Νάξος
Ενα μικρό, αυτόνομο σύμπαν. Η Νάξος. Στο κέντρο των Κυκλάδων, στο επίκεντρο του ιστορικού γίγνεσθαι. Εύφορη. Πλούσια σε ιστορία, γεμάτη αρχαία, βυζαντινά και ενετικά μνημεία. Με έθιμα, μουσική και γιορτές που οργανώνονται ανελλιπώς κάθε χρόνο. Φιλόξενη. Γεμάτη ευωδίες και γεύσεις: Τα τυριά, τα κρασιά και τα κηπευτικά της γοητεύουν τον ουρανίσκο. «Νάξος ευδαίμονη των νήσων προέφερε». Ο Ηρόδοτος, ο Πίνδαρος, ο Αρχίλοχος ο Πάριος, αλλά και ο μεγάλος λογοτέχνης Νίκος Καζαντζάκης έχουν αναφερθεί στις ομορφιές της Νάξου. Και ο θεός Διόνυσος ύψωνε εύχαρις το ποτήρι με τον οίνο στην υγειά της …
Το κάστρο της Χώρας της Νάξου είναι μοναδικό στο Αιγαίο και κατοικείται αδιάλλειπτα αιώνες τώρα. Η αριστοκρατία του νησιού έγραψε ιστορία και οι απόγονοι των παλιών αρχόντων ακόμη μένουν στα μεγαλόπρεπα μέγαρά τους. Η Ναξιώτικη ύπαιθρος αστράφτει στον ήλιο του Αιγαίου, δροσερή, γεμάτη πηγές, ποταμούς, πανέμορφους οικισμούς, περιβόλια, πεδιάδες, κοιλάδες, πορτοκαλεώνες, λεμονεώνες...
Στους ελαιώνες της Τραγαίας λάμπουν τα βυζαντινά μνημεία. Στον Ζα (Δριον) αργοσταλάζουν οι σταλακτίτες του περίφημου σπηλαίου. Στις απέραντες αμμουδιές που χρυσίζουν στις ακτές χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο απολαμβάνουν τις χαρές των διακοπών.
Μην αρκεστείτε σε αυτά, η Νάξος κρύβει πολλούς ακόμη θησαυρούς. Ιχνη προϊστορικών οικισμών, αρχαίους και ενετικούς πύργους που άντεξαν στο πέρασμα των αιώνων, μουσεία με σπάνιους θησαυρούς, τοπικές γιορτές, φεστιβάλ, πολιτιστικές εκδηλώσεις που ενθουσιάζουν τους επισκέπτες. Μονοπάτια και χωματόδρομους που προκαλούν τους τολμηρούς, αρώματα από θυμάρι, δυόσμο, γιασεμί, αγριολούλουδα και λυγαριές, αλλά και γιδόμαλλο από τις στάνες όπου στεγνώνουν οι γραβιέρες. Τι να πρωτοαπολαύσεις και τι να κρατήσεις στη μνήμη σου όταν το πλοίο σαλπάρει αποχαιρετώντας την Πορτάρα, το έμβλημα της Νάξου που λούζεται στο φως του απογευματινού ήλιου; Θα ξανάρθεις. Τη Νάξο, αυτό τον θαυμαστό μικρόκοσμο του Αιγαίου, είναι δύσκολο να τη χορτάσεις.
Η ανάπτυξη και η δύναμη της Νάξου κατά τους αρχαϊκούς χρόνους αντικατοπτρίζεται στα μνημεία της τέχνης. Τα μεγάλα ανδρικά και γυναικεία αγάλματα, όπως η Αρτεμις, το ανάθημα της Νίκανδρης στη Δήλο (650 π.Χ.) και οι κούροι που βρέθηκαν στη Θήρα (τελευταίο τέταρτο 7ου αιώνα π.Χ). Ακόμα εξαίρετο δείγμα του νησιώτικου ιωνικού ρυθμού είναι ο «Οίκος των Ναξίων» στη Δήλο.
Στα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα στη Νάξο είχε οργανωθεί μια ολιγαρχική κοινωνία με πολλούς πλούσιους και ισχυρούς ευγενείς. Η ναυτική δύναμή της αναδείχθηκε το 734 π.Χ., όταν ο στόλος της συνέπραξε με τους Χαλκιδείς, ιδρύοντας αποικίες στη Σικελία (σικελική Νάξος).
