Φορεσιά Αρχαγγέλου Ρόδου

Η Φορεσιά του Αρχαγγέλου
"Μηλιά" ,
18ος αιώνας.
(Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

Η γυναικεία φορεσιά του Αρχαγγέλου είναι ξεχωριστή μορφολογικά αλλά και ποιοτικά από των υπόλοιπων χωριών της Ρόδου. 

Είναι άμεσα συνυφασμένη με τις εμπορικές,θαλάσσιες και μη, δραστηριότητες των κατοίκων αλλά και των τοπικών καλλιτεχνημάτων και ασχολιών που ανέπτυξε τόπος. Η μεταβυζαντινή φορεσιά διαμορφώθηκε ανάλογα της εποχής κατά το ευρύ φάσμα των πέντε περίπου γνωστών διαφορετικών φάσεων που διένυσε. Χάρη στα κεντήματα του ποδόγυρου του πουκαμίσου της τις μηλιές (έμοιαζαν σαν μήλα στους κατοίκους) ονομαζόταν Μηλιά (Η παλαιότερη μορφή).

Η νυφική φορεσιά

Περίοδος ≈1780-1850

Η φορεσιά σε αυτή την περίοδο αποτελείται από πολύτιμα υλικά όπως είναι το μετάξι και το χρυσό αλλά και τα ακριβά υφάσματα. Είναι βασισμένη εν μέρει στην τοπική κεντητική και υφαντική αλλά τα τα εξαρτήματα και τα περισσότερα μέρη της κατασκευάζονταν από παραγγελίες κυρίως στην Ανατολή (Κωνσταντινούπολη, Προύσα, Σμύρνη κ.α ) λόγου των σχέσεων και των συναναστροφών των κατοίκων με τον τότε Τούρκικο πληθυσμό της Ρόδου, χωρίς όμως αυτό να επηρεάζει μορφολογικά την Ελληνική υφή.

Τα μέρη της ήταν τα εξής:

Παντόφλες κατασκευασμένες από σκληρό δέρμα στο κάτω τμήμα και βελούδο ή άλλο ύφασμα στο άνω τμήμα, το οποίο έφερε διακόσμηση από χρυσοκέντημα φυτικού θέματος κυρίως. Οι άκρες ήταν ανασηκωμένες, που η συγκεκριμένη ενέργεια σκοπό είχε να μην εισχωρεί το υπόδημα στις λάσπες των δρόμων.

Λευκές βαμβακερές υφαντές κάλτσες

Η λευκή υφαντή βαμβακερή βράκα η οποία αποτελούσε εσώρουχο και είχε μεταξωτό κέντημα περίπου δέκα εκατοστών στα μπατζάκια σε συνδυαστικούς χρωματισμούς συνήθως του μπλε, κόκκινου, κίτρινου, πράσινου, μωβ και πορτοκαλί. Το κέντημα αφορούσε φυτικά, εραλδικά ζωόμορφα και αφηρημένα ανθρωπόμορφα θέματα. Το κοινό στο κέντημα σε όλες τις βράκες ήταν μια ταινία από πολύχρωμα ανεστραμμένα και ορθά πολύχρωμα τρίγωνα στο τελείωμα. Ήταν πολύ φαρδιά, για να προσφέρει άνεση στο περπάτημα αλλά και όγκο στο φουστάνι. Δενόταν στο ύψος της μέσης με ειδικά πλεγμένη ζώνη την βρακοζώνη που ήταν σαν πλεξούδα συγκροτημένη από τέσσερα ή πέντε χονδρά κορδόνια.Περνούσε από ραμμένη σωληνοειδή ταινία στο πάνω μέρος της βράκας.

