Αποσπάσματα από άρθρα, αφηγήσεις, ιστορικά κείμενα, σχετικά με το χωριό Φάνες
ΦΑΝΕΣ ΕΝΑ ΧΩΡΙΟ, ΜΕ ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΑΡΧΑΙΟ ΟΝΟΜΑ.
 |
| Η βρύση του Σωτήρος... καταστράφηκε για να γένει στη θέση της... βιολογικός αγωγός... |
Το χωριό Φάνες είναι γνωστό από δυο διατάγματα του 1474 και 1479. Από την παραλία του χωριού στα 1480 ο Νεσίχ Πασάς έβγαλε ένα μεγάλο αριθμό στρατού και ιππικού πριν πολιορκήσει την πόλη της Ρόδου.
Δείτε το βίντεο.
Οι άνδρες κάτοικοι αντιστάθηκαν στον εισβολέα ενώ τα γυναικόπαιδα εγκατέλειψαν το χωριό και μετέβησαν στην Λίνδο για την ασφάλεια τους και κλείσθηκαν στο Κάστρο της.
Τα καλύτερα και ευφορωτερα των κτημάτων του χωριού τα άρπαξαν οι Τούρκοι και τα εγκατέλειψαν αφού πρώτα μετεφέρθησαν στην πόλη της Ρόδου, τότε παρέδωσαν τα κτήματα στους παλαιοτέρους ιδιοκτήτες αφού πρώτα τους υποχρέωσαν να πληρώσουν ένα είδος φόρου το οποίο λεγόταν «κχιρά».
Στην τοποθεσία «Αμαλά» λέγεται ότι υπήρχε μόνιμο παρατηρητήριο από όπου οι παρατηρητές ήλεγχαν νύχτα και μέρα την θαλάσσια περιοχή για την ασφάλεια των κατοίκων από τις συχνές επιδρομές πειρατών οι οποίοι επέβαιναν σε πειρατικά πλοία.
Λέγεται ότι η Ωραία Ελένη, πέθανε στις Φάνες. «…Η Ελένη, αποθανόντος πρώτου του Μενελάου, Νικόστρατου και Μεγαπένθην κατέφυγεν εις την Ρόδον, όπου εζήτησεν άσυλον πλησίον της φίλης των νεανικών της χρόνων Πολυξούς, γυναίκας Αργείας, χήρας του Τληπολέμου, όπου ήλπισεν ότι θα εύρισκεν υποστήριξιν. Η Πολυξώ όμως την ηχθρεύετω ως υπαίτιον του Τρωικού πολέμου, κατά τον οποίον έχασε τον σύζυγον της. Την εδέχθει μεν λοιπόν φιλοφρόνως, έστειλεν όμως τάς θεραπαινίδας της, ενώ αύτη ελούετο, μετημφιεσμέναι εις Ερινύς, αι οποίαι την ήρπασαν και την απηγχόνισαν από τινός δένδρου».
Κατά παραλλαγήν του θρύλου τούτου η Ελένη, θύμα παρακρούσεως από το αντίκρισμα των δήθεν Ερινύων ηυτοκτόνησεν απαγχονισθείσα από τινός δρυός, παρά την βάσιν του κορμού της οποίας εφύτρωσε δια πρώτην φοράν το φυτόν ελένιον, το οποίον τρωγόμενον επέφερε τάσιν προς έριδας. Οπωσδήποτε οι Ρόδιοι προς εξιλέωσιν των δια το έγκλημα, ίδρυσαν ιερόν της Ελένης Δενδρίτιδος, εις ανάμνησιν δε της απαγχονισθείσης ετελείτο εορτή κατά την οποίαν ανηρτων από των κλώνων δένδρω μικρας πλαγκώνας (μικρό ομοίωμα ανθρώπου, κούκλα). Άλλως τε γενικώς η λατρεία, και μάλιστα η θεοποίησις της Ελένης ητο πολύ διαδεδομένη.
Οι παλαιότεροι πάντως αφηγούνται ότι σε θάμνο ο οποίος ευρίσκετε κοντά στο Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη, οι γυναίκες κρεμούσαν ρούχα που σκοπό είχε να γίνει καλά το άρρωστο παιδί τους.
Στον θρύλο που αναφέρουμε παραπάνω, αναφέρεται και ο Παυσανίας.
Για το ίδιο θέμα, ο Greves, ο Λεκατσάς και πολλοί άλλοι ερμηνεύοντας τη λατρεία αυτή της Ελένης Δενδρίτιδος τη συσχετίζουν με την ιστορία της Ηριγόνης, της Άρτεμης Απαγχομένης στην Αρκαδία, που δεν είναι άλλο από το πνεύμα του χειμώνα και την πείνα που κρεμιέται στα δένδρα την περίοδο της άνοιξης για να φέρει τη ζωή στους καρπούς.
Άλλες λακωνικές μαρτυρίες σχετίζουν την Ελένη με την δενδρολατρία και αναφέρουν ότι το ίδιο γινόταν και στη Ρόδο, όπου η θεά είχε την προσωνυμία δενδρίτις.
ΦΑΝΕΣ ΕΝΑ ΧΩΡΙΟ, ΜΕ ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΑΡΧΑΙΟ ΟΝΟΜΑ.
Ένα καταπληκτικό άρθρο του εξαίρετου δασκάλου Παναγιώτη Χαμουζά για την γενέτειρα του Φάνες της Ρόδου.
ΧΑΜΟΥΖΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
 |
| Παναγιώτης Χαμουζάς |
ΦΑΝΕΣ: ΕΝΑ ΧΩΡΙΟ, ΜΕ ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΑΡΧΑΙΟ ΟΝΟΜΑ.
Όταν ξεκίνησα να "φτιάχνω" τον ΡΟΔΟΣυλλέκτη, δεν πίστευα ποτέ ότι θα είχα την τιμή να φιλοξενήσω στις σελίδες μου ένα άρθρο του ΑΡΙΣΤΟΥ ΦΑΝΕΝΟΥ, του καθηγητή κυρίου ΧΑΜΟΥΖΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ.
Να όμως που αυτό συμβαίνει σήμερα!!
Δεν είμαι σε θέση να πω περισσότερα γιατί αισθάνομαι ελάχιστος μπροστά στον εξαίρετο αυτόν άνθρωπο.
Το μόνο που θα κάνω είναι να αφήσω τους αναγνώστες αυτού του κειμένου να το μελετήσουν και είμαι απόλυτα σίγουρος ότι θα μάθουν τόσα πολλά για το όμορφο χωριό των Φανών.
Εάν επρόκειτο να ψυχογραφήσουμε τον κάτοικο του χωριού αυτού, με πολύ λακωνικό τρόπο, θα του αναγνωρίζαμε οπωσδήποτε ευστροφία πνευματική, αλλά και ροπή σατιρική ακόμα και προς θέματα που απαιτούν σοβαρότητα… για το όφελος του χωριού του!
Στη δυτική πλευρά του νησιού, Ρόδος, και σε απόσταση 26 χιλιομέτρων από την ομώνυμή του πρωτεύουσα, Ρόδο, βρίσκεται το χωριό Φάνες, αρχαία: «Φάναι». Ένα χωριό, ακουμπισμένο, σ’ ένα ύψωμα μιας εκτεταμένης λοφοσειράς, ποιος ξέρει άραγε εδώ και πόσες χιλιάδες χρόνια πριν!..
Α)΄Ενας πλούσιος υδάτινος πόρος, σε μια γη διακεκριμένης ευφορίας.
Αν θελήσεις, τώρα, να δεις με τα μάτια της φαντασίας σου, πώς θα ήταν η πρώτη, αρχέτυπη, εικόνα της μητέρας φύσης, προτού δηλαδή ακόμα εγκαταστήσει εδώ την εστία του ο πρώτος εκείνος Φανενός , ο κάτοικος αυτού του χωριού, Φάνες, θα αντιληφθείς, γιατί προτίμησε αυτόν τον τόπο!
Δεν έχεις λοιπόν να κάνεις τίποτ’ άλλο, παρά να διώξεις με το μυαλό σου τα σημερινά κτίσματα, και θα αντικρίσεις τότε στη θέση τους, ένα πυκνοδασωμένο ύψωμα, να απολαμβάνει, κάτω προς την θάλασσα, το θέαμα μιας καταπράσινης εύφορης πεδιάδας. Θα διακρίνεις έναν κάμπο με δέντρα, με θάμνους με λυγαριές, με (α) σχινούς, με χόρτα και άλλα λογής-λογής φυτά. Θα δεις ακόμα, με τη διεισδυτική σου ματιά, λιβάδια , πηγές δροσερές, γάργαρες, να χύνουν σπάταλα τα νερά τους στην άπληστη μπροστά τους θάλασσα.
Κοίτα τώρα προς την τοποθεσία, Κρύα Νερά. Θα μείνεις κατάπληκτος ,αντικρίζοντας πίδακες να εκτοξεύουν με περισσή αυθάδεια τα νερά τους, σαν αρτεσιανά φρέατα! Μέτρα ύστερα τα νερά της Ρένης του Θανάση. Τράβα, μετά, ίσια προς την τοποθεσία του Μαή, με τις αναβλύζουσες πηγές. Προχώρησε προς τον Μυλαύλακο, προς την άλλη Ρένη, κοντά στον Ανεμόμυλο, ώς την τοποθεσία, Μάρμαρα, με τα ευρήματα Μυκηναϊκών τάφων. Κι αν έχεις ακόμα χρόνο και διάθεση, όδευσε σ’ όλο το μήκος της παραλίας του χωριού και θα αποζημιωθείς πλούσια για την πορεία σου…
Β) Τα θέλγητρα τού τοπίου!
Τώρα, ανέβα στο ύψωμα τού χωριού! Κοίταξε προς την ανατολή. θα δεις στο φόντο του ορίζοντα, το γλυκοχάραμα, το πρώτο φως, θέλω να πω, του αυγινού ήλιου, τού παλιού θεού Απόλλωνα, να ασπάζεται παρατεταμένα, με το φως της χρυσαυγής του, το ύψωμα αυτής της λοφοσειράς. Θα νιώσεις τότε, σύγκαιρα, μαζί με το καλωσόρισμά του, το σκίρτημα μιας ψαλμωδίας, μιας ορθρινής, πρωινής, συναυλίας, δοσμένης από λογής-λογής μελωδικά πουλιά!
Αν έχεις χρόνο, ρίξε μετά τη ματιά σου προς τη δύση, όταν πια το φως του ίδιου ήλιου γέρνει, αποχαιρετώντας το ύψωμα του χωριού. Θα τον δεις τότε, στο βάθος της δύσης του, να ανάβει το θεϊκό ολόχρυσό του καντήλι , πέρα και πάνω απ’ τις οροσειρές του νησιού της Τήλου.
Τα πάντα, όπου και να γύριζες το βλέμμα, ανάμεσα στα δυο ποτάμια, τον Πλατή ανατολικά και τον Κωλοβρέχτη δυτικά, που όριζαν την επικράτεια του χωριού, υπόσχονταν, μέσα στην πολύμορφη μαγεία τους, τη σιγουριά μιας άνετης ζωής. Γιατί, να πεις, και τα δάση τα πυκνά προς τον νότο με τα νερά τού Λαγγονιού, τού Γέρου, τών Φράγκικων φλετρών, τού ΄Αη Γιάννη, τής Φανερωμένης, τού Φεγγίτη, μαζί με όλη τη διατροφική αλυσίδα, συνυπέγραφαν μυστικά στην ψυχή τού επισκέπτη το υποσχετικό τής εδώ επιβίωσής του. Και μη ξεχνάς, όλα τούτα, ζωντανά και άψυχα, ζούσαν κάτω από ένα ξάστερο ουρανό και μέσα σ’ ένα ήπιο και γλυκό κλίμα. Όλη δηλαδή η διάχυτη γύρω του φύση προσκαλούσε εκείνον τον πρώτον μετανάστη, επισκέπτη Φανενό, να εμπιστευτεί τη μοίρα του, σ’ αυτόν εδώ τον τόπο, και εδώ ,να στήσει μια για πάντα, τους θεούς του και τα ιερά του!
Γ) Το όνομα, Φάναι- Φάνες.
Ιστορικά οι Φανενοί, και οι άλλοι Ροδίτες, έλκουν τη φυλετική τους καταγωγή από τους Δωριείς τού ΄Αργους της Πελοποννήσου.
Ποιος όμως έδωσε το όνομα, Φάναι (Φάνες); Ηχητικά η λέξη Φάναι-Φάνες θυμίζει το ρήμα φαίνω-φαίνομαι. Όμως, πώς βαφτίστηκε το χωριό μ’ αυτό το όνομα; Ποιος ήταν ο νονός του;
Ο ιστορικός Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.) στο έργο του: Παυσανίου περιήγησις «Φωκικά», μας αναφέρει ότι στη Φωκίδα υπήρχε μια κωμόπολη, οχυρωμένη με πύργους, με το όνομα Φάνα. «Τη πόλει τούνομα ην Φάνα», «της πόλης το όνομα ήταν Φάνα». Την ισχυρή αυτήν πόλη, Φάνα, ( Φάναν πυργηρέα κώμην), που την κατοικούσαν οι Αιτωλοί την κατέστρεψαν οι Αχαιοί με δόλο. ( 840 XVIII, 1,3).
Ήταν μια εποχή (6ος αιώνας π.Χ.), που οι άνθρωποι, όταν δοκίμαζαν μια τέτοια τύχη υποδούλωσης, έπαιρναν των ομματιών τους ζητώντας αλλού την τύχη της εγκατάστασής τους… «Οι εκπίπτοντες (οι εξοριζόμενοι) έκτιζον τας αποικίας» (Θουκυδίδης).