Μετά την εξέγερση του λαού της Νάξου εναντίον των «παχέων» (δηλαδή των ευγενών), την εξουσία πήρε ο τύραννος Λύγδαμις με τη βοήθεια του Αθηναίου φίλου του Πεισίστρατου (540 π.Χ.). Η Πορτάρα, η τεράστια πόρτα του σηκού του ιερού Δήλιου Απόλλωνα, χρονολογείται από την εποχή της τυραννίας (περίπου 530 π.Χ.). Οταν ανατράπηκε ο τύραννος από τους Σπαρτιάτες (524 π.Χ.), ακολούθησε μια περίοδος ολιγαρχίας που τερματίστηκε το 510 π.Χ. Η δημοκρατία της Νάξου υπέστη πολιορκία το 501 π.Χ., ύστερα από υποκίνηση των ολιγαρχικών, από τον τύραννο της Μιλήτου Αρισταγόρα συνεπικουρούμενου από τον Πέρση στρατηγό Μεγάβατο. Η καταστροφική άλωση του νησιού το 490 π.Χ. από τους Πέρσες στρατηγούς Δάτι και Τισσαφέρνη, σηματοδότησε το τέλος της λαμπρής αρχαϊκής περιόδου. Οι Ναξιώτες συμμετείχαν στη ναυμαχία της Σαλαμίνας και στη μάχη των Πλαταιών. Επίσης, πήραν μέρος στην Α΄ Αθηναίκή Συμμαχία και το 453 π.Χ. ο Περικλής εγκατέστησε εδώ 500 Αθηναίους κληρούχους υπό τον στρατηγό Τολμίδη.
Μετά τη μάχη της Χερώνειας (338 π.Χ) το νησί υποτάχθηκε στους Μακεδόνες, αργότερα, δε, στους Πτολεμαίους που έφεραν τις αιγυπτιακές θεότητες. Την εποχή των ρωμαϊκών εμφυλίων πολέμων δόθηκε από τον Αντώνιο στους Ρόδιους (41 π.Χ.). Ανήκε στην Επαρχία των Νήσων με διοικητή ανθύπατο που έδρευε στη Ρόδο.
Η ύπαρξη παλαιοχριστιανικών βασιλικών στη Νάξο από τον 4ο αιώνα μαρτυρεί τη συνέχιση της ακμής της. Οι αρχαιολογικές μαρτυρίες που αντλούνται από ναούς οι οποίοι χρονολογούνται από τον 7ο έως το 14ο αιώνα, δείχνουν ότι είχε δεσπόζουσα εκκλησιαστική, διοικητική και οικονομική θέση ανάμεσα στα νησιά των Κυκλάδων.
Υστερα από την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Σταυροφόρους, ο Μάρκος Σανούδος, που ήταν ανεψιός του δόγη της Βενετίας Μαρίνου Δάνδολου, κυρίευσε τη Νάξο. Η ίδρυση του Δουκάτου του Αιγαίου το 1207 με έδρα το νησί, καθόρισε την ιστορία του μέχρι το 1566 που οι Κυκλάδες περιήλθαν οριστικά στους Οθωμανούς. Εως το τέλος του 14ου αιώνα κυβερνούσε η οικογένεια του Σανούδου, ενώ στη συνέχεια η Νάξος βρέθηκε στην εξουσία του οίκου Κρίσπι. Το 1537 ο στόλος του φοβερού Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα έκανε την εμφάνισή του στη Νάξο και ο Ιωάννης Δ’ Κρίσπι χωρίς καμιά ελπίδα βοηθείας, αναγκάζεται να παραδώσει το νησί στους Τούρκους. Αφού οι Τούρκοι λεηλάτησαν το νησί, κατέστησαν τον Κρίσπι φόρου υποτελή στον Σουλτάνο έναντι 5000 δουκάτων. Από το 1566 μέχρι το 1579 το Δουκάτο της Νάξου παραχωρήθηκε στον Ισπανοεβραίο Ιωσήφ Νάζι που ήταν ευνοούμενος του Σουλτάνου Σελήμ. Ο ίδιος ουδέποτε πήγε στο νησί, αλλά το διοικούσε μέσω του τοποτηρητή του Φραγκίσκου Κορονέλο.
Η τουρκοκρατία στο νησί διήρκεσε μέχρι το 1821, εκτός από την περίοδο των Ορλωφικών (1770-1774) που καταλήφθηκε μαζί με τις υπόλοιπες Κυκλάδες από τον ρωσικό στόλο. Επί εποχής του σουλτάνου Ιμπραήμ (1615-1648) με «αχτιναμέ» (προνομιακό ορισμό) παραχωρήθηκαν στη Νάξο ιδιαίτερα προνόμια. Διοικητικά υπαγόταν στον καπουδάν πασά, αλλά το νησί υπήρχε Τούρκος βοεβόδας και 6 Ναξιώτες «σύνδικοι» που εκλέγονταν κάθε χρόνο από τους συμπατριώτες τους.
Κατά την επανάσταση του 1821 υπήρχε αντίθεση στο νησί ανάμεσα στις πλούσιες οικογένειες που προέβαλλαν την καταγωγή τους από τους βενετικούς οίκους των Σανούδων, των Κρίσπι, των Γκριμάλντι, και την ανερχόμενη αστική τάξη του νησιού που προσχώρησε στις φιλελεύθερες ιδέες του Αγώνα. Κάποια πρόσωπα, όπως δείχνουν οι πηγές, συμμετείχαν στη Φιλική Εταιρεία. Μέσα στα σύνορα του νεοσύστατου Ελληνικού Βασιλείου, η Νάξος γνώρισε οικονομική ανάπτυξη εξαιτίας της εξόρυξης της ναξιακής σμύριδας που ήταν περιζήτητο εξαγωγικό προϊόν στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης.
Η Νάξος
Στην καρδιά του Αιγαίου, η Νάξος, είναι ένα νησί με μεγάλη ιστορία και έντονη παρουσία στην δημιουργία του ελληνικού πολιτισμού. Η Νάξος κατοικήθηκε από τους προϊστορικούς χρόνους. Ο Ζευς, ο πατέρας των θεών των αρχαίων Ελλήνων, γεννήθηκε στην Κρήτη αλλά ανατράφηκε στη Νάξο και έδωσε το όνομά του στο πιο ψηλό βουνό της, τον Ζα (1004 μ.). Ο Διόνυσος, ο θεός του κρασιού, έσμιξε στη Νάξο με την Αριάδνη, την θεά της γονιμότητας. Η ένωσή τους προίκισε το νησί με πλούσια αμπέλια και εύφορη γη.
Ακόμα και σήμερα που η Νάξος έχει μπει σε τροχιά τουριστικής ανάπτυξης, η πλειοψηφία των ανθρώπων του νησιού δεν ασχολείται μόνο με τα τουριστικά επαγγέλματα. Η γεωργία, η κτηνοτροφία, τα λατομεία μαρμάρου, το εμπόριο απασχολούν ένα μεγάλο κομμάτι των Ναξιωτών. Η Νάξος έχει τον κοσμοπολίτικο αέρα ενός σύγχρονου τουριστικού θέρετρου αλλά συγχρόνως διατηρεί το παραδοσιακό χρώμα της και τον λαϊκό πολιτισμό της. Οι ατέλειωτες αμμουδιές, με τα καθαρά νερά και τους κέδρους, σε όλο το μήκος των νότιων και νοτιοδυτικών ακτών της αλλά και η βόρεια πλευρά της Νάξου, κρύβουν ομορφιές και τοπία σαγηνευτικά. Οι λάτρεις του windsurf θα βρουν στο νησί μοναδικές συνθήκες για να ασχοληθούν με το αγαπημένο τους άθλημα. Το μελτέμι που πνέει κατά την διάρκεια της μέρας τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι ο καλύτερος τους σύμμαχος.
Για τους φίλους της ποδηλασίας, η Νάξος προσφέρει μοναδικές διαδρομές. Για τους πεζοπόρους, τους φυσιολάτρες και αυτούς που έχουν το πάθος της εξερεύνησης, η Νάξος αποτελεί πραγματικό παράδεισο, καθώς υπάρχουν δεκάδες μονοπάτια που την διασχίζουν από άκρη σε άκρη. Αν πάλι ενδιαφέρεστε να γνωρίσετε την καθημερινότητα των ανθρώπων της Νάξου και την λαϊκή της παράδοση, θα πρέπει να επισκεφθείτε τα χωριά, εκεί που ο ξένος είναι τιμώμενο πρόσωπο. Όσοι, τέλος, γοητεύονται από το παρελθόν και την ιστορία θα εντυπωσιαστούν από τον πλούτο των μνημείων της Νάξου. Ίσως πουθενά αλλού, σε ένα τόσο μικρό κομμάτι γης, δεν έχουν συγκεντρωθεί τόσα σημαντικά μνημεία από τόσο διαφορετικές εποχές. Αλλά και για όσους οι καλοκαιρινές διακοπές είναι συνώνυμες με την νυχτερινή ζωή και το ξενύχτι υπάρχουν πολλές επιλογές καθώς η Χώρα το καλοκαίρι πραγματικά δεν κοιμάται.