Το πουκάμισο (ή πουκαμίσα ,η ) ήταν λευκό υφαντό βαμβακερό ένδυμα με μανίκια και βαθύ άνοιγμα στο λαιμό και φοριόταν πάνω από την βράκα.Αποτελείτο από το πανωκόρμι ή τραχηλιά και το κατωκόρμι που ενωνόταν στο ύψος της μέσης με πλούσια σούρα.Έφερε μεταξωτή κεντητή διακόσμηση στο ποδόγυρο. Τα μοτίβα ήταν γεωμετρικά κυρίως και σπανιότερα παρίσταναν καρπούς δέντρων ή ζώα ενταγμένα σε ωοειδές πλαίσιο. Τα χρώματα των κεντημάτων ήταν κόκκινο και ένα πράσινο-κυανό εναλλάξ.Ήταν μακρύτερο από το φουστάνι τόσο όσο να φαίνεται το κέντημά του. Στο άνοιγμα του λαιμού είχε χαρακτηριστικούς ευθειασμένους αστερίσκους ή κουκκίδες από κάθε πλευρά του ανοίγματος σε καφέ ή μαύρο χρώμα.Επίσης το άνοιγμα ήταν ρελιασμένο με την ίδια μεταξωτή κλωστή και έκλεινε πάνω με ένα κουμπί από φίλντισι. Αποτελούσε και στηθόδεσμο.

Το φουστάνι, το οποίο ήταν από βαρύτιμη μεταξωτή στόφα με συνυφασμένα ή ενυφασμένα φυτικά μοτίβα συνήθως. Ήταν αμάνικο με άνοιγμα στον λαιμό τύπου U για να φαίνεται το κέντημα του εσωτερικού πουκάμισου. Το πάνω μέρος ονομαζόταν μπούστος(,ό) και ενωνόταν με το κάτω μέρος με ελαφρότερη από του πουκάμισου σούρα.

Το γιλέκο ( ή καμουζέττα, η, ιταλ: camicetta) ήταν μανικωτό εξωτερικό ένδυμα το οποίο έμπαινε πάνω από το φουστάνι.Ήταν κατασκευασμένο από χρυσούφαντη στόφα ενώ ήταν επενδυμένο με βαμβακερό ύφασμα και εσωτερικά είχε βαμβάκι για να είναι σχετικά στατικό. Με ειδική τεχνική ραψίματος δημιουργούνταν ρομβοειδή μοτίβα καθ' όλη την επιφάνεια του.Έτσι με την συμβολή του βαμβακιού γινόταν καπιτονέ. Τα κατωμάνικά του ήταν ανασηκωμένα και στο στήθος όταν κούμπωνε (το κούμπωμα βρισκόταν μόνο κάτω) σχημάτιζε V. Περιμετρικά στο στήθος και τα κατωμάνικα υπήρχε πλεκτή χρυσή διακοσμητική ταινία κατασκευασμένη με κοπανέλι.

Το ζωνάρι ήταν μια ενιαία κυκλική πλεκτή ζώνη με δύο θυσάνους , από κόκκινο λαμπερό μετάξι. Ήταν πλεγμένη στο χέρι με μία παρεμφερή τεχνική Sprang και σχημάτιζε πολλά γεωμετρικά σχέδια.Δενόταν χαλαρά στην μέση πάνω από το φουστάνι.

Ένα σκούρο ή λευκό βαμβακερό τσεμπέρι το οποίο δενόταν με τεχνική στα μαλλιά, αφού είχαν γίνει πλεξούδες.

Η ταλιάνα , εξωτερικό λευκό αραχνοΰφαντο μεταξωτό ή βαμβακερό μαντήλι της κεφαλής.Ήταν διακοσμημένο με πλούσια κεντήματα με χρυσά (ή ασημί) και μεταξωτά νήματα, με διαπλεκόμενα φυτικά και αφηρημένα θέματα. Η διακόσμηση αυτή ήταν πάντοτε περιμετρική. Εξωτερικά περιμετρικά υπήρχε η ίδια πλεκτή ταινία με της καμουζέττας.

Η φούντα ( ή φούντι,το) , ήταν σκαλιστό κόσμημα τριγωνικού σχήματος κατασκευασμένο από ασήμι ή αναμείξεις αυτού. Παρίστανε ανθέμια και στο κέντρο είχε στερεωμένη μια κόκκινη ημιπολύτιμη διαυγή πέτρα. Στο κάτω μέρος υπήρχαν συνήθως έξι κρίκοι ή περισσότεροι που κρέμονταν από αυτούς μικρές αλυσίδες με στολίδια και φλουριά. Στην πίσω πλευρά είχε ένα είδος καρφίτσας και σκοπός του ήταν να συγκρατεί τη ταλιάνα σταθερή στο κεφάλι αφού γάντζωνε αυτήν πάνω στο τσεμπέρι.

ΠΗΓΗ Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B9%CE%AC_%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%AD%CE%BB%CE%BF%CF%85_%CE%A1%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%85