Σ’ αυτήν λοιπόν την πόλη, Φάνα, αναφέρει ο ιστορικός μας, κάποτε, παλαιότερα, ήρθαν, λέει, εδώ Ρόδιοι από τη Λίνδο και έστησαν, δίπλα στον ναό της Φαναίας, ντόπιας Αθηνάς, το άγαλμα του Θεού τους ,προστάτη τους Απόλλωνα! «Ρόδιοι οι εν Λίνδω παρά ταύτην την Αθηνάν το άγαλμα έστησαν του Απόλλωνος».Και προφανώς, προφανέστατα, θεωρούμε ότι αυτός είναι ο αναφερόμενος περιβόητος Φαναίος Απόλλωνας!
Τίθεται όμως εύλογα το ερώτημα. Τί ήθελαν οι Ρόδιοι στη Φάνα της Φωκίδας; Μήπως η κωμόπολη αυτή, Φάνα, ήταν για μερικούς και ο γενέθλιος πατρικός τους τόπος, η μητροπολιτική δηλαδή πατρίδα τού αντίστοιχου ονομαστικά χωριού της Ρόδου, Φάναι, που ήρθαν νοσταλγοί στα χώματα της πατρίδας τους;
Α΄Ο ίδιος πάλι, ιστορικός συγγραφέας μας, Παυσανίας, μας πληροφορεί ότι στη Φωκίδα υπήρχε και μια άλλη κωμόπολη με το όνομα ΑΒΑΙ (ΑΒΕΣ), που οι κάτοικοί της ήρθαν από το Πελοποννησιακό ΄Αργος με οικιστή κάποιον, που άκουε στο όνομα, ΄Αβας. « Οι δε έποικοι, οι εν ΄Αβαις ες γην Φωκίδα λέγουσιν αφικέσθαι εξ ΄Αργους και (λέγουσι), λαβείν το όνομα την πόλιν από του ονόματος του ΄Αβαντος του οικιστού».
Άρα πληροφορούμαστε από το παραπάνω λήμμα. 1) ότι οι Αργείοι Δωριείς κατοικούσαν και στη Φωκίδα ( κάρτα πολυπλάνητον το Δωρικόν έθνος).Ηρόδοτος,(5ος π.Χ). και 2) ότι αυτός, που ίδρυε την αποικία, έδινε και το όνομά του σ’ αυτήν. Δηλαδή ό ΄Αβας έδωσε το όνομά του στην πόλη ΄Αβαι ( Άβες).
Επικαλούμαστε, όμως, ακόμα και αυτό, που μας πληροφορεί ο ίδιος ο Θουκυδίδης: « Ρόδιοι Αργείοι το γένος». «Οι Ρόδιοι κατάγονται από το΄Αργος». Πραγματικά σε ψήφισμα που βρέθηκε στο ΄Αργος του 3ου αιώνα π.Χ. αναγράφεται ότι οι Ρόδιοι έστειλαν 100 τάλαντα, για να βοηθήσουν τους Αργείους στη διόρθωση των τειχών τους με το ηθικό επιχείρημα. «Ρόδιοι Αργείοι συγγενέες».
Σ΄ένα άλλο ψήφισμά τους οι Αργείοι απονέμουν τιμή στον «Αριστώνυμον τον Ρόδιον».Αγγείο, πάλι, φτιαγμένο στη Ρόδο φέρει επάνω του γράμματα Αργείτικου αλφάβητου. ΄Αρα τεχνίτες Αργείοι εργάζονταν στη Ρόδο. Οι Διαγορίδες της Ιαλυσού ήρθαν επίσης από το ΄Αργος. Δύο ονόματα μηνών έχουν το ίδιο όνομα στο ΄Αργος και στη Ρόδο. Ο Τληπόλεμος, που κατά τον ΄Ομηρο (800 π. Χ.) ήταν αρχηγός του Ροδιακού στόλου ενάντια στην Τροία, καταγόταν από την Αργολίδα! Η γυναίκα του , η Πολυξώ, ήταν επίσης από το ΄Αργος.( Ιστορία της Ρόδου αείμνηστου Χ.Ι.Παπαχριστοδούλου).
Χωριό Φάνες αναφέρει κι ο μεγάλος μας κωμικός ποιητής, Αριστοφάνης (445-385 π.Χ.). Στο χωριό αυτό, λέει, σπέρνουν, θερίζουν, τρυγούν, συκολογούν.
Ο λεξικογράφος Σουίδας-Σούδας-(10ος αιώνας μ. Χ.) ισχυρίζεται ότι η καταγωγή του ήταν από τη Λίνδο ή την Κάμειρο.
Το όνομα «Φαναί», που σημαίνει λάμψεις λαμπαδηδρομιών, δεν νομίζουμε ότι σχετίζεται με το όνομα του χωριού, Φάνες.
Φάνες είναι ακόμα, ένα ακρωτήριο στη Χίο και μια βραχονησίδα του Αιγαίου. Τέλος, γραμματολογικά, το όνομα, Φάνες, ανήκει στα pluralia tantum, στα oνόματα δηλαδή που συναντιούνται μόνο στον πληθυντικό αριθμό.
Συνοψίζοντας τις σκέψεις μας διατυπώνουμε με βεβαιότητα τη γνώμη μας, ότι το όνομα, Φάναι- Φάνες, χάνεται στο βάθος μιας πολύ παλιάς εποχής! Πάντως η Κάμειρος, η Λίνδος και η Ιαλυσός υπήρχαν ήδη το 1200 π.Χ.
Το χωριό Φάνες, πάλι, ως ονοματικός προσδιορισμός, πρέπει να απέκτησε γεωγραφική υπόσταση, ως οικισμός της Καμείρου, (Κτοίνα), τον 7ο ή 6ο αιώνα π.Χ. Και φαίνεται ότι δύο τινά προκύπτουν, κατά την ταπεινή μας γνώμη : 1) ή είμαστε οι Φανενοί απόγονοι των Δωριέων της πόλης Φάνα της Αιτωλίας, που διώχθηκαν από τους Αχαιούς κι άραξαν κάποτε στην παραλία των Φανών, και 2) ή ο πρώτος οικιστής (ιδρυτής) του χωριού, Φάναι-Φάνες, ονομαζόταν Φάνας.΄Αλλωστε το Φάνας ήταν όνομα συνηθισμένο. (Υπήρχε Φάνας, πολεμιστής Μεσσήνιος και κάποιος άλλος , με το ίδιο όνομα, ολυμπιονίκης.)
Συμπερασματικά, στη μια ή την άλλη περίπτωση, πεποίθησή μας είναι ότι πίσω από το όνομα Φάνα, Φάναι, Φάνες, που είναι πολύ αρχαίο όνομα, κρύβεται το όνομα Φάνας, που προφανώς είναι ο ιδρυτής του. (Όπως, δηλαδή, από το όνομα΄Υλας, γεννήθηκε το όνομα του χωριού Ύλαι,(Ύλες), από το όνομα Χηνεύς, το όνομα Χήναι (Χήνες), από το Άβας, ΄Αβαι (Άβες), όπως προαναφέραμε, έτσι και από το όνομα Φάνας γεννήθηκε και προέκυψε το όνομα του χωριού Φάναι (Φάνες!).
Δ΄ Ιστορικά παραλειπόμενα
1) Επιγραφή, που βρέθηκε πρόσφατα στην πόλη της Ρόδου και που παρουσιάστηκε από τον Δρ. Αρχαιολογίας κ. Ιωάννη Χρ. Παπαχριστοδούλου, την 24ην Οκτωβρίου 2007, ημέρα παρουσίασης τού βιβλίου «Φάνες και τοπική διάλεκτος», επιβεβαιώνει την ύπαρξη τού ονόματος Φάναι, το οποίο μάλιστα αναγράφεται δυο φορές. Απομένει ωστόσο η ακριβής χρονολογική τοποθέτησή της, που κατά τον ίδιο τον κ. Ι.Χρ.Παπαχριστοδούλου, θεωρείται η περίοδος του 2ου π.Χ. αιώνα.
2) Ο περιηγητής Newton, που περιόδευσε όλη τη Ρόδο, το 1853, γράφει: «…Φτάνοντας στις Φάνες, το επόμενο χωριό στον δρόμο της επιστροφής μου, βρήκα μια ακόμη μικρή συλλογή αντικειμένων, που είχαν ανακαλυφθεί σε τάφους! Μεταξύ αυτών ήταν και δυο κούπες, με δυο λαβές και μικρό βάθος, της καλύτερης περιόδου της αγγειοπλαστικής τέχνης. Σε μια από αυτές υπήρχε η επιγραφή «χαίρε και πίε.» Η άλλη είχε μελανές μορφές σε ερυθρό φόντο. Απέκτησα ακόμη ένα μικρό φιαλίδιο από διάστικτο γυαλί και μερικούς βώλους από μολύβι, όπως αυτούς, που χρησιμοποιούσαν οι σφενδονήτες και που ο καθένας τους έφερε επάνω τους χαραγμένο ένα όνομα.
Ερευνώντας τον τόπο της προέλευσης αυτών των αντικειμένων, συνεχίζει ο περιηγητής, οδηγήθηκα από έναν χωρικό σε μια τοποθεσία κοντά στις Φάνες, όπου είδα μια μεγάλη έκταση, αρκετών εκταρίων πρόσφατα αποψιλωμένη από το προϋπάρχον δάσος, στρωμένη με κομμάτια χρωματισμένων αγγείων και μορφών από τερρακότα. Προφανώς, αυτά υπολείμματα είχαν εκσκαφθεί κατά το όργωμα. Τα αγγεία, που αγόρασα στις Φάνες, είχαν βρεθεί, σύμφωνα με τον οδηγό μου, σ’ έναν κτιστό τάφο σ’ αυτό το σημείο. Πέτυχα να αποκτήσω τη δεύτερη αυτή συλλογή αρχαιοτήτων έναντι ενός μικρού ποσού. Και αφού τη συσκεύασα σε δυο μεγάλα κοφίνια, που φόρτωσα σ’ ένα μουλάρι, ξεκίνησα πολύ πρωί για τη Ρόδο…» (Ρόδος και νεώτερα κείμενα Μ.Δ.Παπαϊωάννου, -βιβλίο του 6-, Ρόδος 1966).
Από την παραπάνω περιγραφή συνάγεται κατηγορηματικά το συμπέρασμα, ότι το χωριό, Φάνες, υφίσταται ως γεωγραφική οντότητα, που μαρτυρείται μέσα από την ύπαρξη της προηγμένης αγγειοπλαστικής τέχνης από τη μια, και από την άλλη, από την εύρεση των μολυβένιων βώλων, που χρησιμοποιούσαν ιστορικά, ως άριστοι δεξιοτέχνες, οι σφενδονήτες πολεμιστές Ρόδιοι,ήδη τον 5ο π. Χ. αιώνα!
Έτσι στο ιστορικό βιβλίο του Ξενοφώντα, «Κύρου Ανάβασις,» (βιβλ.III, iii, 16) αναφέρεται η διαδεδομένη φήμη της ικανότητας των Ροδίων σφενδονητών, που ως μισθοφόροι Έλληνες χρησιμοποιήθηκαν για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τους Πέρσες, το 401 π.Χ. Διαβάζουμε τον Ξενοφώντα: « Πληροφορούμαι, γράφει, πως έχουμε στον στρατό μας άνδρες από τη Ρόδο και πολλοί από αυτούς, όπως λένε, ξέρουν να χτυπούνε με τις σφενδόνες και μάλιστα η πέτρα που ρίχνουν φτάνει σε διπλάσια απόσταση από ό,τι φτάνει με τις περσικές. Και ρίχνουν οι Πέρσες σε μικρότερη απόσταση από τους Ροδίους, γιατί οι Πέρσες χρησιμοποιούν στις σφενδόνες τους πέτρες σε μέγεθος γροθιάς, ενώ οι Ρόδιοι μεταχειρίζονται τους μολυβένιους βώλους!..»
Η μαρτυρία αυτή φέρνει στη μνήμη μας τα αρχαιολογικά ευρήματα, σ’ ότι αφορά τους μολυβένιους βώλους, που βρέθηκαν στο χωριό μας, Φάνες. Παρόμοια αναφορά γίνεται στο όνομα των Ροδίων σφενδονητών και από τον Αθηναίο ιστορικό μας Θουκυδίδη, στην περίοδο της Σικελικής εκστρατείας των Αθηναίων, το 415 π. Χ., «…ήσαν και σφενδονήταις Ροδίοις επτακοσίοις».(VI. 43). Και υπήρχαν κατά τη Σικελική εκστρατεία και εφτακόσιοι Ροδίτες σφενδονήτες!
Μνεία των Ροδίων σφενδονητών κάνει και ο Μέγας Αλέξανδρος προς τους Μακεδόνες.( Αρριανός βιβλ.Β΄) 333π.Χ., -μάχη της Ισσού- Στην αναφορά του προς αυτούς τους Μακεδόνες προκειμένου, να τονώσει το ηθικό τους, μεταξύ των άλλων, λέει: «Μακεδόνες, πριν 68 χρόνια, πέρασαν από δω οι Μύριοι του Ξενοφώντα, που σ’ αυτούς δεν υπήρχε κανένα άλλο οργανωμένο σώμα, εκτός από λίγους σφενδονήτες Ροδίους «…ότι μη ολίγων Ροδίων σφενδονητών!».