Ιστορία του νησιού
Εποχή του λίθου. Αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την ύπαρξη μιας αναπτυγμένης κοινωνίας, ήδη από την 4η χιλιετία π.Χ. Από τότε η Νάξος κατοικείται συνεχώς.
Εποχή του χαλκού ( 3200-1100 π.Χ.). Η Νάξος παρουσιάζεται δυναμικά στο χώρο του Αιγαίου την 3η χιλιετία π.Χ. σαν σημαντικό κέντρο του λεγόμενου "Κυκλαδικού Πολιτισμού". Τα ευρήματα των ανασκαφών εκείνης της ιστορικής περιόδου, εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Νάξου στη Χώρα και στο αρχαιολογικό μουσείο της Απειράνθου.
Στην αυγή της 2ης χιλιετίας π.Χ. την σκυτάλη της ναυτικής κυριαρχίας στο Αιγαίο παίρνουν οι Μινωίτες, για να την παραδώσουν με την σειρά τους, στα μέσα της χιλιετίας, στους Μυκηναίους. Το κέντρο βάρους των εξελίξεων μετατοπίζεται στα Μυκηναϊκά κέντρα της κυρίως Ελλάδας που χρησιμοποιούν τις Κυκλάδες σαν γέφυρες για την εξάπλωσή τους προς την Ανατολή. Ένα τμήμα της Μυκηναϊκής πρωτεύουσας της Νάξου (1300 π.Χ.), αποκαλύφθηκε κάτω από την πλατεία της μητρόπολης, στη Χώρα (αρχαιολογικός χώρος Γκρόττας).
Γεωμετρική εποχή (1100-700π.Χ.). Στα χρόνια που ακολουθούν η Νάξος εποικίζεται από Ίωνες και αρχίζει για το νησί μία μεγάλη περίοδος ανάπτυξης.
Αρχαϊκή εποχή (700-480 π.Χ.). Η ανάπτυξη κορυφώνεται τους Αρχαϊκούς χρόνους (7ος - 6ος αι. π.Χ.) και συνοδεύεται από την άνθηση των τεχνών, ιδιαίτερα της γλυπτικής και της αρχιτεκτονικής. Σε αυτό βοήθησε ο πλούτος του υπεδάφους της Νάξου, το άφθονο μάρμαρο που ήταν η πρώτη ύλη και η σμύριδα που χρησίμευε για την τελική λείανση των έργων. Η γλυπτική της Αρχαϊκής εποχής αντιπροσωπεύεται στη Νάξο από τους δύο υπερμεγέθεις μισοτελειωμένους Κούρους, τον Κούρο των Μελάνων και τον Κούρο του Απόλλωνα. Η αρχαιολογική έρευνα αποκάλυψε επίσης στην ύπαιθρο της Νάξου, δύο πολύ σημαντικά ιερά των Αρχαϊκών χρόνων, το Ιερό των Υρίων, νότια της Χώρας, στη θέση Λιβάδι και το Ιερό του Γύρουλα, κοντά στο χωριό Σαγκρί. Στην ίδια εποχή ( 6ος αι. π.Χ.) ανήκει και ο μεγάλος ναός του Απόλλωνα (Πορτάρα), στο νησάκι Παλάτια, στην άκρη του λιμανιού. Το 490 π.Χ. η Νάξος καταστράφηκε από τους Πέρσες.
Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.). Μετά την οριστική συντριβή των Περσών από τους Έλληνες, η Νάξος γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας
Ελληνιστική εποχή (323- 41 π.Χ.). Στους Ελληνιστικούς χρόνους ανήκει, ένα σπουδαίο μνημείο της Νάξου, ο «Πύργος του Χειμάρρου», κοντά στο χωριό Φιλώτι. Ένας άλλος αρχαίος ελληνικός πύργος είναι ο«Παλαιόπυργος της Πλάκας», ανάμεσα στο χωριό Τρίποδες και την παραλία της Πλάκας.
Ρωμαϊκή εποχή (41 π.Χ -330 μ.Χ.). Το 41 π.Χ. η Νάξος έγινε ρωμαϊκή επαρχία και χρησιμοποιήθηκε σαν τόπος εξορίας.
Βυζαντινή εποχή (330-1207 μ.Χ.). Η έλευση του Χριστιανισμού (4ος αι. μ.Χ.) βρίσκει τη Νάξο σε περίοδο αφάνειας. Πολλές εκκλησίες κτίστηκαν πάνω σε αρχαία ιερά. Σήμερα οι εκκλησίες στη Νάξο ξεπερνούν τις πεντακόσιες. Η Παναγία η Δροσιανή, κοντά στο χωριό Μονή και η Παναγία η Πρωτόθρονη, στο χωριό Χαλκί, αποτελούν σημαντικά μνημεία της Παλαιοχριστιανικής περιόδου. Στους Βυζαντινούς χρόνους ανήκει χρονολογικά και το οχυρωμένο μοναστήρι του Φωτοδότη Χριστού, έξω από το χωριό Δανακός. Την ίδια περίοδο οι Βυζαντινοί κτίζουν κάστρα. Ένα τέτοιο κάστρο ήταν και το Κάστρο του Καλόγερου, κτισμένο στην κορυφή χαμηλού αλλά εξαιρετικά δύσβατου βουνού, στη βόρεια άκρη του νησιού. Στα δυτικά του λεκανοπέδιου της Τραγέας, βρίσκεται το Απάνω Κάστρο. Στη κεντρική Νάξο βρίσκεται και το Κάστρο του Απαλίρου, κτισμένο στην κορυφή απότομου βουνού. Στους πρόποδές του βρισκόταν η πρωτεύουσα της Βυζαντινής Νάξου.
Ενετοκρατία (1207-1537 μ.Χ). Το 1207 ο Μάρκος Σανούδος, αποβιβάζεται με τους άντρες του στον όρμο της Αγιασσού, και μετά από πολιορκία κατακτά το νησί. Διαδοχικά κατακτά και άλλα 18 νησιά του Αιγαίου, ιδρύει το Δουκάτο του Αιγαίου με έδρα τη Νάξο, και επιβάλει την φεουδαρχία. Μεταφέρει την πρωτεύουσά του, από το κάστρο του Απαλίρου, στη θέση της σημερινής Χώρας. Στο λόφο που αποτελεί την φυσική ακρόπολη της πόλης, ο Σανούδος, έκτισε το Κάστρο της Χώρας χρησιμοποιώντας υλικά από την αρχαία πόλη. Οι άρχοντες έκτισαν στην ύπαιθρο τους πύργους τους (ενετικοί πύργοι) είτε για θερινή κατοικία είτε για προστασία σε περίπτωση πειρατικών επιδρομών. Νεότεροι πύργοι (17ος αι.) είναι ο Πύργος της Αγιάς (καταστράφηκε τα τελευταία χρόνια από πυρκαγιά) στις βόρειες ακτές της Νάξου, και ο πύργος-μοναστήρι της Παναγίας της Υψηλοτέρας, έξω από το χωριό Γαλήνη. 
Τουρκοκρατία (1537-1829μ.Χ). Η Νάξος παρέμεινε υπόδουλη στους Τούρκους μέχρι το 1829, ημερομηνία κατά την οποία εντάχτηκε στο ελληνικό κράτος.
Νεότεροι χρόνοι. Μνημείο της νεότερης ιστορίας του νησιού αποτελούν τα σμυριδωρυχεία, στην ανατολική πλευρά του νησιού στο δρόμο προς τον Λιόνα. Τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα της Νάξου δίνουν στο νησί οικονομική αυτάρκεια. Ο τουρισμός ανακάλυψε τη Νάξο ουσιαστικά την δεκαετία του '80.
Αξιοθεατα
Η Χώρα της Νάξου είναι η πρωτεύουσα, το διοικητικό κέντρο και το λιμάνι του νησιού. Προσφέρει όλες τις σύγχρονες ανέσεις χειμώνα-καλοκαίρι. Πολλά μνημεία μέσα στη Χώρα όπως η Πορτάρα, ο αρχαιολογικός χώρος της Γκρόττας και το Ενετικό Κάστρο μαρτυρούν το παρελθόν της πόλης. Στη Χώρα βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο και η Μουσειακή λαογραφική συλλογή του Βασίλη και της Κάθριν Κουτελιέρη της Νάξου. Τις καλοκαιρινές μέρες, ο κόσμος συγκεντρώνεται στην παραλία του Αϊ Γιώργη (εκτεταμένη αμμουδιά στη νότια πλευρά της Χώρας) ωστόσο πολλοί είναι αυτοί που προτιμούν την παραλία της Γκρόττας, στη βόρεια πλευρά της Χώρας, κοντά στο λιμάνι. Στην αγορά της Χώρας θα βρείτε όλα τα τοπικά προϊόντα, είδη λαϊκής τέχνης, ρούχα, κοσμήματα. Στα δεκάδες εστιατόρια και μεζεδοπωλεία, θα γευθείτε την ελληνική και τοπική κουζίνα. Όσο για την νυχτερινή διασκέδαση, υπάρχουν μαγαζιά για κάθε ηλικία και προτίμηση. Η Χώρα συνδέεται με τακτική συγκοινωνία με όλα τα χωριά και τις παραλίες της Νάξου.
Το Χαλκί, στο κέντρο του λεκανοπέδιου της Τραγέας, είναι η πρωτεύουσα και το διοικητικό κέντρο του δεύτερου δήμου της Νάξου, του δήμου Δρυμαλίας που περιλαμβάνει τα χωριά της Τραγέας και της ορεινής Νάξου. Η περιοχή της Τραγέας, στο κέντρο της Νάξου, είναι κατάφυτη από ελιές και οπωροφόρα δένδρα και αποτελεί από την αρχαιότητα το πιο πλούσιο και εύφορο κομμάτι του νησιού. Γύρω από το Χαλκί, ανάμεσα στα δένδρα, ξεπροβάλλουν τα χωριά της Τραγέας: Καλόξυλος, Ακάδημοι, Χείμαρρος, Τσικαλαριό, Δαμαριώνας, Δαμαλάς. Η περιοχή αποκαλείται "Μικρός Μυστράς" εξ αιτίας του μεγάλου αριθμού των εκκλησιών της (χρονολογούνται από τον 6ο μέχρι τον 14ο αιώνα).
Δαμαριώνας. Αυτό το χωριό έχει όμορφα παλιά αρχοντικά, πολλά από τα οποία σήμερα αναπαλαιώνονται. Οι κάτοικοί του ασχολούνται με την ελαιοκαλλιέργεια, την γεωργία και την κτηνοτροφία. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η πολύ παλαιά εκκλησία του Χριστού, με γλυπτό ξύλινο τέμπλο και παλαιές εικόνες.
Δαμαλάς. Μικρό γραφικό χωριουδάκι με λίγους μόνιμους κατοίκους. Αξίζει να επισκεφθείτε το αναπαλαιωμένο παραδοσιακό ελαιοτριβείο του Δαμαλά και το παραδοσιακό εργαστήρι αγγειοπλαστικής, στην είσοδο του χωριού.
Μονή. Το χωριό είναι κτισμένο σε πλαγιά, με θέα στο λεκανοπέδιο της Τραγέας. Πήρε το όνομά του από το ναό της Παναγίας της Δροσιανής που άλλοτε ήταν μοναστήρι. Τα υφαντά του είναι ονομαστά.
Κινίδαρος. Όμορφο χωριό, ονομαστό για τα κτηνοτροφικά του προϊόντα, αλλά και για τις γιορτές και τα πανηγύρια του. Κοντά στον Κινίδαρο βρίσκεται η πηγή απ΄ όπου υδρεύεται η Χώρα. Στην περιοχή υπάρχουν λατομεία μαρμάρου. Τα καλοκαιρινά βράδια, στις ταβέρνες του χωριού στήνονται συχνά γλέντια με τοπικούς οργανοπαίκτες και μουσικούς.
Μέλανες. Το χωριό είναι κτισμένο σε εύφορη κοιλάδα. Υπάρχουν τρεχούμενα νερά που παλαιότερα κινούσαν τους, εγκαταλειμμένους σήμερα, νερόμυλους. Στην κοιλάδα των Μελάνων βρίσκονται και τα μικρότερα χωριουδάκια Κουρουνοχώρι και Μύλοι. Ο πύργος του Φραγγόπουλου, στο Κουρουνοχώρι, θυμίζει ότι η περιοχή αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα Φέουδα της Νάξου την εποχή της Ενετοκρατίας. Κοντά στις Μέλανες, στη θέση Φλεριό, βρίσκεται ξαπλωμένος στην άκρη ενός περιβολιού, ο ένας από τους δύο αρχαϊκούς Κούρους της Νάξου.
Ποτάμι. Πρόκειται ουσιαστικά για τρία μικρά χωριουδάκια (Άνω, Μέση και Κάτω Ποταμιά), κτισμένα κατά μήκος καταπράσινης κοιλάδας, ανάμεσα σε περιβόλια με φρούτα. Παλαιοί νερόμυλοι δίνουν ένα ξεχωριστό χρώμα. Η περιοχή είναι ιδανική για περιπάτους.
Σαγκρί. Είναι κτισμένο σε εύφορο οροπέδιο με ελιές, 11 χλμ. Ν.Α. της Χώρας. Η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και έχει πολλά αξιοθέατα όπως το μοναστήρι-πύργος του Τίμιου Σταυρού (16ου αι.) που αναστηλώθηκε πρόσφατα και φιλοξενεί διάφορες εκδηλώσεις, το μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου, τις βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Αρτεμίου (8ος - 9ος αι.) που κτίστηκε την περίοδο της εικονομαχίας και τον πύργο του Σομαρίπα, στο Κάτω Σαγκρί. Νότια του χωριού, στη θέση Γύρουλας, βρίσκεται ο αρχαϊκός ναός της θεάς Δήμητρας.
Επίσης στο 12ο χλμ. του κεντρικού δρόμου, που ενώνει τη Χώρα της Νάξου με το Σαγκρί, δεσπόζει στον κάμπο της Αγιασσού, ο Πύργος Μπαζαίου.
Φιλώτι. Μετά την Τραγέα, ο δρόμος ανηφορίζει προς τον Ζα, το ψηλότερο βουνό των Κυκλάδων (1004 μ.) και συναντά το χωριό Φιλώτι κτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες του Ζα. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Νάξου με έντονη ζωή και δραστηριότητα. Έχει εστιατόρια, καφενεία, μπαράκια και αγορά. Η εκκλησία του χωριού, η Παναγία η Φιλωτίτισσα, είναι από τις ωραιότερες της Νάξου, με σπάνιες εικόνες, μαρμάρινο τέμπλο και γλυπτό καμπαναριό. Αξίζει ακόμα να επισκεφθείτε τον πύργο του Μπαρότση. Από το Φιλώτι ξεκινάει δρόμος που καταλήγει στον πύργο του Χειμάρρου.
Δανακός. Μικρό χωριό, κτισμένο στο βάθος μιας χαράδρας, με άφθονα νερά που παλαιότερα κινούσαν νερόμυλους. Κοντά στο χωριό, σε μία υπέροχη τοποθεσία βρίσκεται το μοναστήρι του Φωτοδότη, το παλαιότερο μοναστήρι της Νάξου. Από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας που βρίσκεται στην διακλάδωση του δρόμου προς τον Δανακό, ξεκινάει μονοπάτι προς την κορυφή του Ζα.
Η Απείρανθος είναι κτισμένη, στην καρδιά της ορεινής Νάξου, στους πρόποδες του βουνού Φανάρι. Την λένε και "Μαρμάρινο Χωριό". Διατηρεί ανέπαφη την αρχιτεκτονική της μορφή από την εποχή της Ενετοκρατίας. Η Απείρανθος ξεχωρίζει από τα άλλα χωριά της Νάξου στο γλωσσικό ιδίωμα, τα ήθη και έθιμα. Οι κάτοικοί της, στην πλειοψηφία τους, ήρθαν από τα ορεινά χωριά της Κρήτης τον 17ο αιώνα. Φημίζεται για την κλίση των ανθρώπων της προς την ποίηση και γενικότερα την τέχνη. Οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα ικανές στην τέχνη της υφαντικής. Εντυπωσιακός είναι ο πύργος του Ζευγώλη (17ου αι.), κτισμένος πάνω σε βράχο, στην είσοδο του χωριού. Στα καφενεία και τις ταβέρνες του χωριού θα δοκιμάσετε το μοναδικό, διάσημο κρασί της ορεινής Νάξου. Στην ευρύτερη περιοχή, υπάρχουν αξιόλογες βυζαντινές εκκλησίες. Αξίζει να επισκεφθείτε τα 4 ενδιαφέροντα μουσεία:
Το Αρχαιολογικό Μουσείο,
· το Λαογραφικό Μουσείο Απειράνθου και
Κεραμωτή. Είναι κτισμένη στο βάθος λαγκαδιάς. Εκτός από το κρασί, φημίζεται για το μέλι της. Στον κεντρικό δρόμο, στο ύψος της Κεραμωτής, βρίσκεται η εκκλησία του Σταυρού. Από το σημείο αυτό είναι ορατές και οι ανατολικές και οι δυτικές ακτές του νησιού.
Κόρωνος. Είναι κτισμένη σε κοιλάδα, στους ανατολικούς πρόποδες του βουνού Κόρωνος, σε υψόμετρο 540 μ. Όμορφο, γραφικό χωριό, με έντονο νησιώτικο χρώμα. Παλαιότερα οι κάτοικοί της, στην πλειοψηφία τους, εργαζότανε στα σμυριδωρυχεία της περιοχής. Με την ανακάλυψη της τεχνητής σμύριδας και το κλείσιμο των ορυχείων, πολλοί άνθρωποι μετακινήθηκαν σε μεγαλύτερες πόλεις. Στα καφενεία και τις ταβέρνες του χωριού θα δοκιμάσετε το μοναδικό, διάσημο κρασί της ορεινής Νάξου. Αξίζει να επισκεφτείτε το Λαογραφικό μουσείο. Έξω από το χωριό η εκκλησία της Παναγίας της Αργοκοιλιώτισσας, συγκεντρώνει κάθε χρόνο στο πανηγύρι της χιλιάδες προσκυνητές.
Σκαδό. Όμορφο ορεινό χωριό, κτισμένο σε πλαγιά με αμπέλια.
Γαλανάδο. Όμορφο γραφικό χωριό, κτισμένο στον κεντρικό δρόμο προς την Τραγέα σε απόσταση 8 χλμ. από την Χώρα. Οι κάτοικοί του είναι κυρίως αγρότες και κτηνοτρόφοι. Έξω από το χωριό υψώνεται ο ενετικός πύργος του Μπελόνια και δίπλα του η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη.
Γλινάδο. Ζωντανό χωριό με αγορά, ταβέρνες και ανεπτυγμένη κτηνοτροφία. Στην είσοδο του χωριού η εκκλησία του Αγίου Νικοδήμου, προστάτη της Νάξου. Μέσα στον Κάμπο, ανάμεσα στο Γλινάδο και την θάλασσα, στη θέση Ύρια, βρέθηκε ο αρχαϊκός ναός του Διονύσου.
Άγιος Αρσένιος. Χωριό με όμορφα σπίτια και φροντισμένες αυλές. Αξίζει να επισκεφθείτε την εκκλησία του Άγίου Σπυρίδωνα. Γύρω από το χωριό, χωμένα μέσα στον κάμπο υπάρχουν πολλά ξωκλήσια και το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Τρίποδες. Όμορφο χωριό με πλακοστρωμένους δρόμους και εγκαταλειμμένους ανεμόμυλους. Στην είσοδο του χωριού, η εκκλησία της Παναγίας με παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο και σπάνιες εικόνες. Στο χωματόδρομο που συνδέει το χωριό με την παραλία της Πλάκας υπάρχουν τα ερείπια του Παλαιόπυργου της Πλάκας.
Εγγαρές. Όμορφο, καταπράσινο χωριό στα ανατολικά της κοιλάδας των Εγγαρών (8 χλμ. βορειοανατολικά της Χώρας). Αξίζει να επισκεφθείτε το Ελαιοτριβείο Εγγαρών, τον πύργο του Πραντούνα και το μοναστήρι της Φανερωμένης. Στην ευρύτερη περιοχή έχουν δημιουργηθεί δύο τεχνητά φράγματα, το φράγμα των Εγγαρών και το, υπό κατασκευή, φράγμα της Φανερωμένης.
Γαλήνη. Μικρό χωριουδάκι με όμορφα σπίτια, κτισμένο στη κοιλάδα των Εγγαρών (7 χλμ. βορειοανατολικά της Χώρας). Ανάμεσα στο χωριό και την παραλία του Αμίτη υψώνεται ο πύργος-μοναστήρι της Υψηλοτέρας που αποτελούσε ορμητήριο και καταφύγιο των αγροτών της περιοχής, κατά την Φραγκοκρατία.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου