότητας των δομικών βλαβών στο φορέα του αναστηλωμένου οικοδομήματος και την εκπόνηση μελέτης δομικής αποκατάστασης. 
• Το Ωδείο, χωρητικότητας 800 περίπου θεατών, κατασκευασμένο από μαύρο μάρμαρο και αναστηλωμένο με λευκό, που χρησίμευε για μουσικές παραστάσεις ή ως χώρος διδασκαλίας φημισμένων ρητόρων της Ρόδου. 
  
• Το Στάδιο, πολύπαθο κατά τις παλαιότερες ανασκαφές και αναστηλώσεις, στη σημερινή του μορφή μπορεί να φιλοξενήσεις 28.000-30.000 θεατές. 
• Το Γυμνάσιο, βορειοανατολικά του Σταδίου ήταν περίφημο για τα καλλιτεχνικά έργα που περιείχε, ενώ έχει αποκαλυφθεί μνημειώδης δεξαμενή του. Εκεί εντάσσεται και η Βιβλιοθήκη, που συγκέντρωνε αξιόλογα συγγράμματα της εποχής, κυρίως ρητορικού χαρακτήρα. 

Ωστόσο, αναμένεται να αποκαλυφθούν κι άλλα οικοδομήματα, όπως το Θέατρο της πόλης, το αρχαίο τείχος και τάφοι. 

Πηγή κειμένου: https://pepna.gr/el/news/best-practices/i-akropoli-tis-rodoy-xanazontaneyei

Πηγή φωτογραφιών: Ρουβήμ Καρασάββας.