Όλα τα παραπάνω ιστορικά δεδομένα γίνονται αδιάψευστοι μάρτυρες, που δικαιολογούν αναντίρρητα, την ταυτόσημη ύπαρξη του χωριού, Φάνες, ήδη τον 5ον π.Χ. αιώνα! Όπως διηγείται η αδιάψευστη μαρτυρία της εύρεσης στο χωριό Φάνες των βώλων που χρησιμοποιούσαν οι σφενδονήτες πολεμιστές.
Άρα το χωριό, ως οικισμός (Κτοίνα) της Καμείρου, κάμνει ορατή την ύπαρξή του, γύρω στον 7ο ή 6ο π. Χ. αιώνα, γεγονός που επιμαρτυρήθηκε και από την επιγραφή που ήρθε πρόσφατα στο φως!
3) Τέλος, πληροφοριακά αναφέρουμε ότι, περιέργως, οι σημερινές ιδιοκτησίες στην περιοχή της Αρχαίας Καμείρου, ανήκουν οι περισσότερες, ακόμα και σήμερα, στους κατοίκους του χωριού, Φάνες!...
Σημείωση: Στην περιοχή του χωριού, Μάρμαρα, βρέθηκε ένα πολύ μικρό αγγείο με το έμβλημα της Καμείρου, το φύλλο της συκιάς, και με την αναγραφή του ονόματος Δαναός. Αλλού πάλι βρέθηκε καλά διατηρημένος βωμός με ανάγλυφες κεφαλές ταύρου, και ένα επίμηκες ορθογώνιο μάρμαρο σε βάθος 2 μέτρων. ( Ι.Παπανδρέου).
Ε΄ Ονοματολογικό παράρτημα.
(Απλά και σύνθετα ονόματα, παράγωγα του ρήματος φανJω=φαίνω)
Α΄ Όνομα: Φάνας-Φάναντος= λαμπρός, φωτεινός, σήμερα:Λάμπρος ή Φωτεινός!…
΄Ονομα Φάνης-Φάνητος= λαμπρός, ωραίος(όνομα Ορφικού θεού).
Αριστοφάνης=ωραίος, ως προς το φαίνεσθαι, ευ-ειδής: (πβ.αντίστοιχα αγγλ.good looking=ευ-ειδής=ωραίος, ως προς τη μορφή…)
Β΄Φανοκλής=( ρίζα φαν τού φαίνομαι+κλέος. κλέος= δόξα.(ορατή δόξα).
Φανοσθένης=ορατή δύναμη
Φαναγόρας= άνθρωπος της αγοράς, γνωστός στο πλήθος…
Βιβλιογραφία
1) Παυσανίου περιήγησις-Φωκικά.
2) Ιστορία της Ρόδου-Χρ.Ι.Παπαχριστοδούλου.
3) Ρόδος και νεώτερα κείμενα -Μαν.Παπαιωάννου- T. NEWTON,1996.
Ρόδος, Οκτώβριος 2007.
Παναγιώτης Α. Χαμουζάς.
ΦΑΝΕΣ: Ένα πολύ αρχαίο χωριό, μ’ ένα πολύ αρχαίο όνομα!
Εάν επρόκειτο να ψυχογραφήσουμε τον κάτοικο του χωριού αυτού, με πολύ λακωνικό τρόπο, θα του αναγνωρίζαμε οπωσδήποτε ευστροφία πνευματική, αλλά και ροπή σατιρική ακόμα και προς θέματα που απαιτούν σοβαρότητα… για το όφελος του χωριού του! Επιβραβεύεται πάντα όποιος προκαλέσει το γέλιο είτε με ένα έξυπνο τάχα αστείο ή με μια εύσχημη ειρωνεία. Δεν έχει σημασία αν το δήθεν θύμα είναι συγχωριανός ή…ξένος. Φτάνει αυτός να πουλήσει την εξυπνάδα του και να εισπράξει τον …θαυμασμό των άλλων
Λείπει το συναινετικό και συνεργατικό πνεύμα. Υποβόσκει πάντα μια αδιαφορία προς ό,τι το κοινό ενδιαφέρον και η κοινή προσπάθεια θα μπορούσε να προβάλει το χωριό του και να το βοηθήσει πολλαπλά Και αυτό ισχύει κατά συντριπτική πλειοψηφία.
………………………
Κύριε Καθηγητά.
Σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου για το άρθρο το οποίο μου στείλατε.
Σας ευχαριστώ.
Με τιμή
Καρασάββας Ρουβήμ
ΦΑΝΕΣ
Ένα πολύ αρχαίο χωριό, μ’ ένα πολύ αρχαίο όνομα!
 |
| Φάνες: Άποψη από την περιοχή Αγίου Γιάννη. |
Ένα κείμενο του καθηγητή κυρίου Χαμουζά Παναγιώτη.
Α. Στη δυτική πλευρά του νησιού Ρόδος και σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από την ομώνυμη του πρωτεύουσα, Ρόδο, βρίσκεται το χωριό Φάνες (Αρχαία Φάναι η Φαναί) ακουμπισμένο εδώ και χιλιάδες χρόνια πάνω σ’ ένα ύψωμα μιας λοφοσείρας.
- Αν θελήσεις τώρα να αντικρίσεις με τα μάτια της φαντασίας σου πως θα ήταν η πρώτη αγνή εικόνα της φύσης, προτού ακόμα ο πρόγονος μας εκείνος, Φανενός, εγκαταστήσει εδώ την κατοικία του, θα καταλάβεις τότε, γιατί προτίμησε και διάλεξε αυτό το μέρος!
- Δεν έχεις λοιπόν να κάμεις τίποτε άλλο, παρά να διώξεις με τη δύναμη της αφαιρετικής σου φαντασίας τα σημερινά κτίσματα, όπως στέκουν δομημένα μέσα στη θέα του μυαλού σου.
- Θα δεις τότε ένα ύψωμα δασωμένο, πυκνό, καταπράσινο, που ζούσε το θέαμα μιας γοητευτικής εύφορης, μεγάλης πεδιάδας, που απλωνόταν κάτω στα πόδια του. Θα αντικρίσεις έναν κάμπο με δέντρα, με θάμνους, με λουλούδια, με χόρτα, με λιβάδια και διάφορα φυτά.
- Από την άλλη, προς την ανατολή, ο πρωινός ήλιος, τότε ο Θεός Απόλλωνας, σαν πρόβαλλε, έλουζε το τοπίο με το φως της χρυσαυγής του. Και δεν ξέρουμε τι είδους πουλιά συνέθεταν τον πρωινό όρθο μιας ψαλμωδίας, ως δοξολογία για το καλωσόρισμα του Θεού Απόλλωνα.
- Και πάλι, σαν έγερνε στη δύση και αποχαιρετούσε τον τόπο του χωριού μας, δεν γνωρίζουμε τι κελαηδήματα συνέθεταν την ψαλμωδία του κατανυκτικού δειλινού, ενός δειλινού που αντιφέγγιζε στρωμένο σαν χρυσός τάπητας, πάνω στο γαλάζιο χρώμα της θάλασσας μας!
ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΦΑΝΩΝ:
Α) Αβδελάδη, η και Αβδελάες και Αβδελάλη, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Λιάς, Άγιος Νικήτας, Αγκαθιάρης, Αδειλάδες, Αδράδα, Αελιές, Αη Γιάννης, Αη Γιώργης, Αλαπού, η και Αλεπού, Αλιαριά, η και Αλυγαριά, Αλωνάκι, Αλώνι, Αλώνια, Αμελάγγια, Αμμούα, Αμμούδες, Αναράδα, Αναράδες η και Αναράες, Αναράδη, Ανεμόμυλος, Ανηφόρι, Ανιφόρα, Απαρσάλοι, Απιδιά, Αριάκι, Άρκεφτας, Ασπίλιοι, Αφρομύρτια, Αχλαδιά, Αχλαουνιάρης,
Β) Βαγιά, Βαγιές, Βάτος, Βατωπά, Βατωπάς, Βουκουλιές, Βουλίσματα, Βουναλάκι, Βουνάρι, Βουρνιά, Βρύση, Βρυσιά,
Γ) Γέρος, Η περιοχή Γέρος, πίρε το όνομα της από έναν γέροντα ο οποίος ήρθε σε σύγκρουση με την οικογένεια του και αναγκάστηκε να φύγει από το σπίτι του και να πάει να κατοικήσει σε σπηλιά η οποία βρισκότανε στην περιοχή. (Η μαρτυρία αυτή προέρχεται από γεροντότερους που όπως οι ίδιοι μαρτυρούν, το γεγονός αυτό το είχαν ακούσει και αυτοί από τους ποιο παλιούς).
Γιοβάνη – Λαγγώνια, Γιοβανί,
Γλυκόριζο, Στην περιοχή «Γλυκόριζα» κοντά στην Μονή του Σωτήρος και σε βάθος 0,60μ. βρίσκονται μεγάλοι τετραγωνικοί λίθοι, από αυτό εικάζεται ότι η περιοχή εκατικειτο από παλαιοτέρα.
Γουλίσματα, Γουρνιά,
Δ) Δάφνη, Δεσιά, Διαμαντή, Διασπαρτές
Ε) Εκίμη, Ελιά,
Θ) Θεμονιάστρτα, Θεμονιάστρτα. Η ονομασία προέρχεται από τα «θιμώνια» (δεμάτια άχυρο). Κάποτε στην περιοχή υπήρχαν αλώνια όπου οι χωριανοί πήγαιναν για να αλωνίσουν το στάρι τους.
Θωμά,
Ι) Ικίμη, Ιόμα,
Κ) Καζέλη,
Καϊρ, Σε περιοχή κοντά στα παλαιά κτίρια της ΚΑΪΡ, σημαντικό πρόσωπο
μου εκμυστηρεύτηκε ότι ένας αγρότης, την στιγμή που καλλιεργούσε το κτήμα του βρήκε σε μικρό βάθος, μεγάλη μαρμάρινη πλάκα η οποία έφερε επιγραφή.
 |
| Το παλιό εργοστάσιο της ΚΑΙΡ |
Την μαρμάρινη πλάκα ειδοποιήθηκε και παρέλαβε η αρχαιολογική υπηρεσία.
Σύμφωνα πάντα με την ίδια μαρτυρία, στην περιοχή βρέθηκε μαρμάρινη κολώνα η οποία ήταν διακοσμημένη με κεφαλές ταύρων όπου ανάμεσα τους υπήρχε σχέδιο με φύλλα και καρπό αμπελιού.
Καλάμι, Καλάμια, Καλαμοχώρα, Καλάνια, Καλογριά, Καμίνια, Κάμπος,
Κάμπιρος Αγρότες από τα Καλαβάρδα και τις Φάνες είναι οι πρώτοι που βρήκαν σε χωράφια αρχαίους τάφους στην τοποθεσία «Κάμπιρος». Ετσι πήραν αφορμή Μπιλιότι και Σάλτσμαν κι άρχισαν εκτεταμένες ανασκαφές στην περιοχή, από το 1859 έως το 1864. Η περιοχή της Καμίρου λεγόταν «Καμιρίς» και ήταν πολύ εύφορη με ελιές, συκιές κι αμπέλια, γι αυτό σύμβολο στα νομίσματά της που έκοψε από τον 6ο π.Χ. αιώνα ήταν το φύλλο της συκιάς.
Καραπουγκάρι η Καταπογκάρι, Καρατζιάς Καρλίτσα,
Κάστρο, Η περιοχή Κάστρο βρίσκετε εκεί που σήμερα είναι τα σπίτια του κυρίου Γιάννη Φρονα και Γιάννη Αφεντουλη. Στην περιοχή ήτανε κτισμένο φρούριο το οποίο μάλιστα (σύμφωνα με ντοκουμέντα), έπαιξε βασικό ρόλο στην απώθηση των Τούρκων το 1479 κατά την πρώτη απόπειρα καταλήψεως της Ρόδου από τον Τούρκο Μεσίχ Πασά (Παλαιολόγο). Το κάστρο καταστράφηκε ολοσχερώς το 1522 κατά την κατάληψη του νησιού από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή.
Τα υλικά από το καταστρεμμένο Κάστρο χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τους κατοίκους για να κτίσουν τα σπίτια τους.
Σε Διάταγμα του Μεγάλου Μαγίστρου Ορσίνι (1467-1476) το οποίο εξέδωσε το 1474 και για τους ιστορικούς, και τους αρχαιολόγους θεωρείται άκρως διαφωτιστικό αφού αναφέρει γνωστά και άγνωστα χωριά του νησιού αλλά και μέρη στα οποία υπήρχαν φρούρια για την προστασία των κατοίκων τους.
Στο Διάταγμα αυτό των Ιπποτών, που αφορά όλα τα χωριά του νησιού, διαβάζουμε:
…Στο φρούριο των Φανών, σε περίπτωση επιδρομής να αποσυρθούν τα χωριά, Διασκόριον, Νεοχώριον και Διμυλιά…
Κάψαλο, Κιοκόνια, Κόκκινη Μουνουριά- Κόκκινη μουριά, Κοκόνια, Κολοβρέχτης, Κοντομύριο, Κοντόμυρτο, Κοπράνα, Κοπρές, Κουκουλιές- Κουμαρωπός, Κουμαρωτός, Κουφάκι, Κουφού, Κράνα, Κράνες, Κριανά, Κρύα νερά, Κρύα, Κυπαριές, Κυπαρίσσια,
Λ) Λαγγώνι, Λαγγώνια, Λαγγωνιά,
Λαγκώνι η Λάγκωνας. Αρχαίο υδρευτικό και αρδευτικό έργο από την στοά του οποίου έβγαινε μεγάλη ποσότητα νερού. Η στοά είχε φάρδος περί το ενάμισι μέτρο και η οροφή ήτανε φτιαγμένη από «κουρασάνι». Θέλοντας να μάθω για το ύψος και το βάθος της στοάς, ο Λευτέρης Κρητικός μου είπε ότι η οροφή από την στάθμη του νερού βρίσκονταν σε ύψος 80 περίπου εκατοστών και το βάθος «ήτανε απάτητο». (Αυτό το βεβαιώνουν και πολλοί άλλοι).
Λαγκωνάκια, Λαζάρου, Λαϊκά, Λάκκοι, Λάκκος, Λαξωνάκι, Λαύρωνας, Λειβάδι, Λιβάδια,
 |
| Παλιό κτίσμα |
Λινός, η, Στους Λινούς. Στην περιοχή Λινοί (πατητήρια για κρασί) λένε ότι μέχρι και πριν από μερικά χρόνια σωζόταν μεγάλος Λινός ο οποίος ήτανε κατασκευασμένος από κεραμιδόχωμα.
Μάθαμε επίσης ότι στο δάπεδο του Λινού υπήρχε ψηφιδωτό με αναπαράσταση σχετική με την αμπελοκαλλιέργεια.
Λόμωνα, Λόσσα, Λούρα, Λούρες, Λουριά, Λυβησιανή, Λυγαριά, Λυνό,
Μ) Μάγγανα, Μαγκαφάς,
Μαίς, Η περιοχή Μαί, πείρε το όνομα της από
ένα γεγονός το οποίο συνέβηκε επί Τουρκοκρατίας. Ποιο συγκεκριμένα. Οι Τούρκοι θέλοντας να φτιάξουν τον χώρο γύρω από την πηγή η οποία υπήρχε εκεί, υποχρέωναν τους κατοίκους να δουλεύουν δίνοντας τους ένα «μαί» - Μαϊδια = χρήματα της εποχής.
 |
| Η βρύση "Μαί" πριν... αξιοποιηθεί με πέτρα Καρύστου... |
Μακρύ Λαγκώνι,
Μαλά 1. Στη θέση «Μαλά» υπήρξε ναός του Φαναίος Απόλλωνος. Στην ποιο πάνω θέση ένας ποιμένας περί το 1920-1922 βρήκε τάφρο που περιείχε έγγραφα από πάπυρο η περγαμηνές χρώματος μαύρου τα οποία όμως μη γνωρίζοντας περί τι επρόκειτο τα έκαψε για να ζεσταθεί. Ο ποιμένας ανέφερε όμως το γεγονός στον Μαλόν Σταθμάρχη του χωριού, αυτός επέπληξε τον ποιμένα γιατί κατάλαβε προφανώς ότι τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα είχαν μεγάλη αξία. Ο Σταθμάρχης μετέβηκε επί τόπου αλλά δεν βρήκε υπολείμματα των παπύρων. Όπως μου διηγήθηκε ο Λευτέρης Κρητικός, τους πάπυρους βρήκαν ο αδελφός του και ο Αποστόλης Κρομύδας. Και όπως χαρακτηριστικά μου είπε, «ίβραν κάτι σαν ζελατίνα μαύρη με χρυσά γράμματα» και όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, στους πάπυρους υπήρχε γραμμένη όλη η ιστορία του χωριού. Επίσης έμαθα από τον Κτητικό αλλά και από τον Καλογιρου Μανώλη ότι στην ίδια περιοχή βρέθηκε μια μαρμάρινη κολόνα και στην οποία φαίνονταν ακόμα δυο γράμματα «Ι.Χ.» και η οποία εξαφανίσθηκε μυστηριωδώς. Στην ίδια τοποθεσία βρέθηκαν υπολείμματα κεραμικών.
2. Στην τοποθεσία «Αμαλά» λέγεται ότι υπήρχε μόνιμο παρατηρητήριο από όπου οι παρατηρητές ήλεγχαν νύχτα και μέρα την θαλάσσια περιοχή για την ασφάλεια των κατοίκων από τις συχνές επιδρομές πειρατών οι οποίοι επέβαιναν σε πειρατικά πλοία.
Μαργιώνας, Στη θέση «Μαργιώνας» βρέθηκε τάφος με αμφορείς διακοσμημένοι με ελαιογραφίες όπως και εδώ αφηγούνται γεροντότεροι.
Μαριόνους, Μάρκανα, Μάρμαρα, Μαστιχάρι, Μαστιχιάρης, Μαστρουκέτι, Ματσούκι, Μαχαίρια, Μελάγγια, Μελαγγιές, Μεχρέμι, Μεχρένη,
Μνημουράκι, Εκ των γνωστότερων μέχρι τώρα ευρημάτων (αρχαιολογικών) και των τοπωνυμιών κα’ όλων όσον πληροφορηθήκαμε από τον συνταξιούχο δημοδιδάσκαλο Μιχαήλ Κυριατσούλη, στη θέση «Μνημουράκι» βρέθηκε τάφος με αγγεία αρχαίας εποχής χρονολογουμενης από τον 4ο αιώνα (δεν αναφέρετε αν είναι προ η μετά Χρηστό) και τα οποία πουλήθηκαν στο εξωτερικό και όπως διηγούνται γεροντότεροι του χωριού.
Μουριά, Μούτση –Μούτσοι, Μπίνη, Μπριάρης, Μπρούμενα, Μυρτώνας,
Ν) Νερά, Νικολάκι,
Ξ) Ξερόκαμος, Ξυλινά,
Π) Παλιοβούα, Πανορμίτης, Παρήλιοι, Πεπόνα, Περδίκη, Περίολος, Περιχαράς, Πέτρα, Πεύκος – Πεύκος, Πεύκους, Πιλαβί, Πιπόνας, Πλαγιές, Πλατανί, Πλάτανος, Πλατίσι,
Πλατύς ποταμός, Το γιοφύρι του Πλατύ ποταμού. Η περιοχή πίρε το όνομα της
από το εκεί ευρισκόμενο γεφύρι. Η γέφυρα του Πλατύ κατασκευάστηκε την δεκαετία του 1920 (1926-1927 λέει ο Θεοκλήτου Παναής ο οποίος μάλιστα δούλεψε εκεί κατά την κατασκευή), από τους Ιταλούς. Λέγεται ότι στα θεμέλια της πρώτης κολώνας, ο αρχιμάστορας τοποθέτησε (ο Κουϊρικο) ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί και ένα νόμισμα που κατ’ άλλους ήτανε χρυσό και κατά κάποιους άλλους ήτανε ένα απλό πενηνταράκι της εποχής.
 |
| Πλατύς Ποταμός |
Πλήτρες, Πλύτρη, Πολύριζη, Πολύριζο, Ποστατσιόνες, Πολυβολεία κατασκευασμένα από τους Ιταλούς την περίοδο της Ιταλικής
κατοχής του νησιού.
 |
| Ποστατσιόνα |
Πύργος,
Ρ) Ραμυθιές, Ρένη, Ρότσα,
Σ) Σαλακενά, Σιάλακας, Σκατουλιάρης, Σουλάϊ, Σουμάϊ Λιβάϊ, Σπάσματα, Στάβλος του Φώτη, Στάβλος, Στους Λάκκους, Στραολούρι (Λούρα), Σωτήρα, Σωτηράκη,
Τ) Ταβέρνα, Τιμπανάρι, Τούρμα, Τσάρι, Τσάρια, Τυμπανάρι,
Φ) Φανερωμένη,
Φεγγίτης, 1. Η περιοχή Φεγγίτης πείρε το όνομα του από αρδευτικά έργα που έκαναν οι Ιταλοί και θέλοντας να έχουν φυσικό φωτισμό στην σήραγγα που άνοιγαν, έφτιαξαν «φεγγίτες» ανά διαστήματα. Όπως φαίνεται ο κυριότερος από αυτούς τους φεγγίτες βρισκότανε εκεί όπου η περιοχή πείρε το όνομα. Η σήραγγα από ότι λένε οι παλαιότεροι εκτίνετε σε μια απόσταση αρκετών εκατοντάδων μέτρων. Από τον Φεγγίτη, τα παιδιά του σχολείου κουβαλούσαν με κουβάδες το νερό για να ποτίσουν τα δέντρα και τα λουλούδια του σχολείου. Στο Φεγγίτη επίσης οι κάτοικοι πότιζαν τα ζώα τους.
2. Γύρο του χωριού υπάρχουν πολλές υπόγειες στοές ύψους περίπου 1,80μ. και τα οποία θεωρούνται αρχαία αρδευτικά έργα της πεδιάδας των Φανών, η μια δε από αυτές χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα για άρδευση και φέρει το όνομα «Φεγγίτης». Η στοά αυτή έχει εξερευνηθεί σε μήκος 1.000 μέτρων. Τέτοιες στοές υπάρχουν και σε αλλην περιοχή η οποία ονομάζετε «Λαγγόνι» και από την οποία γινότανε η ύδρευση του χωριού μέχρι το έτος 1957.
Φλέτρακας,
Φλετρό της Οβριάς, (πηγάδι) οι Ιταλοί κατά την διάρκεια μιας επιχείρησης εξαφάνισης των αδέσποτων σκύλων, υποχρέωναν τους κατοίκους να σκοτώνουν τα ζώα και να τα ρίχνουν εκεί. Πιθανολογείται ότι το όνομα προέρχεται από το γεγονός ότι εκεί έμενε κάποια Εβραία.
Φόνη,
Φράγκικα Φλετρα, 1. Η περιοχή Φράγκικα Φλετρα (πηγάδια) πήραν την ονομασία πιθανότατα από τους Φράγκους Ιππότες. Το γεγονός αυτό μπορούμε να το συνδέσουμε και με την περίπτωση της περιοχής «Κάστρο» όπου βρίσκονταν φρούριο Ιπποτών.
2. Ποιο πέρα από την περιοχή Μαλά, και 500μ. ανατολικά στην κοίτη χειμάρρου υπάρχουν τρία πηγάδια κτισμένα με κορασάνι τα οποία λέγονται «φράγκικα φλετρά» χρονολογουμενα από τον 13ο αιώνα. Μέσα στο χωριό υπάρχει μικρή περιοχή λεγόμενη «Κάστρο» και όπως διηγούνται παλαιότεροι υπήρχε φρούριο Ιπποτών, μέχρι σήμερα σώζονται υπολείμματα τείχους.
3. «Βά πάνω – μου έδειξε προς την περιοχή Μαλά – έχει τρία φλετρά.. αυτά τα κάμασει οι Φράγκοι και γι’ αυτό τα λέσει Φράγκικα φλετρά. Γράψετα, φταδά, ούλλα τα χωριά έχουσει βιβλία.. που γράφουσει την ιστορία τους.. μόνο βά εν εκάμα τίποτις…» (από την αφιγιση του αϊμνιστου Μανώλη Παντελή στις 23/02/2003)
Χ) Χαλκίτη Μονή, Χαλωτίδη Μονή, Χαντακιά, Χαντακιές, Χαρχάγγελα, Χαρχάγκεια, Χιάλακας – Πολυρίζη, Χιάλακας, Χοχλαχούρα, Χωράφα, Χωράφες,
Μοναστήρι Σωτήρα: Μαρτυρία-ντοκουμέντο
Η Χακηδεσποινιώ έχτισε το μοναστήρι του Σωτήρος στις Φάνες το 1847.
Αργότερα το έδωσε στον βαφτιστικό της, τον Ναστάση τον Χαμουζά, που ήταν τότε και πρόεδρος του χωριού μας, ο οποίος με τη σειρά του το παραχώρησε στη Μητρόπολη της Ρόδου.
 |
| Το εσωτερικό της Ι.Μ Σωτήρος |
Σε μια προσπάθεια να γνωρίζουμε τους; προγόνους μας "φανενούς και μη", αρχίζουμε μία Έρευνα στο παρελθόν, στο μέτρο που μπορούμε να το φτάσουμε.
Αυτή η έρευνα θα στηρίζετε σε Μαρτυρίες ή πραγματικά δεδομένα και θα αφορά στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς "κοινωνικής και ατομικής" των προγόνων μας.
Θεωρούμε σημαντική αυτή την έρευνα ως ένα μνημόσυνο σε εκείνους - ως γνώση για εμάς και ως παράδειγμα προς μίμηση ή αποφυγή από τα παιδιά μας.
Θεωρούμε ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό να γνωρίσουμε την πηγή από την οποία πίνουμε νερό, άσχετα με το πια είναι η άποψή μας για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που έχει η πηγή σε σχέση με το νερό που πίνουμε εμείς σήμερα!
Είναι ένα ταξίδι στον χρόνο, πιστεύουμε ότι εκτός από διδακτικό θα είναι ευχάριστο και ρομαντικό.
Καλό θα ήταν "το ευχόμαστε" σε αυτό το ταξίδι να συμμετέχουμε όλοι.
Απόσπασμα μια μια ερεύνα του εξαίρετου χωριανού μας Στέργου Χρούση.
ΤΑΔΕ ΕΦΗ ΧΑΜΟΥΖΑΣ
Ο Κάμπος του Χωριού μου
 |
| Άποψη του χωριού από τον κάμπο |
Ξανακτίζοντας, στις αναμνήσεις μου, τον κάμπο τού χωριού μου
«…Κι αναθυμούμαι τα παλιά και… χαίρεται η καρδιά μου!»
Α.
Ο Κάμπος τού χωριού μου, Φάνες, είναι το μόνο που απόμεινε ζωντανό, να σαλεύει, ακόμα, στον μέσα κόσμο τής ζωής μου. Αυτός με γέννησε, αυτός μ’ ανάθρεψε. Αυτός μού άπλωσε τα χέρια και στοργικά μ’ αγκάλιασε. Με τις δικές του διδαχές μεγάλωσα. Στο μεγαλείο της δικής του πλάσης, άνοιξαν και πλάτυναν τού νού μου οι ορίζοντες. Αυτός της ζωής μου το πεπρωμένο όρισε!
Οι θωπείες του, στις πνοές τού αέρα του και στης θάλασσάς του την αύρα. Οι ανταύγειές του, στο πλήθος των χρωμάτων του. Οι μυρωδιές του, στις ανάσες των λουλουδιών του με τα μύρια τους αρώματα. Οι κελαηδισμοί των φτερωτών κατοίκων του, στο μαγευτικό τραγούδι τους, κι όλα του τα κάλλη, για μένα τα σπαταλούσε ο κάμπος μας. Πηγή, αστείρευτη, η κάθε ομορφιά του πότιζε, πάντα, την κατάθεση μιας κουλτούρας του, στο είναι μου!
Σε… μέρες τού καλοκαιριού που, μες στις γλυκές ώρες τής γαλήνης του, ο κάμπος τού χωριού μου αναπαυότανε, που φύλλο δεν κουνιότανε, κι η θάλασσα, τα δέντρα, κι οι τρούμπες του κι ο μύλος του, κι όλα του, μες στης γης την αγκαλιά κοιμόντανε, ένιωθες να ανεβαίνει, σαν θυμίαμα, η μυρωδιά τών λουλουδιών τής φύσης του, κι άκουες, σαν σ’ απόκοσμους ψαλμούς, το σήμαντρο αόρατου ναού, να σε καλεί, να πας κι εσύ, προσκυνητής, κερί ν’ ανάψεις στο ιερό… προσκυνητάρι του.
Στις νύκτες, πάλι, τού ξάστερού του ουρανού που ο θόλος του φάνταζε παράθυρο ανοικτό, έβλεπα να στήνουνε χορό τροχιές, μετέωρες, φωτεινές, διαβολικά ν’ ανάβουν να σβήνουν, σαν θεατρίνοι παίζοντας μες στου χάους το στερέωμα…
Κι άγρυπνή η συνείδησή μου, μες στις μυστήριες λειτουργίες, κουβέντα έπιασε με τήν επτάστερη την Πούλια. Κι εκείνη τα μυστικά της μ’ αποκάλυψε: « Ο νους σας από μένα έχει μάθει να μετρά τους τόπους, τις ώρες, τις μέρες, τις εποχές, τους μήνες, τους χρόνους, τούς δρόμους τού Ήλιου και τής Σελήνης. Κι η παιδική μου άγνοια, μες στους κρυφούς της λογισμούς, τον φωτισμό αναζητώντας, ξαναρώτησε: «Τί αξίζει μες στο Σύμπαν η ζωή;»
Μα, ακόμα, τού χάους η Σιωπή, απάντηση δεν έδωσε. Μετέωρο κι αναπάντητο μένει, ώς τώρα, το φοβερό τούτο και μυστήριο ερώτημα…
Όμως, η προγονική μας η Σοφία, η κομμένη από την…ίδια, την πέτρα τού Λόγου και Θεού, ξεκάθαρα, όρισε: « Η μόνη αξία στην ζωή: Να συμφωνούν τα λόγια με τις πράξεις σου!»
«Η Γνώση σου κι η Αρετή σου αντάμα να πηγαίνουνε. Κι όμοια με το αθάνατο ρολόι τού Σύμπαντος, πάντα, μες στον ρυθμό τής… Εντιμότητας, να ζεις! »
«Να… τί αξίζει στο Σύμπαν η…ζωή !»
Όλα, όσα έζησα στον κάμπο τού χωριού μου, κάτω από τον θόλο τού δικού του ουρανού, όλα, γραμμένα ανάγλυφα, στην πλάκα τής καρδιάς μου με το υπερκόσμιο κοντύλι τής δικής του τέχνης και σοφίας, σχολειό παιδείας μού ’γιναν. Αυτά τού λογισμού και τής ψυχής τις σκέψεις βάθυναν. Τα πάντα του και, σήμερα, πάρκο χαράς και ξανανιώματος μού γίνονται!
Ο κάμπος τού χωριού μου, αυτός με γέννησε, αυτός μ’ ανάθρεψε, αυτός μού άνοιξε τα χέρια και… στοργικά μ’ αγάπησε!
20-7-2014
Β.
Το τραγούδι τού κάμπου μας, στις… σελίδες των παιδικών μου αναμνήσεων.
Με… « Τραγουδιστή…τον τζίτζικα και βιολιστή τον…Φλούρο τού χωριού μας, στήναν, παντού, στον κάμπο μας, χορό τα μελισσόπουλα…»
ΟΙ ΦΑΝΕΣ…την ημέρα:
Μια φύση, πάντα, γελαστή φωτοπλημμυρισμένη. Κρυστάλλινα έχει τα νερά, σ’ ολανθισμένο κάμπο! Σπιθοβολούν τα χρώματα στού ήλιου τή λαμπράδα! Χάνεσαι μες στις μυρωδιές, στα πράσινα λιβάδια...
Στις λυγαριές, στις χαντακιές, μες στ’ άγρια τά λουλούδια, ακούς τραγούδια των πουλιών, των μελισσών τούς βόμβους, και μαγεμένη σου η ψυχή, στην μέσα της κατάνυξη, βιώνει ψαλμούς και όρθρους!
Μα…στο καταμεσήμερο, που…όλα ησυχάζουν και τα τζιτζίκια σταματούν και τα πουλιά λουφάζουν κι η φύση αναπαύεται κι όλη ζωή σιωπάει, ο Φλώρος, μόνος άγρυπνος, γλυκόλαλα, στη… σιγαλιά τραγούδι… αρχινάει:
Ντίννν… ντί… ουρίου- ρίου--Ντίννν…ντί… ουρίου-- ρίου!
Και τής ανάσας του η πνοή στα σύννεφα το… πάει!
« Ε…! Ξυπνήστε όλοι, γύρω μου, και ξανακούστε πάλι!…»
Ετούτη είναι η…ζωή…
…Ντίννν…ντί ουρίου- ρίου—Ντίννν…λντί...ουρίου--ρίου!
Κι η θάλασσα, στον φλοίσβο της, τό… ίσον τού… κρατάει!
ΟΙ ΦΑΝΕΣ...την νύχτα:
Χαμογελά ο ουρανός…στο βραδινό του χρώμα. Μ’ αν έρθει νύχτα ξαστεριάς, μ’ ολόγεμο φεγγάρι, κουβέντα στήνουν οι πηγές με τα στοιχειά τού κάμπου. Νεράιδες πιάνουνε χορό σε μυρωμένο δάσος. Στις ρένες βάτραχοι λαλούν, στα δέντρα νυχτοπούλια κι η κουκουβάγια η φρόνιμη, που όλα τα μετράει, ακούει…βλέπει… σκεπτική και … όλα τα… νογάει!
Και…το τσιρίκλι το μικρό, τ’ ανήσυχο και νευρικό, που όλο ξενυχτάει, πάντα στην
ίδια την χορδή, μονότονα, ολονυχτίς, όλο γρύ…γρύ—γρύ—γρύ--γρύ… σεκόντο…τούς κρατάει!
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ
Εκ των γνωστότερων μέχρι τώρα ευρημάτων (αρχαιολογικών) και των τοπωνυμιών κα’ όλων όσον πληροφορηθήκαμε από τον συνταξιούχο δημοδιδάσκαλο Μιχαήλ Κυριατσούλη, στη θέση «Μνημουράκι» βρέθηκε τάφος με αγγεία αρχαίας εποχής χρονολογουμενης από τον 4ο αιώνα (δεν αναφέρετε αν είναι προ η μετά Χρηστό) και τα οποία πουλήθηκαν στο εξωτερικό και όπως διηγούνται γεροντότεροι του χωριού.
Στη θέση «Μαργιώνας» βρέθηκε τάφος με αμφορείς διακοσμημένοι με ελαιογραφίες όπως και εδώ αφηγούνται γεροντότεροι.
Στη θέση «Μαλά» υπήρξε ναός του Φαναίος Απόλλωνος. Στην ποιο πάνω θέση ένας ποιμένας περί το 1920-1922 βρήκε τάφρο που περιείχε έγγραφα από πάπυρο η περγαμηνές χρώματος μαύρου τα οποία όμως μη γνωρίζοντας περί τι επρόκειτο τα έκαψε για να ζεσταθεί. Ο ποιμένας ανέφερε όμως το γεγονός στον Μαλόν Σταθμάρχη του χωριού, αυτός επέπληξε τον ποιμένα γιατί κατάλαβε προφανώς ότι τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα είχαν μεγάλη αξία. Ο Σταθμάρχης μετέβηκε επί τόπου αλλά δεν βρήκε υπολείμματα των παπύρων. Όπως μου διηγήθηκε ο Λευτέρης Κρητικός, τους πάπυρους βρήκαν ο αδελφός του και ο Αποστόλης Κρομύδας. Και όπως χαρακτηριστικά μου είπε, «ίβραν κάτι σαν ζελατίνα μαύρη με χρυσά γράμματα» και όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, στους πάπυρους υπήρχε γραμμένη όλη η ιστορία του χωριού. Επίσης έμαθα από τον Κτητικό αλλά και από τον Καλογιρου Μανώλη ότι στην ίδια περιοχή βρέθηκε μια μαρμάρινη κολόνα και στην οποία φαίνονταν ακόμα δυο γράμματα «Ι.Χ.» και η οποία εξαφανίσθηκε μυστηριωδώς. Στην ίδια τοποθεσία βρέθηκαν υπολείμματα κεραμικών.
Ποιο πέρα από την ποιο πάνω τοποθεσία και 500μ. ανατολικά και στην κοίτη χειμάρρου υπάρχουν τρία πηγάδια κτισμένα με κορασάνι τα οποία λέγονται «φράγκικα φλετρά» χρονολογουμενα από τον 13ο αιώνα. Μέσα στο χωριό υπάρχει μικρή περιοχή λεγόμενη «Κάστρο» και όπως διηγούνται παλαιότεροι υπήρχε φρούριο Ιπποτών, μέχρι σήμερα σώζονται υπολείμματα τείχους.
Στην περιοχή «Γλυκόριζα» κοντά στην Μονή του Σωτήρος και σε βάθος 0,60μ. βρίσκονται μεγάλοι τετραγωνικοί λίθοι, από αυτό εικάζεται ότι η περιοχή εκατικειτο από παλαιοτέρα.
Γύρο του χωριού υπάρχουν πολλές υπόγειες στοές ύψους περίπου 1,80μ. και τα οποία θεωρούνται αρχαία αρδευτικά έργα της πεδιάδας των Φανών, η μια δε από αυτές χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα για άρδευση και φέρει το όνομα «Φεγγίτης». Η στοά αυτή έχει εξερευνηθεί σε μήκος 1.000 μέτρων. Τέτοιες στοές υπάρχουν και σε αλλην περιοχή η οποία ονομάζετε «Λαγγόνι» και από την οποία γινότανε η ύδρευση του χωριού μέχρι το έτος 1957.
Σε περιοχή κοντά στα παλαιά κτίρια της ΚΑΪΡ, σημαντικό πρόσωπο μου εκμυστηρεύτηκε ότι ένας αγρότης, την στιγμή που καλλιεργούσε το κτήμα του βρήκε σε μικρό βάθος, μεγάλη μαρμάρινη πλάκα η οποία έφερε επιγραφή.
Την μαρμάρινη πλάκα ειδοποιήθηκε και παρέλαβε η αρχαιολογική υπηρεσία.
Σύμφωνα πάντα με την ίδια μαρτυρία, στην περιοχή βρέθηκε μαρμάρινη κολώνα η οποία ήταν διακοσμημένη με κεφαλές ταύρων όπου ανάμεσα τους υπήρχε σχέδιο με φύλλα και καρπό αμπελιού.
Περισσότερες διευκρινίσεις για την δεύτερη περίπτωση δεν μου εδόθησαν.
Αν πάντως αληθεύουν οι πληροφορίες – δεν έχω λόγο να τις αμφισβητήσω – τότε στην περιοχή, κατά πάσα πιθανότητα υπήρχε κάτι πολύ σημαντικό…
Αγρότες από τα Καλαβάρδα και τις Φάνες είναι οι πρώτοι που βρήκαν σε χωράφια αρχαίους τάφους στην τοποθεσία «Κάμπιρος». Ετσι πήραν αφορμή Μπιλιότι και Σάλτσμαν κι άρχισαν εκτεταμένες ανασκαφές στην περιοχή, από το 1859 έως το 1864. Η περιοχή της Καμίρου λεγόταν «Καμιρίς» και ήταν πολύ εύφορη με ελιές, συκιές κι αμπέλια, γι αυτό σύμβολο στα νομίσματά της που έκοψε από τον 6ο π.Χ. αιώνα ήταν το φύλλο της συκιάς.
Η Κάμιρος, όπως κι η Ιαλυσός, ακμάζει από τους προϊστορικούς χρόνους, στη μυκηναϊκή και δωρική περίοδο, έως τον 5ο αιώνα κι αρχίζει να εξασθενεί μετά το 408*
Η ιστορία της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη στις Φάνες
Από την δασκάλα κυρία Τσαμπίκα Χατζηγεωργίου – Νικολίτση λάβαμε το κείμενο που ακολουθεί και έχει σχέση με την ιστορία της εύρεσης της εικόνας του Αγίου Ιωάννη αλλά και το χτίσιμο της εκκλησίας στο ομώνυμο ύψωμα.
«Το σπίτι μου πότε θα μου το φτιάξετε; Το χειμώνα κρυώνω και το καλοκαίρι ζεσταίνομαι.»
 |
| Ξωκλήσι Αγίου Ιωάννη |
Πριν 200 περίπου χρόνια ένας βοσκός είδε κοντά σε ένα πεύκο ένα φως. Πήγε κοντά και βρήκε εκεί μια εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου. Σκέφτηκε τότε να κάνει εκεί μια εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο. Το ίδιο βραδύ όμως βλέπει στον ύπνο του τον Άγιο και του λέει : «Δε θα φτιάξεις την εκκλησία εκεί που βρήκες την εικόνα ,αλλά θα την φτιάξεις μέσα στη μέση του χωριού».Ο βοσκός του απαντά: «Άγιε μου ,εκεί έχει φούρνους και θα καπνίζεσαι» .(Γιατί τότε το κάθε σπίτι είχε φούρνο όπου οι νοικοκυρές έψηναν το ψωμί τους.)Ο Άγιος όμως απάντησε στο βοσκό: «Εμένα δε με πειράζει» .Κι έτσι έγινε η εκκλησία στη μέση του χωριού.
Όμως στο χωριό δεν υπήρχε νεκροταφείο και έθαβαν τους νεκρούς σε μία άκρη σηκωμένη πιο ψηλά στην αυλή του Αγίου. Για ένα διάστημα όμως έθαβαν τους νεκρούς αποβραδίς και το άλλο πρωί τους έβρισκαν πάνω από το μνήμα. Τότε ο ίδιος βοσκός βλέπει πάλι στον ύπνο του τον Άγιο και του λέει: «Εγώ στην αυλή μου θέλω να γίνονται χαρές». Έτσι έγινε το νεκροταφείο του Αγίου Νικήτα. Ωστόσο το κομμάτι αυτό της αυλής παρέμεινε για αρκετά χρόνια και θύμιζε σε όλους το γεγονός και το θαύμα του Αγίου. Πριν 20 χρόνια το χάλασαν κι έγινε η αυλή ενιαία.
Στο σημείο που βρήκε ο βοσκός την εικόνα υπήρχε ένας πεύκος και μία αροάφνα, (αγριοδαφνιά - λυγαριά) όπου υπήρχε και τρεχούμενο νερό. Εκεί όσοι άνθρωποι ήταν άρρωστοι από θέρμη ,έπρεπε κάποιος από την οικογένεια να πάρει ένα φανελάκι του αρρώστου και να το κρεμάσει στη μύτη της αροάφνας. Στο δρόμο καθώς πήγαινε ,αν συναντούσε κάποιον άνθρωπο, δεν έπρεπε να του μιλήσει και στην επιστροφή έπρεπε να περάσει από άλλο δρόμο για να πάει σπίτι του. Μέχρι να γυρίσει σπίτι ο άρρωστος είχε γίνει καλά. Ακόμα και σήμερα υπάρχει η αροάφνα και βλέπει κανείς κάποια ρουχαλάκια στις μύτες της.
Την πρωτοβουλία για την ανέγερση του μοναστηριού στο σημείο που βρέθηκε η εικόνα του Αγίου την πήρε η οικογένεια του κυρίου Νικολίτση Ελευθέριου. Επί σειρά ετών τα μέλη αυτής της οικογένειας έβλεπαν στον ύπνο τους τον Άγιο Ιωάννη και μετά από διάφορες συζητήσεις που είχαν μεταξύ τους αποφάσισαν ότι ο Άγιος ήθελε να χτιστεί ένα εκκλησάκι σε εκείνο το σημείο. Πράγματι ένα βράδυ ένα μέλος της οικογένειας είδε σε όραμα τον Άγιο Ιωάννη καθισμένο κάτω από τον πεύκο να του λέει: «Το σπίτι μου πότε θα μου το φτιάξετε; Το χειμώνα κρυώνω και το καλοκαίρι ζεσταίνομαι» .Έτσι ξεκίνησαν τις διαδικασίες για την άδεια της θεμελίωσης. Μετά από πολλά εμπόδια που πρόβαλε η μητρόπολη η εκκλησία θεμελιώθηκε τελικά στις 24- 05-1992.
Να σημειωθεί ότι η εκκλησία αυτή δεν είναι ιδιωτική και αποπερατώθηκε με τη βοήθεια του κόσμου.
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος εορτάζει στις 7 Ιανουαρίου και είναι ο Πολιούχος του χωριού. Την παραμονή γίνεται μεγάλος εσπερινός στον οποίο προσέρχονται προσκυνητές από τα γύρω χωριά. Ακολουθεί χορός σε ένα η περισσότερα καφενεία.
 |
| Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου |
Τα τελευταία χρόνια η περιφορά της εικόνας γίνεται με την συνοδεία της μπάντας του Δημοτικού Διαμερίσματος Καλιθιων του Δήμου Καλλιθέας.
Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη έπαθε μεγάλες ζημιές στον μεγάλο σεισμό του 1926 και όπως μου διηγήθηκε ο Μανώλης Παντελής, ο σεισμός είχε τέτοια ένταση που η καμπάνα της εκκλησίας έπεσε στην πλατεία!! Κάποιοι άλλοι διηγούνται ότι ο σεισμός είχε τέτοια ένταση που καθώς το χωριό ολόκληρο «ανεβωκετέβενε» μπορούσες να δεις από την πλατεία, το καμπαναριό του Αγίου Νικήτα!!
Για την ημέρα της εορτής του Αη Γιάννη οι παλαιότεροι έλεγαν: του Άη Γιάννη μεθυούν (μεθάνε) κι’ οι πετεινοί.
Όπως μας είπε η δασκάλα Τάσα Χατζηαντωνίου, η εκκλησία κτίστηκε το 1858.
 |
| Άγιος Νικήτας |
Άγιος Νικήτας. Ομώνυμο μοναστήρι το οποίο βρίσκετε μέσα στο χωριό όπου είναι και το παλαιό νεκροταφείο. Εορτάζει στις 15 Σεπτεμβρίου και η Πανήγυρη έχει τοπικό χαρακτήρα.
Τα τελευταία χρόνια με ενέργειες της κυρίας Κατερίνας Φρόνα, διοργανώνεται μεγάλο πανηγύρι.
Άγιος Ραφαήλ (νέο νεκροταφείο)
Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Εορτάζει στις 6 Αυγούστου. Ομώνυμο μοναστήρι έξω από το χωριό. Τα τελευταία χρόνια γιορτάζεται με λαμπρότητα λόγο της θαυματουργής εικόνας του Σωτήρος. Την παραμονή γίνεται μεγάλος εσπερινός στον οποίο προσέρχονται προσκυνητές από όλα τα χωριά της Ρόδου αλλά και την πόλη της Ρόδου. Ακολουθεί χορός την επομένη ημέρα μετά το τέλος της θειας λειτουργίας.
 |
| Ι.Μ. Σωτήρος |
Σε κάποιο έντυπο διαβάσαμε: Το χωριό παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια μια μικρή αλλά σταθερή αύξηση του πληθυσμού. Το κύριο εισόδημα των κατοίκων προέρχεται από τη γεωργία (κρασοστάφυλα - κηπευτικά - ελιές) αλλά και από την ενασχόληση με τις τουριστικές επιχειρήσεις. Στο χωριό υπάρχει το παλιό μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα με θαυματουργή εικόνα
Άγιος Γεώργιος και Φανερωμένη, ιδρύθηκαν από τον ιδιώτη Κρομμύδα και βρίσκονται σε εξοχική τοποθεσία.
Παναγιά η Φανερωμένη
Άγιος Ραφαήλ (κοντά στο γήπεδο, ιδιωτικό)
 |
| Άγιος Γεώργιος |
Αγία Καλλιόπη (ιδιωτικό)
Αγία Τριάδα (ιδιωτικό)
Αρχάγγελος Μιχαήλ (ιδιωτικό. Το έκτισε ο Κώστας Πής στη μνήμη του αδικοχαμένου γιου του).
Άγιος Ιωάννης (Αποκεφάλιση)
Αγία Παρασκευή (ιδιωτικό)
Άγιος Φανούριος (ιδιωτικό)
Αγία Βαρβάρα (ιδιωτικό)
Παναγία (ιδιωτικό)
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ
Με την υπ’ αριθμό 467/83 απόφαση του Πρωτοδικείου Ρόδου ιδρύθηκε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Φανών ο «Πρόδρομος»
Η απόφαση έχει αύξοντα αριθμό 7/1984 και ημερομηνία 9/2/1984.
Τα 21 ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου από ότι φαίνεται και στον κατάλογο που ακολουθεί είναι Φανενοι οι οποίοι κυρίως, διαμένουν η εργάζονται στην πόλη της Ρόδου.
Χαρακτηριστικό της επισήμανσης αυτής είναι και η αναφορά του πρώτου άρθρου του καταστατικού ότι: Ιδρύεται Σωματείο με την επωνυμία ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΑΝΩΝ Ο «ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ» με έδρα το χωριό Φάνες και Παράρτημα αυτού την πόλη της Ρόδου.
Τα ονόματα των ιδρυτών με την σειρά που έχουν υπογράψει είναι τα έξις:
1. Χαμουζας Παναγιώτης του Αναστασίου
2. Παυλίδης Αναστάσιος του Ματθαίου
3. Παπαθεοδώρου Παύλος του Γιάννη
4. Διάκος Τάσος του Μιχάλη
5. Σάββενας Γιάννης του Γεωργίου
6. Χατζήπαπας Λευτέρης του Γεωργίου
7. Χατζήπαπας Γιάννης του Γεωργίου
8. Ζατζήπαπας Βασίλης του Γεωργίου
9. Ευσταθίου Παύλος του Θωμά
10. Παυλίδης Μιχάλης του Γεωργίου
11. Παυλίδης Γιώργος του Ματθαίου
12. Χατζημιχάλης Μανώλης του Νικήτα
13. Σκουλής Γιάννης του Παναγιώτη
14. Σκουλής Γιάννης του Βασίλη
15. Μπονιάτης Βασίλης του Φώτη
16. Χρούσης Μιχάλης του Τσαμπίκου
17. Μελισσουργός Νικόλαος του Γιάννη
18. Παπαθεοδώρου Αγαπητός του Γιάννη
19. Τρουλάκος Μανώλης του Γεωργίου
20. Κυριατσούλης Βασίλης του Μιχάλη
21. Φρόνας Νικόλαος του Τσαμπίκου
Ως βασικούς σκοπούς του Συλλόγου, οι ιδρυτές του προέβλεψαν τα εξής:
1. Η ανάπτυξη πνεύματος αγάπης, αλληλεγγύης και συνεργασίας μεταξύ των μελών του Συλλόγου και μεταξύ των ομοχωρίων γενικότερα και η καλλιέργεια της αγάπης για τη γενέτειρα.
2. Η μελέτη και προβολή των προβλημάτων των Φανών.
3. Η μελέτη, διαφύλαξη και παραπέρα προβολή και μετάδοση της Λαϊκής παράδοσης του χωριού.
4. Η δημιουργία ευκαιριών για μορφωτικές, πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις.
5. Η κατοχύρωση ελεύθερης ανταλλαγής επιστημονικών πληροφοριών και ελεύθερης διακίνησης κοινωνικών και φιλοσοφικών ιδεών.
Και το καταστατικό συνεχίζει.
Ο Σύλλογος θα πετύχει τους σκοπούς του με:
1. Ανάπτυξη κάθε είδους μορφωτικής, πολιτιστικής και ψυχαγωγικής, δραστηριότητας.
2. Με την οργάνωση μουσικοχορευτικού συγκροτήματος για την προβολή της μουσικής λαϊκής παράδοσης των Φανών.
3. Με την καλλιέργεια και προβολή της λαϊκής μας τέχνης.
4. Με το συντονισμό της δραστηριότητας του Συλλόγου με άλλους τοπικούς Συλλόγους.
5. Με την πραγματοποίηση διαβημάτων στις αρμόδιες αρχές.
6. Και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο.
ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ ΑΝΤΥΠΑΣ
Ο Αγροτικός Σύλλογος ‘Μαρίνος Αντύπας’ αποφασίστηκε να γίνει από μια ομάδα κατοίκων του χωριού μας στο τέλος Αυγούστου του 1980. Ο Σύλλογος θα συμπεριλάμβανε τρία χωριά. Αυτά θα ήταν η Φάνες, τα Καλαβάρδα και η Σάλακος.
Η τριμελής επιτροπή η οποία ανέλαβε την ίδρυση, αποτελείτο από τους, Μπουζούκη Γιώργο, Μαριεττή Γιάννη του Μανώλη και Καρασάββα Ρουβήμ, Η σχετική ανακοίνωση που αφορούσε την εκλογή της επιτροπής έλεγε: ‘Για την Επιτροπή Αγροτικού Συλλόγου και συγκεκριμένα υπεύθυνοι για το μάζεμα υπογραφών, μοίρασμα προκηρύξεων, εξόρμηση στα χωριά Φανών, Καλαβαρδών, Σαλάκου, προτάθηκαν οι παρακάτω: Μπουζούκης Γιώργος, Μαργεττής Γιάννης του Μανώλη, Καρασάββας Ρουβήμ’.
Η επιτροπή στις 3/9/1980 εξέδωσε ανακοίνωση προς τους κατοίκους των τριών χωριών η οποία έλεγε: ‘Για την ίδρυση Αγροτικού Συλλόγου αποφασίστηκε να γίνει στις Φάνες συγκέντρωση αγροτών με κεντρικό ομιλητή από την Αθήνα ο οποίος θα αναλάβει να αναλύσει τους σκοπούς που θα εξυπηρετήσει ο Αγροτικός Σύλλογος. Η συγκέντρωση προγραμματίστηκε για τις 28/9/1980. Για το ίδιο θέμα αποφασίστηκε να σταλεί επιστολή σε όλους τους Προέδρους των Κοινοτήτων και τους Προέδρους των Αγροτικών Συνεταιρισμών της Ρόδου. Η επιστολή θα δημοσιευθεί και στον τοπικό τύπο’.
Αυτές ήταν οι πρώτες ανακοινώσεις για την ίδρυση του Συλλόγου. Τα σχετικά έγγραφα τα βρήκαμε στο αρχείο του Ρ.Κ.
Αφού μαζεύτηκαν 95 υπογραφές (σημειωτέον ότι χρειάζονταν μόνο 21 αλλά αυτό δείχνει και την θέληση των αγροτών για την ίδρυση του Συλλόγου), η Τριμελής επιτροπή προχώρησε στο φτιάξιμο του καταστατικού με την βοήθεια και του δικηγόρου κυρίου Ιωάννη Ν. Γιαλλούση και στις 2 Ιουλίου του 1981 ο Αγροτικός Σύλλογος Φανών, Καλαβαρδων, Σαλάκου «Μαρίνος Αντυπας» ήτανε γεγονός.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι «νονός» του Συλλόγου ήτανε ο Ρουβήμ Καρασάββας, ο Σύλλογος πείρε το όνομα από τον πρωτοπόρο του Αγροτικού Κινήματος Μαρίνο Αντύπα.
Επίσης, για την ιστορία θα αναφέρουμε και τα 95 πρώτα ονόματα του Συλλόγου.
Ο κατάλογος είναι με αλφαβητική σειρά.
Αρφαράς Νικόλας. Αρφαράς Παναγιώτης. Βογιατζής Νίκος. Γιαννικάκης Μανώλης. Γλενης Θεόδωρος. Διακάκης Κώστας. Διακάκης Λευτέρης. Διακάκης Σάββας. Διακολαμπριανού Μανώλης. Διάκος Μιχάλης. Έλενας Φίλιππος Ζαχαρίας Νίκος. Ζερβός Βασίλης. Ζερβός Βασίλης. Ζερβάνος Γιάννης Ζερβός Γιάννης. Ηλιάδης Νίκος. Θεοδοσίου Μανώλης. Κάκιαλος Γιώργος. Καλαμαράς Γιώργος. Καλαμαράς Κώστας. Καλαμαράς Νίκος. Καλοπέτρης Γιάννης. Καλουδάκης Μανώλης. Καλουδάκης Τσαμπικος. Καπάκης Γιώργος. Καραγιάννης Στέφανος. Καρασάββας Γιώργος. Καρασάββας Ρουβήμ. Κατσιδώνης Στέργος. Κομιζόγλου Γιώργος. Κομιζόγλου Παντελής. Κορκίδας Γιώργος. Κοσκινιάτης Νίκος. Κρανίτσας Ευάγγελος. Κρητικός Αντώνης. Κρητικός Λευτέρης. Κρητικός Στέργος. Κυπραιος Στέργος. Κυριατσούλης Μιχάλης. Κωτάκης Δημήτριος. Λαμπριανος Σταύρος. Λαμπριανος Στέργος. Λαππάκης Γιάννης. Λαππάκης Παναγιώτης. Λαππάκης Χαρίλαος. Μαννάκης Μόσχος. Μαρασιώτης Θανάσης. Μαριεττής Μιχαήλ. Μαριεττής Εμμ. Γιάννης. Μαριεττής Σ Γιάννης. Μαστρογιάννης Γιάννης. Μαχαιράς Δημήτρης. Μιχαλαριάς Νικήτας. Μοσχίδης Δημήτρης. Μπάκας Παναγιώτης. Μπαλάσας Μιχαήλ. Μπουζούκης Γιώργος. Παπαγιάννης Ευθύμιος. Παπαγιάννης Κώστας. Παπαθεοδόρου Χρήστος. Παπαθεοδώρου Γιώργος. Παπαθεοδώρου Θανάσης. Παπαθεοδώρου Θεόδωρος. Παπαθεοδώρου Παύλος. Παπαϊωάννου Λευτέρης. Παπαποστόλου Γιάννης. Παραής Παναγιώτης. Πατρός Αντώνης. Πεζουβανάκης Σταύρος. Πεζουβάνης Απόστολος. Περγουράκης Τσαμπίκος. Πεταυράκης Σπύρος. Πολυχρόνης Μανώλης. Ρούσος Τσαμπίκος. Σάββας Γιάννης. Σακράκης Θανάσης. Σκουλής Χρήστος. Σορωνιάτης Αναστάσιος. Σταματέλος Γιάννης. Στεφανάκης Γιώργος. Στουπής Μάρκος. Τριανταφύλλου Μανώλης. Τριανταφύλλου Φώτης. Τσαγγαράκης Γιώργος. Τσιγγούρης Αντώνης. Φιλίππου Ξενοφών. Χαμουζάς Γιώργος. Χατζηγεωργιου Γιώργος. Χατζηγιάννης Αντωνης. Χατζηγιάννης Κώστας. Χατζηγιάννης Χρήστος. Χατζηνικόλας Γιώργος. Χουρδάς Γιώργος. Χρούσης Τσαμπίκος.
Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο ήταν:
· Καλουδάκης Εμμανουήλ Πρόεδρος
· Παπαμιχαήλ Γιάννης Αντιπρόεδρος
· Μπουζούκης Γιώργος Γενικός Γραμματέας
· Ζερβάνος Γιάννης Ταμίας
· Διακοδημητρίου Μιχαήλ Μέλος
· Χατζηγιάννης Αντωνης Μέλος
· Μαριεττής Γιάννης του Εμμ. Μέλος
Το πρώτο έγγραφο του Συλλόγου με αριθμό πρωτοκόλλου 1 και ημερομηνία 30/11/81 απευθύνετε προς την ΕΓΣΔ και ζητά να μάθει από ποιους απαρτίζετε το Δ.Σ. της ΕΓΣΔ και αν αυτοί είναι αγρότες, το κείμενο κάνει λόγο «για αγροτοπατέρες» και διαμαρτύρεται για την καθυστέρηση της πληρωμής των σταφυλοπαραγωγων.
Το κείμενο τελειώνει με την ερώτηση. «Ποιος αποφασίζει επιτέλους; Ο κύριος ΜΕΤΟΧΟΣ ΕΓΣΔ η το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΑΙΡ;»
Ένα τηλεγράφημα της ΚΑΙΡ με αριθμό 50 ημερομηνία 14/1/1980 και ώρα 14.40 αναφέρει:
Με έναρξη καλλιεργητικών φροντίδων αμπελώνων υπενθυμίζουμε εγκύκλιο μας 17-3/1/1981 περί ελέγχου στρεμματικών αποδόσεων στοπ. Υπόψη σας ότι από προσεχή αμπελουργική περίοδο, δεν θα ισχύσουν τα κατά παρεκκλισιν της εγκυκλίου μας 17-3/1/1981 μέτρα επιείκειας που ίσχυσαν το 1981. ΚΑΙΡ.
Το τηλεγράφημα, η εγκύκλιος καθώς επίσης και η απάντηση του Υπουργού βρίσκονται στο αρχείο του Ρ.Κ.
Η ιστορία του Αγροτικού Συλλόγου «Μαρίνος Αντύπας» τέλειωσε άδοξα.
Ο ενθουσιασμός των πρώτων ημερών μετατράπηκε σε απογοήτευση λόγο των «φιλοδοξιών» κάποιων οι οποίοι πίστευαν ότι είναι δικαίωμα τους να απέχουν από την ίδρυση ενός Συλλόγου αλλά αφού αυτός ιδρύθηκε θεώρησαν καλό να σαμποτάρουν με τον ένα η τον άλλο τρόπο όλη αυτή την προσπάθεια κάνοντας μάλιστα προσπάθειες για την ίδρυση άλλου Συλλόγου με μοναδικό σκοπό να γίνουν «πρόεδροι» και να αυτοαποκαλούνται προστάτες των αγροτών.
Ο «Μαρίνος Αντύπας» ουσιαστικά διαλύθηκε το 1983 αλλά η «σφραγίδα» του κάνει την εμφάνιση της μέχρι και σήμερα!!
Η διάλυση του «Μαρίνου Αντύπα» είναι το ζωντανό παράδειγμα της κακής νοοτροπίας κάποιων μωροφιλόδοξων.
Ο «Μαρίνος Αντύπας» ήταν ο «Πρόδρομος» του Νόμου Καποδίστρια – στη Ρόδο - αφού η φιλοδοξία των ιδρυτών του ήταν η συνένωση της δύναμης των αγροτών στα τρία χωριά. Φάνες – Καλαβάρδα – Σάλακος.
Αθλητικός Σύλλογος ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΦΑΝΩΝ (1926)
Το 1926 συγκροτήθηκε από τον Αγαπητό Αγαπητού, ο αθλητικός σύλλογος Φανών «Πρόδρομος», όνομα που εμπνεύστηκαν από την εκκλησία του χωριού τους, «Πρόδρομος Ιωάννης».
Λέσχη του συλλόγου ήταν η σημερινή αποθήκη του Γιάννη Κυριατσούλη. Εκεί έπιναν το ποτό τους οι τότε κάτοικοι του χωριού, βοηθώντας έτσι μ’ αυτόν τον τρόπο να πραγματοποιηθούν οι σκοποί του «Προδρόμου», προσφέροντας συγχρόνως τις συνδρομές τους σαν μέλη. Θα πρέπει να αναφερθεί πως ο Χριστοφής Παπανικόλας, δίδαξε, κατά τα χρόνια εκείνα, γαλλικά και ιταλικά στην τότε νεολαία των Φανών.
Ακολούθως ο Πρόδρομος έλαβε μέρος στους αγώνες του Δωριέα (το 1927), στο αγώνισμα 5.000 μέτρων, με τον αθλητή του, Θωμά Νικολάου Αρφαρά που ήρθε τρίτος μετά τον Μιχάλη Τομάζο του Ευκλή και Κώστα Ξήπα του Δωριέα.
Την ίδια χρονιά (1927) ο Πρόδρομος συμμετείχε στον δρόμο γύρω από το Κάστρο, μαζί με τον Δωριέα και τον Ευκλή, με τους εξής τρεις αθλητές του: Αρφαράς 7ος. Μ. Σάββας 12ος και Μ. Κώστας (Χατζηελευθερίου) 14ος.
Σε πίνακα 40 ομάδων που ιδρύθηκαν πριν το 1940, προκύπτει ότι ο Πρόδρομος Φανών ιδρύθηκε το 1926.
Πέμπτη 30 Ιουνίου 1927. ποδηλατοδρομία: Ρόδος – Φανες – Ρόδος 50 χιλιομέτρων.
Την ίδια ημέρα. Δρόμος 5.000 μέτρων:
1ος Μιχάλης Τομάζος η Καζούλης (Ευκλή)
2ος Κωνσταντίνος Ξήπας (Δωριέα)
3ος Θωμάς Αρφαρας (Προδρόμου Φανών)
4ος Βασιλειάδης (Δωριέα)
Τριετές κύπελλο «Γύρος του Κάστρου». Το 1927 στο αγώνισμα αυτό, συμμετείχαν τρεις ομάδες: Δωριέας, Ευκλής Σορωνής και Πρόδομος Φανών με σύνολο περίπου 30 αθλητών.
Στην τελική κατάταξη έχουμε τρεις αθλητές του Προδρόμου Φανών.
7ος Θωμάς Αρφαράς
12ος Μιχάλης Σάββας
14ος Μιχαήλ Κώστας
ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΦΑΝΩΝ (1926)
Το 1926 συγκροτήθηκε από τον Αγαπητό Αγαπητού, ο αθλητικός σύλλογος Φανών «Πρόδρομος», όνομα που εμπνεύστηκαν από την εκκλησία του χωριού τους, «Πρόδρομος Ιωάννης».
Λέσχη του συλλόγου ήταν η σημερινή αποθήκη του Γιάννη Κυριατσούλη. Εκεί έπιναν το ποτό τους οι τότε κάτοικοι του χωριού, βοηθώντας έτσι μ’ αυτόν τον τρόπο να πραγματοποιηθούν οι σκοποί του «Προδρόμου», προσφέροντας συγχρόνως τις συνδρομές τους σαν μέλη.
Θα πρέπει να αναφερθεί πως ο Χριστοφής Παπανικόλας, δίδαξε, κατά τα χρόνια εκείνα, γαλλικά και ιταλικά στην τότε νεολαία των Φανών.
Ακολούθως ο Πρόδρομος έλαβε μέρος στους αγώνες του Δωριέα (το 1927), στο αγώνισμα 5.000 μέτρων, με τον αθλητή του, Θωμά Νικολάου Αρφαρά που ήρθε τρίτος μετά τον Μιχάλη Τομάζο του Ευκλή και Κώστα Ξήπα του Δωριέα.
Την ίδια χρονιά (1927) ο Πρόδρομος συμμετείχε στον δρόμο γύρω από το Κάστρο, μαζί με τον Δωριέα και τον Ευκλή, με τους εξής τρεις αθλητές του: Αρφαράς 7ος. Μ. Σάββας 12ος και Μ. Κώστας (Χατζηελευθερίου) 14ος.
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ 1938
Ο Γαβριήλ Μίσιος και ο Γρηγόρης Παυλίδης, που τόσα και τόσα έχουν προσφέρει στον ροδιακό αθλητισμό, δίδαξαν πρώτοι το ποδόσφαιρο στις Φανες. Κι έτσι δειλά – δειλά, το 1938, έκαναν την εμφάνιση τους οι πρώτοι ποδοσφαιριστές παίζοντας στην περιοχή «Βάτος», κόντρα στον Ευκλή, στα Καλαβάρδα, Θολό και τους Ιταλούς (στα Καλαβάρδα). Αυτοί ήταν:
Μανώλης Μαριεττής
Μανώλης Χατζηγιάννης
Παναγιώτης Θεοκλήτου
Παντελής Χρυσοχού
Παντελής Καλιόζης
Σάββας Παπουρδάνος
Χρήστος Θεουλάκης
Τσαμπίκος Στεργαλάς
Φιλημονας Μπάρμπας
Μιχάλης Χατζήπαπας
Γρηγόρης Χριστοδούλου
Γιάννης Κάκκιαλος
Μιχάλης Καφετζής
Με την ποδηλασία ερασιτεχνικά ασχολήθηκε ο Θωμάς Ευσταθίου, χωρίς ώμος κάτι το αξιόλογο.
ΘΩΜΑΣ ΑΡΦΑΡΑΣ: Ο ΦΑΝΕΝΌΣ ΑΘΛΗΤΗΣ
Ο Θωμάς Αρφαράς γεννήθηκε στις Φανες το έτος 1910.
Γιος του Νικολάου Αρφαρά. Παντρεύτηκε δυο φορές αφού η πρώτη του γυναίκα, πέθανε στην γέννα. πέθανε το 1951 με δραματικό τρόπο. Όπως μας διηγήθηκε ο γιος του Νίκος, τα πρώτα μετά την απελευθέρωση χρόνια ήτανε πολύ δύσκολα και πολύς κόσμος για να βγάλει τα προς το ζειν έκανε διάφορες δουλειές.
 |
| ΘΩΜΑΣ ΑΡΦΑΡΑΣ: Ο ΦΑΝΕΝΟΣ ΑΘΛΗΤΗΣ |
Ο Θωμάς Αρφαράς εκτός του ότι καλλιεργούσε τη γη, - όσπρια, δημητριακά, καπνό -, μάζευε και παλιά σίδερα τα οποία πουλούσε και συμπλήρωνε το εισόδημα του.
Στην περιοχή των Φανών – όπως και σε πολλά άλλα μέρη – υπήρχαν διάσπαρτα υλικά απομεινάρια του πολέμου.
Το έτος 1951 πήγε με τον γιο του Νίκο να φορτώσει τα παλιοσίδερα για να τα πουλήσει στον έμπορα. Απομακρύνθηκε από το σημείο όπου είχε αποθηκεύσει την «πραμάτεια» του λέγοντας στο γιο του ότι πάει να φέρει «κάτι» που είχε βρει την προηγούμενη ημέρα. Αργούσε όμως να γυρίσει και ο γιος του πήγε προς αναζήτηση του.
Όπως μας διηγείται ο Νίκος Αρφαράς, καθώς έψαχνε για τον πατέρα του, άκουσε μια δυνατή έκρηξη…Ξύπνησε στο νοσοκομείο!! Η οβίδα την οποία «σκάλιζε» ο πατέρας του έσκασε και είχε σαν αποτέλεσμα τον διαμελισμό του Θωμά Αρφαρά και τον βαρύτατο τραυματισμό του γιου του ο οποίος για ένα μεγάλο διάστημα έμεινε τυφλός.
Ο Αθλητικός Σύλλογος «Πρόδρομος» έλαβε μέρος στους αγώνες του Δωριέα (το 1927), στο αγώνισμα 5.000 μέτρων, με τον αθλητή του, Θωμά Νικολάου Αρφαρά που ήρθε τρίτος μετά τον Μιχάλη Τομάζο του Ευκλή και Κώστα Ξήπα του Δωριέα.
Την ίδια χρονιά (1927) ο Πρόδρομος συμμετείχε στον δρόμο γύρω από το Κάστρο, μαζί με τον Δωριέα και τον Ευκλή, με τους εξής τρεις αθλητές του: Αρφαράς 7ος. Μ. Σάββας 12ος και Μ. Κώστας (Χατζηελευθερίου) 14ος.
ΔΡΟΜΟΣ 5.000 ΜΕΤΡΩΝ:
1ος Μιχάλης Τομάζος η Καζούλης (Ευκλή)
2ος Κωνσταντίνος Ξήπας (Δωριέα)
3ος Θωμάς Αρφαρας (Προδρόμου Φανών)
4ος Βασιλειάδης (Δωριέα)
Για την τελική κατάταξη των αθλητών, οι παλαιότεροι αμφισβητούν το αποτέλεσμα λέγοντας ότι «έγινε νοθεία» αφού όπως ισχυρίζονται, κάποιος «φίλαθλος» «έβαλε τρικλοποδιά στον Αρφαρά λίγα μέτρα πριν τον τερματισμό».
Το γεγονός όμως αυτό ο γιος του Νίκος Αρφαρας το τοποθετεί στο αγώνισμα του Μαραθώνιου όπου είχε λάβει μέρος ο Θωμάς Αρφαρας.
Ο μαραθώνιος είχε ως αφετηρία την Αρχαία Κάμειρο και τερματισμό το Μαντρακι της πόλεως Ρόδου. Εκεί, λίγα μέτρα πριν τον τερματισμό, συναθλητής και όχι φίλαθλος, έβαλε τρικλοποδιά στον προπορευόμενο Αρφαρά ο οποίος τερμάτισε δεύτερος αλλά η επιτροπή τον ανακήρυξε πρώτο.
Το μετάλλιο το οποίο πείρε σε εκείνο τον αγώνα αλλά και τα αλλά μετάλλια, ο Αρφαράς, αναγκάστηκε να τα πουλήσει για να σώσει την γυναίκα του η οποία όμως τελικά πέθανε μετά από τον τοκετό των δεύτερων διδύμων της οικογένειας αφού ο γιατρός δεν είχε αντιληφθεί το δεύτερο παιδί και η γυναίκα πέθανε από σηψαιμία.
Τριετές κύπελλο «Γύρος του Κάστρου». Το 1927 στο αγώνισμα αυτό, συμμετείχαν τρεις ομάδες: Δωριέας, Ευκλής Σορωνής και Πρόδομος Φανών με σύνολο περίπου 30 αθλητών.
Στην τελική κατάταξη έχουμε τρεις αθλητές του Προδρόμου Φανών.
7ος Θωμάς Αρφαράς
12ος Μιχάλης Σάββας
14ος Μιχαήλ Κώστας
ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΚΟΥΣΙΛΑΟΣ
Ο Αθλητικός Σύλλογος «Ακουσιλαος», ιδρύθηκε το 1946.
Ιστορία του Ακουσιλάου
Ο ΑΚΟΥΣΙΛΑΟΣ με τα μάτια του Νίκου Αρφαρά
Ο Ακουσίλαος Φανών είναι μια από τις ομάδες που πρωταγωνιστούν τα τελευταία χρόνια στην Α1 Κατηγορία. Με αφορμή την δημιουργία μουσεία προς τιμήν της ομάδας στο χωριό των Φανών, το xxsports σας παρουσιάζει όσα δεν ξέρετε για το σωματείο μέσα από τις αναμνήσεις του επίτιμου προέδρου της ομάδας και ιδρυτικού στελέχους της, Νίκου Αρφαρά.
 |
| Νίκος Αρφαράς |
Εκεί που άρχισαν όλα.
Ο Ακουσίλαος επανιδρύθηκε το 1957 στο χωριό των Φανών. Ο Νίκος Αρφαράς ήταν από τα σημαντικότερα ιδρυτικά στελέχη της ομάδας και πρώτος πρόεδρος ήταν ο Μιχάλης Καφετζής μετά από εκλογές, με τον πρώτο να είναι αντιπρόεδρος. Μεταξύ των άλλων ιδρυτικών στελεχών ήταν και οι Γιώργος Χατζημάρτης, Γιώργος Χατζηγεωργίου και Μιχάλης Κυριατσούλης. Πρώτος προπονητής της ομάδας διετέλεσε ο Παυλίδης Γρηγόρης.
Γιός του Διαγόρα.
Ο Ακουσίλαος κατά την ιστορία είναι ένας από τους γιούς του Διαγόρα. Αυτό έγινε και στην ιστορία του σωματείου, καθώς στα πρώτα του βήματα έπαιρνε παίκτες νεαρούς από την γηραιό προκειμένου να αποκτήσουν εμπειρίες ποδοσφαιρικές. Πριν τον Ακουσίλαο πάντως στις Φάνες υπήρχε άλλη ομάδα, ονόματι, Πρόδρομος.
Αρχή με ερυθρόλευκα.
Τα πρώτα χρώματα που είχε η ομάδα στις εμφανίσεις της ήταν τα ερυθρόλευκα. Κατά την περίοδο της δικτατορίας αυτό άλλαξε, με την ομάδα στην μοναδική χρονιά που αγωνίστηκε την συγκεκριμένη περίοδο να φοράει κυανόλευκα. Το σημερινό της χρώμα, το πράσινο-άσπρο το έβαλε για πρώτη φορά το 1979, όταν ανέλαβε πρόεδρος, ο νυν ισχυρός άντρας της ομάδας, Αγαπητός Παπουρδάνος και αυτό έγινε λόγω της αγάπης που είχε στον Παναθηναϊκό.
Ο επίτιμος πρόεδρος, Νίκος Αρφαράς
 |
| Γιάννης Εμμ. Μαριεττής. Ο καλλίτερος ίσως τερματοφύλακας του Ακουσιλάου. |
Ο Νίκος Αρφαράς όπως προαναφέραμε είναι εκ των ιδρυτικών στελεχών της ομάδας και επίτιμος πρόεδρος της. Έχει τιμηθεί και με πλακέτα από την Ένωση ποδοσφαιρικών σωματείων Δωδεκανήσου. Ανέλαβε πρώτος πρόεδρος το 1960 και εγκατέλειψε την θέση, παραδίδοντας και πάλι την σκυτάλη στον Μιχάλη Καφετζή, όταν αναγκάστηκε να φύγει για δουλειά στο Βέλγιο. Όπως μας διηγήθηκε δεν δίστασε να δουλεύει ατελείωτες ώρες στα αμπέλια για να εξασφαλίσει έστω τα νερά των ποδοσφαιριστών, ενώ βοήθησε με τον ίδιο τρόπο και έναν παίκτη της ομάδας εκείνο τον καιρό να αποφυγή την φυλάκιση, ξοφλώντας του την κλοπή που έκανε.
Στο πρωτάθλημα Α2 Κατηγορίας που είχε κατακτήσει η ομάδα το 2007, ο εγγονός του, Νίκος Ρ. Καρασάββας του πρόσφερε το μετάλλιο που κατέκτησε.
Ονόματα που φόρεσαν την φανέλα.
Οι Δράκος και Χασταλής είναι από τα μεγαλύτερα ονόματα που φόρεσαν την φανέλα του συλλόγου, ενώ σημαντικές μορφές ήταν και οι Χατζηστρατής (πατέρας του Νίκου), Πάλλας, Τόππος, Σκιαθίτης, Μίτος, Μιχαλαριάς. Ακόμα και τώρα οι Ισκάς, Μαθιός, Παπαστάμος, Ντίξον και Χατζηστρατής Ν. είναι από τους μεγαλύτερους παίκτες που παίζουν και έπαιξαν στην ομάδα.
Το γήπεδο
Η ομάδα αγωνιζόταν αρχικά στην Σορωνή. Η κόντρα που είχε όμως με τον Ευκλή και το μίσος που είχε τότε ο κόσμος της Σορωνής για την ομάδα, οδήγησε τους παράγοντες του συλλόγου σε μια λύση γηπέδου στις Φάνες. Το 1968 έγινε η πρώτη κουβέντα με τον τότε αντι-νομάρχη Δωδεκανήσου και παραχωρήθηκε το κτήμα από την εκκλησία για την δημιουργία νέου γηπέδου έναντι 50.000 δραχμών. Ο Νίκος Αρφαράς φρόντισε να εξασφαλίζει το φαγητό του οδηγού της μπουλντόζας που έκανε τα έργα. Πέρσι ανακαινίστηκε από τον δήμο και έγινε με συνθετικό τάπητα.
Στη συνέντευξη ήταν: O Νίκος Αρφαράς μαζί με τον ρεπόρτερ του xxsports, Νίκο Γιορδαμνή και τον τερματοφύλακα του Εθνικού, Γιώργο Τόππο (ο πατέρας του, Τσαμπίκος Τόππος, είχε αγωνιστεί στον Ακουσίλαο την περίοδο που ο Νίκος Αρφαράς ήταν στο συμβούλιο της ομάδας)
Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο Ρουβήμ (ΡΟΔΟΣυλλέκτης)
Δείτε ακόμα περισσότερες Φωτογραφίες ΕΔΩ:
Διαβάστε ακόμα τα άρθρα του καθηγητή Παναγιώτη Α. Χαμουζά:
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου